Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 33, 13 August 1920 — Page 2
| This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
| This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
KA WAIWAI O KE KOMO ANA I KA AHAHUI
Mr. Lunahooponopono opio abonui o na Nupepa Kuakoa, ke Kilohaua poo-@@@@ hoi o ka Lahui Hawaii, Solomon Hanohano. Aloha kaua:-E ae mai ia'u @@@ puuwai hamama, ame kou mau lima hoi o ke aloha, no kela poomanao e kau @@@@@ maluna, a nau hoi ia e hoomaike@ aku imua o ko kaua mau hoaoiwi, na pua aloha o Hawaii uoku, mai ka la @ ma ka Hikina, a ka la kau ma ke Komohana, no ka waiwai o ke komo @ keia mea he ahahui.
He @, iloko o ka moolelo o na @ Teritore o Hawaii nei, o ka mua @ paha keia au e olelo ne nei, mai ka @ ana o ka Hui Kokua ame Maunawalea o ua Poala Paluie Ulaula o ka mahina o Feberuari, la 22, 1907, a piha iho la i ka umi-kumamakolu makahiki o kona ku ana i ka mahina o Feberuari. 1920, i hala aku la, ana hoi e @ aku nei no ka umi-kumamaha o na @ mohalapua o kona ku ana, malalo o @malumalu o kona home ponoi, kahi a @ mau wawae e kupaa iho ai me ka @ ole, no ka wa mau loa, no ka mea, he lani iluna, a he honua hoi ilalo, malalo o ke alakai hoomanawanui ana a kona mau lunanai ame na hoahnau @ @.
@ o keia mau makahiki koli'uli'uli @ hope aku la, o ka mea maa mau e @ ai. o ia no ka huaka'i hoolewao na hoananau o keia Ahahui Poola, i @ mai i kela ola ana, me ka waiho ana iho hoi i kana mau mea aloha, he @ ame na keiki e u aku ana nona mahope nei ame ka ohana.
Ma keia hoi i ka haalele ana mai o ke hoahanau John L. Kaaiawa i keia @ ana, ma keia mahina o Augate, la @ 1920, o kana aliiwahine Elikapeka @ pu no kekahi i ukali aku i kaua @ aloha he kane. a haalele hookahi @ ia hoi i ka laua leialoha hookahi @ iho no, John L Laikona mahope nei, e@u aku ana no kona mau makua aloha ame ka ohana pu, iloko o ke kau@ ame ka luuluu, a ka Hui Kokua ame Manawale'a o na Poola, ma o kona mau lunanui la, i lawe koke ae ai i ke koi'ko'i o na hoolilo me ke kali ole @ i ka wahine aloha a ka hoahanau, mamio o na hooponopono maikai ana a Manuel E. Silva, a hoomoe like ia laua maioko pakahi o na pahu ma ka rumi kupapau o Manuel E. Silva, o ke kane ma ka aoao akau, a o kana aliiwahine no hoi ma kona aoao hema.
He ku i ka ehaeha ame ka waiohia ke @ aku i keia hiohiona i ike mua ole @ ke kane ame ka wahine e moe pu ana, no ka wa mau loa, elike me ko laua pu i aloha ana ma keia ao i ko laua wa e ola ana. E hoomaikaiia ai ka inoa o ma lani kiekie loa ame ko kakou Akua aloha nona mai keia ola ana, Nana no i haawi mai a Nana no i lawe aku.
Ua malama pu ia ko laua huakai hoolewa iloko o na kaa kupapau elua, o ke kaa kupapau o ke kane mamua e ukaliia aku ana e ke kaa kupapau o kana aliiwahine. e alakaiia ana hoi ka huakai hoalewa e na kaikuahine o ka Hui Kokaa Manawale'a o na Wahine Poola, a mahope aku o lakou ka Ahahui o na Kaikuahine o ka Hoomana Kakolika ka Ahahui Puuwai, a o kuu ahahui aku, ka Hui Kokua ame Manawale'a o na Paoia, a o ka Ahahui Hoopakele o na Paoia, e alakai ana ma ka aoao o na kaa kapapau elua, a ma ka pailino o K@ula i huna likeia iho ai ko laua mau kino iloko o ka lua hookahi, a kali aku hoi no ka la e hoalaia mai ai o ka poe make, no kela la hookolokolo nui e ikeia ai ka nani o ke keiki hiwahiwa a ke Akua.
E o'u mau hoa inakaainana ua maalo pinepine aku au imua o oukou, no laila, aole oukou i malihini ia'u, no ka mea, ma kahi o ka hana, ua kahea aku au ia oukou me ka leo liilii ame ka leo nui, e hoike aku ana, ua makaukau au me kahi apana palaoa, a kakou no e ai like @ ai me ka koohalahala-ole, e ai hoi i kahi mea uuku i ka wa loaa ame ka wa mele. Oiai na hana o ka uwapo iloko o ka poho o ko'u maa lima, malalo o ko'u mau haku hana McCabe, Hamilton & @ Co., Ltd., i kamaainaia hoi ma ko kakou mau aekai aloha Stevedore.
Ua hamama ka puka o ka Hui Kokua ame Manawale's o na Poola no oukou apau e kuu lahui Hawaii, oiai, ua oluolu loa ka auhau no ke komo @ i keia @. o hookahi dala hapalua ($1.50) wale no. e hiki ole ai kekahi mau ahahui e ae ke hana pela, oiai he okou ka lakou mau lawelawe hana ana mai ka Ahahui Poola ae o na keiki paaua o ka uwapo. e nana mau aku nei me na maka aloha, no na oiwi i komo ole iloko o na ahahui.
