Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 41, 8 October 1920 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T. H., POALIMA, OKATOBA 8, 1920.

NUPEPA KUOKOA

SOLOMON HANOHANO, LUNAHOOPONOPONO

HOOPUKAIA I NA KAKAHILAKA POALIMA APAU

POALIMA OKATOBA 8, 1920

 

@ O KE KOHO

@ WAE MOHO

Ma ka hopena o na hana apau e lawelaweia ana kakou e maopopo ai ke ano i na mea e oili mai @ iho la ka hopena i ikeia, ma ke koho baloka @ moho o ka Poaono i hala aku la, aole wale ma e Mokupuni o Oahu nei, aka ma na mokupuni apuni @ o ia hoi, ua hoike mai na mana koho @ ka mana la o ko lakou mau haloka, i ka lakou @ i makemake ai.

He mea oiaio loa, aole he kuikahi o na manao o @ mana koho, maluna o na moho he nui i alualu iho @ loaa ia lakou ka waeia, he hookahi nae mea @ loa. o ia no ka hoohanaia ana o kekhi mau @ kalaiaina e kekahi mau moho, o ke ano maa@ pela i loaa ai ia lakou ka lanakila; aka nae, @ aku la ka waiu, he mea makehewa ka uwe @ mahope nei, koe wale no, ka haawi ana aku @ ana, i na moho kupono i waeia ae no na @ ko kakou ahaolelo kuloko.

@ @ i nele loaa ana ia kakou o na manao @ no na hopena i oilo ae, ma ka waeia ana o na @ @ ame na lunamakaainana o ka Moku@ Oahu nei; aka nae, aia no he mea na kakou e @ ai, ma muli o ka oili ana ae o kekahi mau @ @, iwaena o ka poe i waeia; no ia mau @ ka keia pepa e hoeueu aku nei i na mana @ @ kaulike apau, e haawi aku i ka lakou @ piha ana.

@ muli nae o ke ano ame ke kulana o na moho i @ lakou ka waeia, no ke ku hou ana aku imua o @ kaua kalaiaina, aohe a kakou hoohewahewa @ na papa like ole iwaena o na mana koho, ka @ makemake aku e waiho i na hana o ka ahaolelo @ ko lakou mau lima; o ia hoi ma ka olelo @ ana ae, ua koho aku kekahi poe i na moho, ma lakou mau ano kupono, ua koho aku hoi kekahi @ muli o ka onoonou wale ia mai, a ua koho aku ekahi poe ma ke ano hoaloha a hoopilimeaai. @ ka nana ana aku nae i na moho i waeia no ke @ @, ma na aoao Repubalika me Demo@, na hiki loa ia kakou ke ike aku, elike me na @ i loaa ia lakou pakahi, e oili mai ana na moho @ apau, he mau moho a makou e manao nei @ ae ko lakou mau ano kupono i na moho Demo@ e pono ai na mana koho noonoo maikai apau @ i ka lakou mau kakoo ana.

No na moho lunamakaainana hoi o ka apana eha, @ @ kanalua iki o keia pepa, no ka lanakila @ o na moho Repubalika, in a ia aole ma ke @ ana aku a na mana koho kuokoa, o kela ame @ aoao kalaiaina, aka mamuli no o ka ikaika o ko @ aoao iho; a o kekahi kumu ua nele ka aoao @ i na kanaka kupono, e hiki ai ke ume @ i ka manao o na mana koho o kela apana.

Ma ka apana elima hoi, aia he manaolana nui, no @ moho Repubalika i keia kau, mamuli o ka loli ana @ au o ke koho ana, a na makaainana o ka apana @, i keia manawa, o ia hoi ko lakou nana ana aku @ ke kulana, o ke kanaka, aole ma ka aoao kalai@.

He mea hookahaha pu no hoi i ka noonoo, ka hopena i oili ae no na moho elele ma ka Poaono aku @ i hala, e hoike mai ana ia hopena, i ka nahaha o @ ikaika. i loaa ia McCandless i na makahiki aku @ i hala. he hoike ana mai keia, i ka hoea ana mai ka wa e pau ai ka noho mana ana o McCandless @ o kela aoao kalaiaina, no ke alakai ana aku @ @ koho elike me kana i makemake ai.

