Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 36, 3 September 1920 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

E hele ae e na wahine e hoopaainoa

@ o ka hooholo ana o ka ahaolelo o ka mukaina o Tenesi, ma ka pule aku la i hala, E @ Huipuia, e pili ana i ka pono koho baloka, ua @ iho la i na wahine makaainana Amerika apau @ kulenana ame ka mana e koho baloka, a no ia kulenana ka makou e hoeueu ikaika aku nei i na wahine Hawaii Apau o keia Teritore. Mai hoohe @ i kela poono aka e hele koke ae e hoopaa @ inoa, maloko o ka buke hoopaainoa o ka poe kapono i ke kono baloka. e malamaia mai new e @ kakamolelo o na kalana lehulehu o kakou.

@ mai, ma hoolohi hou na hoa o ka hale o na @makaainana. O ka ahaahaolelo o Tenesi, i kalakou koho nana ma ka la hope o ka mahina aku la i hala, o ia ka Poalua nei, e kapae loa ana mailoko @ ka buke moolelo o ka hale, no ka hooholoia @ o ka hooluli kumukanawai, ma ia wahi iho la. I kaili hou ia aku ai ka pono koho baloka ana a na hoa o ke hale i ka lakou koho ana maluna o keia kumu@ i ninau na na aha hoojolojolo e hooholo mai ai, ma keia mua iho.

Me ka nana ole nae i na mea a na aha hookolokolo e hana mai ana, maluna o na hana a ka @ o na lunamakaainana o kela mokuaina, ke ku nei ke kuahaua pili oihana a ke kakauolelo Colby o ke aupuni o Amerika Huipauia, a pela hoi me ke @ a Kiaaina McCarthy. no ka lilo o ka hoohuli kumukanawai. i kanawai no ka aina i keia la. A ma ka mana o'ia mau kuahuahaua, i loaa ai ke kuleana pihi i na wahina o Amerika Huipuia. ame @ Tertiore o Hawaii nei, e hoomau aku ai i ka hoopaa ana i ko lakou mau inoa, ma ke ano he poe lakou i kupono no ke koho ana i na hoa oloko o @ kakou anaolelo: ahiki i ka lilo ana o kela kuahaua i mea mana ole. ma o ka hooholo ana a ka aha kiekie o Amerika Huipuia.

Oiai keia pono koho baloka. ua haawiia mai la @ wahine o Hawaii nei. mai manao iho na waihine. he wahi mea ano ole ia. aole pela, o kekahi @ o na pono pookelaloa i loaa ia kakou. o ka oi loa aku. i na wahine. ka mea i ke mua ole ia ma ka moolelo o Hawaii nei.

Ke makò nei ka kuokoa ia oukou e na wahine Hawaii, e hele e hoopaa i ko oukou mau inoa, i hiki ai ia oukou ke wae. e ke koho i na moho kepono no ko kakou mau hale kaukanawai, no ka mea he kuleana nui ko oukou ilokko o na hooponopono ahaolelo keloko. no ka pono, a no ka pomaikai kaulike o na makaainana apau. aole hoi o ka manao iho. he hana waiwai ole, ka hoopaa ana i na inoa. he manao lalau ia o ke ano naaupo.

O ka manawa oi loa ae o ke ke kupono no ka hoopaa ana i na inoa. o ia keia manawa, mamua ae 'o ke kau koho baloka wae moho, mai kakali a mahope aku o keia koho baloka, alaila hele ae e kakau @ i na inoa. no ka mea ma keia kau wae moho. i makemakeia ai oukou e na wahine, e wae i na moho kupono. na kanaka i kauia aku na manaolana. ma o lakou la e oili mai ai na hooponopono ahaolelo kaulike ana.

Malia paha ke a'oia mai nei kekahi poe wahine, aole e hele e hoopaa i ko lakou mau inoa, malalo o kekahi mau kumu lehulehu, elike no me ka hana a ka poe i makemake ole e loaa keia pono koho i na wahine: mai hoolohe ia mau a'o ana, no ka mea he kuleana ko ka wahine, elike me ia i loaa i ke kane, e hoouna ai i na kanaka kupono i loko o ko kakou ahaolelo kuloko, a hana mai i na kanawai kaulike; i mau kanawai e nanaia mai ai ka pono kaulike o na mea apau, aole hoi no ka pono o kekahi mahele wai no o na makaainana.