Ke kono ikaika aku nei au ia oukou, no ko oukou komo ana mai i kuu ahahui. a i ole, i kekahi mau ahahui e ae, me ke kuuana a kanalua ole, oiai he @@@ la ino keia, i piha me na inea, a i @@loa aku ma ka moolelo o ke ao nei, oia ka hune ame ka nele ke haha nei ma ka puka o ke kanaka waiwai ame ke kanaka @@@hune iloko o keia mau la, a pela hoi me ke kanaka ilihune e ai nei i ka ai e ke kanaka waiwai, no ka mea, o na @@@@ kiekie i loaa i ua paahana ameka pii o na meaai ame ka aahu, ua hookanilikeia aku ia ma ke ola ana o ka mea waiwai ame ka mea ilihune.
No ke kanaka waiwai, ua hiki iaia ke hoomanawanui, ma o ka nui la o kona waiwai, aka, no kaua iho hoi e kuu lahui aloha, aole e hiki ia kaua ke hoomanawanui iho, oiai mamuli o ka pii loa o na meaai i kahi ai no ame kahi i'a o ka pau ae la no ia. aole hou aku ma o. I kou haalele ana mai i keia ola ana, aole oe i komo iloko o na ahahui, aia ka poino ame na lima menemene ole o ka pilikia, ke haawe la maluna o kou ohana, in a ua haalele iho oe ia lakou me ka nele, aka hoi, in a oe ua komo iloko o ka ahahui, elike me keia hoahanau o'u i haalele mai la i keia ola ana, a kana wahine pu i ukali aku la ho iaia.
He mea hauoli no'u ke hoike aka imua o oukou me ka oiaio loa, aole loa na hookaumaha ana ma ka puka o kou home a maluna hoi o kou ohana, oiai ka ahahui e ku makaukau mau ana no kona mau hoahanau iaia apau, ka lima kokua aloha hookahi wale no nana e auamo i na hoolilo ko 'iko'i apau, a oukou hoi e ike iho ai i ka waiwaii'o o ke komo ana i keia mea he ahahui, elike me ke p@@manao ma keia mau hoakaka manao o'u, ame ke kono pu ana aku hoi ia oukou e komo mai i kuu mau ahahui, no ka malama ana ia oe ame kou ohana i ka wa ma'i, a pela hoi i ka wa e haalele mai ai i keia ola ana.
Eia ka Hui Kokua ame Manawale's o na Poola ke kono hamama aku nei ia oe e komo mai, me kela manaopaa iloko ou, i komo mai oe no kou pono ame ka pono o kou ohana aloha, a ma kahi hoi o ka hana e hiki ai ia oe ke homaui ka uka ana i kou mau auhau iloko o ka Ahahui Poola Malama Ola. Eia kua Ahahui Hoopakele o na Poola me kon@ keena hoomaha ma Alanui Maiwahine, Uwapo Helu 16
E loaa no au ia oukou i na kakahiaka apau malaila, a'u pu hoi e noi aku nei i ko oukou oluolu, mai hoohilahila oukou no'u, hele mai e ike ia'u, in a oukou ua nele i ka hana, a na'u no e hoolawa aku ia oukou i na wa apau, e loaa ana o ka hana ia'u, oiai he kanaka au no ka lehulehu, a ma o ka lehulehu la au e ku mau ai no ko oukou pono a no kakou hoi hoomaikai me kuu puuwai apau ma ka aoao o ka ohana o na mea aloha i haalele mai i keia ola ana; no na kaikuahine Poola no ke ku kiai ana ame ka huaka'i hoolewa; pela pu hoi i na kaikuahine o ka Ahahui Puuwai, a pela hoi i kuu mau hoahanau oiaio o kuu mau ahahui, Hui Kokua ame Manawale'a o na Poola, ame ka Ahahui Hoopakele o na Poola, no oukou mau ka'u mau hoomaikai me na makana pua, aole loa ia mea e poina iloko o ka'u mau hoomanao ana.
Pela no au e pahola pu aku nei i na hoomaikai ana i ka ohana ame na hoaloha ame ka'u leo pule i ke aloha o ko kakou Makua lani, no ka hoomama ana mai i na manao kaumaha o ka laua leialoha, no kona mau makua i haalele hookahi iaia, e noho makua ole.
Mawaho ae o na mea apau, ke haawi pu nei au i ka'u mau hoomaikai he nui i ka Lunahooponopono opio o ke Kilohana no kona ahohui i keia mau manao ano nui o'u, e hooluhi nei iaia, me kona ike ole ia mea he kunukunu, no ka mea, o ke aloha kana i makemake ai, aole hoi o ka mohai. Me na kaiki kikoni hua metala kila o kou papapa'i ko'a welina poina ole.
John Pau,
Luna Ohikanaka Nui o ke Stevedore
HELE AE E HOOPAA I KOU INOA
O ka põe kupono i ke koho baloka i hele ole ae e hoopaa i ko lakou mau inoa ma ka buke a ke Kakauolelo Kalauokalani, e hele koke ae i nei manawa, mai hoopalaleha a mai hoohakalia, no ka mea, ma ka la 14 ae nei no o Sepatemaba e paa ai ka buke a ke kakauolelo a ma ka la 2 aku o Okatoba e koho ai no na luna aupuni, a ma ka la 3 aku o Okatoba e hemo hou ai ka buke no ka hoopaainoa ana no ke koho baloka laula o Novemaba 2; ua haiki loa ka manawa i koe a mai hoopalaleha i nei pono nui i haawiia mai no na Hawaii.
