Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 30, 23 July 1920 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KA BILA HOOPULAPULA

HOU I NA HAWAII

            Mamuli o ka ho'holoia ana o ka Bila Hoopulapula i na Hawaii, maloko o ka hale o na lunamakaainana, o ka ahaolelo lahui o Amerika Huipuia, na maopopo loa ua loaa ka manao i nā hoa o kela hale kaukanawai, ua hana aku lakou i kekahi mea maikai loa no Hawaii new, a o ka oi loa aku i ka lah@i Hawaii; oiai nae, o ka mea oiaio, in a e huli pono aku ana lakou i ka oiaio, e oili mai ana he mau ke@e lehulehu ana mai kekahi mahele mai o na makaainana o keia Teritore, i hoike ole ae nae i ko lakou manao ku@e ma ke akea.

            Ke manzo nei keia pepa, o ka mana'o hoakaka o ka Lunakanawai A.G. M. Robertson, kekahi o na Ha@@ kamaaina o keia kulanakauhale, a i maopopo h@@ i ke kulana oiaio o na kanaka Hawaii e nee nei, ua kulike ia me ke manao o kekahi heluna nui o na makaainana, maluna o keia bila kanawai, a makou e lawe mai nei ma ke ano nui, i kona manao ke@e o ka hoopukaia ana ae ma ka Advertiser ka la 20 o keia mahina penei:

                        "M@ koʻu manao, aole he mea pono ka a@ia ana aku o ka L@@@makaainana Dowell e manaolo, aole he @iau ku@e i hoalai mai no ka bila i kapaia ka Baila Hoopulapula i na Hawaii, e kekahi hapa o na kanaka Hawaii nei. Aia he lehulehu wale o na manao ku@e ana i keia bila, i o@i ole ae iwaho o ke akea, mamuli o na kumu lehulehu.

                        "Ua manaoio kekahi o ko kakou poe kauaka, i loaa na manao aloha oiaoi no na Hawaii, a i loaa ka manao kauoli ke iko aku i ko lakou hapiia ae iluna, a hoihoi hou, ia aku ma ke ano e loaa ai ka holomua ʻame ka mahuahua o na Hawa@i koko piha, o ka Bila Hoopulapula, e hooiaio mai ana ia he hana hoao pololei ole ia me ka nui o ka lilo. Ua manaoio lakou, o ke koena i koe o ke lahui Hawaii, aole ia e hoopakeleia ae, ma ka hooponopono ahaʻolelo, aka o ka hoao ana e hapai ae iluna, mailoko ponei ae no ia, mamuli o ka manao ponoi o na kanaka no lakou iho, aole maiwaho mai iloko o na lima o ka poe hana kanawai. Ua nele na kanaka Hawaii i ka ike i na oihana mikiala, ka manao ikaika ame ka hoomakaulii, aku aole lakou e hiki e hooliloia aku i poe hanawau a hoomakaulii, ma o ke kauawai la, elike me ka hiki ole ana ke hololiloia nukaaaka ma ke ano laula, i poe hoopono ma o ke ka@@wai la. O keia mau loina, ua hiki wale no ia e loaa mai, mamuli o ka hooikaka ana ame ka manao paa o na kanaka no lakou iho.

                        "He põe mikanika akamai na kanaka Hawaii, kalaiwakaa, hana poola a he mau limahana ma na han@ akamai, ma ke ano laula. Aole loa he HAwaii i loaa na @@akaukau ame ka ikaika no kona lilo i kanaka mahiai liilii, aka ua oi ae kona kupono ma kekahi hana paamau me ka ukuhana maikai, ma ke kaona a kuaaina paha, in a he makemake oia i ka hana. O ka mea i ikeia no ka olhaua mahiai liilii maloko nei o keia Teritore, aole ia i hiki aku ma kahi e alakoia ai kekahi mea iloko o ka manaoio, no ka hiki ole i na kanaka Hawaii e oi ae ke kulana ulakolako pili dala ma kekahi mau hana, e ae e hooikaika ai, mamua o ka hooikaika ana i wahi e loaa mai ai kona ola ana maluna o kekahi apana aina mahiai a aina kula paha o ka pepa elua.

                        "Ma kekahi aoao, ina o na aina i manaoia ai e hoowale ao nu kanaka Hawaii, a he mau aina maikai, e loaa mai ai ke ola o ka noho ana, i ka poe e lawe ana i na apana liilii, no keaha na makaainana Amerika ame na Pukiki i hoo@eleia ai, ke kuleana noho ma ia mau aina. O ke kanawai i manaoia, ma keia wahi iho la, ua nanaia aku, ia ma ke ano he hooponopono ahaolelo kapakahi, a he ku ole maoli i ke ano Amerika.