Ua kau ka weli i na kane no oukou e na wahine. aole malalo o kekahi kumu okoa ae, aka no ko lakou ike. aia iloko o oukou na manao makee @ kohoia na kanaka kupono, na kanaka hoopono, na kanaka hiki ke hilinaiia. ho ko lakou lilo i mau kauwa hoolohe e hana i ka pono o ka lehulehu, aole hou u poe kolohe, e nana wale ana no i ko lakou pono iho, ame kekahi puulu kakaikahi.

Ina ua hiki ole maoli i kekahi poe wahine, ke hele kino ae ma ke keena o ke kakauolelo kalana. na hiki no ia lakou ke kakau maluna o na pepa pa'ihakahaka, i hookalaukauia, ke laweia aku imua o lakou. ma ko lakou mau home, a ma kekahi mau wahi okoa ae paha, e na kokua o ke kakauolelo kalana, me ko lakou koi ole ia aku e hoea kino ae imua o ke kakauolelo kalana, aka he hane hiki no ke hoohikiia e kekahi noteri e hoea kino aku ana imua o lakou , a i ole, o na hoike ekolu paha ke hoohikiia imua o ka noteri, ua mana iho la ia hana ana pela. e kuleana ai na wahine e kakau ana i na palapala hoohii o kela ano e koho baloka.

Eia iwaena o na moho e holo nei no ka waeia ae i mau hoa no ko kakou ahaolelo kuloko, kela puulu kahiko no o ke kau ahaolelo aku nei i hala, na lakou i koho ku-e i ka bila, e haawi ana i kapono koho baloka i na wahine; in a ua makemake no oukou e na wahine o keia poe no ke hele hou iloko o ka ahalelo. alaila mai hele ae e hoopaa i ko oukou mau inoa. aka hou i makemake oukou i ka poe iki ia oukou ke hilinai aku no ka nanaia mai o ko oukou mau pono. alaila e hele koke e hoopaa i na inoa i keia manawa. me ka hoohakalia hou ole aku, a koho aku i ka poe kupono, ma kahi o ka puulu o ka poe i maa i ka paani politika o ka wa ae nei i hala.

He mea liilii loa ka ninau aoao kalaiaina; ma keia pono koho i loaa mai la ia oukou e na wahine. o ka mea nui, o ia no ka loaa o na kanaka kupono, ma ka oukou koho ana; o kela olelo mau a na alakai kalaiana. e koho pololeo o ka paa baloka, ua pau kona hie i keia manawa; ke nana nei na mana koho kane, i ka poe makai ame ka poe kupono, o keia ka oukou e na wahine e hoohalike ai, ahiki i ka loaa ana mai o ke kuleana ia oukou e holo moho no ko kakou ahaolelo kuloko.

Ke lana nei ko makou manao, aole e hoohemahema wale ana na wahine o Hawaii nei i keia pono i haawina mai nei ia lakou. ma ka hele ole ana ae e hoopaa i ko lakou mau inoa, aka e hoohana aku lakou, ma ke ano ke i ka naauao, e haaheo ai o Haawii nei, ma o lakou la!

 

KE KULEANA PAA OIHANA O NA WAHINE

Ma ka nana ana i ka hoololi kumukanawai, maluna o ka pono koho baloka, e haawi ana ia pono like i na makaainana wahine, ua nele ko makou ike ana iho, i kekahi mau hoakaka, e haawi ana i ke kuleana i na wahine e paa i na kulana oihana kohoia, koe wale no ka waihoia ana, na ka ahaolelo lahui, e hana mai i na hooponopono ahaolelo kupono apau, maluna o ke kuleana o na wahine.

Ma kekahi mau mokuaina o Amerika Huipuia. ua hana no ia mau mokuaina i ko lakou mau kanawai ponoi iho, e haawi ana i ka pono koho baloka i na wahine, a e haawi pu ana i ke kuleana paa i na oihana kohoia, ia lakou; mamua ae o ka hooholoia ana mai nei o ka hoololi kumukanawai i pili i ka mana koho; aole nae keia he mea e hiki ai ia Hawaii nei, ke hoohalike aku, no ka mea ke ku nei kakou, maluna o ke kanawai kumu, i hanaia a i hooholoia e ka ahaolelo lahi no Hawaii nei.

Ke hoakaka nei ke Kuokoa i kona manao. maluna o keia ninau, ua nele maoli na wahine o Hawaii nei. i ke kuleana e holo ai i mau moho no ko kakou ahaolelo kuloko, a mau kulana oihana kalana paha; aka o ke kuleana koho wale no ka i haawiiami nei ia lakou; aia wale no hoololiia ko kakou kanawai kumu, ma kahi e olelo ana, ua hiki no i na makaainana kane ame na makaainana wahine, ke lilo i mau hoa no ka aha senae ame ka hale o na lunamakaainana, ia wa e loaa mai ai ka pono holo moho i na wahine ma Hawaii nei.

