Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 42, 15 ʻOkakopa 1920 — HE MOOLELO NO Elese, ka U'i Nohea i Liliia A I OLE Ka Ipo Aloha a ke Kanaka Waiwai [ARTICLE]

HE MOOLELO NO Elese, ka U'i Nohea i Liliia A I OLE Ka Ipo Aloha a ke Kanaka Waiwai

"E Mabela, ina i loaa ia'u ka manao ame ka ike o keia kaikamahine au e olelo mai nei oia no o Elese Beranadona, ke kaikamahine aʻu i ike ai, a hoolalao aku oia me Hale, o >> ko'u enemi ake hoopiha loa ia iho la au i keia manawa ka huhu nona. Ihea ia wahi au i olelo mai nei i halawai ai me laua?" "Ma kahi kokoke aku i ka pukapa komohana o ka Paka Mawaena." "O, he wahi no kela e hiki ai ke hoohuoiia aku he hana pono ke kekahi i hanaia e laua, e Mabela, nolaila, ina o kou makeake ia, alaila e noho ana au ma kahi e hiki ai ia'u ke ike mai kela kaikamahine, a ina e ike ana au o ke kaikamahine no a aʻu o ka lawe ana maloko o kela hale, ina e maopopo ana a'u. he ipo oia na Hale, ia manawa au e hooholo ai i ko'u manao no kau mea e hana ak uai nona, a ina no ko'u hana nei kona mea e kaawale ai e hoomamaia ae ana kou mnao kaumaha no kona hele hoka iwale ana mamua o kou alahele." "E, e papa, he manao no anei kekahi iloko ou ua haulehia Hale i ka hewa me kela kaikamahine me kona ike no he kane hoopalau oia na'u a ke paa nei oia malalo o ka aelike hoopalau?" wahi a Mabela o ka ninau ana aku me ka hiolo >> iho o kona mau waimaka. "Aole hiki ia'u ke hooiaio aku imua ou ua hana oia i kekahi hewa, aka nae hookahi mea hiki ia'u ke hoike aku ia oe, a oia keia : Aohe o'u hilinai ina kanaka opio o keia mau la, kakaikahi loa ka poe hiki ke hilinaiia aku, aka aole au e kamailio ana no Hale. Eia no ko'u manao, mai hoala mai oe i na mea e hoehaehaia ai kou noonoo i kela ame keia manawa " waiho mai oe i na mea apau ia'u a na'u e hana aku nou : iaʻu e hana aku i ka mea e kaawale loa ai o Hale mai kela kaikamahine mai a pela hoi me kela kaikamahine au e lili la mai ia Hale aku." Huli aku la ka makuakane hele me ka haalulu ame ka hikaka, a pii aku la no hoi o Mabela no ka hale maluna no kona rumi, me ka mau no o na waimaka e kiheahea ana ma kona mau papalina, me ka naau hauoli nae no kona lohe pono ana

aku i na olelo a ka makuakane e hoao mai ana oia e hana ma na ano apau e kaili ia Elese mai ia Hale aku, a o kekahi, ua piha oia i ka hauoli no ka hana mai o kona makuakane i ka hana e hoohilahilaia ai o Elese, kona enemi, me kona hooneleia i ka inoa maikai ma ia mua aku. "Lapuwale maoli no o Hale ; aole ona pono iki e lawe mai i kela kaikamahine ianei i keia po, me kona ike no he hana hoehaeha mai ia i ka manao o Mabela, aka hookuu aku iaia e lawe mai, a na'u ia e a'o aku iaia i kekahi haawina e kaniuhu iho ai oia mahope. "He mau la kakaikahi wale no koe no'u e ola ai, nolaila, oiai au e hanu ana e hoao aku ana au ma na ano apau i mea e hookeia ai kuu makemake, a e loaa aku ai hoi ka maha i ka'u kaikamahine. He manawa kupono keia no'u e hoohala a e hoomakaukau ai no kekahi hana no ke kaili ana i kela wahi kaikamahine, a ina no kona lilo nei aole loa oia e pakele hou ana mai kuu mana aku, elike me ia ana i holo mahuka mai ai me ka hooko ole ia o kuu makemake. Ina no kona hoohanuia me kekahi laau hoomoe aole e loaa ana ka ike iaia no kona wahi o ka laweia ana a hoopaa, a i ka manawa e hoi hou ae ai o ka noonoo maikai iloko ona, ia manawa oia e ike iho ai ua hoopoinoia oia. O, e hanaia ia hana a holopono e pono ai!" Ma ke koena aku o ia la i hoolalaia ai keia ano hana no ka hookoia ana ma ia ahiahi iho. oia hoi ma ka