Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 41, 8 October 1920 — Page 1
This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
HOOPUKALA I NA KAKAHIAKA POALIMA APAU.
________________________________________________________________________________________________________________
BUKE LV@--HELU 41. NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T. H., POALIMA, OKATOBA 8, 1920. NA HELU APA@ @21
________________________________________________________________________________________________________________
KA HOPENA O KE
KOHO WAE MOHO
MA OAHU APUNI
_______
Oili ka Elele Kalanianaole Maluna
o Link McCandless ma na
Apana Eha me Elima
_______
Oili HOOKAHI O AHIA O
NA MOHO SENATOA HAWAII
_______
Lilo ke Alakai Ana o na Moho
Senetoa ia Mrs. Atcherly
a Haule Aku o Keiki
_______
L@l@ a ka hahana o ka hoouka kalai-
@ i hala aku la, ma ka Poaono nei,
@ili ae ai na moho lanakila, o na aoao
Kalaiaina a elua, no ke komo hou ana
@ i ka lua o ka hoouka Kalaiaina, ma
i mania ao nei o Novemaha, a ua
@ne koho o ka Mokupuni o Oahu nei,
@ ka hopena o ke koho holoka wae mo-
@ aku la i hala.
Olai, aole he mau moho ku-e no ke
@iaua elele lahui, ma keia koho wae
@oho, ua hiki ke ikeai aku ke kulana
Keika mawaena o Kalanianaole ame
McCandless, o ia hoi, aia ka hilinai nui
ana a na mana koho maluna o ka Elele
Kalanianaole, aole hoi maluna o Me-
McCandless, pakahi ma kela ame keia mo-
kupuni.
Ma na apana eha ame elima, ua kaa
wale no ia Kalanianaole ka heluna kie-
lie o na haloka, me ka lihi launa ole
aku o McCandless, a ua manaoia, o ke
kulana pakahi, iho la no ia o na moho
elele lahui, ma ke koho haloka ao nei
o ka mahina o Novemaha o hoea mai
ana.
Ma ka apana eha, ua hiki aku ka
nui o na haloka i loaa i ke Elele Ka-
lanianaole, i ka 2595, a he 1781 hoi ha-
@ka o McCandless. Ma ka apana eli-
@a he 2558, a he 1596 hoi halloa o
McCandless, ua like pu me ka papalua
ka ikaika o Kalanianole ia McCandless.
Iloko o ka nui o na lunamakaainana
holo no ka waeia ma ka apana eha,
@a ka aoao Repubalika, o ka paa ha-
@ka o Andrews-Jarrett-Christy ka i
Lanalika, mamuli o ko lakou kohoia ana
puka, a mawaho ae o lakou, oia o
@ H. Cooke, Gerrit P. Wilder
ame Frederiek D. Lowrey.
Aohe he olelo ana no na moho luna-
makainana a na Demokarata, he elima
mai a no lakou, nolaila ua kohoia lakou
pau, e ku aku ai a paio me ana moho
Repubalika, no ka la koho ao nei iloko
o Novemaha.
O ka moho kiekie loa o na haloka i
ka, no ke kulana lunamakainana, oia
@ H. Cooke, ua loaa iaia na
@ he 3075; o Lorrie Andrews aku
@ala oua, me na haloka he 2979; o
Gerrit P. Wilder, me na haoka he
@ o Cristy aku me na haloka he
@; Lowrey me na haloka he 2642 a
Jarrett aku ka eono o na moho, me
ka haloka he 2397.
O ka moho me ka @heluna nui o ko
@ inau haloka i haule, e ikeia no
@malalo iho nei, o keia na moho no ka
@ e na lunamakainana ma ka aoao
@alka:
T. H. Petrie, 2218; Frank Andrade,
@, A. R. Cunha, 1991; John A. Mat-
@aman, 1591; Dr. Geo. H. Huddy,
@ Hannibal S. Canario, 1202; .II.
@ Kaleo. 862; ame J. Ashman Beaven,
@
Na Moho Senatoa
@ he mea la uae, o ka paio hahana
@ ikeia, mawaena no ia o na moho
@ kulana senetoa, o ia hoi he ewa-
@mau moho Repubalika, me eha mau
@ Demokarata; o ka hopena nae i
@ia, o ia no ke kohia ana o William
@ Jack Lucas âme Lawrence Judd,
i ka aoao Repubalika, a o Mrs. Haa-
heo Ateherley, W. E. Miles ame Archie
Robertson, na moho ma ka aoao De-
mokarata.