                        "Eia hou, e hoakaka ana ka bila no ka hookaawale ana ae ame ka hauhoa ia o kekahi hapa o ka loaa makahiki o ke Teritore no ke kokua ana aku ma na mea pili dala, no kekahi hana i maopopo ole ka waiwai. Me na hoolilo kiekie i hiki ole ke alo ae, ma ka hokaa ana aku i  na mikini o ka hookele aupuni an@ o keia Teritore, na hoolila nui hewahewa o ka hoonaauao ana aku i na keiki, ka malama ana i ke kahua maʻi lepers ame kekahi mau wahi kupono e ae, na hoolilo nui o ka h@na ana i ke alunui ame kekahi mau hana hoopalahalaha ame hanhou, e konoia ana na holilo nui o ka huna ana i ke alunui ame kekahi mau hana hoopalahalaha ame hanahou, e honoia ana na kanaka e auamo i ka @@awe koʻikoʻi o ka auhau. O ka maheleheleia ana o na huina dala nunui, papa ka hoopii hou ia ae o ka nu@@au, no ka pono o ka hana hoopulapula i na kanana Hawaii, aole he mea e hoohalahala ai, in a e holopono ana na hooikaika ana, aole hoi e komo mai na hana hoopilimenai kupono ole e kue ana i ka poe, aole lakou he poe koko Hawaii, aka nae elike me ia e ku nei i keia wa, ma ka mana@ o kekahi heluna nui o na makaainana ame ka poe uka auhau, o ke kanawai i manaoia, aole ia he hooponopono ahaolelo i makemakeia"

            Aole e hiki ia kakou ke hoole ae i ka oiaio ame ka pololei o keia manao o ka Lunakanawai Robertson, a makou e manaoio nei, he hana paakiki loa i na Hawaii e noho nei ma keia kulanakauhale, ka hoi ana aku e noho ma na kuaiana, na wahi a lakou e lawe ae ana i mau aina hookuonoono. No ka mea he oi aku na ukuhana e loaa nei ia lakou, ma o na hana akamai la, mainua o ko lakou noho ana aku i loko o ka hoomanawanui ma na aina e hookaawaleia ae ana no ka hookuonoono ana, ma keia bila kanawai.

            Ina e hoopii hou ia ae ana ke ana o ke kumukuai o ka iʻa ma keia mua aku, mamuli o ka nunui o na ukuhana e haawiia nei i ka poe lawaiʻa, e ko lakou mau haku, alaila maluna auanei o ka lehulehu o ka poe ai iʻa ka auamo aha o ka uku ana aku i na kumukuai pipii loa, e kau ole aku ai he wahi pilikia maluna o na on a o na hui lawaiʻa. Ua oi aku ka hoalo i ke kuai ana i ka iʻa mamua o ke kiola wale ana aku i ke kala i ka iʻa. I papalua a papa kolu ae kona kumukuai i ka waiwaiiʻo.

 

I Home No Na Keiki Nele Home

 

            No na makahiki he iwakalua-kumamalima ae nei i hala, o ke ku ana o ka Ahahui Kokua ame Manawalea o na Kamalii, ua imi mau aku kela ahahui ma o kona mau lala la, i na mea e pono ai na keiki liilii o na lahui like ole, o keia kulanakauhale, aole wale no, ma ke kukulu ana ae i mau kula no na kamalii, ma kela ame keia wahi, pela hoi ka hooikaika ana e loaa he mau kahua paani no lakou ma na apana lehulehu o Honolulu nei. aka ua hoonoho aku, he heluna nui o na keiki ma na home i kukuluia ae, a i hookaawaleia no na keiki makua ole, ame na keiki nele i na home kupono e no ai.

            O ka hana i lawelaweia e keia ahahui, aole ia he wahi hana uʻuku, aka he hana nui a koʻikoʻi maoli, me ka ikeia o na hopena, e haawiia ai na mahalo kiekie ana i na wahine o kela ahahui, i hoolilo i ko lakou manawa waiwai nui, no ka pono o na kamalii i nele maoli, na pulama ana a ko lakou mau makua.

            I keia manawa ua piha na wahi i hookaawaleia i mau home no na keiki nele home, ame na keiki makua ole, a ua ulu mai ka manao iloko o keia aliahui, e uwalo aku imua o ka lehulehu, in a he mea hiki ia lakou ke haawi mai i mau home no keia mau keiki, ma ke lawe ana aku ia lakou, ma ke ano hookama.

            Ua loaa ka ike i keia ahahui, o na keiki i hoihoiia aku ma na wahi i hookaawaleia i mau home no lakou e noho ai, aole ia o kahi oi ae o ka maikai ame ke kupono no lakou, aka maloko o na home, kahi e haawiia aku ai na aʻo kupono ana, ame na pulama ana a na makua, i ka lakou mau keiki ponoi.

