Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 45, 5 November 1920 — Page 1
This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
LANAKILA O HARDING MA AMERIKA O KUHIO KALANIANAOLE KO HAWAII NEI
AHAI HOU NO KA ELELE KUHIO I KA LANAKILO
Lokahi ka Mokupuni o Hawaii Mahope o ka Elele Lahui a Haule o McCandless
MA HAWAII KOMOHANA KO KUHIO IKAIKA LOA
Kohoia a Puka na Moho Repubalika Apau no ka Hale o na Lunamakaainana
@ @ hopena o ke koho bal@ka ma ka @puui holookoa o Hawaii, elike @ ia i hoikeia mai i Honolulu nei. @ kuke iho o ka heluia ana o na @ ma ka Poalua i hala, o ia no @ @alui pau ana o na moho Repuba@ @ Hawaii Komohana ame Hawaii @ i ka lanakila maiuna o na @ @ Demokarata ka mea hoi nana i @ @ahaha loa aku i ka manao o na @ @ ame na alakai kalaiaina, no ka @ oia ana he wahi manaolana, ma ka @ @ na Demokarata, no na kulana a @ e alualu ana.
Ma Hawaii Komohana, pela pu hoi @ Hawaii Hikina, ua lawe ae ka @ Kalanianaole i ka lanakila ma@ o kona hoa, eia nae, ua hahani loa @ @aloka o Mc Candless, ma Hawaii @ @ a lihi launa ole aku hoi na ba@ o McCandless i ko ka Elelo Ka@ ma Hawaii Komohana.
O ka heluna o na baloka i loaa ia @nauole ma Hawaii Komohana,
@62 a he 465 hoi baloka i loaa ia @less, ua like me 867 ka oi o ko @ianaole mau baloka, imua o ko @less.
Ma Hawaii Hikina hoi, o ua baloka @ ia Kalanianaole, he 1196, a ia @less hoi, he 1466 ua like pu @ haoka wale no ka oi o Kalanianaole mamua o McCandless, he oi nae @ ole ai ke hoemiia iho ka ikaika Kalanianaole ma kela mokupuni ho@.
Nohe he olelo ana uo moho sena@ lilo ka waeia ana o Robert @ ame Ernest Akina, ma ke kau @ @oho aku nei i hala i mau m@ho @ ka aoao Repubalika i mea nana o @ aku ia laua, i mau hoa no ka @ senate ma ke koho baloka o ka @ iho nei, me ka uana ole i ke @ @ ka hauhau o ko laua mau @ no ka mea ua kuho maoli, ia @ ma o ka loaa oe ana he mau @ @ holo ku e mai ana ia laua. @ na meho lanukila hoi Hawaii @nana ame Hawaii Hikina, ame ka ma o na buloka, i loaa i kela ame @noao i koho maolila, no ka hale o @namakaainana, o keia malalo iho a hoike piha:
@stein, 1409; Muller, 1386: Kawa@ 1215: Aona, 1245. NO Hawaii Hiki@ keia iho ka poe i kohoia a puka: @ iho ka poe i kohoia a puka: @ Lyman, 2105; Vanatta, 1735; a 1715: Henry Lyman, 1567. Ho epubalika wale no kela apau i keia mai la ma Hawaii, he poe ke@ i noho iloko o ka hale o na luua@kaainana no kekahi mau kau lehu@.
@ KUAHA ANA KE KAHUA O KA HALEPAAHAO KAHIKO.
Ua pau i ka maheleheleia e ke keena @ a o ke Teritore kela kahua kahiko @ @a halepaahao o Kawa no ke kukuluia aku o kekahi mau hale hoahu ukana maluna o ia mau apana ma nei mua @ e iho. He 22 ka nui o na apana i maheleheleia a mai ka 3200 kapuai kuea ka nui o ka apana a i ka 4000 kapuai k@a.
HAULE O CONEY IA KEALOHA MA KAUAI O MANO
He Hookahi Wale no Baloka ka Oi o ka Elele Kalanianaole ia Link McCandless
PAU LOA NA MOHO O KA HALE I KA AOAO REPUBALIKA
Lihi Launa Ole Mai na Moho o ka Aoao Demokarata Malalo o na Repubalika
Iloko o ka hahana o ka hoouka ka laiaina ma ka Mokupuni o Kanai i keia kau, i keia ai ka hahani loa o na moha elele lahui, ke hele la a he hookahi wale no baloka ka oi o Kalanianaole imua o McCandless.