manawa e kailiia ai o Elese ma ke ano aihue e hoohanuia oia me ka laau hoohiamoe. a me ia ano oia e laweia aku ai ahiki i ka hale kahi ona e hoopaaia aku ai, a oiai oia e moe ana me ka ike ole ae i ka mea e hanaia iho ana maluna ona, ia manawa e hanaia ai kekahi hana lapuwle no ka hoohaumia ana ia Elese, a ma ia hana ana e kaawale aku ai kela inoa maikai mai iaia aku, a he kaikamahine oia i hoopoinoia mai kona manawa aku e hoopoinoia ai. Lapuwale! Ma kela hele ana a Elese ame Rose Piasona i ka hale o Elese no ka ike ame ke noi ana aku i ka makuahine o Elese e hookuu mai iaia no kela po wale no, ua aeia mai ia noi a Elese mamuli o ka hilinai o ka makuahine ia Rose e malamaia ana oia me ka maikai ame ka maluhia ahiki i kona hoihoi hou ia ana aku. Ua hoi hou ae la o Elese no kahi hale a laua o Hale o ka hele pu ana me ka ukali pu ia e Rose, a i ko laua hoea ana ae ia hale lohe mai la laua ua hoolala o Hale me Mokana i ka haleaina lakou e paina ai ma ia ahiahi iho, kahi a Hale o ka hoakaka ana mai iaia ilaila ua o Elese e ike ai i kekahi anaina nui o na kanaka ko'iko'i ana i ike ole ai mamua. He hohoi ko Hale helehelena me kana kamailio ana ma ia manawa apau o ke kamailio ana mai iaia a Elese i noonoo iho ai ua kamau wahi apu waina o Hale, eia nae ,aohe hiki iaia ke hoole aku i ka Hale noi e hele pu lakou iloko o ka haleaina e ai ai, a ia holo like ana o ia manao mawaena iho o lakou, haalele mai la o Mokana ame Rose i ka hale no ko Elese komo ana i lole hou nona. Elike me ia ihooholoia ai e lakou halawai aku la o Hale ma me Mokana ma ka haleaina a lakou o ka hooholo ana malaila lakou e paina ai i ko lakou aina ahiahi. Ua piha mua oloko o ka haleaina i kekahi poe koʻikoʻi a e noho mai ana ma na pakaukau ma ka manawa a Hale ma o ke komo ana aku, a lawe ae la i ko lakou mau noho ma kekahi kihi mamao loa mai ka lehulehu aku. "He keu aku kela poe e nana pono mai Ia ia'u, iluna wale no ka hoi o'u ko lakou mau maka e haka pono mai la," wahi Elese o ka hawanawana ana ae ia Hale, me ke ano hilahila. Nee ae la o Hale i ka akaaka no nei mau olelo a Elese, a kahea aku la i ke kuene e lawe mai i eha mau kiaha lama i hoohuihuiia no lakou, i ka manawa o ke kuene o ka hele ana mai a ku maha'i o ko lakou pakaukau a ninau mai la i ka lakou mau mea i makemake ai. He manawa pokole loa ia o ka hoohuihui ana mai o ke kuene i ka waiona o ke kauohaia ana aku a lawe mai la a kukulu iho ka iluna o ke pakaukau, o Hale ma nae ka i lalau ae i ko lakou mau kiaha, a no Elese ua hoole oia i ka lawe ana, me ka pane ana ae aole oia i maa i ka inu ia mea, eia nae, no ko Hale koikoi loa ma ke ano hookikina maoli aku no oia i muki liilii ae ai: i muki iki wale ae no oia mamuli o kona manao ina no kona hoole loa aku i ko Hale makemake e manao mai ana paha a Hale ua hoowahawaha oia iaia. He liilii loa kana mau mea o ka ai ana, aohe ona makemake e ai, aohe ono mai o kona puu i na meaai ono loa e waiho mai ana mamua ona, no kona nanaia mai paha e kekahi poe lede e nana pono mai ana iaia, a i ka pau ana o ka lakou ai ana ua hauoli loa oia i ko lakou kaawale koke ana mailaila aku. Aohe i ona o Hale ma keia manawa, aka ua mahuahua no kana mau oolopu o ka inu ana a he helenelena hauoli mau kona me ka nui o na olelo hoomakeaka ma ka manawa o ko lakou haalele ana iho i ke pakaukau ai. Ma keia wahi i mahae ai ka lakou hele ana. No Hale ma kau aku la laua maluna o kekahi kaalio a holo aku la

