Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 32, 6 August 1920 — Page 1
| This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
| This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Akoakoa Mai na Porpeka o na Aupuni o k Moana Pakipika no Keia Kulanakauhale
HOOKIPAIA MAI LAKOU ME KE OHAOHA E KE KIAAINA
E Noii Pono Aku Ana Keia Mau Poropeka i ka Mea Pohihihi Pili i na Hana Akamai
No ka manawa mua loa i malamuaia ae ai he ahaelele o na kanaka poropeka u ka Pakipika, maloko @ ke keena kalaunu o Iolani Hale, ma ka auwina @ o ka Poalua nei, me ka loaa ana aku o kekahi ike i ko Honolulu nei poe, no ke @@@ nui a koikoi o kela ahaelele, a na kauaka akoakamai i o na wahi like ole i akoakoa mai ma Hawaii nei.
Ma ka noho aua ae o kela ahaelele, ua johoia o Kauka Herbert E. Gregory o ka Hale Hoikeke o na Mea Kahiko ma ke Kula o Kamehameha, i lunahoomalu, a o Kauka Arthur L. Dean, ka hope lunahoomalu a kakauolelo a ka ahaelele.
Mahop iho o na hoakaka mano ana, no na hana a kela ahaelele i hookuu ia ai na hana ma kela auwina la, me ka hoakoakoa ana ae o na, poropeka ia lakou iho me ka puulu liilii, no ke kukakuka ana maluna o na kumuhana like ole, e knonia mai ai lakou e kamailio, a e hoakaka i ko lakou mau manao, o na wahi i akoakoa aku ai o kela poe kauaka, maloko o na keeua kaawalo o ka hale waiho buke o ke aupuni, a ma ua keeua kaawale uo @@@ a ka hale o ka Papa Hawaii.
Hookipaia na Poropeka
Ma ke kakahiaka nae o kela Poalua no ke apo ana aku i na kanaka naauao o ke kipa ana mai no Hawaii nei, moi na aupuni like ole mai o ka honua nei, pela hoi me koouei poe poropeka iho, na akoakoa ae lakou apau maloko o ke keena kalaunu, me ka hookipa ana mai o Kiaaina McCarthy ia lakou, ma ke ano he mau malihini koikoi ma Hawaii nei.
Ma ka inoa o na kanaka o Hawaii nei, ke hookipa mai nei au ia oukou iloko o kahi a makou e haouli ai i ka olelo aua ae, ke Paredaiso o ka Pakipika, wahi a ke kiaania, ua kana mau olelo hikimua o ka hookipa aua mai i kela mau malihini.
Ma ke inoa o ka Uniona Pau-Pakipika. ke apo pu aku nei au ia oukou, a hookipa mai i kahi a makou i makemake ai e kapa aku. na Alahele Kea o ka Pakipika.
Ke manaoio nei au, Uoko o na la a oukou e hoohala iho ana mauei nei, e ike iho ana no oukou, ua kupono maoli kela mau inoa a elua i keia mau mokupuni.
Ke makemake noi au e hoike aku i ka nui o ko'u mahalo, no ka poe i @@@@ mai nei no keia ahaolelo kukakuka; ua oi loa ae ka nui o ka poe i hiki mai nei mamua o ka makou i upu aku ai.
Ma Hawaii nei, he nui wae o na kanaka i hoea mai, mai na aupuni lehulehu o ka Pakipika. O @@ lala o keia ahaolelo, he poe kanaka lakou, no kela mau lahui kanaka. O ka pohaku paepae no ka hookumu ana i @@@@ ahaolelo, u ia no ka loaa o ka hoomuopopo pono aua i kekahi no ke ano o kekahi, ma ke ano he mau hoahanau lakou apua. Ke mauaoio nei keia ahoalelo e lilo aki aua ka Moana Pakipika i kikowaena no kaoihana kalepa nui ma keia mua aku.