He mea oiaio he hookahi wahine i waiho mai nei i kana palapala noi holo moho, no ke kuleana senatoa mai Maui mai, mamuli o ka manao ana, ke kuleana koho ko na wahine, a he kuleana paa oihana, ke kanalua loa nei keia pepa i ka hiki ana iaia ke lilo i hoa no ke senate, in a oia e kohoia ana a puka.

Ma ka manaoio o keia pepa, aia he mau ninau lehulehu e hoalaia mai ana ma keia hope aku, no ke kuleana paa oihana o na wahine, ke manaoia e hoololi i ko kakou kanawai kumu; o ia hoi ka hoalaia mai o ka ninau uku auhau kino, ame kekahi mau hookupono e ae, mamua o ko lakou hiki ana ke paa i na oihana kohoia e ka lehulehu.

Aole he mau kanalua ana, no ke kupono maoli o kekahi poe wahine i mau hoa noloko o ko kakou mau hale kaukanawai, i oi aku imua o kekahi poe kane; o ka hiki ana nae-ia lakou e lilo i mau moho iloko o keia manawa, aole ia he ninau pohihihi, oiai ko kakou kanawai kumu e ku ana, me ka hoololi ole ia; o ka hana mua, o ia ka hoololi ana i ke kanawai kumu o kakou, a mahope aku o kela manawa, e hiki ai ke holo moho ua kaawale na pohihihi apau, e ala ole mai ai he mau ku-e ana ma kekahi ano.

Ua aponoia'aku ka palapala noi holo moho o keia makaainana wahine, e ke kakauolelo o ke Teritore; mamuli o ka hiki ole iaia ke alo ae, mai ka hooko ana aku i ka hana i ili aku maluna on a, o ka hooholo ana no kona kupono e holo moho ame ka ole, he mana okoa ka mea nana e noonoo mai; me ke kakali ole aku nae, i ka manao kanawai o ke keena o ka loio kuhina, a o ka aha kiekie paha o ka keia pepa e manaoio nei, aole i loaa i kela wahine, ke kuleana e lilo moho, malao o ke kanawai.

 

NO KA MAKAʻU KE KUMU O KA HOOLOLI ANA

Ma ka nana aku, i ke ano o na hana i lawelaweia mai nei e na hoa oloko o ka hale o na lunamakaainana o Tenesi, ma ke koho ana ma ka aoao e apono ana i ka hoololi kumukanawai maluna o ka ponokoho baloka, alaila hoololi hou ae i kela koho ana, aia kekahi mau hana epa o ke kolohe iloko o ka pohai i maa i ka paani politika, elike me ia i ike mau ia ma na wahi apau.

E hoomanaoia, ma ke koho ana i hooholoia ai ka hoololi kumukanawai, he 49 i koho ma ka aoao ae, i ke 47 ina ka aoao ku-e; a ma ke koho hope ana e hoole ana i ka hooholo ana i kela hoololi kumuknawai, he 47 ma ka aoao ku-e, i ka 24 wale no ma ka aoao ae; e hoike maopopo mai ana keia, he 25 mau hoa o ka aoao kakoo i ka pono koho o na wahine, i kaawale mailoko aku o ka hale, ma ka manawa o ke hoho hope ana mai nei, e hoike mai ana keia, i ka lawelaweia o kekahi mau hana o ke ano epa, ma ka aoao o ka poe ku-e i ka pono koho baloka o na wahine, i wahi e hoonele mau ia aku ai na wahine i ka pono koho.

Aole he mau kumu e ae, a kakou e manao aku ai, no ke ala ana mai o na hoa o ka hale lunamakaainana o Tenesi, a ku-a ikaika i ka haawi ana i kela pono koho i na wahine, mamuli noia o ka maka'u, ame ka weliweli o ka loaa ana aku o kela pono koho i na wahine, o ka hoea ana mai ia i ka hopena o kapaani ana o ka poe kalaiaina apakee i ka lakou mau hana kapakahi.

Ina nae, o keia iho la ka mea oiaio loa, alaila aole no i loihi ka manawa a kakou e kakali aku ai, e hoea mai ana i ka loaa ana o kel pono i na wahine, no ka mea aia no he mau ino kuaina hou ae, e koho mai ana i kela joololi kumukanawai, iloko o ka manawai i hoakakaia, no ka ninau hoololi kumukanawai.

 

NUHOU KULOKO

He la kulaia aupuni ka poakahi ae nei, o ia ka la o na Li mahana, e paa ana na keena oihaua ame na halehana ma ia la.

