Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 40, 1 October 1920 — KA HALAWAI A NA REPUBALIKA MA KE ALANUI EMMA. [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

KA HALAWAI A NA REPUBALIKA MA KE ALANUI EMMA.

I T a oi aliu mamua oka 500 poe koho baloka i noho me ka hoomanawanui ma ke alanui Emma a hooloho aku i na haio'olo a na moho Rcpubalika e holo ana no ke senatc ame ka halō olalo ma ka po Poakahi nei. Miluna o kekahi matf hoau .ka abaolelo o kc kau i hala o ka hale olalo ka .Lunakanawni MaUhewman nou ana >;o i kana mau a-la; wahi.ana ma kekahi hapa, aole i kakoo kekahi mau hoa moho e hoio hou mai nei no - ka hale i ke kahuah?.na a ka aoao kalaiaina Eepubalika ma k<? kau i hala kahi a laua i kn aiy a ua hoole hoi i ka hooholo ana i ka bila e haawi ana i na -mihiiio i ka pono koho haloka like me na kane. Oiai no oia e haiolelo ana ua haawna 'aku la kekahi palapala iaia i kakauinoaia e B. Smith, a ua heluhelu mai la oia i maloko o ia palapala imua'o anaiila, e tior ana penei: "Me ka uana ole aku e waeia ana paha, a aole paha, e haawi ana no anei oe i kau kakoo ana i na moho i waeia o ka aoao Kepuhalika?" Ua pane mai ka Lunakanawai Matthewman e haawi an» nia i kana hooikaika ana me kona hau+ oli no ke kohoia o na moho i waeia ma ko koho baloka laula, me kona nana ole i kona waeia a wae ole ia paha ma ke koho haloka wae moho. '<0 ko'u manao e ku ana au maluna o ke kahuahana a ka aoao a kakaka aku no ka hookoia 0 na papahana apau i hoopaaia maloko o ia kahuahana. Aole au i komo mai iloko o keia hakoko ana ahiki ika maopopo lea ADa ia'u o ke kahuahana a ike maopopo au no 'u iho i ua mea apau a ku hoi eliko me l:a'u i makemake ai. O na hoa o ka jjhaolelo i ī kohoia ax maluna o ke kahuahaua a ka aoao Eepuha]ika a i kakoo i ka haawi aku i ka mana koho Baloka i na wahine aole lakou j liooflo i ka lakou mau mea i hoohiki aku ai imua o k'a poe na lakou i koho mai ia lakou mamua o ke koho baloka ana. Ua hanaia he kahuahaua aole no ke komQ 'wale ana no, aka no ke ku ana kekahi nialuna o ia kahuahana mahope iho o ke kohoia ana. no ko'u kolioia i -wahaolelo »o ka halo o na lunamakaainana, e ku ana au maluna o ke kahuahana a hooko aku i na papahana apau i hoopaaia maloko o ia kahuahana.-'