"He uuku loa ka kahou mea i hoomaopopo no ka Pakipika. O ka hapamai o na ninau i pili i ka Pakipika ame ko lakou mau ano, he mau ninau pili akeakamai wale no ia e pono ai e huli pono ia aku ma ke ano akeaka mai, i hoea mai ai na hopena maikai loa.
Ko Hawaii Kulana
"Eia ke ku nei o Hawaii ma ke kulana pili akeakamai ma keia ninau no kamea maanei nei iwaona o ka moana, ua hiki he ikeia aku na hiona o na mea apau e hoopuai ana ia kakou. E hiki pono ana ia kakou ke noonoo i na mea apau no ke ano o ka hauaia ana o keia moana akea.
KA HELUNA NUI O KA LAHUIKANAKA MA HAWAII NEI
I kulike me ka hoike i loaa au i ke Kiaaina Charles J. McCarthy ma ka Poalua nei a i hoolahaia ae ma ke akea no ka heluna lahui o na lahuikanaka like ole e noho nei ma Hawaii nei mai ke keena helu kanaka mai Wakine kona mai, e hoike ana i ka heluna kanaka pololei a ka luna helu kanaka nui e noho nei maloko o keia teritore he 255-912, e ikeia ana ma keia huina ka oi hou ae o ka heluna lahui mamua o ko na makahiki 1920 ame 1900. O ka heluna kanaka i ka 1920, 191,909, a i ka 19,00 154, 001.
O ka heluna kanaka pololei maloko a Honolulu he 83, 327, he 59.7 pakeneka ka oi hou ae mamua o ko ka 1920, no ka mea, o ka heluna kanaka maloko o Honolulu i ka 1920 he 52, 183, he 32.8 pakeneka ka oi ae mamua o ko ka 1909, oiai ma ia makahiki he 39, 296 ka heluna kanaka maloko o Honolulu. Ma keia helu hope he 19, 431 ka nui o na kanaka maloko o ke kulanakauhale o Hilo, he
3686 ka oi hou ae i ko ka 1910, a i olehe 34.6 pakeneka maluna ae o ko ka 1910.
O ka heluna kanaka o na mokupuni Hawaii i hoopololeiia e hookuku ana me ko ka 1910 oia keia malalo nei:
1920 1910
Hawaii…64895 33, 382
Kahoolawe… 3 2
Maui…..36, 080 28,623
Molokai 1,783 1,791
Lanai…185 131
Oahu …. 123, 496 81, 993
Kauai 29, 217 23,744
Niihau…191 208
Midway….31 35
O ka heluna kanaka ma na kalana oia keia malalo nei: Hawaii, he 64, 895; Maui 37, 385; Kalawao, 667; Honolulu, 123,527; Kauai, 29, 438. Ma keia hoike aae la o ko ke kalanan wale no o Kalawao ka i emi iho, i ka 1920 he 785 a i ka 1920 he 667. O ka heluna kanaka ma na apana ua hoike pu ia maloko o kekahi papahelu.
Ua hoohui pu ia mo ia mau papahela elua mau palapala aina hookahi e hoike ana i ka heluna pakeneka no ka pii hou ae ame ke emi iho; no Honolulu he 50.6 pakeneka ka pii hou ae o ka heluna lahui: Maui he 25.6 pakeneka; Kauai he 22.9 pakeneka; Hawaii he 17.2 a no Kalawao he 15 pakeneka ke emi iho.
Ma ka lua o na palapala aina e hoike ana i ka puukiuki o ka noho ana o na kanaka ma na kalana. Ua kaa hou no ia Honolulu ke alakai ana he 205.9 kaheluna kanaka ma ka mile kueu hookahi. O Kalawao ka ukali lmai he 60.6 kanaka no ka mile kuea, o Kauaii mai he 45.9, Maui me 31.6 a no Hawaii he 16.2 kanaka no ka mile kuea hookahi.