            Ua nui a lehulehu wale na moolelo ku i ke aloha o na keiki nele i na home, i laweia ae imua o ka aha o na kamalii, me ka hoopakeleia ana o kekahi heluna nui o kela poe keiki e ka Ahahui Kokua ame Manawalea o na Kamalii, ma ka imi ana aku i mau home no lakou e noho ai; oiai nae, he kumuhana ano nui loa keia, e hiki pono ole ai i kela ahahui hookahi, ke lanakila mau ma kana mau hooikaika ana apau, ke uwaloia aku nei ka lehulehu, e haawi mai i ka lakou mau kokua ana; i wahi e hoomamaia ae ai keia haawe kaumaha, mai na wahine mai, na lakou e hooko nei i keia hana nui.

            He elua mau mahele o na kokua i makemakeia aku ai ka lehulehu e hana mai, o ka mua, o ia no ka imi ana i mau home no na keiki home ole; a o ka lua, ka hoolako ana aku i na home keiki ole me na keiki. Aole nae malaila wale iho la no pau na mea i akeia mai ai ka lehulehu e hana ma keia kumuhana, aka e lilo pu lakou i poe hoike ae i ka Ahahui Kokua ame Manawalea o na Kamalii, i na ohana, he mau keiki ka lakou i komo mai iloko o ka mahele, e pono ai e haawiia aku na kokua ana, i wahi e loaa ai na home hupono no lakou; pela pu hoi na home i makaukau e hookipa aku i mau keiki maloko olaila.

            Eia maloko nei o keia kulanakauhale he mau ohana iwaena o na lahui like ole, i nele i na keiki he mau home, e hoopuniia ana e na ano maikai he nui, e lilo ai ia mau home i mau wahi e hoopomaikaiia aku ai na keiki popilikia, a e loaa pu ai hoi ka manao hauoli i na ohana i nele ka loaa ana he mau keiki ponoi na lakou.

            Ua manao nae ke komite e hooikaika nei e loaa on a mau home kupono no na keiki, he mea maikai ka noho ana aku o na keiki ma na home o ka poe i kulike ko lakou lahui me ko kela mau keiki, no ka mea ua maa no kela ame keia lahui i na ano o ko lakou ola lahui ana; o kekahi no hoi, e loaa ana ka manao aloha a makee iloko o na makua no ke keiki, ma o ka like la o ko lakou lahui, mamua ka lilo ana o ke keiki, he lahui okoa, a i lahui okoa ko na makua, no laua ka home ana e noho aku ai.

            Aia he nui a lehulehu wale o na kumu i hooneleia ai na keiki me na home kupono, mamuli mai o ka make ana paha o na makua, a i ole ka noho maikai ole o na makua, a me kekahi mau kumu e ae, mai lawe mai nae ia mau kumu i kahua e ku aku ai a nanamaka ; aka e hana i kekahi mea e pono ai kela mau keki, in a paha aole ma ka lawe maoli ana mai ia lakou, i mau keiki hookama, aka ma ka imi ana aku i mau home kupono no lakou e noho ai.

            Aia he mau ohana iwaena o kakou na Hawaii i nele me na keiki, na lakou e hoolaukanana mai i ka noho ana, a e hoohauoli mai i ka manao o ke kane ame kana wahine, no lakou keia leo uwalo e pa-e aku nei, e ku mai iluna a maloeloe, a hele ae e waiho ia oukou iho imua o keia ahahui, a i ole imua o ka aha o na keiki liilii, no ka lawe ana aku i mau keiki hookama na oukou, maloko o na home maikai e ulu ae ai lakou i mau kanaka opio maikai, a i mau wahine uʻi e haaheo ai ka manao o ka poe apau i hoopakele ae ia lakou, mailoko mai o ka noho hoopiliwale ana.

            Aole a kakou hoohewahewa ana, o na home kahi oi loa aku o ke kupono no na keiki nele home noho ai, mamua o na hale i hookaawaleia no lakou, a in a he makee ko na makaainana o Hawaii nei no keia mu pulapula. e hoike ae ia manao makee ma ka hana!

           

            Mamuli o ka pokole hou ana o keia keena paʻi i na pepa loloa e hiki ai ke paʻiia aku ke Kuokoa i na aoao ewalu elike me ka mau. ke hoopukaia aku nei ka pepa i keia pule me eono wale no aoao, a ma ka manawa e hoea mai ai ka pepa, e hoihoi hou ia ae ai ka Nupepa Kuokoa i kona kino mau E hoomanawanui mai no e ka poe heluhelu o ke Kuokoa!