 

No ka mahina aku la o Augate i hala, ua hiki aku ka nui o na make no ke kulanakauhale o Honolulu nei, ma kahi o ke kanaiwa.

 

Ma ka hora 12 o ka po nei, ka manawa hope loa, no ka waiho ana ae i na palapala noi holomoho, maloko o ke keena o ke kakauolelo o ke Teritore.

 

Ma ke ahiahi o ka Poakolu i ho nei, i baalele mai ai ka mokukaua Pelekane Renown, me ke Keikialii Edward Albert, ma kaua huakai hulu hoi no ka home.

 

Mamuli o ka piha loa o ka nupepa i keia pule, i hoopaneeia ai ka hoopuka ana aku i kekahi mau palapala i hoounaia mai e na makamaka, a loaa ka wa kupono.

 

Aole he mau louo i loaa mai i loko o keia mau la, e pili ana no ka mokulele o ka nalowale ana ma kahi kokoke i Molokai, a pela hoi me ka hopena, o ka poe apau maluna o kela mokulele.

 

He o ia mau ka piha o ke keeua o ke Kakauolelo Kalana Kalauokalani i na wahine. no ka hoopaa ana i ko lakou mau inoa maloko o ka buke o ka poe kuponon i ke koho baloka, i keia mau la.

 

Ma ka hapalua o ka hora ehiku o ka po o ka Poalua aku la i hala i hoomanaoia ae ai, ka piha ana o ua makahiki elua, o ka noho kahu ana o ka Rev. Akaiko Akaua, no ka Ekalasia o Kawaihao.

 

No ka pili ana o ka hewa iaia, o ia ka halihali ana i ka okelehao, i kauia mai ai ka hoopa'i o elua haneri me kanalima dala maluna o Gee Wah, maloko o ka aha hookolokolo federala, ma ka Poakahi iho nei.

 

He halawai makaainana ka na wahine e malama ae apa ma Aala Paka, ma ka bapalua o ka hora ehiku o ke ahiahi o ka la apopo, no ka noonoo ana no, maluna o ka ninau mana koho baloka, elike me ka lono i hoikeia mai i keia keena.

 

Ma ka la mua loa o ka hoopaainoa ana iko nei o na wahine, ua lawe haaheo ae o Mrs. Louise Aoe McGregor i ka hanohano mamuli o kona lilo ana, oia ka mua loa o na wahine i hoopaa i kona inoa maloko o ka buke hoopaa inoa koho balota maloko o ke keena o ke kakauolelo, mai ka Apaua Elima mai.

 

Maloko o ka halehuli o na poola, ma ka auwiua la o ke Sabati aku nei i hala, i akoako ae ai kekahi poe wahine Hawaii ma kahi o ka iwakalua a oi, mamuli o ke kahea ana a Mrs. John H. Wilson, ka wahine a ka Meia Wilson, no ka kukakuka ana maluna o ka pono koho baloko o na wahine.

 

Eia ka ahahui Kalepa ke hoeueu mai nei e hoomakaukauia kekahi mau mea kupono no ka hookipa ana mai i na moho au o Hawaii nei, no lakou i lawe haheo mai nei ka lanakila, ame ka hanohano o ka hookuku au nui o ke ao nei i malamaia mai nei ma Antwerp. i ko lakou wa e hoea mai ai no Honolulu nei.

 

HOOLOLI KA HALE O TENESI I KE KOHO ANA.

(Mai ka aoao Ekahi mai)

loaa ole ai ke koramu, ua ala mai uae kekahi ninau, aole i koiia, aia a loaa ke koramu, alaila hiki ke kohoia ka hoololi, no ka mea he hoololi kumukanawai kela no ke aupuni federala, aole no ka mokuaiua iho.

Mahope koke iho o ke koho ana o ku ahaolelo o tenesi, e apono ana i ka hoololi kumukanawai, ua hoalaia mai kekahi hoopii kanawai. e kauoha ana i ka aha kiekie, e kaohiia, ka hooia ana aku a ke Kiaaina i ka hooholoia ana o ka hoololi, ua hoole nae ka aha kiekie ia hoopii kanawai, a hoounamai la o Kiaaina Roberts i ka hoike i ke Kakauolelo Colby, e hooia mai ana uo ka hooholoia ana o ka hoololi i pili i ka mana koho baloka.