@waena o kela mau moho apau i
@ e na aoao kaiaiana elua, ua aha'i
@ William Abia i ka lanakila, mamuli
@ ka leau ana o ka heluna haloka kie-
@ loa i kohoia iaia, i loaa ole aku i
@kahi moho e ae e holo ana no ka hale
@ lunamakaainana âme ka aha
@.
O na moho sepatoa Repubalika i ha-
@ oia o William J. Coelho, me na ha-
@ka he 2318; Antonio D. Castro, me na
halaka he 2134; Sylvester P. Correa,
me na haloka he 2@10; Samuel C.
Dwight me na haloka he 1365 ame Ed-
ward P. Fogarty, 1326.
No na moho Demokarata hoi, no ja
aha senate, ua loaa ia Mrs. Haaheo At-
eherely ka heluna haloka kiekie o 2638,
me ka ukali aku o Will E. Miles me
na haloka he 1965, a o Archie Robert-
son aku me na haloka he 1477, a haule
hoi o J. H. S. Keiki, ka eha o na
moho ke huina o 716 haloka.
Na Moho Lanakila o ka Apana Elima.
O na moho i kohoia a puka no ka
hale o na lunamakainana, ma ke apana
elima, a ikeai no ia malalo iho nei mai
na moho o ke aoao Demokarata, a o ka
hoea ana mai hoi i ha hopena o ka paio
hahana i hookaia e na moho lehulehu,
me ka maopopo o ko lakau kulana ika-
ika, me ka namaliwali pu.
O na moho Repubalika i waeia, me ko
lakou heluna haloka pakahi e ikeia no
ia malalo iho nei penei:
E. K. Fernandez, 1407; Frank Archer,
1389; Eli J. Crawford, 1254; A. K.
Vierra, 1251; Edward Marino, 990, ame
Samuel Manu 868.
O na moho hoi i kohoia ma ka aoao
Demokarata, a i loaa ia lakou ka heluna
haloka kiekie, o ia keia malalo iho nei
penei:
Geo. H. Holt, 1351; Jesse Uluhihi,
1235; Robert Ahuna, 1093; George Ah
Nee, 047; David Kupihea, 1012; Jack
S. Kalakiela, 861.
No ka heluna oiaio o na haloka o kela
âme keia moho, no na kulana pakahi
a lakou i alualu iho nei, ma ke kau koho
wae moho aku la i hala e ikeia no ma-
loko o ka papa hoike koho haloka e hoo-
pukaia aku nei, ma kekahi wahi o keia
pepa, lai ka poe i loaa ia lakou ke helu-
na haloka kiekie ahiki aku i na moho
i haule.
_______---_______
NEW YORK, Sept. 30.-- Ua hoonawa-
liwali hou ia ke kulana o ka makeko
kopaa i keia la a o na kumukuai ua
hoemiia mai a i na huahelu hou pau pu
maai ka kopaa maka a i ke kopaa i hoo-
maemaeia. Ua hoemi mai ka Hui Hoo-
maemae Kopaa Federaka i kaua kumu-
kuai i ka poe ua lakou e hana he hapa
keneka a i ka 13 keneka o ka paona no
ke kopaa i hoomaemaeia. Ua kuaiin-
aku ke kopaa i hoomaemae ole ia i keio
la me ka 9 keneka o ka paona, ua ukia
ke dute a ua laweia aku.
KU KA HALEKUAI
O NA MEA HAWAII
Mahope iho o na hooikaika ana e loaa
i halekuai o na meakuai Hawaii o kela
âme keia auo, i hoea mai ai i ka hooko-
ia ana o kekahi manao i hoolalaia e ka
Ahahui Ka Hale o na Alii o Hawaii, a
o ke weheia ana o ka halekuai, ma ka
Poakahi nei, maloko o ka Haleaina o ka
Uniou Grill mamua, e ku nei ma ke
alanui Moi, e kokoke ana i ke alanui
Papu, Mawaena o ka halekuai lole Silva
Toggery âme ka halekuai o Wall Ni-
chols Co,
He hookahi kumu o ka holopono o ka
manao kukulu halekuai, mamuli no ia
o na hooikaika pauaho ole ana a ke
Kamaliiwahine Kawananakoa, ame na
lala o kela ahahui.
Mamua nae o ka weheia ana o kela
halekuai, ua ka ihuaka'i hookahakaha
aw na lala o ka ahahui, i hiki aku paha
ka huina ma kahi o ka elua haneri, me
na ahuula, ma na poohiwi, a ma ka hora
elua, o ka auwina la i wehe hamamaia
ai ka puka, no ka makaikai ana o ka
lehulehu, âme ka weheia ana no hoi no
ke kaui ana aku i na waiwai o kela halekuai.
