Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 40, 1 ʻOkakopa 1920 — HAIOLELO O MRS. BLAISDELL MA KA LUAKINI O KAWAIAHAO Lohe na Hawaii i Kana Mau Hoakaka no ka Hiki ke Hoolaia ka Ma'i Lepera me ka Aila Chaulmoogra [ARTICLE]

HAIOLELO O MRS. BLAISDELL MA KA LUAKINI O KAWAIAHAO

Lohe na Hawaii i Kana Mau Hoakaka no ka Hiki ke Hoolaia ka Ma'i Lepera me ka Aila Chaulmoogra

Ma ka halawai i malamaia maloko o Knwaianao ma ke ahiahi Rabati noi no >ka hooloho, ana i na hoakaka manao mni ia ilis. Hopali? Blaisdell mai, kekahi 0 na wahine Hawaii i loohia i ka ma'i i kau nui ia ka weli, ka lepera a ma'i alii hoi, elike me ia i kamaaina ir.au ka loheia mawaena o na kanaka llawaii mai mua mai, a pela hoi mai ke Kauka N. T. Hollman mai, ke kauka nana i huli me kona noonoo i ka mea 0 pill ana i .ka laau i kapaia ke Ohaulmoogra Oil, ua pihaku'i oloko i na kane amo na wahine Hawaii, na lala 0 ka ahahui Mamaka Kaua, amo kekahi helunu nui o na hoaloha haole; malai-. la pu ao ka Eieie Kuhio amo kana alii> ■wahine. Na ka l»ov. Akkika Akana i hoakaka mai ma ka manawa 0 ka wehe ana i ka halawai i ke kumu 0 ia halawai i kaheaia'ai, oia h.oi, no ka hoolohe ana no 1a i kekahi inau hoakaka mai ia MrB Rosalio Blaisdell mai, kekahi 0 na ma'i i lapaauia me ka aila Chaulmoogra no kekahi nianawa loihi ahiki i kona ola ana, n hookuuia mai malalo 0 ka hoo* mahi ana mailoko mai o ka halema'i 0 Kalilii, a ua pu mai oia i ka pomaik&i 0 ka loaa ana o kekahi lagu 'i hilei e hooJa i ka ma'i nana i luku- i ka hapanui 0 ka lahui Hawaii. He mau manawa lehulehu i hala aku nei, a wahl ana ; ua wnnaka ao kekahi Kristiano ho Ānanawa no e hiki mai ana e loaa ana kekahi laau hiki ke hoola i na ma'i lepera, a me he moa la 0 keia ua manawa la, a ua pano mai hoi ke Akua i ka leo pule a ka poe haipule e loaa koka.hi !aau e pono ai no ka hoola ana i keia ano ma'i. Alaila ua hoolauna mai la oia ia Mrs. A. P. Tajior, ke kuhina nui o ka Ahahui Mamaka Kaua 0 na Hawaii. He mau olelo t pokole I?»a kann mamua 0 kona hoolauna ana mai ia Mrs. liosalio Blaisrleil imua 0 ko anainli. Maihua 0 ko iFrB. Rosalie Blaiadell hoakaka ana mai i na mea apau e pili ana i kona lapaauia ana ame ka loaa ana iaia 0 ke ola ; ua himeniia mai kekahi mele i haknia e ka poo ma'i o ka halema'i 0 Kaiihi o pili ana no ko Kauka Hollman nia kona manawa i haalele aku ai ia halema'i, 0 hoiko ana i ko lakou minamina ame ko lakou aloha nona, elike me ia i ikeia maloko 0 ke Kuokoa ma kekahi manawa 0 ka inakahiki i hala.