O ka nui o ka poe i hele ae e hoopaainoa ma ka Poakahi nei he …….. 42
O ka kuina o ka poe i hopaa i na inoa mamua aku, he ………….. 5457
Huina inoa i hoopaaia ahiki ia la, he ………………………5487
Huina i kohoia no ka poe kupono aku i koe, he ………………… 4511
He 32 põe suponho i ke koho baloka i hele ae e hoopaa i ko lakou mau inoa ma ka Poakahi nei a e haawiia aku ka mahalo no ia poe makee pono koho baloka, a no ka poe aku i koe, he 4511 ka nui, e ala ae a e hele koke ae e hoopaa i na inoa, mai kali a haiki ka manawa alaila oia ka wa e hele puapuahulu ae ai. E loaa ana ke keena o ke kakauolelo maloko o ka Hale Kapiolani, ma ke kihi o na alanui Noi ame Alakea, ma kekahi o na keena malalo. E hemo aua ka puka o ia keena mai ka hora 7:30 p. m. ahiki i ka hora 9 p. m. o ke ahiahi, no ka pomaikai o ka koe paa i ka hana.
NASHVILLE, Aug. 10-Ma ka la aku la i nehinei i waihoia aku ai e ke Kiaaina A. H. Roberts ka hoololi kumukanawai federala koho baloka i ka ahaolelo o ka mokuaina no ka noonooia ana e noho nei ma kekahi kau kuikawa. Maloko o ka@a palapala i ka ahaolelo na noi aku ke Kiaaina no ke apono kokeia mai o ka hoololi kumukanawai.
E HOOMA@AUKAU NO KA MANAWA WI E HIKI MAI ANA.
Na ke Senatoa Charles E. King.
Ma ka halawai haipule o ke ahiahi Sabati nei maloko o ka luakini o Kawaiahao o ke Senatoa C. E. King ke alakai o ia halawai, a he ku i ka naauao ame ke kuliu na manao paipai ame na olelo a'o i haawiia mai. O kana kumumanao o ka wehe ana mai e hoomakaukau no ka manawa wi e hiki mai ana. Ua hookahuaia kana kumumanao maluna o ka moe a Parao e paanaau ia i na mea apau, oia hoi na bipi momona ehiku ame na bipi wiwi ehiku ame na pua palaoa wiwi ehiku, he moeuhane i lilo ai i mea hoonaluea los i ka noonoo o ke alii, a no ia moeuhane i kauohaia aku ai na kilokilo, na kuhikuhi puuone ame na magoi o Aigupita e hele mai e wehewehe mai, a o Iosepa ka i kiiia aku oiai oia e noho ana maloko o ka halepaahao ia wa, mamuli o ka hoike a kekahi o na kauwa o Parao no ko Iosepa wehewehe ana i kekahi moeuhane ana oiai oia e paa ana maloko o ka halepaaho, a i ikeia ka pololei o na mea apau a Iosepa i wehewehe ai no ko laua hopena.
I ke kiiia ana o Iosepa a laweia mai imua o Parao, a hoakakaia aku ka moeuhane a ke alii imua on a, ua hoakaka mai la oia, o na bipi momona ehiku makahiki momona ia o ka aina, a o na bipi wiwi ehiku ehiku makahiki wi ia maluna o ka aina. Ua like no ke ano o ka lua o ka momona ia o ka aina mai o a o, @ o na pu a palaoa wiwi a olala ehiku, ehiku makahiki wi ia e ukali mai ana mahope o na makahiki momona ehiku.
Iloko o na makahiki momona a nui o ka ai maloko o Aigupita he mea pono e kukuluia i mau hale papaa nunui a e hoahuia ka hapalima o na meaai apau a kela ame keia kanaka e mahi ai maloko o ia mau hale papaa, a e hoomauia ka hoahu ana no na makahiki ehiku, no ka mea, mahope aku o na makahiki nui o ka ai maluna o ka aina e hoea a e ukali mai ana na makahiki wi ehiku maluna o ka aina.
Ua hookohuia mai o Iosepa oia ke kanaka nana e hana ia hana a o ka hoomaka ana hoi o ko Iosepa pii ana ma ke anuu i aneane like aku me Parao. Ua hooko o Iosepa i keia hana iloko o na makahiki ehiku, a ua ikeia ka nui o ka ai i hoahuia maloko o na hale pua, a me ia ai i hoahuia i hoolakoia aku ai na kanaka aole ma Aigupita, a hala loa aku i ka aina o Kanaana, kahi o na kaikuaana o Iosepa ame ko lakou makuakane e noho ana, a o ke kumu hoi o ka iho ana mai o na kaikuaana o Iosepa e kuai i ai na lakou kaikaina a lakou i kuai ai i na kanaka kalepa e iho ana i Aigupita.
Manao mua-"E hoomakaukau no ka wa wi e hiki mai ana. Ma ka hoike a ka moeuhane a ke alii," wahi a Senaton King, "a hala ae na makahiki nui a ka ai maloko o Aigupita @ ukaliia mai ana ia mau makahiki e na makahiki wi ehiku, nolaila ua hoomakaukauia he mau hale papaa i mau wahi e hoahuia aku ai ka ai iloko o na makahiki ehiku a ia manawa hookahi, ua hookohuia mai e ke alii kekahi kanaka nana e hoomakaukau a e hookele i ka hoahua ana o ka ai, a pela hoi me ke kuai ana aku ke hiki mai na makahiki wi ehiku. O Iosepa ke kanaka i hookohuia mai no ia hana, a mamuli o kana kauoha ua kukuluia aku he mau hale papaa nui a hoahuia aku maloko olaila ka akahi hapalima o na mea kana apau e loaa ana i kela ame keia kanaka.