He nui na meakuai o Hawaii nei i
hana maoli ia me na lima, i hoahuia ma-
loko o ka halekuai, a ua nui no hoi na mea i lilo ma kela la.
Aia mahope aku o ka halekuai ke-
kahi kaena i hoomakaukauia, malaila
na wahine Hawaii, e ulana ai i na
moena, na papale, ame na peahi, he wa-
hi hoi e loaa aku ai ka ike i na mali-
hini, i ke ano i hanaia ai o na mea a
ko lakou mau maka e ike mai ai i ka
waihoia aku imua o lakou, no ko kuai
ana.
He elua manao nui o ke ku ana ae la
o kela halekuai, o ka mua , no ka imi
ana aku no ia i kakahi waihona o $25,-
000, no ke kukulu ana aku i home no
ka Ahahuui Ka Hale o na Alii o Hawaii,
a o ka lua, i wahi e hoomauia aku ai ka
hanaia ana o na mea Hawaii, aole hoi
e nalowale loa.
Elika me na manao ohohia, aole wale
o ka lehulehu, ma kela la mua loa ia
weheia ae ai ka halekuai, aka o na lala
pua kekahi o ka ahahui, me he mea la,
aole no he loihi o ka manawa e kakuli
aku ai, o ka hoea mai no ia i ka wa e
loaa ai ka huina dala, i makemakeia
ai no ke kukulu aku i home no
ka ahahui.
Ho eono haneri ke nui o na lala o
kela ahahui i keia manawa, eia nae, ua
manaoia, mamua ae o ka hoea ana mai
i keia makahi e hoea mai ana, e
hiki aku ana ka nui o na lala o kela
ahahui i ka hookahi kaukani, no ka
mea ke pii mahuahua mau ae nei kona
mau lala, i kela ame keia manawa, ma-
muli o ka hooikaika maoli no o na ko-
mile o ka ahahui, ma ka huli ana i ka
põe e makemake mai anu e komo iloko
o ka ahahui.
_______---_______
OPAPULA MAWAENA O KE KAA
UWILA AME KA OTO.
_______
Ma ka auina la o ka Poaha o ka
pule aku la i hala ua opauia he kaalio
mawaena o ke kau uwila ame kekahi
kVA otomobile nao e ku ana maha'i o
nui ma Ewa iki iho o ka makeke kuai
i'a o ke alanui Moi ame Kekaulike, he
Kepani ke kalaiwa o ke kaapio, o ke
kaa otomobile nae e k uana maha'i o
ke alanui ka i oi aku o ka poino.
E holo mai ana ke kaa uwil helu 40
ma ke alanui Moi noloko o ke kaona,
e ku ana ke kaa otomobil ma ke aoao
o ke alanui me ka huli o ke alo i Wai-
kiki, a me ia ike mai no o ke Kepani
kalaiwa i ka haiki loa o kana wahi e
holo mai ai a no kona manao paha e
puka mua ana kana kaa mamua o ka
hoea ana mau o ke kaa uwila, eia nae
iaia i hoao mai ai e puka, o ka manawa
no ia i hooku'iia mai ai e ke kaa uwila
a hoopilipuia mai la i ke kaa otomobil.
Ua hakihaki kekahi mau kukuna o ka
buila hope o ke kaalio, a ua pepee hoi
ka hale o waho o ke kaa otomobile a
paa loa ka huila e hiki olo ai ke niniu
No 10 minuke ke ku aa o ka kaa uwila
malaila.
_______---_______
Ma ka noho ana o ka halawai o ke
papa o na lunakiai o ke Kulanakauhale
a Kalana o Honolulu nei, ma ka po o
ka Poalua aku la i hala, i hooholo ae
ai kela papa e uku i na lunanana koho
baloka ma ke kau koho ae nei o Nove-
maba no ka nana ana i ke koho maluna
o na hona aie, i elima dala mawaho ae
o ko lakou uku mau no ia koho baloka.
WAIEA O CONEY I
MOHO SENATOA
_______
O ka hopena o ke koho baloka, uo na
moho senatoa, ma ka paa baloka Re-
pubalika, ma ka Mokupuni o Kauai, ma
ka Poaono aku nei i hala, o ia no ka
haule ana o Mr. Knudsen ia Senatoa
Coney, a haule pu no hoi me E. P. Hur-
ley, ka ekolu o na moho i alualu like,
e loaa ka waeia mai ma ka aoao Repu-
balika.