Ma . ka oielo makuahine ka -Mra. Bdai3dell hoakaka ana mai i koua moolelo mai koua hanauia ana mai Waieliuj Maui, kona laweia ana mai i Honolnlu nei a hookomoia aku maloko 0 kekahi 0 na kula, ka hoomaka ana 0 kau malnna oua 0 ke alina 0 ka ma'i lopera, kona iapaauia ana e na kauka lehulehu ahiki .i kona hoihoiia ana aku maioko 0 ka halema-'i 0 ka poe ma'i lepera ina Kalihi, kona lapaauia ana e Kauka Hollman no na inakahiki ekolu ame hapa ahiki i kona hookuuia ana maiy a ma ka hope loa 0 kana mau hoakaka aole pono i, ka poe i loaa i ka ma'i ke holopee, aka ,e hoike ae ia lakou iho imua 0 na kouka, i hiki ai e hoolaia elike me kona hoolaia- ana. Aole oia wale no ka 'ma'i' i hookuuia mai malalo 0 ka h'oomalu ana, aka he lehulehu aku ke'kahi poe i hookuuia, 0 ka poe no i hoolohe ole i na rula 0 ka halema'i a i hoopalaleha i ka ai ana i ka laau, 0 lakou ka poe i hoihoiia aku no ka Panalaau 0 Kalawao. Ma ka manawa 0 kona hoihoiia ana aku no Kalihi he helehelena kona i like ole loa me ia ana e ku mai ana., aka, malalo 0 kona haawi ftna iaia ihcr me ka maka'u ole, me ka iana ole, niake a ola paha, malalo 0 ka ke Kauka Hollman lapaau ana, pela 1 loaa ai iaia ke ola; ua hoike mai oia i kona minamina nui i ke Kauka Hollman no kona haalele ana aku i ka halema'i 0 Kalihi, a hoi mai la maloko 0 ke kulanakauhale 0 Honoluiu ma ke ano he kauka e lawelawe ana i ka oihaua lapaau ma ke ano kuokoa nona ilio.

Mahepe iho ooa i hoakaka mai ai ko Kauka Ilollman, qo kahi o ka aila chaulmoogra i loaa mai ai, mai Inia rtiai, mai na kuahiwi mai o ia aupuni, ame ke ano o ka hoohana ana ia aila maluna o ka poe i loohia i keia ano ma'i. O ka manao kp'iko'i loa maloko

o l;una man h - ' p». uo s mnikai lo:i o hoolnkoia nk.i :ini»-

ikoia mokupuni o k;i pnoainn nu> « n.n mau halenm'i elikp hip in mn Kalihi. r. ka poe e loohin nua i kn ir:t'i !opora f< kela ame koin mokupuni, o hoihoiin bd no mnloko o in mau haieuia'i e injinani;i ai, aole hoi o lawo mai ia Inkou a mnmao lon mni ko Inkou mau honv n;Ri, n. mai ka lakou mnu moii alolm m«i; :«ole lakou e lnweia mai a Hono'.ulu n mai nei aku e hoihoiia ;ū i Knlnupapa., ka luamimilo, ma kn manuwa hr> wahi manaolnna 110 kokahi no ka hoe pakele nua ia poe mai ka mako Jiiai.

Ua hoolaunaia mai ka Elole Kuhi«« mahopo. iho, a ma kana mau niunAo pn*pai ua kakoo nui mai oia i ka mnuno >• ke Kauka Hollman, ho men pono i'o n«. e kukuluia 1 mau halema'i ma keln ame keia mokupuni elike jue ka halema'i «» Kalihi, a ua paipai nui mai ola i ka poe maun koho e wne i na seuntoa amu na luuamakaainaua kuokoa a hoouua aku i kn ahaolelo kulokQ i keia kau i hiki ai e hookoia 'keia unuiao, a uh kn ahaolelo ia e haua i ki knhi oleJo hoo holo a hoouna aku iain i Wakinekonu uo ka hookoino ana nku i ka ahaolelo makua i mea 0 loaa mai ai kekahi haa wina dala no ia niau hulonia'i i maki. 1 ' makoia. "Malia palia ma ia alaliole o loaa liou ai kekahl iiflawinn tiala o <(150,000 ia kakou no ke kukalu ann aku i mau halema 'i lopern uo kakou »0 ka. liakaka a ikinai aun nkn i kei."» ma'i," wahi a ka olple.

Ua haawi īnai &c Kauka Hollman i kona mahnlo nut ia Mr*. Bal!. ko uiea nana i lioomaka e hookaawalo i ka akilea ma'i ka aila ae a lil.i i laau waiwai nui no ka hoola nna i kn ma'i lopera, ho hana i hoohanoia mthope iho ahiki i ka hoiopono loa an.i e ko Kauka A. L. l">ean, peresi.lofift o ko Kula Kiokie o llawaii. Hookuuia kn halawai 1110 ka piiui « na mea apau i nn manao mahalo no ka loan ann 0 ka laau i hiki e hoola i ka poo i loohia 1 i:n nin'i lopfra.