Ma ke kau koho baloka nui, he elua makahiki ae nei i @ala, ua kaa ka lanakila ma Kauai ia McCandless: a ma ke koho baloka wae moho aku nei hoi iloko o ka mahina o Okatoba aku neii hala, na haule ino loa o McCandless ia Kalanianaole, a ma ka Poalua aku la nae, i hele ai, a hahani loa o McCandless mahope o Kalanianaole, e hoike mai ana keia i ka huli ana mai o kekahi poe i koho mua ia Kalanianaole, a koho ia McCandless.
Me he mea la nae o ke kahaha nui hookahi i ikeia, o ia no ka lanakila ana o John Kealoha, ka moho Demokarata no ke kulana senatoa, mahina o J. H. Coney, ka moho a ka aoao Repubalika, a o kekahi hoi o na kanaka i kamaina iloko o na hale kaukanawai o ka aholelo, no na makahiki lehulehu ae nei i hala.
O ka heluna baloka i loaa ia Kalanianaole, he 815, a o na baloka hoi i loaa ia McCandless, he 814.
O na baloka i kohoia no John Kealoha, he 852, a he 725 hoi baloka i ko hoia no J. H. Coney.
No na moho lunamakaainana hoi, ua hului pau ka aoao Repubalika i ka lanakila me na baloka kiekie i loaa i na moho pakahi e lihi launa ole aku ai na moho Demokarata no ke kulana luna makaainana.
Oiai uae, aole i loaa mai na hoike o ka hopena o ke koho baloka, no ka Mokupuni o Niihau, ua maopopo loa, aoie no he mea e loli ae ai ke kulana oiaio o na moho apau, ma ka manawa e loaa mai ai ka heluna baloka mai Niihau mai i kohoia, no kela ame keia poho pakahi
LILO I NA REPUBALIKE KA HAPANUI O KA MOKUAINA O OHIO
COLUMBUS, Ohio. Nov. 3.--He 233@ mau mahelo koho o ka Mokuaina o Ohio mailoko ae o 7113 i haawi ia Senatoa Harding he 356,798 baloka, a i ke Kiaaina Cox he 217,675. Ma na hoike aneane o ka hapalua o na mahele koho he 7,145 i hoihoiia ae i ikeia ai o ke Senatoa Harding ke alakai ana he 153,000 baloka mamua o ke Kiaaina Cox. Ina pela iho la ka nee mau imua alaila e lilo ana i ke Senatoa Harding he 357,000 baloka maloko o koua mokuaina pomoi.
Ua koho hou ia no ka hale olalo ke senatoa mua Theodore Burton, he Repubalika, mai ka apana mai o Kalivilana, a haule o M. C. Excell, ka moho Demokarata.
Aohe mea i maopopo in a ua kohoia kekahi Demokarata hookahi no ka hale ahaolelo mailoko mai o keia mokuaina.
O Frank D. Willis, he Repubalika, ka mea kiekie o na baloka mamua o ko W. A. Juliau, he Demokarata, no ke kulana senatoa no ke pani ana ma kahi o ke Senatoa Harding. No ke kulana Kiaaina hoi o Harry L. Davis ka mea kiekie o na baloka mamua o ko Victor Doheny, he Demokarata.
PICTURE
O ka hopena @ @ koho Peresidena no Amerika Haipaia ma ka Poalua aku la i hala ma ka aina makua, elike me na hoike i loaa mai i Hawaii nei, o ia no ka lanakila ana o ka moho Peresident Warren G. Harding, o ka aoao Repubalika, maluna o ka moho a na Demokarata, me ka hei@na baloka kiekie, e hoike mai ana i ka haawi ana o ka hapanui o na mau koho o ka @ninona, i ka @akou hilinai nui ana maluna o Senatoa Ha@ling mamua o Kiaaina Cox, no ka waiho ana aku i ka hookele ana i ke aupuni iloko o kona lima.
