Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 30, 23 July 1920 — Page 1
| This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
| This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Hoopukaia I Na Kakahiaka Poalima Apau.
APONO KO HILO POE I KA BILA HOOPULAPULA HOU
_
Malamaia he Halawai Makaainana e ka Lunamakaainana Dowell no Kela Bila
_
MANAOIO OIA HE BILA IA E PONO AI NA HAWAII
_
Haawi Oia i Kona Mahalo Kiekie no Kiaaina McCarthy me na Hana a ka Eleie
_
Ma na mea a ka Lunamakaainana @. @. Dowel o ka ahaolelo lahui, i hoike ae ai, mahope iho o koua huli hoi ana mai no honolulu nei, ma ka Poaono aka la i hala, mai kaua huakai aku nei no ka Mokupuui o Hawaii, o ia no ke apo@@ o ko Hawaii poc i ka bila hoopulapula hou i ka lahui Haaii, e waiho mai la maloko o ka ahaolelo lahui i keia manawa.
He lunahoomalu ka Lunamakaainaua C. C. Dowell no ke komite o na Teritore oloko o ka hale o na luuamakaainana, a no kona makemake e loaa ak@ iaia ka ike i ka manao o ko Hawaii nei poe, maluna o ka bila hoopulapula hou i ka lahui Hawaii, pela iho la oia i noho iho ai ma Honolulu nei aole i holo pu aku me na hoa e ae o ka ahaolelo lahui, ma ka lakou huakai no ka Hikina.
I ka Luamakaainaua C. C. Dowell wa Hilo, Hawaii, ua malamaia he hala wai makaainaua, ma ka Poaha o ka pule aku nei i hala, ma ia halawai i hoakaka ae ai kekahi poe i ko lakou mau manao, @ wahi ana, oiai ua hoalala ae no kehahi mau ku-e ana i kela bila, ma kekahi mau mea, eia nae ma koua hoomaopopo ana, aia na manao apono no kela bila ma ka ano holookou.
O na kamu ku-e ko'iko'i loa i hoaiaia mai, ma ua haiolelo la a ka poe i hoike ae i ko lakou mau manao, ma kela halawai, o ia no ka maikai ole o na aina, i una@aoia e hookuonoono aku, malalo o kela bila hoopulapula.Mahalo no Hawaii Nei
Ua hoakaka ae ka Lunamakaainana Dowell, i koua manao mahalo no Hawaii nei, ame ka hana a ke komi@ina ahaolelo o ka hoea ana aku no Wakinekona. Ma kona manaoio, ua oi loa aku ka mea i loaa mai ia Hawaii nei, mamuli o na hooikaika ana a kela komisina ahaolelo, mamua o kekahi mau alahele e ae i akeia aku ai, e loaa mai he mau pomaikai no Hawaii.
Wahi ana, aole he mea a Hawaii e hopohopo ai ma Wakinekoua, no ka mea he nui a lehulehu wale na hoaloha ma Wakinekoua, e makaala mai aua no no hooponopono ahaolelo, e pono ai keia Teritore.
Ua hoike pu ae no hoi oia i ka uui o ua mea hoopahaohao i ka noonoo ma Hawaii nei, i kela ame keia minuke, a o na mea i hoikeia no Hawaii nei, aole ia i hoea aku i kahi o ka hapalua, o kona mau auo maikai a ku i ka hoohihi o ka noonoo, a i wahi e ike pono ai kekahi mea i ka nani o Hawaii, o ka hel@ maoli mai no a ikemaka, ka mea e pau ai ke kuhihewa.
No Kiaaina Charles J. McCarthy, oia kekahi o na kauaka maikai loa ana i ike ai, aole maluna wale no'o ke Kiaaina McCarthy kana mahalo kiekie ana, aka maluna pu kekahi o ka Elole Kuhio ame Senatoa Wise. Aole he Ino o ka Bila Hoopulapula.
Ma kela halawai makaaipaua o ku @alamaia ana ma Hilo, e hoakaka a@a @@ @@pepa Tribune o Hilo, no ka olelo @@@ ae o ka Lunamakaainana Dowell, @@@@ he wahi inoino o ka bila goopulapula, aka in a e ike aku aua oia i kekahi mea maikai ole iloko olaila, alaila e kapaeia ae aua ia wailoko aku o ka @ila.