Ma na mahele koho i kaa mau ai ka lanakila ia McCandless i na kau koho ae nei i hala, ma na mahele ikaika loa o ka aoao Demokarata, ua hoike mai @ hopena o ke koho baloka o ka Poaono aku la i @ i ka haalele ana aku o na kakoo o McCandless @ a haawi aku la i ka lakou koho ana ia Kalani@ i ka nana aku, aole ia malalo o kekahi mau @ okoa ae, aka malalo no o ko lakou manaoio, i a @ hoopulapula i na Hawaii.

Me kela hoike oiaio no ke kulana ikaika o na moho @ pakahi. ke manaoio nei keia pepa, e haawi hoi ma na mana koho o Oahu nei i ko lakou mau baloka @ Kanalanianaole, ina aole no kona kupono e paa i @ kulana ,aka no ka manaoio ana o na mana koho noonoo kulike apau, ua oi aku ko lakou haawi ana i ko lakou mau baloka ia Kalanianaole mamua o McCandless.

AOLE E HIKI I NA WAHINE

@ HOLO MOHO

@ ua hoakaka mua aku ke Kuokoa nei i kona @, maluna o ka ninau, no ka loaa ole i na wahine ke kuleana e holo moho ai no kekahi kulana @ iloko o ka ahaolelo kuloko, ua hoike mai nae @ @ koho o ka Mokupuni o Oahu nei i ko lakou @ no naaupo maoli, mamuli o ka haawi ana i ko lakou @ mau baloka ia Mrs. Haaheo Atcherley, pela hoi na @ koho o Maui, i koho ai ia Mrs. Helen Sniffen, @ wahine i alualu aku i ke kulana senatoa ma ka @ Demokarata.

Ua hoakaka ae nei ka Loio Kuhina Irwin i kona manao kanawai, i kulike loa me na mea a keia pepa hoike mua aku ai, no ka hiki ole i na wahine ke holo moho; no ka loaa ana o kela pono i na makaainana @.

He moakaka loa ka manao o ke kanawai kumu i hooholoia mai ai e ka ahaolelo lahui. e haawi ana ia lakou i aupuni Teritore; o ia hoi, i mea e hookupono ai i kekahi, e lilo i hoa no ka aha senate, a i hoa no ka hale o na lunamakaainana, he mea pono e lilo oia i makaainana kane, a ua piha iaia na makahiki he iwakalua-kumamakahi.

Aia a hoololiia ko kakou kanawai kumu, e ka ahaolelo lahui, ia wa e loaa ai ke kuleana i na wahine e holo moho, a e paa paha i kekahi mau kulana oihana e ae, a ke kanawai i haawi mai ai i na kane wale no i keia manawa.

Ua koho maoli aku kekahi poe, ma ka Poaono aku nei i hala, mai na kane a na wahine ia Mrs. Atcherley, ma ke ano maopopo ole, i ke kuleana holo moho o na wahine, a ua koho aku hoi kekahi poe, mamuli o ka ike ana aku iaia he wahine, ua like no nae ka lalau, o ia mau koho ana a elua, no ka mea ua hookahuaia kela koho ana malalo o na kumu kupono ole.

Oiai nae, ua ae aku ke Kakauolelo Iaukea e lilo laua i mau moho, ma ke kau koho wae moho aku la i hala, aole he hana e ae ma kona aoao, mahope o ko laua waeia ana ae a puka, o ke pa'i wale aku no i ko laua mau inoa maluna o na baloka, o ko laua mau apana senatoa pakahi iho, a na kekahi mau mana okoa aku, e hooholo mai i ko laua kuleana i na noho maloko o ka aina senate ame ka ole, in a nei no ko laua kohoia a puka i Novemaba ae nei.

Elike nae me ke kanawai kumu o Hawaii nei, e ku nei i keia la, ua maopopo loa, ke kuleana ole o keia mau moho wahine i kekahi noho maloko o ka ahaolelo kuloko; o na baloka e haawiia ana no laua, he mau baloka kiola wale ia kela, nolaila e loaa aku ka ike i na mana koho o Oahu nei ame Maui, ua nele keia mau moho wahine i ke kuleana malalo o ke kanawai, e alualu ai i kekahi noho o ka aha senate o ko kakou ahaolelo.

KA NINAU BONA KULANAKAUHALE

Ua hala aku la ke koho baloka wae moho, a he mau pule kakaikahi wale no koe, alaila hoea mai i ke koho baloka nui, ma ia koho baloka, he eha mau ninau nui, e waiho mai ana na na mana koho baloka o Oahu nei e hooholo aku, o ka mua, o ia no ka ninau elele, o ka lua, ka ninau senatoa, o ke kolii ka ninau lunamakaainana, a o ka eha, o ia no ka ninau bona kulanakauhale. He mau ninau ko'iko'i wale no keia apau ,i kaa aku ka hooholo ana i na mana koho baloka o Oahu nei, a makou nae e manao nei, o ka ninau bona kulanakauhale aku ka ninau oi ae o kona ko'iko'i, no ka mea ua pili loa aku ia i ka pono ame ke ola o ka lehulehu ma Oahu nei.