Ua hoike pu mai kela hana a na mana koho o Amerika Huipuia, i ka hoea ana mai o ka aoao Demokarata i ka hopena o ko lakou noho mana ana, ma na hana pili aupuni o ka uniona; aole wale mamuli o ka hookauia ana ae la o Warren G. Harding, ma ke kulana Peresidena, aka ma ke koa pu ana o ka ahaolelo lahui, malalo o ka hoomalu ana a na Repubalika, mai ka hale o na lunamakaainana, a ka aha senate.
Elike me na hoike i loaa mai i keia kulanakauhale, ma ke kelekalapa, no ka hopena o ke koho Peresidena o Amerika huipuia; ma ka manawa i loaa mai ai o na hoike mai ka hapa mai o na mokuaina o Amerika, i ke keena o ka aoao Demokarata, ahiki i ka hapalua o ka hora umi, o ka po o ka Poalua uei, ua maopopo loa i na alakai o ka aoao Demokarata, aole he manaolana no ka lakou m@ho Peresidena.
Ma ka manawa i loaa aku ai o na hoike o ka hapanui o na mahele koho o ka mokuaina o Nu Ioka i ke keena o ka aoao Demokarata, ahiki i ka hapalua o ka hora umi o kela po, na ikeia aole he manaolana no ke kohoia o ka moho Peresidena a na Demokarata, no ka mea, ua hoea aku ma kahi o ka 500,00 baloko ka oi ae o Harding mamua o Cox.
Ma ka hora ewalu o ke ahiahi o kela Poalua oiai na hoike e komo mau mai ana i ke keena o ka aoao Demokarata, ma hookahaha loa ia aku ka manao o na alakai kalaia@na, no ka pii ikaika mau o Harding i kela ame keia manawa, me ka hoike okoa ana mai o kela mau alakai, i ka maikai ole o ko lakou mau helehelena, a o George H. White wale no, ka lunahoomalu o ke komite lahui Demokarata ka mea hookahi i haawipio ole i kona manaolaua, no ka lanakila o Kiaaina Cox; aka nae, i ka hoea ana i ka hora umi me ka hapa ma kela po; akahi no oia a hoopau okoa i kela manaolana no ka moho a ka aoao Demokarata, a houna aku la i kana mau hoomaikai ana ia Warren G. Harding, no kona kohoia ana i Peresidena no Amerika Huipuia.
Na Hoike Pili Laula.
Me ke ko@na o kekahi mau mahele koho i hoihoi ole ae i na hoike, ahiki i ka hora elua me ka hapa o ka po o ka Poalua nei ua maopopo loa nae, ma o na hoike la i loaa ae i na keena o na a@ Demokarata me Repubalika, o na Repubalika ka hapanui o na hoa o ka hale o na lunamakaainana ame ka aha senate, o ia hoi, he nani hou mau hoa Repubalika o ka hale o na lunaniakaainana, a he elua hou mau hoa Repubalika no ka aha senate.
Ma na hora hoi o ka wanaao o keia po ua maopopo loa ua like pu ka lanakila i loaa i ka aoo Repubalika me he kai hoee la ma na Mokuaina o ke Komohana-Waena ame ka Hikina, no ka mea ma na mokuaiua a na Demokarata i koho loa ai he mau mokuaina ia i noho mana ai ka aoao Demokarata, ua lawe ae na moho Repubalika i ka lanakila ma ko lakou aoao.
Ka Hoike Hapa o Kekahi Mau Wahi
Ma ka Mokuaina o Iowa o ka ikaika o Senatoa Harding ia Kiaaina Cox, ua like pu me ekolu i ka hookahi, a ma ka moolelo o ke koho baloka i malamaia ma kela mokuaina, o kela ka ikaika loa i ikeia no kekahi moho Peresidena, a oiai nae he hapaha wale no a oi aku o na mahele koho i hoihoi ae i na hoike, ua manaoia, i ka wa e pau pono mai ai na hoike i ka hoihoiia, e hoea aku ana ka heluna baloka oi o Warren G. Harding ma kahi o ka 500,000.