No ka hoonee koke ana aku i na hookaika kalaiaina ana imua, e hoohala ana ka Elele Kuhio i kekahi mau pule ma ka mokupuni o Hawaii, kahi ana e hoomaka mai ai i na haiolelo, no kona holo noho hou no ke kulana elele lahui,
HE O IA MAU KA HOPUHOPUIA O KA POE HANA WAIONA
Hoko o keia mau ia e nee nei, aole i noho wale ka oihana makaikia, ma na mea e pili ana i ka poe hakihaki a ku-e i ke kanawai hooapu waiona, aka e haha mau ana lakou, ma ka nui o ka poe hana okolehao i paa ae i ka hopuia.
Mamuli o kekahi ike i loaa aku i ka Makaiklu McDuffie, no ke ku-e o ke kahi Kepani i ke kanawai hookapu waiona, ua helel aku la oia mo koua mau makai, no kekahi hale mawahio ae nei o ke alanui Kalia, ma Waikiki, me ka loaa pno aina aku o ka ipuhao puhi okolehao, pela hoi me kekahi mau omole okolehao ame na mea ihoawaawaia no ke puhi ana aku i okolehao o kamea apiki mae, aole ka on a nona kela maa waiwai maloko o ka hale ia manawa.
Maloko nae o kekahi keena akoa aku o kela home i loaa aku ai he Kepani, a i ke manawa i hoike aku ai na kauaka o ke aupuni iaia no na mea e hauaia aku ana maluna on a, ua hoike okoa mai la kela Kepani i ka on a noua kela hale, ame koaa wahi e loaa aku ai, oia ma Kalihi kui ma ke alanui Pauhale, amkai aku o ka Halekeaka Star.
Ua kono okoa ia kau kela Kepani e alakai oia i na makaikiu o kahi e loaa ai ka mea i makemakeia ua hiki ole i kela Kepani ke hoole mai, nolaila hele okoa aku la oia me na makaikiue no Kalihi-kai a maloko o kekahi hale i loaa pnon aku ai ku mea hakihaki kanawai e puhi okolehao ana no malaila.
Ua paa koke kela Kepani nona ka inoa Iehior Ishikawa i ka hopuia, no ka mea he hookahi no oia, he elua nae ana mau wahi puhi okolehao, a ma ke kakahiaka ae o ka Poaono nei i laweia ae i oia imua o ka aha federala, @@ ka ae okoa ana aku no kona pili i ka hewa.
O ke kumupale a kela Kepani i hoike aku ai imua o ka aha, no kona hana ana i ka okolehao i hiki ai e loaa mai ke dala iaia no ka malama aua aku kona maku ahina ame kona kaikaina, e noho mai la ma Iapana; a o kekahi kumu no hoi ua loaa oia i kekahi eha, e hiki ole ai ke hele i ka hana, aka ma ke puhi ana i ka okolehao e loaa mei ai ke dala iaia me ka maalahi loa.
Me kela kumupale nue ma ka aoao o ka mea i hoopiia ua kau mai la ka aha i ka hoopa‘i o eha haneri dala maluna on a, ma ka uku pu i na dala koina me ka hoike pu ia mai o ka lohe iaia, in a ma keia mua eku e hoea hou aku aua oia imua o kela aha, alaila e oia loa ae ana ke kanono o ka hoopa‘i e kauia mai maluna on a.
Ma ka home o keel Kepani mawaho ae nei o Kalia he elima galani okolehao i loaa aku i na makaikiu, a he 3600 hoi galani o na mea i hoawaawaia a mauka ae nei hoi o Kalihi he 30 galani okolehao a he 500 galani o na mea i hoawaawala i makaukau no ke puhi aa aku i okolehao.