He mea liilii i ka noonoo o na mana koho, ka ninau o ka poe e kohoia ana a puka ma ka la 2 ae nei o Novemaba, pela paha ka poe e haule ana; aka o ka ninau bona, a ka papa o na lunakiai i waiho mai ai, na na mana koho e hooholo aku, he ninau ia i pili loa aku i ke ola o keia ame keia mea, e noho ana ma keia kalana.

Ua noho pouliuli maoli kekahi mahele nui o na mana koho, i ka manao o keia bona kulanakauhale, a lakou e koho aku ai; no ka hoomalamalama ana aku nae ia lakou, he mea pono e haawiia kekahi manawa nui, ma na halawai kalaiaina, a na moho, no ka hoakaka ana i ko lakou manao, maluna o keia kumuhana, aole wale no mai na moho mai, e holo nei no ko lakou kohoia aku, aka mai ka poe haiolelo mai, i waeia, no ka hoakaka ana ae i ka manao maoli o keia bona aie.

Ke loheloheia nei kekahi mau manao ku-e i keia bona kulanakauhale, no ke kumu, o na apana o Waikiki ame Kalihi wale no ke hoopoinamaikaiia aku ana, ma o ka holo ana o ka bona aie, no ka hoomoeia aku o na paipu sua, ma na wahi i komo mua ole ke sua; he mea pololei no ia, aka nae, ua poina ka poe no lakou ia manao ku-e i ka hoomaopopo ana i na mea oiaio maoli; o na poino e ala mai ana, ma o kekahi ma'i ahulau la, mamuli o ka nele o kekahi mau wahi o kela mau apana i na paipu sua, aole ia he poino no kela mau apana wale no, aka e holopapa mai ana ia ma ke kulanakauhale holookoa, a hala aku mawaho o Honolulu nei.

Aole keia o ka manawa mua loa i kukuluia mai ai ka ninau hoopuka bona imua o na mana koho o Oahu nei; aka ma kekahi manawa ae nei i hala, ua waihoia mai no keia kumuhana, no ka hooholo ana aku o na mana koho; a mamulo nae o ka maopopo ole ame ka nele maoli i na hoomalamalama, no ka waiwai ame ka pomaikai, e loaa ana i ka lehulehu; ua haule wale na hooikaika ana e hooholoia ka ninau bona.

O ka pilikia, a o ka hemahema nui o Honolulu nei i keia la, o ia no ka palahalaha ole aku o ke sua ame ka wai, ma na apana mawaho aku nei o keia kulanakauhale; a in a i makee kakou e hooi ae i ka ulu ana o Honolulu, ma na ano maikai, a maemae, o keia au holomua, alaila ua ili iho ke ko'iko'i maluna o na mana koho apau, ke koho ana aku, ma ka aoao e ae ana e hoopukaia ka bona kulanakauhale.

Ua wehe ae nei ka Ahanui ka Hale o na Alii o Hawaii he halekuai o na meahana Hawaii' ke haawi nei ke Kuokoa, i kana mau mahalo ana i ke Kamaliiwahine Kawananakoa, no kana mau hooikaika pauaho ole ana e ku he halekuwai o keia ano; me ka lana o ko makou manao, e lilo ana keia halekuai, i wahi e hoomauia aku ai ka hanaia ana o na mea i kamaaina ma Hawaii nei, a na malihini kaahele honua, e hoihoi pu aku ai me lakou, i mau mea hoomanao no ka Paredaiso o ka Pakipika.

Nuhou Kuloko

Ko haumana nei ka buke hoopaainoa o ka poe kupono i ke koho baloka, a e pau ana ke kakauinoa ana ma ka la 19 o keia mahina.

Ua pau na kuleana aina pohihihi o Waialua, Oahu, i ka buliia e KALE HAPAKINI, o ke Keena Aina o ke Aupuni. E hui me ia i maopopo pono kou kuleana.

Ma ka Poalua aku la i hala i hoomanao ae ai na Pukiki o keia kulanakauhale no ka piha ana o na makahiki he umi, o ke ku ana o ke aupuni Repubalika o Potugala.