Maloko hoi o ka Mokuaina o Inidiana, ua kohoia, in a e mau aku ana ka hoea mau mai o na hoike no ka heluna o na baloka i loaa i na moho Peresidena
HULUI PAU NA REPUBALIKA O KA APANA EHA
Lihi Launa Ole Aku na Moho o
ka Aoao Demokarata Maho-
pe o na Repubalika
OILI EHA DEMOKARATA
MAI KA APANA ELIMA MAI
O Fernandez me Keliinohopono
na Repubalika Elua Wale
no i Koheia a Puka
O ka paio hahana mawaena o na moho o na Aoao Repubalika me Demokarata ma ka Mokupuni o Oahu nei, o ia no ka lawe holo@koa ana o na moho o ka aoao Repubalika, i ka lanakila ma ka Apana Eha, mai ka moho elele mai ahiki aku i na hoa oloko o ka ahaolelo kuloko, a ma ka Apana Elima hoi, i oili mai ai he eha mau moho lunamakaainana Demokarata, me elua mau Repubalika.
Ma na Apana Eha ame Elima, ua la@e ae ka Elele Kalaniauaole i ka lanakila maluna o McCndless, me ka lilo ole o na ku e ikaika a@a a McCandless ame kona mau luna hooikaika ame ka na nupepa i ka bila hoopulapula i na Hawaii, i maun@ e @eia aku ai ka noonoo o na mana koho, ma ke koho ana aku iaia; me ka hookahaha pu ia aku hoi o kona manao, no ka mea a kekahi mau mahele koho i hana mai ai, ma ka Poalua aku la hala, no ka haahaa loa a na baloka i loaa iaia, ma ua pahu, i kau aku ai kona mau manaolana, no ka nui o koua mau baloka malaila.
O ka heluna o na baloka i loaa ia Kalanianaole ma ka Apaua Eha, he 1511, a he 2183 no McCandless, na like me 2028 baloka ka oi o Kalanianaole mamua o McCandless ma kela apana. Ma ka Apana Elima hoi, o ka heluna o na baloka i loaa ia Kalanianaole he @192 a ia McCandless he 2302; ua likome 893 ka oi o na baloka o Kalanianaole ma@ua o McCandless ma kela apana. O ka heluna o na baloka oi o Kalanianaole, ke huiia na Apana Eha ame Elima, maluna o McCandless, ua hiki aku ma kahi o ka 2921.
Maloko o ka papa hoike piha o na mahele koho lehulehu o na apana eha ame elima @ hoopukaia aku nei, ma kekahi wahi o keia pepa, e ike ai ka poe heluhelu o ke Kuokoa, i ka heluna maloko o kela ame keia mahele, mai ka elele lahui mai ahiki aku i na hoa oloko
(E nana ma ka Aoao 4.)
EKOLU MAKAHIKI PAAHAO KA HOOPAI O KA MEA APUKA.
O Freerick Franz, ka haole i hopuia ai he mau pule lehulehu aku nei i hala, a i hoopiiia ae ai hoi uo ka hana ana i na dala apuka a o ka haole no hoi nona ka palapala hopii hoahewa i hoihoiia ae ai e ke kiure federala ma ka Poaha nei i hala, ua hoopa'i paahaoia oia e ka aha hookolokolo federala ma ke kakahiaka o ka Poaha aku nei o ka pule i hala ekolu makahiki e noho ai e hana maloko o ka halepaahao no na kumuhoopii pakahi eha. Mawaho ae o kona hoopa'i paahao ua kau pu ia mai he $100 hoopa'i pakahi maluna on a no na kumuhoopii eha.
Ma ka Franz hoakaka imua o ka aha ma ke kakahiaka Poalima aku nei no eono makahiki a oi aku ka loaa ole ana o ka maikai o kona ola kino me ka hiki ole iaia ke hana aku i kekahi hana e pono ai kona ola ana. A mamuli o ia hoakaka ana, me he mea la oia paha ke kumu o ke aloha ana o ka lunakanawai iaia a hoomamaia mai ai kona hoopa'i, a no ka mea o ka hoopa'i paahao no keia ano @ihia o ka 15 makahiki ka haahaa loa no kela ame keia mau kumuhoopii pakahi eha e kue ana iaia.