 

Nuhou Kuloko

 

            Ma keia  Poakahi ae e noho mai ai ka ahaelele a ua Repubalika ma keia kulanakauhae, no ka noonoo ana i ke kahuahana, no na hoonee kalaiaina ana keia mua koke iho.

            I ke kulanakauhale iho nei o Mr. Ge Kekipi o Kamalo, Molokai, kekahi o na akena o ka Nupepa Kuokoa o ka moku o Hina, a ma ka Mikahala o ka Poalua iho nei i huli hoi aku ai oia no kona home.

            Ma ka Poakahi iho nei i loaa ae ai i ka Makai Nui Rose ka palapala waiho oihana a Kapena Taukea, o ka oihana makai, no kona kaawale loa ana aku mai ka oihana makai ae. Aia o Kepenlauken ma Amerika i keia manawa.

            Mamuli o ka pokole hou ana o keia keena paʻi i ka pepa, ma o ka lohi loa o ka hoea ana mai o ka pepa i honolulu nei, ua hiki ole ke hoopukaia aku ke Kuokoa me kona kino mau, aka ua hoemiia iho i ka eono wale no aoao

            No ka haawi ana i manawa nui kupono no na mana koho e hele ae ai e hoopaa i ko lakou mau inoa, maloko o ka buke o ka poe kupono i ke koho haloka, e hamama ana ke keena o ke Kakau olelo Kalana mai ka hora ehiku aku ke ahiahi ahiki i ka hora eiwa.

            Ke hoi nui nei na Kepani olohani ma kekahi mau mahiko i keia manawa, me ka lawe ana anai i na ano hana like ole apau e haawiia mai ana ia lakou e na lunanui mamuli mai keia o ka hiki hou ole ia lakou ke onioni ae, a hoonana aku imua o na haku o na mahiko.

            Ma ka Poakahi iho nei i hoopauia mai ai ka poe wawahi olohani e lawelawe ana i na hana ukupau, ma ka hoopiha ana i na kau me ke ko i okiia, a koe aku la no na limahana, ma ka hana la. Ua kaa aku la i na Kepani ka hoopiha ana i na kaa me ke ko i keia manawa, malalo o ka uku mahina.

            Mamuli o ka lilo o na ukuhana kiekie o na mahiko e haawi ni i na limahana Kepani, i hoike ae ai na on a o na hui lawaiʻa, e hoolimalima nei i kekahi heluna nui o na Kepani lawaiʻa, e hoopii hou ia ae ana ke kumukuai o ka iʻa ma keia mua aku, mamuli o ka hoomahua huaia ae o ka ukuhana o kela poe Kepani, i ole ai lakou e hoi a noho ma na mahiko.

            Ma ka paina awakea a ke Kalapa Hoeuneu Hawaii, o ka malama ana ae ma ke awakea o ka Poalua iho nei, maluna o kaupoku o ka Hokele Young, i hoakaka ae ai ka Lunamakaainana Dowell i na mea e pili ana i ka Bila hoopulapula i na kanaka Hawaii, me kona hooia ana ae, ua manaoio oia, ma o kela bila la, e loaa aku ai kekaho pono nui i na Hawaii.

            Mamuli o ke pahu ana o ka ipu aila gesolina o kekahi o na waapa o na Kepani lawaiʻa, ma kahi hoolulu o na waapa, ma ka uwapo helu 16, ma ke kakahiaka aku nei o ka Poalima i hala. I holapu ae ai ke ahi i kela waapa, me ka loaa ana o ka on a o ka waapa i kekahi mau palapu, a hoihoi awiwi ia ae oia no ka halemaʻi o na uila poino no ka lapaauia mai.

            No ka loaa pono ana aku o ka laiki i hoawaawaia, no ka hana ana aku i ke sake, i paa aw ai he Kepani lawaiʻa nona ka inoa o Ikeda i ka hopia, a maloko o ka aha apana Amerika, ma ka Poalua nei i ae okoa ae ai oia i kona hewa; me ke kauia ana mai o ka hoopaʻi maluna on a, e noho oia maloko o ka hale paahao no ka manawa o ekolu mahina, me kona uku pu hoi i na koina o ka aha.

           

Na Mare

           

            Panila Opio Kukana Apuna, Iulai 15.

            Koa Kaholokahiki ia Meliaka I. Moluni, Iulai 15.

            John R Silva ia Julia L Makanani, Iulai 17.

            Albert R Hussey ia Kate K. Gregory, Iulai 17

            William Weisbarth ia Sarah Kahikina, Iulai 19.

           

Na Hanau

 

            Na Albert Burns ame Julia Haia, he keikikane, Iulai 16.

            Na Sylvester Keliipio ame Jane Kanui, he kaikamahine, Iulai 19.

            Na William F. Clark ame T. OʻConnor, he keikikane, Iulai 20.