Ma ka halawai a ka papa lunakiai ma ka po o ka Poalua nei i hioke mai ai ka Meia Wilson i kona kakauinoa ana i ka olelo hooholo, no na hoolilo e pili ana i ke @i manaoia no ka apana o Waikiki.

No ka on a o kekahi lunanana ma ka Poaono aku nei i hala, i hoopau okoa ia aku ai oia e ke Kakauolelo Laukea, mahope iho o ka hoikeia ana aku o ka lohe iaia, no ke kulana o kela lunanana koho baloka.

Ma keia Poaono o malama ae ai ka Meia WIlson ame na hoa o ka papa lunakiai o ke Kulanakauhale a Kalaua o Honolulu nei, he halawai kukakuka no na mea e pili ana i na bona aie, a na makaainana e koho baloka aku ana.

E malama ae ana ke Kalapu Reubalika o ka Mahele 11, Apana 4, he halawai, ma ka hora 3:00 p. m. o keia Sabati iho, Oct. 10, ma kahi o ka peresidena o ke kalapu, Sam Leialoha, ma ke alanui @. Ua konoia na kane ame na wahine e hoea ae ma ia halawai.

No ka hoea ole ana ae o ke kolu o ua lunanana koho baloka ma kekahi o na mahele koho o ka apana elima, ma ka Poaono aku nei, ua hookohu okoa ia aku kekahi makaainana wahine i kolu no na lunanana o keia mahele koho.

Mahope iho o ka hoohala ana i kekahi mau pule lehulehu ma Ladana, i huli hoi mai ai o Ezra Crane, ke keiki a ka lunanui o keia hui pa'i nupep, ma ka Poalua iho nei. He elele oia i hoounaia mai Honolulu aku nei no ka hui nui o na keika a'o koa.

E noho mai ana ke kau kuikawa o ka ahaolelo kuloko ma ka la 10 o ka mahina ae noi o Novemaba, i kulike ai me na mea i hoikeia ae e Kiaaina McCarthy, a ma ka la 3 o Novemaba ae nei e hoopukaia aku ai ke @ no ia kau kuikawa o ka ahaolelo.

Ma ka mokuahi Maui o ka haalele ana mai ma ka Poakolu nei i holo aku ai o Lorrin Andrews, kekahi o na moho lunamakainana o ka apana oha, no Kapalakiko, e hala ai iaia he mau pule lehulehu malaila, mamua o kona huli hoi hou ana mai no Honolulu nei.

He ahamele me hulahula ke haawiia ae ana no ka pomaikai o kekahi keiki makapo, oia o William Kalahale, maloko o ka Odd Fellows' Hall, ma ka hapalua o ka hora ehiku o keia po Poaono, Oct. 9. He hula Hawaii kekahi e mahine opio elua, pela hoi me na hana hoikeikeia ae ana e kekahi mau kaikahookani pila e kekahi mau keiki makapo.

Oiai, aole i kohoia o John K. Mokumaia, oia kekahi moho lunamakaainana Demokarata, ma ka apana elima, ma ka Poaono aku nei i haa, ke haawi aku nei no nao oia i kana mau hookaikai ana he nui, i ka poe apau i koho i ko lakou mau baloka nona, ma ke koho baloka wae moho aku la i hala.

O na houpuupu o na la aku nei i hala, no ke ku-eia o ke koho baloka wae moho o ka Poaono nei, mamuli o ka hooleia ana o kekahi mau mana koho i hoea hope mai ko lakou mau pepa pa'ihakahaka iloko o ke keena o ke kakauolelo kalana, ua hoopau loa ia, oiai aole he mau hoohalahala i ikeia i keia wa.

Ma keia Poakahi ae, Oct. 11, e noho mai ai ka halawai mahina a ke Kalapu Hooholomua o Kapahulu, ma ka hapalua o ka hora ehiku me ka hapa o ke ahiahi, ma loko o ka Misiona St. Mark, Ua makemakeia na Hawaii apau o Kapahulu e hoea ae ma ia halawai, no ka mea e noonooia ana ka bona kulanakauhale ma ia halawai, pela pu hoi na mea pili i ka auhau.

HOOHENO SONG.

Hoohenoheno ana hoi na opua la e,

Me Liawahine hoi i Kawao la,

Hone ana Pupukanioe la,

Hoala hiamoe o ka po anu e.

Ua nani o Haleola Home a e ku nei la,

I ka piko waena o ka aina e,

O ka pa kolonahe a ke kehau la,

Houhou ana hoi i nei nui kino la.