Ua koi ae na hoa ma ka aoao e ku-e ana i ka hoololi kumukanawai, o ka haalele aua iho o na hoa he 30 i ka hale, ua hiki ole ke loaa ke koramu, ma ia ano, aole e hiki ke hoala hou ia mai ka noonoo ana maluna o kekahi koho ana a ka hale ahiki i ka loaa ana he koramu, a o na la ekolu i kaupalenaia ai, no ka noonoo ana i kekahi koho hou ana, aile ia i pili i ka mea i hanaia ma kela la.

Aia he mau ninau kanawai lehulehu, e boalaia mai ana i loko o ka aha kiekie maluna o ka hana a ka ahaolelo o Tenesi, a maluna o ka olelo hooholo a ka aha kiekie, a maopopo ai ua mea e hanaia aku ai, i pili i ka pono koho baloka o na wahine.

 

NUHOU KUWAHO

METZ, Aug. 22. --E hoea mai ana ka Ilamuku Nui Foeho ka oihana kana o Italia no Amerika ma keia mua koke iho wahi a ka lohe i hoikea ae.

 

CHICAGO, Sept. 2. --Eia o Konela Theodore Roosevelt ame Raymond Robius ke hoomakaukau mai nei no ka hele ana e haiolelo ma kela ame keia mokuaina no ke kakoo ana ia Secatoa Harding i Peresidena no Amerika Huipuia

 

TOKIO, Sept, 2. -- Ua hoike ae na poo aupni o Iapaua aolo loa o ia e unuhi mai ana i kona puali koa mai Vladivostok mai.

 

TOKIO, Aug. 25.-- Nui na limahama mai kela pe'a a i keia pe'a o ka aina i olo hani ae me ke ku wale ana o na halehana.

 

WASHINGTON, Sept. 2.-- Ua hoi keia mau ka lohe i ke keena leka maanei ma ka la inehinei no ka halawai ana o Max Miller ame G. Rierson me ka make, ma kahi kokoke i Morristown, New Jersey, mamulli o ka poino o ko laua mokulele oiai laua e lawa aua i ka leka no ia kulanakauhale.

 

AOLE HIKI I NA WAHINE KE HOLO MOHO.

O ka manao ana o na wahine, ua loaa ia lakou ke kuleana e holo ai i moho no ka hale o na luuamakaainana ame ka aha senate iloko o keia manawa, he ninau pohihihi loa ia, no ka mea aole he mau hoakaka maopopo loa, maloko o ka hoololi kumukanawai o Amerika Huipuia, o ka hooholoia ana mai nei, e haawi ana i ka pono koho baloka i na wahine, no ka loaa pu o ke kuleana ame ka mana ia lakou e paa ai i kekahi mau kulana oihana, a i ole, e noho ai paha, ma ke ano he mau hoa no ka aha kiure.

Maloko o ka hoololi kumukanawai o Amerika Huipuia, e hoakaka wale ana no ia no ka loaa o ka mana koho i na makaainana Amerika apau, me ka nana ole ia o ke kama, malaila iho la no pau, me ka hoakaka ole ia, no ka hiki i na wahine ke paa i kekahi mau kulana kohoia e ka lehulehu, a i mau hoa paha no ka papa kiure.

Maloko o ke Kanawai Kumu o keia Teritore, e hoakaka ana ia, o kekahi mea e holo moho ana no ke kohoia mau i senatoa, a i lunamakaainana paha, a i ole e noho paha i hoa no ka papa kiure, he pono, e lilo oia i makaainana kane.

Aia a hoololiia ke Kanawai Kumu, ma kahi e pili ana no ka ae wale ia no o na makaainana kane e lilo i hoa no ka ahaolelo kuloko, a i mau hoa no ka papa kiure, e haawi pu ana hoi ia pono i na makaaianana wahine, ia wa e hiki ai i na wahine ke holo i mau moho no na kulana oihaha maloko o ka ahaolelo kuloko, a ma na kalana pahao Hawaii nei, ma na manawa koho baloka.

 

HIKI KE HOLO MOHO

Ma ka manawa i @ aku ai ka Hope Loio Kuhina Lightfoot, i kona manao kanawai, maluna o ka ninau no ke kupono i na wahine ke holo moho, ua hoole ae oia i kona mauao kanawai, maluna o kela ninau, e waiho ana hoi na kona mua ma ka oihana e paua i koua manao kanawai no ia mea.

Ma kona manaoio nae, maloko o ka hoololi kumukanawai i hooholoia mai nei, e haawi ana i ka mana koho baloka, i na makaainana apau, mai na kane a ne wahine, ua haawi pu aku ia i ka mea koho baloka, i ke kuleana e paa i kekahi kulana oihana, me ka lilo pu i hoa no ka papa kiure.