no kahi hale a laua o ka hookohukohu ana o ko laua punana ia, no ke komo hou ana i mau aahu hou no laua, a no Mokana ma hoi, ua hoi pololei aku la laua no ko laua mau hale pakahi, no ka hoomakaukau ana ia laua no ka hele ana aku i ka aha hoohauoli a Mabela. I ka paa ana o ko laua mau aahu hou i ke komo, nana aku la o Hale ia Elese a i aku la : "O ke kumu o kuu makemake e komo oe i mau aahu nani hou nou, ea, me ka hoopaa i kou mau mea gula maluna o kou kino, a e kahiko hoi ia oe a nani, oia no keia, i mea e hoohilahilaia aku ai o Mabela Harisona me kou nani. e nele ole ana kona lili ia oe, aka, heaha kau nana aku i kona lili mai." "O, Hale, ina o kou manaoio maoli ia e hoopau ana au i ko'u manao hele no kela aha i keia po, a e noho no kaua i ka hale nei. E wehewehe hou ana au i ko'u mau aahu apau.'' "O, mai hoike hoi paha oe i kou ano maka'u wale, hele aku imua," i pane aku ai o Hale. "Aia ke kaalio mawaho ke kali mai la ia kaua, nolaila e iho aku kaua, a maluna o ia kaalio kaua e holo aku ai a hoea i ka hale o Mabela, a ia laua i komo aku ai he wahi kaawale ko laua o ka noho ana. MOKUKA XXV. — Iloko o ka Upena a ka Nananana. Ua hele o Elese a haalulu iaia i noho iho ai maluna o ke kaalio e holo la no ka hale o Mabela Harisona, me kona hooholo iho i kona manao i ko laua manawa e hoea aku ai i ka hale, e noi koke aku ana oia ia Mabela e hookuu mai iaia e hoi no ka hale a laua o ka haalele ana aku. O Elese wale no nae keia e manao nei pela, no Hale he noho malie wale mai no kana me ka pane ole aku, a i ka wa a Elese e hoike mai ai iaia no kona piha i ka maka'u he akaaka wale aku no ka Hale me ka i aku : "E hoopau oe i kou noonoo ana me ke ano naaupo ; he wahine oe i nei manawa, aole he kaikamahine uuku, he kulana lede kou mamua o kekahi o na wahine e noho mai la maloko o kela hale i nei manawa. Heaha kau mea o ka maka'u honua wale ana iho no me ke kumu ole? O kau hana wale no oia kou hoike aku ia oe ma ke ano he lede hanohano loa imua o kela anaina, a ua oi ae hoi kou kulana ame kou u'i mamua o kekahi o kela mau wahine e noho mai la maloko o kel ahale ; nau wale iho no paha kena hoohaahaa iho ia oe.

"E hoao oe e hoike ae i kou kulana he wahine hanohano | a waiwai, mai hoopepe oe, o manaoia mai he kaikamahine kuaaina loa oe i ike ole i na rula o kekahi anaina maikai, a e ike iho ana no oe aohe ou ike iho ia mea he hilahila a he hopohopo paha." "O, ua ike no au no'u iho aole e hiki iki ana ia'u ke hana pela," i pane mai ai o Elese. "Aohe hoi ou maka'u iki i ko manawa i kamailio aku ai ia Mabela, he keu aku a kou koa maoli, a e like no hoi me ia ano ou, pela no hoi oe e hoike ae ai i ko kaua manawa e hoea aku ai i kela hale," i pane aku ai o Hale, me ka akaaka ana aku. "O, i koa au ia manawa a'u o ke kamailio ana aku iaia no ko'u piha hoonaukiuki a hoowahawaha loa iaia, no ko'u ike aku i kona ano hookano," wahi a Elese o ka pane ana mai. "Oia mau no ia haawina hoowahawaha ia oe i nei manawa nona, pela ko'u manao, a ina pela no ke aha no la hoi oe e koa ole ai i ko kaua manawa e hoea aku ai. O, mai maka'u oe ; e koa oe! Eia kaua ma ka ipuka o ka hale i nei manawa, nolaila e lele mai oe a komo aku kaua. "A i hoi paha la, ke ike aku nei au he poe olofala wale no kela mau wahine e noho mai la, aohe hookahi o lakou i lihi launa mai ka u'i ame ke onaona ia oe ; aole hookahi o kela poe e noho mai la i hiki ke hoohalike mai i ko lakou nani e loaa mai oe i kou mau aahu no make loa lakou i ka lili ia oe, ua maopopo ia oe o ka naau o na wahine ea, he piha lili me ka huahuwa i ko lakou manawa e ike mai ai ia oe e komo aku ana iloko o ka rumi hookipa