O ka heluna o na baloka i loaa ia
Senatoa Coney, he 603; o na baloka hoi
i loaa ia E. A. Knudsen, he 410; n he
284 hoi baloka o E. P. Hurley.
O John A. Kealoha wale no ka moho
senatoa a ka aoao Demokarata, nolaila
na waeia no oia, no ka holo ku-e ana
aku ia J. H. Coney, ma ke kau koho ba-
loka, o ka la 2 ne nei o ka mahina o
Novemaba.
O na moho hoi i kohoia, ma ka aoao
Repubalika no ka hale o na lunamaka-
ainana, o keia malalo iho nei ko lakou
mau inoa:
David K. Hayselden, Nocholas K.
Hoopii, William K. Fernandez ame J@o.
A. Hoopale. O na moho hoi i pau i ka
haule, ma ia aoao hookahi no, oia o
Manuel V. Fernandez, Joseph Correa,
T. N. Cunningham, J. von Ekekela, L.
C. Johonnot, S. K. Kaahu, William
Kaiawe, Jas. Werner, Samuel Keliinoi
âme William A. Aguiar Jr.
He elua wale no mau moho ma ka
aoao Demokarata, nolaila aole he hoo-
paapaa ana, no ko laua waeia, oia o M.
S. Henriques âme S. F. Lucas; o ke
kolu inoa, he mau pule mamua aku o
ka hoea ana mai i ka la koho baloka
aku nei i hala.
No na baloka i loaa i na moho elele
lahui, ua kiekie loa na baloka o Kala-
nianaole i ko McCandless, ua papalua
ka nui o na baloka o Kalanianaole i ko
McCandless mau baloka.
O ka heluna o na baloka i kohoia no
Kalanianaole, he 884, a he 482 hoi ba-
loka i loaa ia McCandless.
Ma ke kau koho aku nei i hala, no
na moho elele lahui, ua haule o Kala-
nianole ia McCandless ma Kauai; a
oiai @ae he koho wae moho wale no
keia, ua hiki @ae ke ikeia aku, aole
no e loli ae ana ke kulana o Kauai, i
na moho elele, oiai o laua like aku ana
no ke holo hou, ma ke koho baloka o
Novemaba ae nei.
Elike me na mea oiaio i ikeia ma keia
kau koho wae moho ma Kauai, i ka
nana aku aia ka hilinai a na mana ko-
ho, i na moho a ka aoao Repubalika, ma
ia ano, e oili okoa mai ana na moho Re-
pubalika apau i keia kau, mai ka moho
elele lahui mai ahiki aku i na hoa o
ka ahaolelo kuloko.
_______---_______
HOOPAAIA MA KA BUKE HOOPAA-
INOA UA MAKE.
_______
Ua hoopiha ia o Wm. E. Harbottle,
kekahi o na kiai o ka halepaahae ka-
lana, a o ke kiaipo hoi o ke keena o ka
Advertiser, me ke kahaha ma ka ma-
nawa o kona hele ana ae e koho ma
kahi koho baloka o ka mahele 12, apa-
na 4, ma Kapuaiwa Hale, ma ka Poa-
ono aku la i hala, oiai o kona wahi koho
mau ia no na makahiki lehulehu i hala,
a hoikeia mai la iaia e na lunanana
aohe i paa kona inoa, ua manaola ua
make oia.
"He mea kupanaha maoli ka hoi
keia", wahi ana, "o ko'u wahi koho
mau no keia mai mua mai no kekahi
man @nakahiki @hulehu, a na nunui na
keiki ame na moopuna, a eia no au ke
olà nei, eia ka ua make iho la au, aohe
i hoopaaia ko'u inoa ma ka papaina o
ka põe koho baloka o keia mahale."
Oiai ka papa hoopaainoa e noho ana
no ia manawa, ua hoea aku la o Har-
bottle imbue o ia papa a hoakaka aku la
i kona pilikia aohe i hoopaaia kona
inoa ma ka papainoa o ka poe kupono
i ke koho baloka, mamuli o kona ma-
naoia ana ua make, nolaila ua hana mai
ia ka papa a haawiia mai la iaia he pa-
lapala hoike no kona kupono e koho ba-
loka, e lawe a haawi i na lunanana o
ka mahele 13, apana 4, ma Emma Ku-
ea, a malaila oia o ke koho ana.
_______---_______
Ma ka hookuku kinipopo mua loa no
ka inoa moho o ke ao nei, mawaena o
na hui Cleveland i ke eo ma o na aipuni
la he 3 i ka 1.