 

Na Make

 

            William D Wilder, ma ke alanui Campbell, Iulai 15.

            Kauahipaula, ma ke alanui Liliha, Iulai 15.

            He bebe na Wm. F. Clark, ma Honolulu, Iulai 20.

            John Kahawai, Ma ke alanui Kukui, Iulai 20

 

            WASHINGTON, Iulai 19.-Ua hoike ia mai e ke keena o ko na aina e Belegiuma ia Brand Whitlock, ke kuhina Amerika, ua ae ke aupuni o Belegiuma no ka hu eia ana o na kino make o na koa Maerika i kanuia ai malaila no ka hoihoi ana mai i Amerika.

 

Nuhou Kuwaho

           

            NU IOKA, Iulai 19- He 10,000 dala ka pili a kekahi kanaka waiwai ma ka a kekahi hale hoopukapuka dala ma ka aoao o Senatoa Harding e ku e ana i ka pili o $25,000 o Cox ke puka ana. He pili keia o 2 ia 1 a e koi mai ana i ko Harding aoao e hookaulike aku i na pili.

 

            CHARLESTOWN, Iulai 19. - He 35 mau palapala hopu i hoopukaia aku no ka hopu ana i na alakai a mau luna nui o na hui eli lanuhu o Verginia Komohana Hema mahope iho o ka ninaninauia ana o na kumukuai o ka lananui e na akena o ke keena hookolokolo o ke aupuni no elua pule a maopopo ko lakou hewa.

 

            SHANGHAI, Iulai 19. - Ua lele kaua aku na pualikoa e hoomalu ana i ke kulanakauhale o Pekin e alakiia ana e Wu Fei Fu me ka mahele o na pualikoa Anfu ma ka la 15 o Iulai ma ka akau Tientain. Ua lilo pio aku i na pualikoa Anfu ka Muliwai Yangtse a okiia ke alanui hao e hoohui ana ia Pekin me Teintsin. Ua kukalaia ae ke kanawai koa maloko o Pekin.

 

O Ka Hui Hana Pu Ke Ki O Ka Maluhia

           

            E pono i na Kepani ma Hawaii nei e hoomanao ke noho nei lakou maluna o ka lepo o Amerika, nolaila he mea pono ia lakou e hilinai a e hui pu ma ka hana ana me na kanaka Amerika.

            E pono ia lakou e hana me ka hoomanawanui a e hooikaika mau hoi e malama i ka maluhia ame ka noho aloha ana ma ke ano he mau hoaloha mawaena o Iapana ame Amerika,

He hana maikai a pono loa na lakou ka haalele loa ana aku i na ano hana i kuluma ia lakou ma ko lakou aina makuahine, a e komo pu mai ma na hana holomua o ke ao i keia la.

O keia ae la kekahi hapa o na olelo a’o a ke Kanikela Kenerala Kepani hou i hoonohoia mai na Hawaii nei, C. Yada, o ka haiolelo ana aku mamua o kekahi anaina nui, ma kekahi anaina ike i haawiia e na Kepani maloko o ka hale halawai a na Kepani Mochizuki, ma ke Sabati iho nei, elike me ia i ikeia maloko o kekahi o na Nupepa Kepani o keia kulanakauhale.

“O ka noho aloha ana mawaena o na Amerika ame na Kepani he mea ko’iko’i loa ia i ka manao o Iapana ame kona mau kanaka, oia ke kikowaena o ka manao mawaena o ko kakou mau hoalahui,” wahi a ke kanikela ma kekahi hapa o kana haiolelo. “Mamua aku nei o ka noho hui ana o Pelekane ame na Kepani ke kahua o ko Iapana launa ana me na aina e, aka nae, i keia manawa e hoomaopopo kakou he mea pono ia kakou e noonoo o Amerika ke aupuni e hooponopono mai nei i na ninau ko’iko’i o keia mau la no ka pono o ke ao holookoa.”

Wahi hou a ke kanikela me kona nana ole i ka mahaloia aku a nemaia paha e hahai ana oia maluna o ke kahuahana a ke aupuni o Iapana ma ka hana e hoonui ia aku ai ka noho aloha ana mawaena o Iapana ame Amerika, ua noi ma hawaii e haawi aku i na kokua iaia ma ka hooko ana kau i kana misiona, in a no aohe apono mau ia kana mau hana a hooponopono ana paha e lakou.

            ʻOiai, he pokole wale no koʻu mau ia o ka hoea ana mai la i Hawaii nei, nolaila, e ike iho oukou aole i lawa loa ka ike iaʻu no na kulana hana ame na hooponopono ana maanei e pili ana i na Kepani, aka, he manaolana koʻu e hana aku i ka mea maikai loa e loaa ai ka noho aloha a launa maikai ana manawaena o na kauka Amerika ame na Kepani maloko o keia mau mokupuni. O koʻu moto oia no ka oiaio, Wahi ana.