HOEMIIA MAI KA HOOPA‘I MAKE APAU KE OLA
Ua hoemiia mai ka hoopa‘i o Kukuhara, ke Kepani i pepehi ai i ka wahine am Kaneohe ae nei ma kela huli Koolau ma kekahi manawa i hala aku nei, a ua manao wale ia ua ala ae he hoopaapaa mawaena o laua mamuli o ke nui ana aku o keia Kepani i ka wahine e haawi mai i dala a hoole kawahine mai kona liia aku a i ka hoopaahaooia a pau ke ola maloko o Kawa, mamuli o ka hooholo ana a ke Kiaaina C.J McCarthy ma ka Poalima aku nei o ka pule i hala Ua hoopiia ae kei Kepani no ka hwea pepehikanaka ma ke degere ekahim a ua hooholo ka aha a ka Lunakawawai Banks e make oia, aka mamuli o ka hooholo ana a ke Kiaaina ua pakele kona kaniai i ke kipuka a ke kanaka likanaka.
O eia ho@@@ ana mai la o kona hoopa‘i a i aponoia e ke Kiaaina mamuli ia o kekahi leka a ka Lunakana wai Banks o ka loaa ana ae i ke Kiaaian e hoakaka ana, ma ka manaoi‘o ka lunakanawai ua loaa ke Kepani i ko ma‘i pupule ma kela manawa ana i pepehi ai i kaua wahine. Ma ka manawa i kau mai ai ka lunakanawai i ka hoopa‘i ua hoike pu mai oia ia Kukuhara i kona mano kokua iaia ma o kona hoao ana e noi aku i ke Kiaaina o hoemi mai i kona hoopa‘i I kulike me na oleloike ma ke mamawa o ka hookolokoloia ana o keia Kepani ma kekahi manawa ka i hala aku nei ua hoopaaia aku keia Fukuhara i ka halema‘i pupule a i ka hula ana o kekahi manawa ua hookuuia mai oia.
NOHO I KA HALEPAAHAO NO KA WAWAHI I KE KII
NO ka wawahi ana o kekahi koa i ke kii i hanaia o kaua wahine, o ka hoihoiia ana aku e ka mea hana kii, ma ka Poalima aku nei i hala, i paa ae ai oia i ka hopoia a no kela hana i noho ae ai oia maloko o ka halewai me ka moe kaawale mai kana wahine mai ma kela po.
I ka manawa i hoea aku ai o ka mea hana kii, he Rukini no ka hale o kela koa kii he Rukini no ka hale o kela koa ma Kalihi me ke kii o kana wahine he Pukiki ua hoole mai la oia i ka uku ana i ke dala i kakiia aku no ka hana ana i kela kii mamauli o kona manao ua pii loa ke kumukuai nolaila hope okoa mai la oia i ke kii okaua wahine i hanaia ai a wawahi aku ia i ke aniani me ka haehae pu ana i ke kii iloko o na apana eha.
Aole nae malaila wale iho la no pau ka hanan a kela koa, oka ua wawahi puaku la oia i na kii e ae a kela mea hana kii, i hiki akau ma kahi o ke kanalima dala ke poho, a no kela hana nae i paa ai oia i ka hopuia, a laweia ae no ka halewai, no ka hoaumoe ana maloko o ka hale o ka lehulehu.
O NA KEPANI KA OI AKU MA KE PUHI OKOLEHAO
Ahiki aku la ma ka la hope o ka mahina o lalai i pau, o na Kepani ke kiekie loa o ka poe i hopuia no ke puhi okolehao a he 24 hoi ka nui o na lila puhi okolehao iloko o kela mahina hooloko me ke kauia ana aku o ka hoopa‘i maluna oka poe hakihaki kanawai, i hiki aku i ka $6804.10.
O ka põe apau i hopuia no ke puhi okolehao a no ke kuai waiona me ke ku e i ke kanawai ua ae waleno lakoa i ko lakoa hewa, imua o ka aha federala.