me kou paa i kuu lima." I ke ku ana iho o ke kaa, lele mai la ke kalaiwa e wehe i ke pani o ka puka o ke kaa no ko Hale ma lele aku ilalo, a mamua o ka hiki ana i ua o Elese ke pane mai i hookahi huaolelo ua alakaiia aku la oia e Hale no kahi o ke alanuipii e waiho mai ana mamua aku o laua a hoomaka aku la ka pii ana ma ke alapii mamua o ka lanai, malalo iho o kekahi opuu i hanaia no ka hoomalumalu ana i ka wa ua. He manawa ia no ko Elese houpo e kapalili la i ka ua mea o ka hilahila i awili pu ia me ka maka'u, a i ka manawa i weheia mai ai o ka puka no laua e komo aku ai ua puliki loa aku la oia i ka lima o Hale, a mamua aku o kona alo ke ike aku la oia i na mea nani apau i hoomakaukauia ai no na hana o ia po, na lede 'no hoi e holoholo mai ana, he mau mea hoomahuahua mau mai i ko Elese pihoihoi ame ka haalulu. O kana e noonoo ana ia manawa o kona hele aku auanei keia Ia a komo iloko» ia manawa e ]>a mai ai i ka leo o ka mea hale, he keu aku a ka mea ku i ka hilahila e ku a ma'i ai ka naau no kekahi manawa, eia nae, aohe mea o ia ano i hanaia mai iaia i ko laua komo ana aku a noho iho la. "Mai hoike aku oe i kou ano haalulu e ike mai ai o Mabela ua maka'u honua oe iaia ; he mea ia nona e ike mai ai ua hewa oe, a o ko i ala hana mai no ia i kahi hana a kaua e ike ole aku nei e ku ai oe i ka hilahila, a i ole, kipaku okoa ia mai paha oe e hele," wahi a Hale o ka papa ana iho. No keia mau olelo a'o a Hale hooikaika wale ae la no oia iaia iho a hele aku la me ke kulana hiehie i like me ko kekahi moiwahine, oiai nae ke uumi wale la no oia i ka maka'u ame ka hilahila pu iloko ona. Ia komo ana aku a laua iloko o ka rumi hooluana ua ike aku la oia ia Mabela iloko o kona kulana hiehie, ke ike iho la no nae o Elese iloko iho ona hookahi no kumu o ko Mabela hao ana mai iaia a kukulu kalaihi a ka ua i ka lani, no ka makemake wale mai no kela e hoikeike iaia iho i kona u'i ame kona kulana hiehie i aHale, i mea no Hale e makahehi aku ai iaia, eia nae, aole ilaila ka Hale iini pau ole a ka makemake. Aohe laua i huikau pu aku me ka poe e noho ana maloko o ka rumi hooluana ia manawa, o ko laua pii aku la no ia no ka hale maluna me Hale e paa mai ana i kona lima, a i i ko laua kau ana aku iluna, hele mai la kekahi o na kaikawahine lawelawe o Mabela a alakai aku la ia Elese noloko o ka rumi komo lole, a ia Hale hoi i hele ak uai no kekahi rumi okoa i hookaawale ia no na keonimana e komo lole ai. Lehulehu wale na lede iloko o ka rumi komolole me na kaikamahine e hooponopono mai ana i ko lakou mau aahu ma ko Elese manawa o ke komo ana aku ,a he mea huli ino mai no ka hoi ia la o lakou apau, a maluna o Elese ko lakou mau maka e haka mau mai ai, me ko lakou hoopihaia aku me na manao kahaha, no ka ike mai i ke kaikamahine hana oloko o ka halekuai e hiolo aku ana ia pilali ma kona umauma a pela hoi ma na lima. Elike me ka nana ana aku a kekahi mea me na manao haakei, pela o Elese i nana aku ai ia lakou me ke koa o kona mau maka, aohe wahi mea a hookanalua a hoopepe iho, elike me ka Hale i a'o aku ai iaia e koa oia, pela oia i hoike aku ai iaia iho imua o keia mau lede, a i ka ike ana mai o kekahi o na kaikamahine lawelawe ia komo ana aku ana, hele mai la a kokua iaia ma o ka wehe ana ae i kona koloka mai kona mau poohiwi ae. laia e ku la maloko o kela rumi ke lohe aku la oia i ka