Ua kupa a Kulaiwi ka noho ana la,

O nei aina makamaka ole la;

Hookahi no mea nui o ka noho la,

Lawelawe na lima i ka honua la.

Ke kea mai nei Lilinoe la,

Ka wahine noho mai i ke kuahiwi,

Ilaila ko hoi ko'u manao la,

Ka iiini pau ole a nei puuwai la.

Hakuia e J. W. K. KAPOLOLU

Papaaloa, N. Hilo.

Nuhou Kuwaho

VIENNA, Sept. 30. - He eha kaukani kauka, na kauka na lakou i lapaau i ka poe ma'i ilihune loa a ka ahahui Auseturia i haalele i ka lakou hana, ua hoole lakou i ka hele ana aku e lapaau i ka poe ma'i, koe wale no a ukuia lakou me na uku mau e loaa ana ia lakou ma ka lakou lapaau ana i ka poe e ae mawaho.

WASHINGTON, Sept. 30. - E noiia aku ana ka aha kiekie o Amerika Huipuia e hoopanee i ka paio ana no ka lua o ka manawa maluna o ka ninau e pili ana i ke kuleana o ka lahui Kepani e lilo i mau makaainana no Amerika Huipuia ma ka hihia i ala mai no ka hooleia ana o ko Takao Ozawa o Hawaii kuleana e lilo i makaainana Amerika.

BUTTE, Montana, Oct. 1. - He wiliki ame elima mau kanaka i maopopo ole ko lakou mau inoa ka i make a he eha i hoehaia ma ka la i nehinei ma ka manawa o ka hooku'i ana o ke kaaahi lawe pohaku ma ka laina o ke alanui kaaahi Chicago, Milwaukee ame St. Paul kokoke ianei. He ilua keia i ikeia ma kekahi wahi ibona o ke alanui.

HOIKE KA MOHO REPUBALIKA I KONA HILINAI I KA ELELE

Eia malalo iho nei ke kope o ka leka a ka moho Repubalika no ke kulana Peresidena, i ke Senatoa John H. Wise, a maloko o ia leka e koi mai ana, e hoihoi hou ia aku ka Elele Alii Kalanianaole i wahaolelo no Hawaii nei.

Ma ka nana aku, ke pii mahuahua mai nei ka ikaika o keia moho Peresidena a ma na nupepa haolo ko ikeia aku nei e puka i'o ana no oia i Peresidena no Amerika Huipuia. loa e puka i'o ana oia a pela iho la kona hilinai i ka Elele Alii, e lilo ana ke Keikialii i mea nui iaia e hoi aku ai ma ke kulana alakai no keia aupuni.

Ina pela iho la ka hilinai ia o ka Elele Alii anei e pupukahi mai a e hooko i na koi a ka Peresidena i hoike mai i kona hilinai i ka Elele Kuhio elike me keia. Nolaila e lokahi e ka lahui.

O keia iho ka leka a senatoa, a moho Peresidena Warren G. Harding i hoouna mai ai ia Senatoa John H. WIse:

United States Senate,

Washington, D. C.,

Marion, Ohio, Sept. 10, 1920.

Hon. John H. Wise, Vice Chairman Republican Territorial Central Committee, Washington, D. C.

I kuu Senatoa Wise: - Elike me kou ike, aole o'u makemake o ikeia mai e hoao ana au e a'o au i ka poe koho e hana mai i ko'u makemake maloko o na wahi koho, aole au e noho ana ilaila.

Ma ke ano owau ka moho a ka aoao Repubalika, ke hoao nei au e ikeia mai ke ko'iko'i o ka hoihoi hou ana mai i ka aoao mana maluna o na hana kaukanawai i hiki ai e hookoia na makemake o ka lehulehu ,e hanaia na mea apau i kulike me ko kuhikuhi a ke kumakanawai, i hiki ai e loaa na pomaikai i ka poe apau oloko o ka aina. Mamuli o ia mau mea pela au e koi aku nei ia oe ame ko oukou poe, aole hoi no ko'u kohoia mai, e hoihoi hou mai i wahaolelo no Hawaii i kauaka Repubalika no ka ahaolelo nui.O ka Mea Hanohano J. K. Kalanianaole, ua lohe mai au, e loaa ana iaia ka waeia ana i Moho Elele mai Hawaii mai i ka Ahaolelo nui. Ua loihi kona paa ana ia kulana ma ke ano he lala no ka Abaolelo nui, ua makaukau i ka hana a ke paa nei i ke kulana kiekie iloko o ka Hale. Ke manao nei au no ka pomaikai o kona poe koho a i loaa ai ka hookoia ana o na hana kukulu hou ame ka hoonee mua no ka pomaikai o kona apana, he mea ku i ka maikai e hoouna hou mai oukou iaia i wahaolelo no oukou. Me ke aloha oiaio,

WARREN G. HARDING.