O AKINA ME HIND
NA SENATOA I
WAIEA O HAWAII
_______
Hoike o Hawaii Hikina me Hawaii
Komohana i ke Kupaa Ma-
hope o ka Elele Kuhio
_______
HAULE KEKAHI MAU HOA
KAHIKO O KA AHAOLELO
Oili Hou no ka Mea Hanohano
Holstein o Kohala a Haule
Aku Kona Mau Hoa Mau
_______
Ma ke koho baloka wae moao o ka
malamaia ana mai nui ma ka Moku-
puni o Hawaii, ma ka Poaono aka la i
hala. I waiea ae ai o Earnest A. K.
Akina âme Hind, me na baloka kiekie,
no ke kulana senatoa, ma ka paa ba-
loka Repubalika, a oiai aole he mau
moho Demokarata e holo ku e aku ana
ia laua, ma keia koho ana o Novemaba
ae nei, nolaila ua maopopo loa, ko laua
lawe ae i ko laua mau noho mal@
ka aha senate, me ka hoopaapaa ole.
He nui na moho ma ka aoao Repuba-
lika i alualu no ka waeia i senatoa
ma kela koho wae moho ana, na pau nao
ka nui i ka hau'e, a oili @ @ @ inoa
maluna ae.
Ua loaa ia Akina ka heluna baloka
kiekie loa o 2466, o i ahoi, he 1319 no
Hawaii HMikina, a he 1167 hoi no Ha-
waii Koniohana. Ua loaa hoi ia Hind
na baloka he 1361, o la hoi he 561 no
Hawaii Hikina, a he 780 no Hawaii K@-
mohana.
O kekahi mau moho senatoa e ae i
haule, oia o Thomas K. Nahiwa. me na
baloka he 1119, john Pavao me na
baloka he 792, âme Leal me na baloka
he 1063.
Na Lunamakainana o Hawaii Hikina
O na moho lunamakaainana i waeia
o ka aono Repubalika, no Hawaii Hiki
na, oia o Norman Lyman, me na baloka
he 1389; Wm. C. Vannatta, 1016; Henry
J. Lyman, 981; ame Evan da Silva, 873.
Maiwaena mai o na moho i waeia ae la,
o Wm. C. Vannatta wale no ka mea i
lilo mua ole he hoa moloko o ka ahaole-
lo, no kona mau hoa e ae, he mau kau
ko lakou o ka noho ana, he hoa no ka
hale o na lunamakaainana, a o Henry
Lyman wale no ka mea he hookahi on a
kau i noho ai i ka 1919 aku nei i hala.
O na moho hoi i haule ma kela ko@
baloka ana, oia o William M. Leolanui,
Otto W. Rose, David Ewaliko, John
Kai, Wm. K. Peters, A. K. Aona, E. J.
Smith âme J. N. K. Keola.
O na moho lunamakaainana hoi ma
ka aoao Demokarata, i waeia, oiu o
Amos da Costa, Samuel Haina, D. K.
Hewahewa âme Thomas Pedro, Jr. Ua
waeia keia mau moho, oiai aole he poe
holo ku-e ia lakou ma ia aoao kalai-
aina hookahi.
Na Lunamakaainana o Hawaii Komo-
hana
O na moho lunamakaainana hoi i wae-
ia, ma o na baloka kiekie i loaa ia la-
kou, o ia keia malalo iho nei:
E. M. Muller, 1138; H. L. Holatein,
1969; Francis K. Aona, 859; ame Geo.
K. Kawaha, 1917.
O na moho i haule, ma o ka loaa ole
ana ia lakou o na baloka kiekie, oia o
Henry L. Kawewehi, Albert K. Ilu, E.
K. Kaaua, D K. Kaupiko ame Moses
Mahelona.
He elua wale no mau moho ma ka
aoao Demokarata, ua waeia laua me ka
hoopaapaa ole, no laua na inoa o John
K. Kekaula ame Robert K. Naipo.
Loaa ia Kalanianaole na Baloka Kiekie
Iwaena o na moho apau o ka Elele
Kalanianaole hookahi ka mea i loaa
iaia ka heluna baloka kiekie loa, no
ka mokupuni holookoa, o ia hoi, ua hiki
aku kona mau baloka i ka 2624. No
Hawaii Hikina, ua loaa iaia na baloka
he 1312, a he 1312 no hoi ma Hawaii
Komohana.
Ma Hawaii Hikina, ua hahani loa o
McCandless mahope o ka Elele Kalani-
anaole, me na baloka he 1148, aka nae
ma Hawaii Komohana, he 324 wale no
on a baloka, ua like me 1372 ka huina
nui o kona mau baloka ke hui pu ia.