O na mo|io no "ka hnle o na lunamnkaainaha o holo hdu nOi no keia kau i noho i'ke knu i haia a ka Lunakanawai Matthcwman o kc kipehi ana mai oia no o Lorrin Andrews ame J. K. .Tarrett. 0 .Tarrett ka mea haiolelo i ukali mai mahope o ka Matthewman, a wahi ana ma kekahi hapa: 4 ' Fa noi aku nei ka mea haiolelo mamua iho la o'u ia oukou e koho iaia no ka inoa, wahi ana, e ku ana ka oia maluna ke kahuahana o ka; aoao kalaiaina. O keia no ke kanaka i hoao ai e wawahi i ka aoao kālaiaina Repubalika 1 ke kau koho haloka o ko aupuni kala r na i liala a oukou e hoomanao la. Ke •ku-e aku nei au iaia no ka hele hou ana mai imua o oukou a olelo mai aole oia i hana pola." O Lorrin Andrews ka me« haiolelo i ukali aku mahope .ō Jartett, a ma na olelo hoolauna a ka lunahoomalu o ia halawni, O. V. Soares, o ka hoakaka ana mai ike anaina, u ke kakaolelo naauao •oa mawaena o na moho Bepubalika, a i' ole, na I)emoknrata," he mau olelo pai no ka moho Andrews. Ma ka hoolohe nku o Andrews kekahi i kipehi ae i ka Lunakanawai Matthewman ma o kona olelo ana ae iaia h<3 '•' Rppubalika-Dem6kSfata.'' _ • j '•Maluna o ke kumuhana e pili ana ] i na hana hou anie na hana e hooiia ae ai ka maikai no keia teritoro," ka Matthewniflii mau mea o ke kamailio ana $ho nei. "aka mai hea mai o loaa ai ke dala?" wahi a Andrev\*s. "E hoike aku au ia oukou maiioko mai ana īa o ko oukou mau pukeke ponoi. ke kau ahaolelo i hala ua ku au ma ka aoao e hanaia ke kanawai auhau loaa mkahiki e kau aku ai ke ko'iko'i o na auhau maluna o ka poe waiwai, 'ka poe knpono e kau ia aku ai ia .mau auhau, a o ka poe hoi a ke aupuni Amerika i kau aku ai ia m'au auhau, aka nae o ka kakou bila< i hookomoia aku ai o JarTett i ka hale olalo ua' waihoia ma ka papa e ke komite waiwai, ma ka olelo a fa komite he bila waiwai loa ka ia e hiki pono 010 ai ke noii a huli pono aku nia kona mau aoao apau iloko o ka manawa pokole, o ka mea kupanaha nae iloko o na lima o ia komite kela bila inai ka manawa mai ekolu la o ka lioomaka ana e noho ka ahaolelo." Wuhi a An»lrews o ka poe waiwai ke kupono e koiia aku a i 010 e hookauia aku na kaumaha o na auhau no na uku nwano ine ua awapae, no ka mea, o lako wa'le no ka poe i hoopomaikana aku me ia mau uwapo, a e uku pu lakou i na auhau no ka hoonaauao ana ī na keiki a na lahui Asia, no ka mea, o ka poe waiwai no ka i hoopomaikaiia ma o ka laweia ana mai o na lahui Asia ī Ha-

wan nei. O "W. J. Ooelho, kelealii o "na moho scnatoa e holo nei i noi kau, ka mea haioleio mahope iho ona. ana o ka nehi nni ae i ke Alc\jartny uk polna ioa oia i ke kanalea ilihune mai ka manawa mai o kona lilo ana 1 kiaaiha, a iloko o ke au o kotta no)io : lioopnnoiinnn" aupupi ftna-ua, koua. a.ku ka poe noho honi'e hookuonoono e nku i na auhau maluna o ko lakou mau aina, me he mea la ua lilo ponoi loa ka ama ia lakou mn ka manawa i lilo oie ma* ai ka aina ia lakou maloko o na m&ka : hiki ekolu. Ua hoakaka pu mai oia aole i hoao iki ke aupuni e hana 1 nii alanui o na aina home hookuonoono, a i ole ma na wahi kokoke i na aina hookuonoono e pili kokoke aku anā maluna o Oah-u a i ole ma lI^WAn. Wahi "hoi a J. A, Beavens, ka iaea hainielo mahope iho o ka hoike ana mai i ke annina na aku- pia i .na. Iwiln o ka l£f -mak"ahki e komo;ilQko o kana paka kinipopo me ka uku ole no ke kumu ua manaoio oia aohe alahele e ae e loaa ai ke ola maikai a maemae 1 na keiki mainua o ka paani knnpopo. He kakoo pu oia i ke kanawai e nui mai ai ke dala 'no na halekula a no na kumukuln. » . •'O ka'u kumuhana kakoo loa oia no ka bo-Amerika ana i ka laliui, aohe ala•hele maikai e ao no ke kukulu ana i kahifa nō ka ho-Amerika ana ma o na kula waīe la no." Ua noi uiai o A. lt. Cunha no koua .kakooia aku e ka poe koho haloka, eia nae, wahi ana, ina aole oia e waeia ana aoho nn ia he mea o inoino ai o kona

noonoo, o ke kuleana no ia o ka ; koho baloka i haawiia mai e ko ka- , wai. *' Ke olelo mai nei kela poe aoh.- ; ; i he makemake o na kaiiamahine 1 kanaka momona loa elike me a'u, pela ko'u manao, e kaha ana na wn l ji:. apau i kahape'a mamua ae o ko'u ;r vi ma ka la koho baloka." O na moho e ae ma ka papainoa n \ poe haiolelo ma ia po oia o A. P. ( a>:; W. Ahia, G. P. WUder, F. AndraV, S. Canario ame A. M oristy.