Oiai nae, aole he kuleana o ke keena o ka Loio Kalana Heeu, ma kela ninau, he manaoio nae kona, a pela hoi me R.A. Virousek kona hope, aole he mea i hoakakaia maloko o ka hoololi kumukanawai, no ka hiki i na wahine ke holo moho, a lilo paha i hoa no ka papa kiure; no ka mea ua hoakaka maopopo loa ke kanawai kumu, o na makaainana kane wale no ka poe hiki ke paa i na kulana oihana kohoia, pela hoi ka lilo ana i mau hoa no ke kiuere.

Ua kuhikuhi mai nae ka Loio kalana heen, ua ka hiki i na wahine ke koho baloka, ke paa i ua kulana oihaua, a ke noho i mau hoa no ke kuire maloko o kekahi mau mokuaina lehulehu, mamua o ka holo ana mai nei o ka hoololi kumukanawai, e haawi ana i ka pono koho baloka i na wahine, o ke kumu nae o ka loaa ana o kela pono ia lakou mamuli no ia o na kanawai i hapuia, a i hooholoia, e na mokuaina.

Ma Hawaii nei nae, aole e hiki ke hanaia na kanawai elike me ia i hauia ai e na kanawai elike me ia i hauia ai e na mokuaina lehulehu, no ka mea o ke Kanawai Kumu o Hawaii nei, he kanawai ia, ua ka haolelo lahui i hooholo, a na ua ia ahaolelo wale no e hoololi aole na ka ahaolelo ma Hawaii nei.

I ka nana aku, e laweia ae ana kekahi mau keehina ma keia mua aku, i wahi e hoololooa ar ai kela wahi o ke Kanawai Kumu, e kaupale ana i ka paa aua o na wahine i na kulana oihaua, in a no ka hoololiia mai o kela wahi o ke Kanawai Kumu, alaila e loaa ana he mau moho wahine, no na kulana o ka ahaolelo kuloko, pela hoi na kulana oihaua o na kalana lehulehu, ma keia mau koho baloka mai ana iloko o keia mau makahiki aku.

E ka mea Helumelu -- I keia mau la aku nei, halawai iho la au me ke Kakauoelo o ke Teritore, me Col. C. P. Iaukea. a ninau aku nei au ''Heaha ka mea i hoopuka ole ia ai na Rula me na Kanawai Koho Baloka ma ka Olelo Hawaii, no ka pono o na Hawaii'' O kana i pane mai ai, "Aohe dala." Ia wa, ua olelo aku au iaia. "He kupaianaha maoli no kakou kanaka i ka wa e pii ai kahi Hawaii a kau i ka hanohano me ke kiekie, o ka wa iho la ia e nanakee mai ai i ka lahui. Ke i mai nei oe e Piehu i ke dala ola, nohea ka kau dala i pa'i iho nei i na Rula me ma Kanawai koho baloka ma ka olelo haole a haawi wale aku u kau haole? no keaha oe i pa'i pu ole ai ma ka olelo Hawaii kahi i loaa like hoi ka naauao me ka onakaukau i ko kaualahui? ke hana nei oe i na mea apau e loaa ai ka ikaika kinai ia kakou Hawaii ma ka pahu baloka. Ke kokua aku nei oe i na wahine haole i mea no lakou e lanakila ai, a o kou lahui, ka ewa. o koi io ponoi, NAKAKEE oe." O ko ia la pe'a aku la no hoi ia hele ana.

E ka lahui, o keia mau Rula me keia mau Kanawai Koho baloka au e unuhi nei, mai loko mai no ia o ka Buke Koho Baloka a Iaukea i pa'i ai i ka 1918 iho nei, a na ka Hawaiian Gazette Co. Ltd. i pa'i. O na dala no keia puke. o na dala no ia a ke aupuui--o na dala auhau no hoi a ka kou, na makaainana apua. He uku auhou kane, a he uku auhau no hoi ka wahine, pela no me na keiki. Ke uku nei kakou apau i ka auhau kino (ko kane) , me ka auhau waiwai (ko ka poe apau). Mailoko mai o ia dala auhau i loaa ai ke dala i ukuia aku ai no ke pa'i ana i kela mau buke koho baloka ma ka olelo haole. Aole iho la nae he dala iho la no ka hookae ia kakou Hawaii ia Hawaii nanakee. Aloha no!

Nolaila, ke koi ikaika nei au ia oukou e kuu lahui, kuu eae, e hoomanawanui like kakou i ka hoonaauao ana i ko kakou lahui ma ka hoomaopopo ana i ko kakou mana ma ka pahu baloka. E koho baloka aku ana na wahine, nolaila, e kokua kakou i ke ao a kuhikuhi ana ia lakou i na mea e hana ai.