NEE MALIE LOA KA HOOPAAINOA ANA.

Ano ulolohi no ka hele ana ae a ka poe i hoopaa mua ole i ko lakou mau inoa no ke koho baloka o ka la 2 o Novemaba e hiki mai ana i ka hoomaopopo aku. Ma ka Poalua nei he 71 wale no ka huina o ka poe i hele ae e hoopaa i ko lakou mau inoa ma ka buke a ke Kakauolelo Kalauokalani, oia hoi he 38 mau wahine a he 33 mau kane. Mai ka apana eha ae he 24 mau wahine a he 18 mau kane, a mai ka apana elima mai he 14 mau wahine a he 15 mau kane.

O ka huina nui o na kane i hoopaa i ko lakou mau inoa ahiki i ka Poalua nei he 8536, a no na wahine hhoi he 4386. O ke koena o na kane kupono i ko koho baloka i kohoia he 1464, a o ke koena aku o na wahine i kupono i ko koho baloka i kohoia he 5638, a oiai he 11 wale no mau la i koe no ka poe i koe e hele ae ai e hoopaa i ko lakou mau inoa, i ka nana aku in a me keia ano iho la ke ano ulolohi o ka poe i koe aole i hoopaa i ko lakou mau inoa e hele ae ai, he aneane e maopopo loa ke olelo ae, o pau ole ana no ka beluna i koe o na kane, a pela me ko na wahine mamua o ka paa hou ana o ka buke a ke kakauolelo. Ina he makahehi nui ko na kane ame na wahine i koe i ka pono kiekie loa i loaa ia lakou oia ko lakou mana koho baloka no ka pono o ka lakou mau moho i manao ai e komo aku i ka ahaolelo no ka hana ana mai i mau kanawai e hoomamaia ae ai na auhau, a e holomua ai ke aupuni, a e loaa ai i alahele e nui ai ke dala, e pono e makaala ae ma o ka hele ana ae e hoopua i na inoa.

HULI HOI MAI NEI O EZERA CRANE.

EZERA CRANE.

Mahope iho o ka hoohala ana i kekahi mau pale lehulehu ma Ladana, ma ke ano he elele mai na puali a'o koa aku o na keiki o Honolulu nei, i huli hoi mai ai o Ezera Crane, ke keiki a ka Lunanui Charles Crane o keia keena pa'i, me na hoohanohano he nui i papahiia mai maluna ona, ma ka Poalua aku la i hala, ke kona apoia ana aku, me na hookipa ohaoha ana a na aliikoa ame na keiki a'o koa, ame ka lehulehu pu o Honolulu nei.

Oiai ka mokuahi Wilhelmina mawaho ae nei o ka nuku o ke awa i hoea aku ai na aliikoa o na puali o na keiki a'o koa, no ka hui pu ana me Ezera Crane, me ka apo ana aku i ka elele opio me na manao ohohia, no ka holomua o kana huaka'i, i ka ahaelele a na keiki a'o koa ma Ladana.

I ka pili ana mai hoi o ka moku i ka uwapo, ua hoohanohanoia aku oia, mamuli o ka hooleiia ana aku i ka lei o kekahi komite o ka ahahui kalepa ame ka buro o na malihini kaahele, he hoike hoi, no ka hanohano ana i papahi ai nona iho, a no Hawaii nei.

Ma ka uwapo ae ka bana o Sana Lui kahi i hoohanohano ai i keia keiki opio o Honolulu nei, ma ka paani ana i na mele like ole, a iaia i lele mai ai noluna o ka uwapo, i apoia mai ai oia me na mauao ohohia. e koonei poe, a mai ka uwapo mai i ka'i aku ai ka elele ame na aliikoa o na keiki a'o koa, no ka halekoa kahi i malamaia ai o kekahi aha ike malaila.

Iwaena o na elele apau i akoakoa ae ma ka aha nui o na keiki a'o koa ma Ladana, ua lilo ia Ezera Crane ka helu elua o na hanohano kiekie i papahiia mai i na elele ma kela aha, o kekahi o kela hanohano i loaa iaia, o ia no kona lilo ana i haumana maloko o ke kula o Calver Military Academy.