hamumu mai o na leo o kekahi o na lede e hookani mai ana iaia i ka wahine u'i, ka hiehie, ke kulana kilakila, ka nani o kona mau kahiko mai ke poo a na wawae, aohe nae ona nana aku ia lakou, ke mau la no kona ku malie me kona haawi aku iaia iho malalo o na hooponopono ana mai a ke kaikamahine lawelawe. Aohe kumu e ae o ka hookani mai o na lede e ae iaia no kona u'i maoli no, no ka mea he u'i maoli i'o no e nele ole ai, no ke kuko o kekahi kanaka opio ke ike aku, a o ka makamua loa no hoi keia o ka ike ana o kela mau lede i kekahi kaikamhaine u'i elike me Elese, no ka mea, ua like ko Elese mau papalina ia manawa me kekahi pua loke nani a he like hoi ka ma-lo maikai o kona oiwi me he kii maloa, o kona mau lehelehe ua like me ka apala pala memele, bala la a ke kanaka akamai loa i ka hana kii i lohi ai a aohe puu aohe kee, i u'i loa hoi paha kekahi i kona mai aahu kilika o ia hao an amai a paihi. Oiai no oia e ku ana ua kii aku la ke kaikamahine lawelawe i kekahi poho pauda no kona manao e hamo mai ma ka helehelena o Elese, eia nae, ua ike mua aku la o Elese i koha manao a papa mua aku la aole e kau mai i kekahi o ia pauda maluna ona, me ka i ana aku ua hiki iho la no kona helehelena pela elike me ia ana e ku aku ana. O kona lauoho nae kana o ka ae ana aku i ke kaikamahine lawe-1 lawe e hooponopono hou mai a miomio, a ia pau ana, ua makaukau oia no ka iho ana aku no ka rumi malalo kahi e malamaia ai na hana hoohauoli o ia po. Ua makaukau mua o Hale a e ku mai ana oia ma ke poo o ke alanuipoo ma k oElese manawa i oili aku ai; ua hauoli loa oia i kona kaawale koke ana mailoko mai o ka rumi komolole, no ka mea, iaia maloko olaila aia ka eha iloko o kona naau kahi i loku hala ole ai, no ka nana mau mai o na wahine e ae iaia, me he mea la oia ka lakou kii e nana mau mai ana ia manawa. Ia hui ana aku ana me Hale a ike mai la o Hale i kona i hiehie maoli i mai la : "Mawaena o na wahine opio apau maloko o keia kulanakauhale aole hookahi i hiki e hoohalike mai me oe; aole keia he pai aku ia oe, he olelo oiaio loa keia, a elike me ko'u ike aku i kou' nani pela no ka poe e ike mai ana ia oe 1 : keia po. a o ka'u ia e hopohopo e nei i nei manawa o kou lilo i maka kiki pua na na lede e akoakoa mai ana maanei i keia po, mamuli mai o ko lakou lili me ka huahuwa ia oe, a malia o hana mai no lakou i kekahi mea e kaawale aku ai oe mai a'u aku, aole nae au i ike ia hopena i nei manawa, e i aku paha imua."

Hopu aku la o Elese i ka lima o Hale a puliki mai la iloko o kona, no kona piha i ka hauoli no ia mau olelo a Hale, no ka mea, ina ua ike i'o iho no oia i kona u'i iloko o ke aniani kilohi, he oi aku ka mahalo a ka poe e nana mai ana iaia a iloko nae o ia mahaloia mai ona ke ulii pu la no ka maka'u iloko ona no Mabela. Ia laua i u iho aku ai no ka hale malalo he manawa hoi ia no na lede maloko o ka rumi komolole e ui aku ana kekahi i kekahi, a e hookani wale mai ana no hoi kekahi i ka u'i a pela aku. "O, u'i maoli no kela kaikamahine! Owai kona inoa, a maihea oia o ka hele ana mai nei? Aole au i ike i kekahi kaikamahine a ka u'i nui wale elike me kela. Ua ike iki no anei oe i kekahi helehelena nani elike me kela mamua, i kekahi a i aiai maemae loa, me na poohiwi nepunepu?'' i ninau ae ai kekahi lede aoo i kekahi lede niape lauoho ehuehu. "Aohe au i ike mua iaia, akahi ae la no hoi kaua a ike iaia. He u'i i'o mai no hoi kau ! He kulana kona i hiki ke hoolike aku me kekahi moiwahine." O ka olelo wale iho la no ia ma ka waha o na lede apau oiai lakou e kahiko ana ia lakou iho, a ina paha e loaa aku ana ka ike ia lakou he wahi kaikamahine hana wale no o Elese noloko o ka halekuai, he wahi kaikamahinp oia na kekahi ohana ilihune a haahaa