Ke olelo mai nei kekahi poe, aohe waiwai o ka hoopaainoa ana. a aole ka he waiwai o ka hele ana e koho baloka. O ka poe wale no e puka ana ke pomaika, aole ka o ka poe koho baloka. He oiaio no ma kekahi mahele, aole i na wa apau. He poino nui ko ka lehulehu a kakou e ike nei. Pii na meaai, ke ola o keia noho ana. pii ino mai nei no hoi ka auhau i mea e pomaikai ai ka poe paa oihana. Ke hana mai nei hoi na wahine haole i kalakou, i mau kula kaokoa no ka lakou poe keiki -- a hookaeia ke kakou. He mau mea hoopilikia wale no keia ia kakou, i ka poe ilihune.

O ka alahele wale no e loaa ai ka palekana, o ia no ko kakou hele ana ma ka pahu baloka e koho ai i ka poe aloha oiaio i ka lahui, ke poe hoopilimeaai ole, ka poa e haawi ana i ko lakou ikaika apu no ka hooholo ana i na kanwai e hoomamaia ae ai o ko kakou mau kaumaha o keia nohona. Aole o ka hawawa ana o kekahi poe i kohoia mamua aku nei ka mea e hawawa ai ka poe apau. Aole loa pela! O ka loaa ana o na kanawai hoomama i ko kakou mau kaumaha he pomaikai ia no ka poe apau.

E ole kau hooikaika ana loaa ia Maui he ola. E ole ka'u hana ana, ku ke kula kiekie o Haeaii (ke College of Hawaii -- University of Hawaii) Kula nui o Hawaii e ku nei i Manoa. He pomaikai nui keia no na oiwi Hawaii. Eia na keiki Hawaii ke pukamai nei mailaila mai me na palapala hoomaikai piha, a noho i na oihana poo a ka naauao i panai aku ai.

Eia o Robert Pahau opio, he kauka ike oihana hooulu meakanu. He ike loea, he ike poo. Ke ohi nei oia i ka ka hua o ka pomaikai o ke Kula a'u i hooikaika ai. Aole o ia wale, lehulehu wale aku. Ina ka poe o Maui i haalele ia'u i ka 1906, aole au e lilo i Senatoa ia mau kau, aole no paha e ku keia Kula. Pela hoi au e manao nei, eia no he poe maikai iwaena o ko kakou lahui i kupono loa e lilo i poe wahaolelo no kakou i keia kau ahaole lo iho. Aia nae ia oukou e ka lehulehu ka mea e lanakila ai

No kou i ke no hoi i ko kakou hoohemahema mau ia i keia mau kau iho la, ame kou ikemaka i na hana pono ole a ke aupuni i keia mau la e nee nei, pela au i ae aku ai i na makamaka e holo Senatoa i keia kau. Pehea E haalele wale anei oukou i na kauwa hookaika makaala mau no ko kakou pono?

He nui wale na mea maikai a'u i makemake ai ei hoike aku ia oukou, e kuu lahui, aka. haiki kahi kolamu o ka ahailono nei i keia helu, nolaila e hoomanawanui no kahi olii ana aku. Aole au e hoohaule ia manao.

Ka oukou kauwa haahaa,

W.J. COELHO (KUELO).

Aug. 23, 1920.

 

Mamuli paha hoi o ka ike o na kane, eia ke holomoku nei na wahine i ka hoopaa ana i ko lakou mau inoa maloko o ka buke hoopaainoa o ka poe kupono i ke koho baloka, ke wikiwiki nei lakou i ka hele e kakau i na inoa iloko o keia mau la.

Mahalo iho nei, e ikeia ai kekahi mu moho i hookomo ae i ko lakou mau palapala noi holo moho no ke koho baloka wae moho o ka la 2 o ka mahina ae nei Okatoba e hoea mai ana, me ke koe no nae o kekahi mau moho ma keia papainoa, i hookomo ole ae i ko lakou mau palapala noi, mamua o ke kau ana o keia pepa iluna o ka papapa'i.

O ke kulana wale no i piha pono na moho i hookomoia ae, o ia ke kulana elele lahui i Wakiuekona, he elua wale no mau moho e holo ana i keia kau, oia ka Elele Kuhio ame L. L. McCandles. O keia iho na moho i hookomo ae i ko lakou mau palapala noi holo moho:

I KA AHAOLELO LAHUI

Republika

J. K. Kalanaianaole

Demokarata

L. L. McCandless

MOKUPUNI O OAHU

No Ka Aha Senate.