"He manawa keia no kela ame keia Hawaii e hoomakaukau ai iaia iho me na lako no ka manawa wi e hiki mai ana. Elike me ka Iosepa hoahu ana i ka ai iloko o na makahiki ehiku, a i lawa ai ia ai no na kanaka apau maloko o Aigupita ame na aupuni e ae e hoopuni mai ana, pela na Hawaii i keia @a e hoahu ai i kekahi hapa o ka lakou mau loaa o keia mau la no ka manawa wi e hiki mai ana. E hiki mai ana ia manawa wi, nolaila, oiai na ukuhana maikai e loaa ana i keia manawa, he hana pono maikai a naauao na kela ame keia kanaka ka hoahu ana i kekahi hapa iki o kana loaa no ka wa e hoea mai ana i maopopo ole aku kona hopena. Ua aleloia na kanaka Hawaii he poe hiki ole ke malama i ke dala, no na kanaka Hawaii o ke au i hala ke kupono o ia olelo hooiloilo, aka no na Hawaii o keia la he au hou keia o na kanaka Hawaii, he hiki ia hana hoahu ke hanaia.
"I mea hoike no ka oiaio o ka'u e olelo aku nei, mai ka mahina mai o Ianuari ahiki i keia mahina he $300,000 a oi aku i hoahuia mai e na kanaka opio Hawaii iloko o ka hui inisua; i keia la ua loaa na home ponoi o kekahi mau Hawaii a ke noho mai nei kekahi poe maloko o ko lakou mau home ponoi. Ma ke Kekio Tract nui na hale nani malaila. a'u o ka ike ana i onaia e na Hawaii ponoi, malia paha aole i kaa na hoolilo no ke kukulu ana ia mau hala, aka, ke noho ia lakou maloko olaila me ka lilo hoolimalima ole, a oiai e noho la maloko o ia mau hale, ke uku pu la i na hoolilo o ia mau hale; he like ole ia me ko ka Maluhia Cottages, no ka mea, no Kakela ia mau hale a he noho hoolimalima wale aku no ko na kanaka maloko o ia mau hale.
"Lehulehu na manawa a'u o ka maalo ana ae ma ke alanui Kalepa makai iho o ka haleleka a ia'u i holo mai ai a kaa pono mawaho o ka banako a Bihopa ma, lehulehu na wahine Hawaii a'a o ka ike ana aku e kuku ana mawaho o ke keena hoahu dala, a mawaena o ia mau wahine he poe Hawaii wale no ka hapanui, e hoahu ana i ka lakou mau wahi kanikeni maloko o ia keena. Aole no hookahi wale manawa aʻu o ka ike ana i na Hawaii kane ame wahine e hoahu ana i ka lakou mua dala maloko o ia keena, aka no na manawa lehulehu, ahiki no i keia manawa, a o kaʻu e iini mau nei e hoomauia aku ia manao ame ia hana hoahu a na Hawaii ma nei mua aku, i mea e hiki ole ai e hookoia na olelo hooilo@lo a kekahi poe hiki ole na Hawaii e hoahu a e malama dala. He olelo oiaio ia no na kanaka Hawaii o kela au kahiko i hala aku la, aka no na Hawaii o keia au, ke manao nei au aohe i pili ia mau olelo nema ia kakou.
"Na hale papaa a hoahu ai-He lehulehu na hale papaa e ku, nei i nei mau la maloko nei o Honolulu-aia ka Banako a Bihopa ame na banako e ae; in a e hoahu oukou i kekahi mau hunahuna o ka oukou mau kenikeni maloko o na banako, i ka pau ana o ka makahiki e loaa hou mai ana ia mau dala me na dala puka pu, he hoahu ana ia i ai no ka manawa wi e hiki mai ana. Eia hou, aia ka Ahahui Paionia hoaia dala, in a e lawe oe i mau kea a uku mau oe a piha na makahiki he umi e loaa ana he mau dala nui ia oe me ka puka pu o ia mau dala au i hoahu ai, a in a makemake oe e kuai i aina a i hale nou, ua hiki ia oe ke ai@ dala ia hui a na ia hui e kuku@u i hale nou maluna o ka aina au i kuai ai, me kou noho maloko o ia hale me ka uku ole i ka uku hoolimalima, o ka uku hoolimalima wale no au e uku ai oia kou hookaa i kou aie i ka ahahui Paionia a hiki i ke kaa ana o kou aie, a lilo ia waiwai nou ponoi a no kau mau mamo aku.
"Eia hou-aia ke ku nei he mau hui hoopukapuka dala, in a no kou komo iloko o ia mau hui me kou lawe i mau mahele, i ka manawa pono e ohiana oe i ka pomaikai. O ka hope loa o na hale papaa au e hoahu aku ai i kau mau dala oia no ka Hui Hoopaa a Panai Ola. I kou uku pololei ana i ka uku kaulele a piha na makahiki i aelikeia e oe me ka hu inisua, e ohi ana oe i na pomaikai i oi loa aku i kau i hoahu aku ai me ia hui, o ia hana au e homakaukau ana oe nno ka manawa wi e hiki mai ana, aole nou wale iho no, aka no kau wahine ame kau mau keiki mahope iho o kou hoalele ana mai i keia ola ana. He hui a lehulehu wale ka poe i komo iloko o ia hui i ohi i na pomaikai i keia la, a i loaa hoi ka pono ame ka pomaikai i na ohana o ka mea i komo i na hui inisua. Nolaila, e na hoa Hawaii, e hoahu i ka oukou mau wahi loaa lilii maloko o keia mau hale papaa ae la, e hoomakaukau no ka manawa wi e hoea mai ana, elike me ka Iosepa i hoahu ai a pakele na ola o na kanaka mai ka make mai a ka wi iloko o na makahiki wi ehiku, pela no e palekana ai na Hawaii mai ka poino mai o na la e hiki mai ana, ke hoahu i kn lakou mau loaa i keia la.