 

Hoopii Hou Ka Hui Kaaahi I Ka Auhau Ukana Ame Ohua

 

            Ua hoike hou ae ka Hui Kaaahi ame Aina o Oahu no kona hoopii hou ana ae i na uku auhay o na ukana ame na ohua e hoomaka ana ma ka la 5 ame 9 pakahi o Augate a ua hoikeia aku ia manao no ka hoopiiia ana ae o na uku i ke ko misina o ka oihana kalepa mawaena iho o na mokuaina ma Wakinekona. O ka uku o ka ohua o ka papa ekahi he 3 1/2 keneka no ka mile, a no ka ohua papa elua, 3 keneka. O ka uku o ka ohua papa ekahi no ka holopuni ana, 3 keneka, a no ka ohua papa elua 2 keneka no ka mile.

            No na ukana kopaa ame ka halakahiki o na uku hou elike me ia malalo nei:

            Kopaa-Mai Aiea ahiki i honolulu, mai ka $1.15 a i ke $1.45 no ke kona; mai Waipahu ahiki i Honolulu, mai ka $1.15 a i ke $1.60 no ke kona; mai ka Ewa Mill mai a Honolulu, mai ke $1.30 a i ke $1.75 no ke kona; mai Waianae mai a Honolulu mai ke $1.50 a i ke $1.90 no ke kona; mai Waialua mai, mai ke $1.75 a ke $2.10 no ke kona; a mai Kahuku mai, mai ka $2 a i ke $2.40 no ke kona.

            O na ukana halakahiki e laweia mai ana ma o aku o Waipahu, mai ka $2.50 a i ka $2.80 no ke kona; mai kahi wahi mai maloko o Waipahu, mai ke $1.30 a ka $3 o ke kona.

 

Haaleleia Kekahi Bebe E Kona Makuahine

 

            I kulike me kekahi moolelo i hoopukaia ae ma ka Nupepa Advertiser aole i loihi loa aku nei na la i hala ua hanau kekahi wahine i maopopo ole ka lahui, ma kekahi o na mahiko a lawe aku la e huna i ua bebe la iloko o ka maloko. Aole i hoakakaia ke kumu o kona lawe ana e huna, aka, ma , ke koho aku, me he mea la he keiki ia i loaa ma kekahi ano pono ole, no ka mea, in a ua hanauia ma ke ano maikai e malamaia ana ia bebe iloko o ka hale, aole oloko o ka maloko kahi e waiho ai.

            O ka hana a ka makuahine nana keia bebe i na manawa kupono apau e loaa ana iaia oia kona manawa e hele aku ai e hanai i ua bebe la. Ma kekahi la nae ana i hele aku ai e hanai ike iho la oia ua nahua kekahi mau manamanalima o ua bebe la, aole i maopopo iaia ka holoholona nana i nahu, he koho wale iho no kona na ka iole manaku, no ka mea, he nui a lehulehu wale ia ano holoholona maloko o na malako a ma na wahi no apau, a no kona ike ana ia pilikia o kana bebe ua hoihoi ae la oia iaia a huna iloko o kekahi pa puaa, a oiai keia bebe e waiho ana maloko olaila i loaa ai ka ike i na luna aupuni. O keia ano hana ma Hawaii nei, a iloko hoi o keia makahiki 1920.

            I ka loaa ana o keia bebe ua huli koke ia aku ka mea nana e malama a he kane ame kana wahine aohe a laua keiki, o laua ka i noi na laua a bebe. I kinohi ua manaoia e malama wale no laua i ka bebe no ka manawa, a oiai ua lolo keia bebe i mea na kona makuahine hookama a hanai paha ka pololei, e aloha ai, aole on a ae e hookaawaleia mai ia bebe mai iaia mai, no ka mea, ua aloha oia. He au malamalama keia e oleloia nei, eia nae, ke hahai pu nei no na aka o ka pouli.

            Aole keia ka makamua loa o ka ikeia ana o keia ano hana, lehulehu mamaua aku nei. Ma kekahi manawa i hala loaa aku kekahi bebe e waiho ana iloko o ka hale lualiilii, ua owiliia a paa i ke kapa a haaleleia malaila, a i loheia i ka noke i ka uwe, a i ka hookoloia ana aka loaa aku la e waiho ana. Elua a ekalu paha makahiki i hala aku nei, loaa aku kekahi bebe e waiho ana maluna o ke alanuipii o kekahi hale, ua wahiia a paa i ke kapam aohe maopopo o ka mea nana ia bebe, ua laweia ua bebe la a malamaia e ka mea no laua ka hale, a i nei manawa he keiki nui oia.