HOLO KA BONA
AIE NO NA PAIPU
LAWE MEAINO
Apono ka Hapanui o na Mana
Koho o Oahu Nei i ka Bona
Aie Kulanakauhale
E HOOMAKA KOKE IA AKU
ANA E HOOMOE NA PAIPU
Ku i ka Naauao ke Koho Ana a
na Mana Koho e Loaa ia
Honolulu ka Maemae
O ka hopena @ ke koho baloka, maluna o ka ninau bona aie kulanakauhale o ka malamaia ana ma ka Poalua aku la i hala, ma ka Mokupuni o Oahu nei, o la no hoike ana mai o ka hapanui o na mana koho i ko lakou manaoio no ke kupono loa, e hoolakoia aku na apana o Waikiki ame Kalihi me na paipu lawe meaino, ma ke kaa ana o ka lanakila i ka ao ao "Ae," a haule hoi ka "Hoole."
Oiai nae he mau mahele koho kekahi o ka Apana Elima i hoihoi ole mai i na hoike maluna o ka ninau bona ale i ka manawa kupono, e loaa ai ka huina oiaio loa o na baloka i kohoia ma ka manawa o ka puka ana ae o na hoike ma ke kakahiaka o ka Poakolu nei, ua hiki no nae ke hoomaopopoia aku, ma o ua huahelu la i waihoia mai o ka hapanui o na mahele koho, aole he mau kanalua ana, no ke kaa ana o ka lanakila ma ka aoao e ae ana, e hoopukaia aku ka bona aie no ke paipa lawe meaino.
O ka heluna o na haloka i kohoia ma ka aoao"Ae," he 6811, a ma ka aoao "Hoole" hai, he 2845. Ma ka Apana Eha, o ka heluna o na @aloka ma ka aoao "Ae" he 4955, a he 1365 ma ka aoao "Hoole," me ka kiekie loa o na baloka i loaa i ka aoao "Ae" a haule hoi ka "Hoole."
Ma ka Apana Elima hoi me ke komo ole mai o na hoike o kekahi mau mahele koho eono, o na baloka ma ka "Ae" he 2463, ma ka aoao "Hoole" hoi, he 2048.
Ma ka homaopopo @ua i ka huina i kohoia ma ka aoao Ae ame ka Hoole, me ke komo ole mai o na mahele i loaa ole mai na hoike, penei no ia: Ae, he 6844, a he 2845 ma ka ao ao Hoole, a o ka huina hoi o na baloka i koho no ka bona aie, he 9689; nolaila i wahi e loaa ai ke 6@ pakeneka, o na mana koho ma ka aoao Ae, he mea pono e
(E nana ma ka Aouo 4.)
HOOKU'I HE MAU KAA OTOMOBILE A NAHAHA.
Hookahi kanaka i eha a nahana hapa kekahi kaa otomobile ma ka manawa i hooku'i ai kekahi mau kaa otomobile ma ke ano ulia ma ke alanui Morrin ma ka Poalima aku la o ka pule i hala makahi kokoke i ka malako ma Nuhelewai, Kapalama.
O. P. T. Avilla, he ohua, ke kanaka i eha, e holo mai ana oia i ke kaona maluna o ke kaa otomobile o D. Keawekane, e kau ana oia mahope o ke kaa, a e holo aku ana hoi ke Kauka E. D. Kilbourue no ka Pap@ Kahauiki. E holo like ana kela mau kaa ma ka aoao akau o ke alanui ahiki i ka hoohuli ana ae o ke Kauka Kilbourne i kona kaa ma ka aoao hema oiai ke kaa @wila e holo mai ana, a me i@ hoohuli ana ae ana i hooku'i aku ai me ke kaa a Keawekaue e holo mai ana.
Ua maopopo ia Avilla e hooku'i ana na kaa otomobile, nolaila, ua lele mua aku la oia mailuna aku o ke kaa, a mamuli o ia lele ana aua i moku ai kekahi mau wahi o kona ilipoo, a pela ma kona kino, a no ia mau alina i lapa ania ai oia. O na pale ohai o ke kaa o ke kauka ka i olepe pu ia ae a lele i kahi e mai kona wahi aku o ka pili ana me kakahi mau poiuo e ae ma na wahi e ae o ia kaa.