"Aohe kumu holomua o @na lahuianaka e e noho mai nei mawaena o kakou o keia wale no, oia hoi, ko lakou hoomakaukau ana ia lakou ma o ka hoahu ana i ka lakou mau hunahuna dala liilii, a i ka manawa pono ua hoohana aku ia mau loaa liilii a loaa ke kuonoono ia lakou; ma ka nana ana he oi aku ka holomua o na lahuikanaka e e noho nei mawaena o kakou ma mua o kakou na Hawaii, a i mea e kaulike ai kakou me lakou, e pono e hoohalike ia kakou me lakou ma ka ai pakiko ana, ka hoo@iahuahua ana i ka mea hoahu mamua o na mea hoolilo aku. I keia mau la e ikeia nei ua nunui maoli na ukuhana e loaa nei i ke kahi poe, o keia na la nui o na pomaikai, a oiai e ohi ana i na pomaikai he nui i keia mau la, he pono e hoomakaukau no ka manawa wi e hiki mai ana, e hiki mai ana ia, o ka poe i homakaukau ia lakou iho e palekana ana mailoko mai o na popilikia, a o ka poe hoomaukaukau ole e hiki mai ana ko lakou la e auwe ai. E lilo na dala i hoahuia i mau kaulahao e hoopaa ana i na Hawaii maluna o ke kahua o ke kuonoono ma nei mua aku.
NUI KA POE I HOPUIA E NA MAKAI
Ma ka po o ka Poaono aku nei i hala, he po ia i nohoalii iho ai ka moi alekohola maluna o kekahi poe, a o ka hopena i ikeia, o ia no ka paa ana ae o ua poe la i ka hopuia, e na kanaka o ka oihana makai, ame na makai o ka oihana koa.
Ma kahi kokoke i ke alanui Liliha a ma ke alanui Kukui hoi, i paa ae ai he wahine Poto Riko i ka hopuia e ka Makaikiu Moon, me na omole okolehao maluna o kona kino, a he luina hoi i hele a luhe i ka wai o Paieie ka i hopuia no ka on a ma ke alanui Maunakea.
Mahope iho o ka pahola ana mai o ka kanawai hookapu waiona ma Hawaii nei, ua lilo na makai o ka oihana koa i poe kokua mai i ka oihana makai, ma kahopuhopu ana i na koa ame na luina e ikeia ana ua hooko aku no hoi lakou i ke kanawai, ma na manawa kupono apau loa a lakou e ike ana, aole he poe makai malaila.
OLELO HOALOHALOHA NO MRS. MARY BAKER.
Mr. Solomon Hanohano, Aloha oe:- E oluolu oe e hokomo i iho ma ka hiwahiwa a ka lahui, ka Nupepa Kuokoa, i na huaolelo walohia e kau ae la maluna, i ike mai ai hoi na kini o ka aina, e noho ana ma ka hikina o ka la i Haehae, a ka welona a ka la i Lehua.
Ma ka auwina la o ke Sabati, Aug. 1, 1920, i kipa mai ai ka anela luku @ ka make ma ko makou home ma Keanae, Maui, a lawe aku la i ka uhane ola a ke Akua i haawi mai ai, iloko o ke ola kino mauleule o ka'u kaikamahine, Mrs. Mary Baker.
Elike me ka imo ana a ka maka, pela no i nalo aku ai me ka hiki wawe loa, oiai ma ke Sabati i haiia ae la, ua hanau mai la oia i ke bebe me ka maikai, me ka hauoli no hoi, aka, ma ka auwina la o ia la no, ua halawai koke mai la oia me ka pilikia, aohe mea hiki e hana aku ai. oiai he mamao loa ke kauka, aia ma Hana.
Ua kelepo@@ia nae ke kauka, a ua makaukau oia no ka holo mai ma kona otomobile ahiki ma Nahiku, a malaila mai e kau mai ai ma ka waa, ahiki ma Wailuanui, a mamua o ka makaukau ana o ke kauka e haalele aku ia Hana, ua hoike hou ia aku ka lohe iaia, aole e hele mai, no ka mea, ua haalele mai la ke ola iaia.
Ua hala, ua pau, ua nalo aku la i ke ala hoi ole mai, i ke ala hoi o na mea ola uhane apau, ma ka honua. Pela no ka olelo a ke Akua i hoike mai ai: "O ke kanaka i hanauia e ka wahine, he hapa kona mau la, ua piha me na popilikia." Auwe no hoi e! Luuluu wale! Mokumokuahua ka hana a ke aloha e hana mao ole ana ialoko!
Ua hanauia mai kuu lei mailoko mai o kona mama, Mrs. Monika Akoi, ame Akoi (Pake), kana kane, ma Kailua, Koolaupoko, Oahu, ma ka la 12 o Aperila, 1893, a ua piha iaia na makahiki he 27 o kona hanu ana i na ea hu'ihu'i o keia ola honua ana.