loa, a no ia uele i heie ai oia e huli i hana nana, ina ua okoa loa ka lakou mau olelo no Elese, ma kahi o ko lakou mahalo a hookani i kona u'i a pela aku, e hoike okoa ae ana lakou i ko lakou mau manao hoowahawaha a hoino nona. Aole o keia niau wahine \yale. ae la no ka poe i hookani l i ka u'i o Elese, o ka o!ofala I-larisona pu kekahi, oiai oia i £ ku mai ana o ke panipuka, a e nana; mai Ana iwa- j ho. oi'ai o Hale e' ku ana e kali o ko Elese puka faki. Ua ike m.ai oia ia Elese i ke'komo ana akulloko-o ka rumi komolole o na wahine, na kona kanaka*-law.elawe i j hoike aku iaia no ia komo ana aku o Elese i ka maiiawa a latia o ke komo.ana aku iloko o ka hale, aka no ka paa o | Elese i ke kololia ana e komo ana aohe hiki ponp 1 ua o Paulo TTarisona ke ike mai i na kahiko nani o Eles*. Eia nae, i ka'wa i oili mai ai o Elese iwaho mailoko mai > 0 ka Umi komolole aneane loa oia e hooho ae a nui ka leo, 110 ka 11 ui o kona makahehi i ka u'i o Elese. "Ov nani maoli no»oia! Nani maoli no oia!" i naniUnamu j iho ai ua olofala. la iaia iho; he mau huaolelo mahalo na| kekahi mea i hoohihi i ka ike aku i ka nani, ka inaemae, a pela aku. • Ta manawa kahea mai la ua o Harisona i kona kanaka 1 lawelawe: "E Godina, ina e holopono ana kau hana ana, | aole loa au e poina iki ana ia oe a hiki i ka hopena o kuu j inau la! Ua maopopo ia oe he kanaka puuwai haniama ; au, elike me ka nui o ka maikai e hanaia mai ai nō'u, pela i 110 au e uku ak.u ai no ia hana maikai," wahi a ua o Hari-! sona o ka pane ana mai. O ka hana a Elarisona o ka olelo ana mai i kana kanaka i lawelawe, e ikeia ana ia ma keia hope iho. "Ae; >ie mea oiaio ia au i olelo mai nei, he ū'i i'o no kela ( kaikamahine, owau pu kekahi e haawi nei i ko'u mahalo nona," i pane mai ai'ke kanaka lawelawe o ua 0 Harisona.! £, Ua ike aku nei nae oe iaia? Ina ua ike aku nei oe me; ka maopopo loa iaia ea, eia ka'u kauoha ia oe, e haka mau! kou mau maka maluna ona, a, mai hodkuu oe iaia, o pakele j mai a kaua aku, a loaa ole hoi oia .ia kaua. Aohe o'u makeniake i kona hele mai ianei me kela kahiko nani onā i oi ae i mamua o ka'll kaikamahine, me kona ike no he wahi kaika- : 1 mahine hana wale no oia noloko o ka halekuai, a 0 keka,hi • no hoi uā hele mai la oia ianei i keia po ma ke ano he \ya- j hine na kela kanaka opio ino lapuwale. Aka e kala aku | ana 110 nae au iaia. E huikala aku ana au i kekahi me'a a. ! kekahi kanaka e hana ai no kekahi kaikamahine u'i elike | me kela." . , . . ! "A e huikala pu mai ana no kela kaikamahine," i pane.mai ai kahi kanaka lawelawe o ua o ITarisona, me ke arto hoohenehene nae i ka olofala, "He pupule ka hoa o kela kaikamahine e like ai, ina aole oia e hooko mai ana i kou makemake, ka mea hiki ke haawi; aku iaia i na mea apau ana e makemake mai ai, ke kanaka 1 ! hōi i ikeia ma ke ao he waiwai a he hanohano, he f)uuwai j hamama, mamua o kona trianao ana aku o Hale Venpna; j kann kane e mare aku ai," wahi hou a kahi kanaka lawe-| | la\Ve o ua*o Harisona o ka pane ana aku, eia nae, Jloko iho j ona ke olelo wale iho la no oia, 'heaha la ke kohU e),. mea i elemakule o kela kaikamahine opio loa kana e manao aku 'ai i wahine nana'?' •'Pela anei kou manao ea, e Godina?" wahi a ka Hdrisbna ninau. 1 ( "Oia maoli ka mea oiaio.i i ha'i aku au ia oe." '*Eia hou; ua maopōpo no aflei iā oe ua makaukau na mea apau oloko o ka hale o kela wahine īuahine, kahi au e lawe aku ai e hoopaa ia Elese?" "Ua maopopo loa ia ,mea ia'u, e kuu haku. Ua makemake loa oia e paa hou aku kela kaikamahine a hoopaa aku maloko o kela ana, mamuli o kona hoonaukiuki lsa no