Maiwaena ae hui o kela mau hihia he iwakalua kumamaha he umikumamahiku mai hihia na na luna oihana federala i hooikaika ma ka huli ana ahiki i ka paa anu o ka poe haihai kanawai i ka hopuia he umikummaha mau hiia na ka Makaiku McDuffie ame kona poo kanaka i hopu e elua mau hihia na ka Makai Nui Clem O. Crowell o Mani, a he hookahi na ka Hope Makai Nui Thomas Panee o Kahuku i hopu.
No ka lahui o ka poe i hopuia he 22 mau Kepani he 5 Pake 2 Pukiki 2 Poto Riko, 2 Hawaii ame hookahi Korea.
Mahope mai o ka la 18 o ka mahina aku nei i haai ka manawa i pahola mai ai ke kanawai hookapu waiona ma Hawaii nei ua hiki aku ma kahi o ka 1000 galani okolehao i kaa ae malalo o ka malu o na luna oihana federala a he 25,000 hoi o na mea i hoawaawaia, he 50 mau i@@hao puhi okolehao. Ua manaoia o ka waiwaiio o ka okolehao ame na mea i hoawaawaia i kaa aku malalo o ka malu o na luna oihana federala, ua hiki aku no ia ma kahi o ke $50,000.
HOOKOHUIA O CARLOS LONG I LUNA AUHAU
No ke pani ana aku i ka makalua i hoohakahakaia iho mamuli o ka makeana o Mr. J. K. Farley ka luna auhau o ka Moku puni o Kauai, i hookohui mai ai o Mr. Carlos A. Lon o Honolulu nei i luna auhau no ka manawa a hiki i ka hoi i luna auhau no ka manawa, ahiki i ka hoi ana mai o ka Puuku Delbert E. Metzger, ka puuku o ke Teritore, mai kana huaka‘i aku nei no Amerika.
He kaakuolelo o Mr. Carlos A. Longs no ka papa komisina haaawiilaikini kuai wainona no Oahu nei mamua a he loi no hoi ma kana oihana ponoi a ma ha Poaha o ka pule aku nei i hala i haalele iho ai oia i Honolulu nei no kahi o kana hana hou.
Mahope o ka make ana aku o Mr. J. K. Farley, o Mr. A. C. Gear ka mea i hoounaia aku no Kauai, no ka malama ana i kela oihana no ka manawa a i ka loaa ana ae la o ke pani ma kahi o ka mea i make ua huli hoi mai oia no ke kaona nei, ma ke Sabati aku nei i hala, no ka lawe hou ana ae i kona kulana, maloko o ke keena o ka lunahooia o ke Teritore.
MAMA HE KO AI KA HOLO NO KA IKE I KA PONO
KA HOLO NO KA
IKE I KA PONO
Aia he Hakaka Mluna o ke Kaa uwila Maului o ka Hoonana o kekahi mau koa Marina
PALE LAKOU I KEKAUOHA I HAAWIIA AKU IA LAKOU
Kokua kekahi mau ohua i na Paahana o ke Kaa Waila ma ka LEle Ana Aku e Uwao
Ua hiki i ma aku a a Unele Same ka alai mai i na koa KElemani mai ko lakoa ka‘i ana aka imua no Parisa i ka 1918, he kaua i kaulana ai lakou he poe koa wiwio ole, eia nae ua hiki ole ia kou ame ia wiwo ole o kekahi mau koa ma rina eha ke hoonana mai i kekahi ma kanaka Hawaii ma ka hakaka i ala ae ma ka po Poaono aku la i hala ma ka McCUlly Traet, he hakaka i wali ai ka auwae o ekolu o ia mau koa marina a a‘o ka ha o laakou i ka holu.
Aia maluna o ke kaa uwila u ka po Poaono aku la i hala eha mau koa marina e kau ana ma kekahi mau ohua ae he mau kanaka Hawaii ame kekahi man lede. He rula ka i kaula a ia kakauia me na huapalapala nunui aole puhi paka maluna o ke kaa i hiki ai i na kanaka apau e kau ana maluna o ke kaa ke ike aku.