He ehiku ko lakou nui i hanauia mai e ko lakou mau makua, elua i hala e aku mamua, a oia nei ke kolu; a eha i koe e ola nei
Ua hoonaauaoia oia ma na kula aupuni ma Keanae, Maui, a ma Honolulu no hoi, a i ka piha ana o kona mau makahiki i ka umikumulua, ua hele aku oia i ke kula nui ma Kamehameha, i na makahiki ekolu, a i kona hoi ana mai, mai ke kula mai i ma@e aku ai oia i ke kane, oia o Mr. Baker Kahiamoe.
He umi-kumamalua makahiki o ko laua noho ana iloko o ka berita maemae o ka mare, a mailoko mai o ko laua mau puhaka he eono mau keiki, he hookahi i hala e aku ma o, a elima hoi e ola nei, a hui hoi me ka bebe i hanau mai ai ma ke Sabati i haiia ae la, ua like ia me eono, a oiai ua ola mai ka bebe, a ua hala aku la hoi ka mama. Aloha wale!
Ma ke awakea o ka Poakahi ae i nale aku ai kona kino lepo ma ka pa ilina o ka Ekelesia o Keanae.
He hoahanau oia no ka Ekalesia Hoole Pope o Keanae, a hala wale aku la oia, a waiho iho la i ke kane, na keiki, kona mau kaikunane, kona kaikuaana ame kona pokii ame a'u no hoi ka makua, na hoaloha ame na makamaka ame ka ohana holookoa, na makou e u aku, me na manao ehaeha ma keia noho ana, e paiauma aku ana ma keia aoao o ka muliwai eleele o ka make.
Ua piha na la o kona ola ana ma ka hooikaika ana ma na hana e pono ai keia ola honua ana, a hala wale aku la.
Ke hoomaikai nui nei au i ke Akua, no ka mea, Nana no i hana mai, a Nana no i lawe aku; e hoomaikaiia ka inoa o Iehova ke Akua.
Ke hoomaikai pu aku nei makou i na hoaloha, na makemake i akoakoa pu mai me makou i na hora o ka ehaeha ame ke kaumaha, ma kela auwina la o ke Sabati, a me ia po iho a ao ae Poakahi, a hui pu hoi ma kana huaka'i hope lo ma ka luakini, a ma kona home lua.
Ke hookaikai pu aku nei no makou ka ohana i ka poe na lakou na lei ame na bo-ke pua i lawe mai, no ka hoohiwahiwa ana i ke kino lepo o ka makou mea aloha, pela no hoi na manao hoomaikai pu aku i ka Rev. J. P. Inaina, ke kahu o ka Ekalasia, ka mea nana i malama i na manao alakai iloko o ka ke Akua olelo, maluna o ke kino lepo o ka makou mea aloha, i hala aku ma o.
O makou no me na manao kaumaha ame ka luuluu
S.K. KAAILUA,
Me ka Ohana
I KA WA OPIOPIO O KE KAIKI HANA OIA I NA HANA OPIOPIO
(Hoomauia mai.)
O kekahi hana kupono e hoalaia ai no ko kakou pono, o ka hele ana mai no ke kulanakauhale nei, ua loaa kahi e hoomaha ai, aole hoi o ka hou hele i na hokele Kepani, e noho ai ame ka ohana, o ia na ano rula hou o keia manawa, o ka hoi i ka hokele e noho ai, oiai nae he hiki no keia hana ia kakou ke hana, o ka pilikia, o ia no ka loaa ole o ke kauaka kupono nana e alakai i keia hana me ka pololei, aole hoi o ka hoololi, i na he hokele ai Hawaii ka mea i makemakeia ai o ke hoololi ae la ia a lilo i meaai haole, a kaawale loa ka mea i aʻoia mai ai, i ka wa opiopio o ke kanaka.
Ioa kakou e nana aku i na lahui e, e noho pu nei me kakou, aole no i ka hoohuihui loa ma kekahi hana, aka, ua lawe ae no kekahi, a kukulu i wahi halekuai kika puhi, ame kahi ki kulina, o kekahi kukulu ae la i hale ai kalima, me ka wai momona, meaono, a he nui o ia ano hale e ku nei, oiai nae, mai ka noonoo opiopio mai i hookahuaia ai ia manao, a i ke kanaka makua ana, aia mau no kela noonoo, e oni mau ana no ke kuokoa ma ka hana, ua lawa ka noho hana ana malalo o haʻi, e hookikina mai ai ia oe, e hana ae oe i keia ame ka nana mau i ka uwaki, i ka hora, i na la apau, oiai, aole oe i ku ae me kela kulana kuokoa, e hana ana nou e mikiala ana, ma na mea e pono ai kau hana ponoi, o ia ka mea i oi ae ai o keia, oiai e oe no ka haku malama o kau mau mea e hana ai, me ka ike i na mea nui ame na mea liilii, a o ka mea i nani loa ai, in a aia iloko ou ka hoomanawanu, ka makee, ka minamina, i na mea liilii au i hooahu ai, alaila e pii ana oe ma na anuu like ole o keia ola honua ana, elike me na lahui e, e hemo mai ana na banako, i kou ku ana aku, ma ka puka, no ka mea, ua maikai kou inoa, ua ala ia, oiai aole loa oe i hana i kakahi kapakahi ia lakou.