kela pakele mua ana mai ona mai kela hale mai. Wahi ana, ina no ka paa hou o ktla kaikamahine a laweia aku i kona hale, e haawi ana oia i kana makaala pauaho ole; i ole e pakele hou mai kona hale mai." "O, he lono hauoli ial" wahi a Harisona .alaila papani mai la oia i ka puka, a haule iho la ilalo iluna o kekahi noho pulu nui, me ka anaanai ana ae i kona mau lima, me ka iana hauoli mau o kona manao no ka loaa liou o Elese iaia, a hoopaa aku iaia maloko o ka hale o kela poupou, kahi mua no ana o ka lawe ana a hoopaa ia FJesc me ka manao e hookoia ana kona manao laj>uwale, eia nae, ua pakele o Elese mai iaia mai. "Mai hoohemahema hou kaua i kela kaikamahine i nei manawa; o ka hana ana aku la kela ona i pakele ai, i keln hna ana e paa ai oia, a i keia hana ana aku no hr»i e hookoi ai kuu makemake maluna ona. E kii aku oe i k|kahi omole waina, e Godina, ua lilo iho la keia i mea ljQOuluku loa iho la i ko'u manao, e ake 110 a ike koke aku i ka hopena o kau hana." Ke haalulu wale ah 110 na liina o Hari£bna ma kela tna nawa ana e kamailio mai ana i ke kanaka lawelawe ona, me h? mea la he kanaka oia i loaa i ka ma'ilolo> a no ka ike aku 0 Godina i kona haalulu ,ua hoainu okoa aku la o Godina 1 ke kiaha waina i ua o Harisona. He lama ikaika loa ia a ua o līarisona o ka inu ana aku, no ka mea, he mau minuke kakaikahi wale no ma ia hope iho, ua ku ae la ua o Harisona iluna a hoomaka iho la e holoholo iloko o ka rumi, a noi niai la ia Godina e. hookomo aku i ke kuka ona. "E hoi mua ae au a kela hale kakali mai o kou hoea ae me ia." wahi ana, "e iho oe ilalo e kakali ai a loaa ka manawa kupono o kou wa ia e hoao aku ai e kaili iaia me ka jke ole mai o Hale. Mai lolohi loa no hoi paha oe i kjm liana ana i mea nona e lilo mai ai oia ia oe." "O. mai kanalua oe, e kuu haku, e hoea aku ana au ilaila i ka manawa kupono e kakali ole mai ai oe no kekahi manawa joihi ;eia no ko'u kumu e ulolohi ai, e ike mua mai no oe, oia ke kakali aku a loaa he manawa kupono e hoo vyalewale ai i kela kaikamahine ahiki i kona kau ana iluna o ke kaa; ke kao ka hoi la ,aohc olelo ana." "Pela no! Pela no! Nolaila hana aku oe, aia ka pono a l(lo mai oia ia oe! Ua mai la au .a m?ikemak». !oa e loaa koke kela wahi kaikamahine. I'u'ipu'i no hoi kona wahi paukn kino! Aole pono e pakele ho uaku oia i keia hanā ana. Pehea la au i kau nana mai, e Godina, he eleinakule !oa no anei e konakonaia mai ai?'' "O, he kulana kou o ke kanaka opio i nei manawa, e kuu haku, pela i ka'u nana aku, me he mea la he kanaka oe nou na makahik ihe kanaha a oi iki i keia manawa?" i pane ak uai o Godina,'no ka hoolana ana akti i ka manao lapuwale o kona haku, he okoa 110 nae ka mea iloko o kona " '* • • VO; he ■ mau olelo pai wale 110 kena au ia'u e Godina, •lapuwale maoli no ka hoi oe! Pehea, he makemake no nae pāha oe i ke pine omau emerala? Ina he makemake oe, lawe aku nou, a eia nae, mai noho oe a hoohoka i kuu makem'ake, 6 lilo oe i kanaka make. E lawe koke aku oe ia'u mailoko' aku o kei& hale i keia manawa, e Godina." O ko Godina hopu mai la tio hoi ia i kona lima a ala|cai aku la i ua o Harisona a puka iwaho, me ka hoala ole ia ako o kekahi manao hoohuoi iloko o ka poe e noho ana maloko o ka hale, ahiki i ko laua k uana iho ma ka aoao o ke kaalio, a hoeeia aku la ua o Harisona, a na ke kalaiwa ka hana ma ia wahi akli, ahiki i ke k uana iho o ke kaalio jnamua o ka ha!e o kela luahine poupou, ma kahi kua loa aku o ke ki||anakauh.ile.