No ka ike o ke kanaka ohi dala ohaua o ia kaa i ke puhi paku o na koa marina na hele mai i a oia e papa ia loakou aole e puhi paka a no ekolu manawa kaua papa aua mai ia lakou aohe nae he hooloheia aku o kane papa mai. E hoo ana ke kaa uwila no Waikiki i kela manawa a i kahiki aua o ke kau ma ke kihi o ke alanui Mc Cully e holo ai i kai, ua ku ihu la lle kua a helel mai la ke kia kea e kukai i ke kanaka ohi dala ma ka papa ana i na koa mariana e hoopaa i ko lakou puhi paka ana aohe no nahe hoolohe aku o na koa marina me ka lakou hoopuka ana i kekahi mau whaine ekolu e kau ana maluna o ke kaa ia manawa.
"Ina aohe manawa i hoehaia ai lakoa eia ka mauawa e eha ai, " wahi a kakanaka kiakae o ka paae ana i ho a o ka manawa no ia i poha mai a ka aunwae i ka poka mahope o ka lele ana aku o na koa e hakaka. O ke kua marina mua i loaa pono mai i ke puupuu a ke kiakau ua waiawale aku ia oia a waihana iluna o ke hepu ma ka aoao o ke alananihao. O kekahi o na Kua marina ua lele mai la lakou maiana o ke kana ka uhi adala a ia manawa i ku mai ai kekahi mau kanaka Hawaii e noho mai ana maluna o na noho mahope a komo pu mai ia ma ka hakaka ana me na koa a me ke kokua mai kekahaha kiaaa mai ua hauie aku la noa kona marin aelua iluna o ka lep a o ka ha o lakou no ka piha loa i ka maka‘u ua lele aku la oia a hulo aku la iloko o ka pouli. A‘o kekoa a‘o pu me ka hulu. He mau kanaka Hawaii ke kiakka ame ke kanaka ohi dala oluna o ke kaa uwila au laua i kuipaiu a wali na auwae o na koa
KU ELIA KAOLELO HOOHOLO KUKULU HALENONO NO KA KUMU
o ka olelo hoohoo i hapaiia mai ou ka hookaa wale ana i $300 malikoko mai o ka $47,000 i hookaawaleia ai e ka ahaolelo no ka halekula hou no ke kukulu ana aku maluna o ke kahu a hou o ke kula ma. Ewa, ua nui ke kueia ma ka manwa o kanoho ana o ka halawai o ka papa ma ka po Poalu amai a o ka hopena ua waihoia aku i kekomite kukulu hale no ke kukakuka ana me na Kahukuia Nui MaeCaughey.
O na Lunakiai Arnold ame Paeheeo na mea ku-e loa i ka hookaawaleia o ka $3,000. Ma ke Luna kiai Pacheco hoa kaka aole ia he hana nauoao ke kukulu ana aku i ka halenoho o ka kumupoo poai ka halekula hou aolee kkuluia aku ana a hala na mahina enon a i ole makahiki no paha.
I ka manawa hope loa ua hooholooia e hooounaia aku ka olelo hooholo i ke komite kukulu hale ae ke kukakuka ana me ke kaukula nui, a o ka pau ana ia o ke kamailioia ana maluna o ia olelo hooholo.
MALAMAMIA AE HE HALAWAI E NA REPUBALIKA
Weheia ke Kukala Kaua Kalaiaina Kuloko me na Haiolelo a na Alakai kalaiaina
NUI KA MANAOLANA O NA REPUBLIKA I KEIA KAU
OHOHUI NIU LA KA ELELE KUIO LAIA I KU MAI AI E HAIOLELO MA AALA PAKA
Malalo ae nei o Ala Paka, ma ke ahiahi o ka Ponano aku la i hala i malama ae ai ka aoao Hopuha like a, @@ halawai amaainana nu kukal ana aku i pukumiahi mua ho o ke khoo uka kalaiaia no keia ae ana aka omua iloko o na pula kakahikahi wae no i koe e hoea mai ana.