Ua hoihoi pu mai nei o Ezera Crane me ia i ka have o Belegiuma i na elele o Amerika, a ua kaa ia Ezera Crane ka malama ana o kela have, kekahi o na hanohano nui loa i loaa i ka elele o Hawaii aku nei.

Oiai o Ezera Crane ma kana huakai i ka aina mamao, ua hele makaikai oia i na kahua kaua kana ma Belegiuma, ma Palani ame kekahi mau wahi lehulehu e ae, a ua hoihoi pu mai nei oia he mau kii lehulehu o kana mau wahi i hele ai.

Oiai o Ezera Crane ma Ladana ua hoounaia aku iaia he kope o ka Nupepa Kuokoa, o kekahi o kona mau hoaloha @ Honolulu nei, a oiai aole on a ike i ka heluhelu ana i ka olelo Hawaii, ua pulapu aku nae oia i na elele e ae, ma kona nana hookohukohu ana maloko o kela nupepa ,me he mea la, ua maopopo iaia na mea i pa'iina, a i ka wa i loaa aku ai o ka ike i na keiki e ae, he nupepa kela no Hawaii nei, ua kii mai kela ame keia e oki i apana o ke Kuokoa, ma ke ano i mea hoomanao, na lakou e hoi aku ai no ko lakou mau wahi.

Ua huli hoi mai nei oia, me ka maikai o kona ola kino, e hoike mai ana i ka lilo o kana huakai aku nei i Ladana i mea hoohauoli iaia, a i kona mau hoaloha opio lehulehu maanei nei.

He haumana oia no ke Kula Nui o Hawaii, mamua o kona holo ana aku nei no Ladana, a i kona huli hoi ana mai nei e hoomau aku ana no oia i kona hele ana ma kela kula i keia makahiki.

NA MARE.

Stanley K. Martin ia Iwa K. Maele, Oct. 3.

John Ahuna ia Mary Kahoopii, Oct. 4.

NA HANAU.

Na Chant Fat Aiona âme JUlia Lai, he kaikamahine, Sept. 28.

Na James Kaulia âme @ Kua, he keikikane, Sept. 28.

Na John Spencer ame Annie Kanoho, he kaikamahine, Sept. 29.

Na Antone Medeiros ame Lilian Kalehuaweho, he kaikamahine, Sept. 30.

Na Young Luin ame Annie Yim, he kaikamahine, Oct. 2.

Na David K. Pa ame Kattie Rowan, he keikikane, Sept. 4.

Na Mr. ame Mrs. Kalama, he keikikane, Oct 5.

NA MAKE

Kwai Heong Lau, in a ke kihi o na alanui Kukui me Muliwai, Sept. 30.

Benjamin Kahoa, ma ka Halema'i Moiwahine, Oct. 3.

He bebe na Daniel K. Pa, ma ke alanui Liiha, Oct. 4.

John Kalua, ma Honolulu, Oct. 5.

HOOLE KA LOIO KUHINA I KE KU LEANA HOLO MOHO O NA WAHINE

O ka manao kanawai o ka Loio Kuhina Irwin, maluna o ka ninau, no ka @ o ke kuleana a kuleana ole paha i @ wahine, o keia Teritore ke holo moho noloke o ka ahaolelo, ua hoakaka ae @ ma ka Poakahi nei, i na nele ana o @ kuleana i na wahine ke holo moho.

Malalo iho la o kela manao kanawai. ua maopopo loa ka hiki ole i ke Kakau olelo Iaukea, ke kau aku i na inoa o na wahine maluna ae, ma na baloke @ kohoia aku ana ma ka la 2 ae nei o ka mahina o Novemaba, no ke koho ana i na senatoa o ka Mokupuni o Oahu nei ame Maui.

Ma ka Poakahi nei i noho ae i @ aha kukakuka a ke Kiaaina, me na poo o na keena oihana like ole, a ma @ aha kukakuka, i a'oia aku ai ke Kakauolelo Iaukea, e hoouna aku i kekahi palapala i ke keena o ka loio kuhina, e ninau aku ana i kona manao kanawai no ke kupono o na wahine e holo moho no ka ahaolelo.

O ka manao kanawai o ka Loio Kuhina Irwin i hoakaka ae ai maloko @ kela aha kukakuka, he manao kanawaia i kakau ole ia; eia nae, aole ua @ kaokoa ao mai kana pane e hoakaka mai ana ma ke kakau.