Republika -- Sylvester P. Correa, Samuel C. Dwight. @ J. Coelho. William Ahia, Edward P. Fogarty, Lawrence M. Judd, A.D. Castro.

NA LUNAMAKAAINANA

Apana Eha.

Republika--Lorrin Andrews, Hannibal S. Canario, Gerrit P. Wilder, A.R. Cunba, Albert M. Cristy, C. H. Cooke, James K. Jarret, F. D. Lowery, John A. Mattherman

Demokarata -- Neil R. Slattery

Apana Elima

Republika-- Frank K. Archer, E. K. Fernandez, John Kapua, Edward K Marino, Sam Manu, Archie Kahele, Eli J. Crawford, A. K. Vieira.

Demokarata -- F. C. Bartelmann, Robert Ahuna, George K. Ah Ness, Harvy Gregson, George H. Holt, Jr., John Makia, J. K. Mokumaua, Jack S. Kapakiela. Kim A. K. Ching, David Kupihea. William F. Mossman, Euoka Kealoha, Sam Pupuhi, Joe Kalana.

NO KA AHA SENATE

Republika

Mokupuni o Hawaii-- Ernest A. K. Akina, Robert Hind, John Leal, Thomas K. Nahiwa, John J. Pavao.

Mokupuni o Maui, Molokai, Lanai ame Kahoolawe -- Harry Baldwin, Antonio F. Tavares

Mokupuni O Kauai âme Niihau-- John H. Coney, E.P. Hurley, Erie A. Knudsen.

 

Kuokoa.

Mokupuni o Maui , Molokai ame Kahoolawe-- Edwin C. Moore.

NA LUNAMAKAAINANA

Republika.

Hawaii Hikina-- A. K. Aona, David K. Ewaliko, John K. Kai, William M. Keolanui, Norman K. Lyman, Henry J. Lyman, William K. Peters, Otto W. Rose, Ebangeline de Silva, E. J. Smith, J. N. K. Keola, William C. Vannatta.

Hawaii Komohana-- Francis K. Aona, H. L. Holstein, Albert K. Hu, E. K. Kaaua, D. K. Kaupiko, George K. Kawaha, Henery L. Kawewehi, Moses Mahelona, E. M. Muller.

Maui, Molokai, Lani âme Kahoolawe-- Frank B. Cameron, John Fasoth, Peruvia J. Goodness, Levi L. Joseph, John W. Kalua, J. P. Kaonohi, George Kauhi, Lincoln B. Kaumeheiwa, Charles K. Makekau, M. G. Paschoal.

Kauai âme Niihau-- M. R. Aguiar Jr., Joseph Correa, Thomas M. Cunningham, J. von Ekekela, W. A. Fernandez, Manuel V. Fernandes, David K. Hayselden, John N. Hoopale, Nicholas K. Hoopii, L. C. Johonnot, S. K. Kaahu, William Kaiewe, James Werner, S. Keliinoi.

 

Demokarata.

Hawaii Hikina-- Amos da Costa, Samuel haina, David K. Hewahewa, Thomas Pedro, J.

Hawaii Komohana-- John K. Kekaula, Robert K. Naipo.

Maui, MOlokai, Lanai âme Kahoolawe-- Samuel Kuula, Antonio Redo.

Kauai ame Niihau -- J. S. Chandler, M. S. Henriques, S. E. Lucas

 

NA HANAU

Ne Edward Ledward âme lois Kaukini, he kaikamahine, Aug. 22.

 

NA MARE.

Lazaro William ia Maude Kekai. Aug. 29

Kaupe Kealoha ia Annia B. Kaai, Aug. 29

Jesse P. Piilani ia Margaret Kam Chee, Aug. 30

Daniel Kanacaiakele ia Lahapa Kaapa, Aug. 31

S. C. Knudsen ia Annie Mitchell. Aug 31.

 

NA MAKE

Meleana Kamanaku, ma Pauoa, Aug 24

Caroline Hanohano, ma ka Helu @

Alanui Jno. Ena, Aug. 26

Kahele Keohokapu, me ka Halema'i Mouiwahine, Aug. 28.

Jno. Sniffen, ma ke Alanui Hokele, Aug. 28.

Norman N. Kaula ma ke Alanui Vinia, Aug. 29.

Esther Uluihi Thornton, ma ke Alanui Puuhale, Aug. 30.

 

E noho ana ka halawai kumau a ka Ahahui Hale O Na Alii ma ka hora elua o ka auwinala Sabati e hoea mai ana ma ko lakou wahi halawai mau ma ka Phoenix hall.