I keia manawa, in a oe he mea aie i ke kamaa, a i ole, i ka paalole, o karula nui i keia manawa, o ia no ka hooaloha hele ia o kou inoa, ma na wahi kalepa apuni ke kaona nei, ahiki loa aku i na banako, o ka pau ae la ne ia o ke alaia ana o kou inoa, aka, in a aia mau kela makee iloko ou, no kou inoa, e haawi elike me ka mea i loaa ia oe, ame kou haʻi aku, e hele hou mai ana au e uku i ke koena i koe, he mea ma halo loa ia no ka mea waiwai, a i ka hookuʻiia ana aku o ia mea e pili ana nou, ua loaa kou hoaloha, nana e kupale no kou pono, pela no me ka meakakau nei e hana ana elike me kahi loaa e uku i na mea i aieia aku, me ka oiaio loa, i loaa mai na mea au i makemake ai; ua lana ae no kahi manao e hana i ka mea e kamailioia nei, o ka pilikia, aole dala e hiki ai ke hana, no ka mea, oia wale no ke alahele e hiki ai.
Ua nui no na hoaloha i haawi mai i na manao no ke kukulu hui ana, aole loa au i ae aku ia mau mahao no na kumu, ua nui na hui i kukuluia ai, ua pau wale no i ka hoi hope, no na kumu ua nui na poo na lakou e hookele ana, ame ka hukihuki, i na e manao e hana i kekahi mea, aole e pono e lawe mai i keia manao i keia la no, e kukulu ai, a i ke la apopo e waiwai a e mahele na puka, o ia ke kumu pilikia o ko kakou mau kalepa ana; wikiwiki ma ka hana ana, a wikiwiki ma ka wawahi ana, a lilo na mea maikai a ke kanaka hookahi i noonoo ai ame ke hoolala ana i na mea e holomua ai i mea ole loa.
Aole e hiki i ka nui a lehulehu ke hana i kekahi hana, in a aole i hookumuia mai, mai ke kino hookahi mai, a i kona ike ana i ka mua ame ka hope, o hana mea i noonoo ai, elike me kela haole nana ka uweaolelo, e lele ana ma ka lewa, a loaa aku kekahi uwea, a lilo ae la i hookahi kino, a piha pono ka hopunaolelo, ua holopono na mea apau, pela no na mea e hoohana ia ai.
Ua nui na mea a ka meakakau i manao ai, e hoohana, o ka pilikia o ia no ke dala, ua noonoo au i keia mea me ke kuiʻo loa, o ia keia, e kukulu i hale ai poi o na Hawaii, hale ulana moena lauhala, ame peahi, ame ka malama ana i wahi maemae no na ano hula Hawaii, oiai o ia ke ake o na malihini e kipa mai ana i keia mau mokupuni.
(Aole i pau.)
KEKAHI MAU HUNAHUNA MEAHOU A KA OIHANA MAKAI,
Ekolu mau koa holomahuka mai ka puali enekinia mai o ka Pakoa o Leilehua i paa i ka hopuia e na makai ma ke ahiahi loa ana iho o ka Poakahi nei, ia lakou e hoomakaukau ana no ka helo mahuka ana aku malu@ o kekahi moku e holo ana no Kapalakiko. O na koa holo mahuka apau i hoolahaia ae e na papu ua pau loa lakou i ka paa i ka hopuia e na makai a ka oihana koa a hohoiia aku i na papu like ole.
He lono ka i hoikeia ae i ka oihana makai kalana aneane he $58 i aihueia mailoko ae o ka pahu waiho dala a ka puuku haawi dala ma ke keena oihana koa ma Puuloa, ma ka puka aniani ke komoia ana mai o kela rumi e ka mea aihue..
Ma ka mokuahi Maui o ka Poalua nei i haalele mai ai ke Kapena Makaikiu McDuffie no Kapalakiko no ka hoihoi ana aku i kekahi kanaka opio no kona home ma Pasadena, kani ana o ka haalele ana aku a hele auwana mai. He 22 on a mau makahiki, a he keikikane oia na kekahi ohana i ike nui ia ke kuonoono maloko o ka hapa hema o Kaleponi. He mau pule kakaikahi wale aku nei no i hala kona hoea ana mai ianei a iloko o ia manawa he lealea wale no ka kana hana e hoohala a e hoopau wale ai i kona manawa. Ma kona manaoio na kekahi o na kiu a ka oihana koa i hookolo mai iaia ianei.
LONDON, Aug. 10.-I kulike me kekahi lono kelekalapa o ka loaa ana ae i ka Nupepa Reuter mai Vladivostok mai, ua loaa ae he lono i na luna aupuni ma Vladivostok e hoakaka ana no ka lukuia ana o na makaainana Kepani e noho ana ma ke kapakai Hikina loa o Siberia ma Okhotsk. Ua puhiia ke kulanakauhale i ke ahi, i kulike me ia lone i hoakaka ole ia ka moolelo piha no ia lukina ana.
KA HAIOLELO NOEAU A KE ALAKAI GOMER J. REEVES MALOKO O KA LUAKINI O PAIA, MAUI
Mr. Luna hooponopono, welina @@@ kaua:-Eoluolu mai kou ahonui e @@@@ ia ae ma kahi kaawale o ka kaua @@@@ hika, ke Kilohana Pookela o ka La@@@Hawaii, i ike mai ai na kini makana@@@ haipule oiaio o kaua, e noho ana ma @ poepoe honua o ka Moana Pak@@@@ @ hala loa aku ma na moana nui o ke ao nei, nona hoi kela mau hua palapa@@ @ hekau pono ae la maluna.