            O kekahi ano hana kolohe a lapuwale loa i kekahi mau wahine oia ka oo ana i mea e make ai ke keiki iloko o ka opu, he lehulehu na wahine i pakele ma ia oo ana, a he lehulehu no hoi na wahine i moe pu aku me na keiki a lakou i oo ai, o kekahi keia o na lua mimilo e hoemi mau aku nei i ka lahui Hawaii, he hana i kulumaia mai kahiko loa mai mawaena o na Hawaii.

 

Hookui He Mau Kaa Otomobile A Elua Mau Mea I Eha

 

            Ma ka hora 11 o ke kahakiaka Poalua nei i hookuʻi ae ai ke kaa otomobile helu 4626 e kalaiwaia ana e C.W. Windstedt me ke kaa otomobile heʻa  1765 e kalaiwaia ana e Miss Irene Ahrens ma ke kihi o na alanui Lunalilo ame Piikoi, a eha like na ohua e kau ana maluna o ia mau kaa. Ua paa o Winstedt i ka hopuia no ka holonui me ka nana ole i ka pono o haʻi. O ka ohua e kau ana me Winstedt o Naketo ka inoa ka mea i kukonukonu loa ka eha, ua kiolaia oia mailuna aku o ke kaa a iluna o ke alanui, a  ma kona manawa i hapaiia ae ai no ka lawe ana aku i ka Halewaʻi Moiwahiue ua pau ka ike. O kekahi ohua e iho no e kau ana me Windstedt o Willie Lekoff ka inoa ua paholehole kona lae, a no Winstedt hoi ua akaaia ae ka ili o kona lae.

            O ke kaa otomobile e kalawaia ana e Winstedt ka i nui ka poino, no ke kaa hoi o Miss Ahrens he wahi poino liilii wale no kona. Ma ka hoike a ka makai o ka hoihoi ana ae i ka halewai maluna o Winstedt na ahewa ana no ka mea e holo ana kona kaa ma kahi o ke 40 mile i ka hora, eia nae ma ka Winstedt olelo, he 25 mile wale no i ka hora ka mama holo o kona kaa.

            O Miss Ayau ke kau pu ana malama o ke kaa o Miss Ahrens, a he wahi eha liilii wale no ka i loaa iaia.

 

Na Leka Kii Ole Ia Mai Ahiki I Iulai 17, 1920.

 

Aku, Julian P

Kaaiokawaha, Mrs. H

Hoapili, Thos

Kainoa, David

Kaukini, Mrs H

Kahalewai, M D

Kalaaunui, Herbert

Kamai, Eliz

Kamana, Alex

Kamokuiki, Sam

Kamakoa, Mrs C M

Kawahalu, S

Kawaiahao, Jno

Kawai, Jos

Kealaiki, Jas

Keawe, Mrs Mary

Kema, Jno

Keau, Ruth

Kimokeo, Mr Mary

Kealawaiole, Jas

Kuulei, Arthur (2)

Kulikini, Mrs Julia

Kua, Mrs Julia

Leleiwi, Mrs Aukai

Lutera, W K

Meio, Mrs Helen

Malama, Josephine (2)

Mana, Wm

Manuhia, Mrs L

Mawae, Jos.

Maui, Kai I J Nua

 

Hoole I Ka Haawiia O Na Dala Manuahi I Na Makuahine

 

            I kulike me ka ke kanikela kepani liou, C. Yada, o ka hoike ana ae ma ke kakahiaka o ka Poaono aku la i hala, a i hoopukaia ae ma kekahi o na hupo pa e hoole ana ia i ka oiaio o na mea i hoakakaia me o kekahi o na kanaka lawelawe oihana kalepa iloko o ke kulanakauhale o Florin, Kaleponi. Ka mea nana i hoike ae i kekahi manao o na wahine Kepani hanau keiki ole ua hoi hoi hou ia aku lakou no Iapana, a o na wahine hanau keiki mai ka ehiku a oi aku ua loaa ae ia lakou na dala amnuwahi mai ke aupuni mai o Iapana, auhe oiaio o ia mau olelo, wahi ana.

            "Ua hoopuka ae kela kanaka i keia hi hoike oiaio ole," wahi a ke Kanaikela C. Yada o ka hoike ana ae, "e lilo ana ia i mea na kakou e akaaka iho ai ke noonoo ana iho no ko ke aupuni o lapa na haawi ana ae i mau dala manuahi i na keiki Kepani. Malia paha he hana hiki ia ke hanaia maloko p Palanui, o ka ninau koikoi loa maloko o Japana i keia manawa o ia ka mea hiki e hana aku no ka lahui i oi loa aku ka nui maloko o ka aina, ua piha loa ka aina i na kana ka , o ka huli ana aku i wahi no lakea e nee aku ai a noho ka ninau pohihi he manao lapuwale loa ka noonoo o ka iho e haawi ae ana ke aupuni o lapana i kekahi uku manuahi i na wahine ha nau keiki ma na aina e.