Wahi a ka Loio Kuhina Irwin, malalo o ke kanawai e kukuli ana i aupuni Teritore, aole loa i loaa ke kuleana i na wahine e paa ai i kekahi oihana kohoia; o ke aponoia ana mai nei o ka hoololi 19 i ke kumukanawai o Amerika Huipuia, he haawi wale ana mai no ia i ke kuleana koho baloka i na makaainana apau, mai na kane ame na wahine, me ka hoakaka ole ia, no ka hiki i na wahine ke paa i na oihana kohoia.

Ma ke kanawai kumu, a ma na kanawai o Hawaii nei, ma na mea e pili ana i na hoa ka ahaolelo, e hoakaka wale ana no ia, i mea e  hookuponoia ai kekahi mea ,e lilo i hoa noloko o ka aha senate, a no ka hale paha o na lunamakaainana, he mea pono e lilo oia i makaainana kane, a ua piho hoi iaia na makahiki i ka iwakalua-kumamakahi.

Malalo o keia mau mea maopopo @ iloko o ke kanawai, pela i hoike ae ai ka Loio Kuhina Irwin i kona manao kanawai, i kakau ole ia e pili ana i ke kuleana holo moho o na wahine.

He mau moho o Mrs. Atcherley ame Mrs. Sniffen, no ka aha senate, ma ka aoao Demokarata, me ko laua waeia ana ma ke koho baloka aku nei o ka Poaono i hala.

WEHEIA NA KULA NO KE A'O I KA OLELO BERITANIA.

O ka põe kanaka makua, hiki ole ia lakou ke kamailio i ka olelo Beritania. o na lahui like ole, mai na kane a na wahine, ua hooholo ae nei ke keena o ka oihana hoo@, pela hoi ka papa o na lunakiai, ame ke komite o na kula po, e wehe i mau kula po, ma kekahi mau apana, i hiki ai i ka lehulehu @ hele malaila e a'o ai i ka ike kamailio i ka olelo Beritania.

O na halekula i hookaawale ia i keia manawa, no ke a'o ana aku i ka poe ike olo i ka olelo Beritania i ka po, o ia na halekula o Kahehuna, Kauluwela. Kaiulani, Kalihi-kai, Manoa, Moiliilii, Kalihi-waena, Pohukaiha.

He elua mau po iloko o ka pule e kula ai, o ia ka po o ka Poalua ame ka po o ka Poaha, e hoomaka ana ma ka hapalua o ka hora ehiku, a pau ma ka hora eiwa; o ka uku no ke a'o ana i ka ike olelo Beritania, he hookahi dala no ka mahina.

He iwakalua-kumamalima mau kumu kula i makaukau no ke a'o ana i ka poe e makemake ana e komo ma kela mau kula po; nolaila o na kanaka ike ole i ka olelo Beritania, e noho kokoke ana ma na wahi o kela mau kula po, no lakou keia pomaikai, i makemakeia ak@ ai e loaa, me ka uku ana i kekahi a@ hau @@ku loa, i wahi e loaa mai ai kela ike.

Ua hoomaka keia kula po, ma ka Poalua iho nei, a e hoomauia aku ana elike me ka loihi o ka manawa, a ka poe ike ole i ka olelo Beritania, i makemake mai ai i ke kula o kela ano. @@ noa kela kula i na lahui like ole, in a @ nele lakou me ka makaukau e kamai@ ai i ka olelo Beritania.

MA KA LA APOPO E PAU AI KA HOOMAEMAE ANA.

E hoomaka ana mai ka Poakahi mai nei, i hooliloia ai keia pule i pule ho@ maemae no ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei, i kulike ai me ke kua haua a ke Kiaaina, a e pau ana hoi na hana hoomaemae, ma ka la apopo, elike me ka hana mau ma na makahiki a@ nei i hala.

Ua hookaawaleia na wahi e hoahuia ai o na opala, o ia hoi he hookahi ma ke alanui Sheridan, he hookahi ma Kamoiliilii, a he hokoahi ma ka paumawai o Kalihi; o keia na wahi a na kaa e halihali aku ai i ka opala e lu malaila.

O na luna oihana o ke kulanakauhale ke komo kino ana iloko o keia hana hoomaemae, ma ka makaala ana i ke kulana maemae o na pa, me ke kokua pu ana mai o ka poe no lakou na wahi like ole, ma ka hoomaemae ana i ko lakou mau wahi.