MOKUNA XXVI—Ko Etese Pakele ITou Ana Ma» Kona Knemi Mai. 0 ka ir>aina, o ka liii, o na manaoino no a pau iloko o Mahel.i, i ka manawa ana o ka nana ana mai a ike mai la ia F.lese me kona nani nui e hookokoke aku ana iaia. Ca maopopo iaia ko l lale hoea ana mai, a e manao mau ana oia i na manawa apau e iho mai ana la hoi o Hale i ka hale malalo, kahi ana e hoomakaukan ana 110 ha hana o ia.po, eia nae, aohe o Hale i iho iki mai ahiki i ko laua iho like ana mai me Elese, a o ke kumu o ke aea ana ae o ria makn o ua o Mahela, no kona lohe ana aku i ka niumiUu 0 na leo o kekahi poe wahine e liookani ana i ka u 4 i o Ele^e 1 aleomo ana aku a laua. 1 kela ike pono ana mai o ua o Mahela ia Elese e liele ana ma ka aoao o Hale Veilona, aole no hoi ofe i ike i kekahi wahine opio u'i a maikai na aahu elike me JLllcsc, aole hiki iaia ke alo ae i ka mahalo i kona enemi, aka, oiai ka inaina wela e nu ana iloko ona ia manawa, mft kahi o kona mahālo aku ia Elese ua hoomahuahua loa ia iho la kona lili ame ka-huahuwa ia manawa, me he niea l'a kona inaina ia manawa e hookikina ae ana iaia e hele mai e pepe hi ia Elese. "() na.hoino apau maluna ona; kela kaikaAiahine 1 hoohaumiaia, ua pau kona hie, ua lilo kona inoa maikai mai iaia mai, a he kaikamahine hookamakama oia i nei manawa! Oka make oia kona hopena kupono loa! O, e hana aku ana au i ka mea e hoohilahilaia ai oia, a e IHo al i kaikamahine inoa haumia loa ma keia po. "O, ina hoi e hiki ana ia'u ke hana aku ia hana tnc ka holopono me ka ike ole ia mai e ka lehulehu, nani maoli! Ua makaukau ka'u papahana i hoolala ai nona; o ka'u e hauoli nei o ia ka loaa ole o kekahi mea keakea no ka holopono o ia hana. lleaha la kekahi hana kupono e ae a'u e hana aku ai no ka hoohilahila ana iaia? O, eia ka? E noi aku ana au iaia e himeni niai' imua o ke anaina, a oiai he I<:aikamahine oia i a'o-ole ia ike e lilo ana ia hoo> hokaia i mea nolia e hilahila iho ai. E noke aku ana au i ka paipai iaia ahiki i kona ae ana mai," wahi a Mahela 1 iaia iho. ! la manawa haalele aku la-ua o Mabcla i kahi ana i hana ai, a hele mai 1a e hiii me Elese me ka helehelena hoihoi, i aia no nae iloko ona ka ino kahi^i he hiki no nae ia Elesc ke ike aku ma korfa mau maka' e ahuwale ai ka j meahuna iloko o kona naau. "Hauoli wale ka ike ana aku la ia oe e ke kaikoeke!" wahi a ua o Mahela maalea o ka pane ana mai me ka hoi~ hoj wale o na olelo. "Ua manao wale iho nei no au a<Me paha oe e hiki mai ana, a nani hoi ia ua hoea kino mai la oe e ike ana oe i na hāna o nei po. He makemake no nae paha oe i ka himeni?'* "Oia hoi ke kumu ikaika loa o ko'u hoea ana mai la ianei ; i keia po; o ka'u mea wale no nae e kaumaha nei oia ka I pokole loa oko'u mafiawa e noho iho ai maanei a hoi aku. Ua loaa ttiai nei kekahi kelekalama ia'u mai ka honie mai e . kauoha mai ana ia' ue hoi aku me ka hookaulua hou ole ! iho, oia ko'u kumu e hiki ole ai ke noho' loihi iho ianei, no I ka mea, ma ke kaaahi o keia aumoe no e kau aku ai au a I hoi aku." "Kupanaha maoli no ka hoi! Akahi no hoi oe a hoea mai ; ianei, o kou hoi ko*k.e iho la 110 ka hoi ia. Aohe no hoi e | hiki ia oe la ke kelekalapa aku e hoi aku ana oe i kn lā j apopo? No keia wahi po hookahi wale no hoi keia hana . a pau ae no, a i hoi aku no hoi paha ia ou i ka la apopo | aohe hoi o'u noonoo ino loa.ana aku nou. O, aole »u e hooj kuu aku, ana ia oe e hoi!" } | "E pono no oe e hookuu mai; h emea pono ia*u e hooko aku i keJcauōha a ko'u mau makua, o lilo hoi auanei i kumu mihi no'u mahope/aku. E hoi no au!" (Aole i pau.)