Ma ka auwina la o ka la 25 o @@@@@ 1920, ua oluolu i ko makou kahu ekalasia, Rev. Moses Malailua Kahiapo, @@@ kona mau hoahanau o ka Ekalasia o @@ ia, Maui, ka hookipa ohaoha ana @@@ i kekahi alakai o ka Hoomana o na ia Hope Nei i Hooponopono Hou IA, @@@ Gomer J. Reeves, ame kona koko@@@@ hiki pu mai, oia o Nelson K. Kaloa
Ua lilo i mea hauoli loa noʻu ka @ kana mai o ko oukou kahu ekalasia @@ kona mau hoahanau o kona ekalasia @ haiolelo au maluna o ke kumuhana @ sionari.
Ke manzo nei au, ua kupono loa @@@ kumuhana i laweia mai maloko o @@ oukou luakini, no na mea e pili ana @@ ka hana a ko kakou Hoola o Iesu Kristo, wahi a Gomer J. Reeves.
Ua hoikeia mai ka Euanelia a loa@@ 5:17. He hana maikai loa na kakou ka hooulu ana i na hana maikai a ko kakou Hoola Nui i hele mai i ko ke @@ nei, a e hoopili pu aku ko kakou m@@ kakoo nui ana ma o Kristo la. Ua @@@@ pu no hoi kakou i na uhane maikai @@@ ia Iesu Kristo, ke manaoio aku ka@@@ ma o kana mau kuhikuhi ana maloko @ ka olelo @a a kona Makua ma ka la@
Nolaila, ua lilo i mea mahala nui @@@ ia e kekahi poe ka haiolelo pookela a @@ alakai, G. J. Reeves, oiai, aole i he@@ mai kekahi o kana mau kalaimanao na auao ana maluna o na mea pili hoomana.
Nolaila, ua hele pololei loa kana ma@ wehewehe ana maluna o ke kumuhana o ia auwina la oia no ka ninau misionari. Ua haiolelo pu no hoi ko makou kahu ekalasia oleole maluna no o ia kumuhana e pili ana no ka misionari.
He 15 minuke a ke alakai Gomer J. Reeves i noi ai i ko makou kahu e ha@@ olelo ai, ua aeia aku me ka oluolu. Ua nui pu no me ka naauao o na manao e keia alakai.
Aole o ia wale no, o ka poe no apau kekahi i hialaai nui i na manao kuli@@ o keia alakai, a wahaolelo no hoi o ka kakou Hoola nui o ke ao nei.
O kekahi mea a kou kiu nei i mahalo loa ai i keia kauwa a ke Akua, G. J. Reeves, aole on a ame kona kokoolua oia o N. K. Kaloa, e koi wale mai ana o ko makou hoomana ka oiaio, elike pa me kekahi mau hoomana o Paia nei.
Me ka lana o koʻu mau manao ana e oluolu mai ana no oe e Sol. Hanohano e hoopuka ia keia itamu maloko o na kolamu o ke Kuokoa.
Kou oiaio mau,
O. KNOX PONIAULANI.
Kuau, Paia, Maui, Aug. 2, 1920.
POLOLEI WALE HOI O W. J. COELHO.
Solomon Hanohano, Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa; Welina pumehana na kaua;-E ahonui hou mai kou hanohano i kekahi wahi kaawale o ka kaua hiwahiwa, ka Nupepa Kuokoa, nona @@@ kela mau hua e kau kehakeha ae la maluna.
He mea oiaio ke ua mean hanohano @@@ Hon. W. J. Coelho e olelo la maloko @ kakhi kolamu o kau wahaolelo hope ole la, oa ia hoi, no kahi aku i koe o ke alanui aupuni o Kahakuloa, Maui.
Aia la ka ihea keia mau tausani dala a ko kakou ahaolelo kuloko i hooh@@@ iho nei i keia mau kau ahaolelo no @ alanui aupuni o Kahakuloa, Maui.
Oiai, he elua mau kau ahaolelo aʻu ike iho ai, maloko o na kolamu o ka Nupepa Kuokoa, he mau bila haawina dala okoa ko ke alanui aupuni o Kah@kuloa; o ka apiki nae i ikeia, aohe hanaia aku okahi aku i koe mai Molo@@kai aku.
Ke ole kou kiu hanu meahou e kuli hewa, he aneane paha hookahi mile @@@ ekolu-hapaha aku kahi i koe, alaila @ ka pau no ia o ka pilikia o na kupumakaainana o ia awawa!
Nolaila, ke ike mai la no kakou i ka pau akaakaia o ke alanui aupuni o Kahakuloa, Maui, e lakou nei ma ae!
Aia auanei a hiki mai i ka wa @ koke aku i ke koho balota, alaila, h@@@ mai ka poe kupono i ke koho balota, @@ puka lakou alaila hanaia ke alanui a puni o Kahakuloa, Maui.
Pehea la e hiki ai ke holo ia bila kanawai, ke ole e loaa ka hapanui o @@ hoa kaukanawai e kakoo i ua bila kanawai nei!
Nolaila, i hele hou mai e palaueka @@moho lunamakaainana o Maui nei, @@ila, e noonoo akahele no e ka poe k@@@ balota o Kahakuloa, Maui, i ka oukou mea e koho ai, aole o oukou wale no kakou like no apau ma ia kulana like oiai aole he ilio i nele i ka hueloa, malalo iho o ka malu o ka la.
Nolaila, e pono no kakou e akahe@ loa i keia kau koho balota e hoea @@ana iloko o Okatoba 2, 1920, ame No@maha 2, 1920.
Kou oiaio.
O. KNOX PONIAULANI.