Oiai nae, akahi no a hoalaia ae ka halawai kulaiaina o keia anu, aole no i ppiha loa keia halawai aka he heluna nui no mae o na kanaka i hooa ae a o ke anu nai o r na haiolelo ma keia po no ke aponu ana aku no ia no ka wae ia ana ae o na mohu Peresidena a ka Reubalika pela hoi na manao hoeneu i na Hepuhaulike kaioko, e hoomakaukaa koke aku, no ka hooaka kalaiaina kuhiko hoea mai ana.
Ua noho hoomaluia kela halawaiSentoa Shingle ke komite lahui ma koua huakaka ana mai he mea na na Reublika e noho ana ma Hawaii nei e houoli ai mamuli o ka waeia ana a o Sentroa Harding ame Kiaaina Cooliedge i mau noho Peresidena e haawi ana hou i kona muhalu kiekie munolana e loae ana ke lana kila ia inua ma ke kau kohu baleka e hoea mai ana me ka ana lua ole. no ka nauaoao ame ke kaulike oka noonoo no eleu ma ke ahaelule ma Kikao, o ka wae ana ae i keia mau kanaka me kona
O keia mau kanaka, wahi hou a Mr. Shingle, ua kakou aku laua i ke kau hana o ka aoao Republika i hoohuiai ma kela ahaelele ma Kikako maloko o na kahuahana la, i komo aku no kekahi mau hoololi e pili ana i ka ninau homoe rula o ia hoi ka lilo ana no Hawaii eni no e noonoo i kekahi mau hookele oihana ana i manaoia aule hoi elike me ia e ikeiu nei i keia manawa, ka lilo ra ke anpuai federala e hana mai i na hookoho oihana no kekahi ma i kulana oi ahana ma Hawaii nei.
AOle on a wahi kanalua iki no ka loa i o ka lanakila i na moo Peresidena a ka aoao Republika, no ka mea waho hou ana , o na moho apau i loaa ole ai ia lakou ko waeia ua huawi aku lakou apau i no kakoe ana, no na maoho i waia a o ka lauakila e loaa ana me ka aina makua he lanakila ia hea piiana ma Hawaii nei.
O ka lokahi ka Ikaika
Mahope iho a ka hoiolelo pokole ae i mai a Mr. Shingle i hoolauma mai ai oia ia Mr. Lorrin ANdrews, ka lunahomalu o ke komiet kuwaena a wahi ana he manaoio kona, e nohoalii mai ana ka mamau lokahi iloko o ka aoao Republike. Ua hoakaka mai oia aole ka aoao Republika he aoao no ka poe kanu koa i ole he aoao paha no ua limahana aka he aoao ia i makemakeia ai e hui pu mai ka poe lawelawe oiahana aame na kanaka maikanika pulu wale no e loaa ui ka lanakila a e loaa ai no hoi ku manao hauoli i loko o ka puhai apau.
Ua houkaka mai ka mea hoilelo, o ka aoao Republika wale no ka aoao e loaa ai ka hookele aupuaa kaulike no ka mea ke aoao kalaiaiaina ia no ka lehulehu, me koai hoeueu ana mai ua mua apau e komo iloko o kela aoao, i hi@@ ai e loaa mai na hopena maikai, aole hoi e noho hookelelia ka aoaoa ekekahi poe kakaikahi i kapaia he poe boki.
Ua kuhikuhi mai oia i ka lehulehu e komo iloko o na kalapu Republika aole hoi e hoohemahema i keia pono, me ka hookuu akui kekahi poe waiwai kakaikahi na lakou e noho mana mai i oa kalapu: ua makemake oia e looa aku la ike i nakanaka o ka aoao Republika ka aoaoa ao na kanaka a o na boki wahe no o kela aoaoa kalaiaina o ia ka lehulehu, aole o kokahi pi kakahikahi wale no. (E nana ma ka Aoao 4)