            "O ka põe i ike i na hana ame keiki lana o ka lahui maloko o Japana ke hoa maopopo ana aole kahua o kela mai olelo e ku ai. A o ka poe i kamaaina ole i ke kulana o Japana, ke manao nei au aole no lakou e puni wale ana i keia mau hoakaka.

            "Ke makemake nei au noʻu iho aee ka lahui Kepani e noho nei maloko o Hawaii e oi aku ka ikeia mai me ka hoomaopopo ia ma Hawaii nei. I ke nana aku no ka olahani a limahana ma na mahiko ke hooikaika mai nei ka mahiko ame na limahanaʻe hoponopono no lakou iho. I ka nana aku he liilii loa na hooponopono maikai ana i koe e ka pau no ia o na kuee mawaena o ka kanaka o na mahiko ame na limahana me koʻu komo pu ole aku e hooponopono i ia hana ma koʻu aoao.

            "He makemake na limahana i na ukuhana nui, a he makemake hoi na hakuhana e poke mai i ko lakou ma i ukuhana, elike me ka lakou  i manao ai. O ka pono no ua aoao elua e hanaia ke pono kaulike mawaena o ka mea dala ame lihana i mea e loaa ai ka holomua e noho  oluolu ai me ka loaa ai ka holomua e noho oluolu ai me ka loaa hou ole a kekahi mokuahana. E pono no i kela ame keia aoao e haawi aku a e haawi mai."

 

Hoike O Na Kula Sabati O Oahu

 

            E malamaia ana ka hoike hapaha ana hoike hui o na Kula  Sabati o Oahu ea ke me ia malalo iho:

Kula Sabati o Kaneohe, Aug 1, 1920, haawina o Iulai, 1920

Kula Sabati o Waikane, Aug 8, 1920, haawina o Iulai, 1920

Kula Sabati o Hauula, Aug 15, 1920, haawina o Iulai, 1920

Kula Sabati o Kahuku, Aug 22, 1920, haawina o Iulai, 1920

Kula Sabati o Makua, Aug 29, 1920, haawina o Iulai, 1920

Kula Sabati o Waialua, Sept. 5, 1920, haawina o Iulai, 1920. haawina kuikawa; hoike hui na Kula Sabati o na Koolau ma Waialua, Sept. 5, 1920.

            Kula Sabati o Waianae, Sept. 5. 1920 haawina o Iulai, Aug, Sept, 1920.

Kula Sabati o Ewa, Aug., 12. 1920 haawina kuikawa-hoike hui na Kula Sabati o na Kona ma Ewa, Sept. 12

Kula Sabati o Kalihi me Moanalua. Sept 19 haawina o Iulai, Aug, Sept. 1920.

Kula Sabti o Kawaiahao, Sept 25 haawina o Iulai, Aug ame Sept, 1920

Kula Sabati o Kaumakapili, Sept 27 haawina o Iulai, Aug ame Sept, 1920

Kula Sabati o Pohaialoha, Sept 29 haawina o Iulai, 1920.

E malamaia na hana ma ka hora i a. m. ponoi, e na Kula Sabati apau. koe o Pohaialoha, hora 2 P.M.

            Ke kauohai nei, na Kula Sabati e Koolau e hui ma kahi i hoikeia, a poea no hoi me na Kula Sabati o na Kona. Ma ka hapaha e pau ana i Dekemaha hui ana na Kula Sabati o Koolau ma Kaneohe, a o ko na Kona e hui ana ma Makua, a pela no e nee like ai ahiki ka pau ana o na Kula Sabati e hai a ana ma keia papahana hou.

            Aole no i papaia in a e hiki ke ko ana o kela ame keia Kula Sabati nana iho i kona manawa hoike elike me mau

 

Aole he mau hoololi ana i manawa Jas. H.S. Kaleo Kahu Kula Sabati Nui o Oahu

Iulai 19, 1920

 

Columbus, Ohio. Iulai 19- He pohio kalaiaina nui keia no ke kula kauhale o Columbus. Ke momoku ma nei na Demokarata koʻikoʻi i  nei manawa ianei no ka halawai ana o ke mite lahui me ka Kiaaina Coz ma la apopo, a e noho ana no hoi ka ha wai a ke komite lahui Republika nae nei ma ka Poakolu no ka hoomakuke ana no ka holo aku i Mariona no hoike ana aku i ke Senatoa harlin ma ke ano he noho peresidena ma ka halawai e noho ana mak Poaha.