Oka Elele Kuhio, wahi ana, ka mea nana i hokonio ae i kela bila iloko o ka bale o ua lunamakaainana, a ma na olelo apau i kamailioia e ka Ele Kahio, e kakou ana i kela bila, aole oia i ike i kekahi mea, e hoike mai ana, ua mele oia i ka manao aloha, no na kanaka Hawaii; a ma keia wahi i hooia ae ai oia, e ku ana oia mahope o na kanaka ili@une, ka poe i nele maoli i kekahi mea, aka e loaa aku ai nae ua pomaikai ia lakou, i ka wa e hooholoia ai ka bila hoopulapula i na Hawaii.
Ua hoike pu ae no hoi oia, iloko paha o na makahiki elima a eono ma keia
PAA HE PILIPINO I KA HOPUIA NO KA HEWA AIHUE
_
Kiia Oia a Ku i Ka Pu Panapana e ka Makai Oiai e Hoomakakiu Ana laia
_
HE HALEKUAI MEAAI KAHI O KE KOMO AIHUEIA ANA
_
Mamuli o ka Noke ia Ana i ka Hoomakakiu i Loaa Pono Ai ka Piko Pau lole
_
No ka ike paha o kekahi Pilipino aihue, i ka holopono o kana aihue aua i na waiwai o kekahi halekuai meaai, no elua manawa, pela iho la oia i hoomau ai i ke komo aihue ana maloko o kela halekuai, eia nae, i ke kolu o kona komo aua, i paa ai oia i ka hopuia. a noho ana ke kolohe iloko o ka halepaahao.
No ua manawa elua i komoia ae ai ka halekuai weaai o Wah Young Chong e ku nei ma ke alanui Moi, me ka maopopo olo o ka piko pauiole, aka nae, ua waihoia aku wae ka haua iloko o ka lima o ka oihana makai, no ka hookolo ana mahope o ka mea aih@@.
Ma ka po o ka Poaha, o ka pule aka nei i hala, mahope iho o ke kukakuka ana me ka Makaikiu McDuffio. ua hoi aku la o Harry Evaus, ke kapena o ka puali o na makai kiaipo, maloko o kela halekuai e hoomakakiu ai, he oiaio, iaia maloko o ka halekuai, i komo mai ai ka piko pauiole ma kekahi puka ea i ha@aia o kela halekuai; me he mea la malaila mau no oia i komo mai ai i ua manawa elua i hala.
Aia no ka makai maloko o ka halekuai i kela manawa, me kona ike pono loa mai i ka mea aihue, e kakali wale ana no oia, ahiki i ke kokoke ana mai o ke kolohe i kana wahi e pee ana, a iaia no paha ka ike, aole e pakele ka mea aihua, ia wa i kahea mai ai oia me ka leo nui, e kau na lima o ka piko pauiole iluna.
I ka wa @ae i loho aku ai o ka mea aihue i kela leo. aole oia i hooko aku elike me ke kauoha, aka hoomaka ak@ la e holo no kahi ana i komo mai ai, o ka manawa nae ia i kiia aku ai o ka pu panapana e Harry Evens, a ku ak@ la ka poka ma ke kiuo o ke kolohe a hina aku la ilalo, eia ka he Pilipino na mea aihue la nona ka inoa o Simplicio Marano.
Ua lehulehu wale na poka i kiia aku e ka Makai Evans iloko o kela pouli maloko o ka halekuai, o ke ku wale ana aku no o kekahi poka i ke kiuo o ka Pilipino, pela i paa ai ke kolohe iaia i ka hopuia.
Ma ka huliia ana aku o ke kino o kela Pilipino e Harry Evans, i loaa aku ai he hookahi pahi, me ka pu pauapana, a ua manaoia, in a i kaa mua ka ike i ka Pilipino, aia @kekahi makai maloko o ka halekuai, in a ua hoohana oia i kaua mau meaeha, ana i hoomakaukau mua ai no ke kupale ana iaia iho.
Ua hoihoiia ako kela Pilipino no ka haiema'i o na ulia poino, no ka iapaania mai o kona wahi i poino, a ma ka mea i hoikeia ae e ka oihaua makai, akahi no kela Pilipino a hoea aku imua o kela keeua, ma ke auo he mea hakihaki kanawai.
_
PEKIN, Iulai 19, - Ua ikeia ma ka lono @ loaa mai ianei ua hoauheeia mai na pualikoa An@u a Tuan Chi Ju@ i ka'i aku ai no ka hema a he 5000 o lakou i auhee ae ihope uo ke konio ana iloko o ke kulanakauhale o Pekin, me ka hoole i ka hoomau aku i ke kaua aua me na pualikoa Chili. Ua panikuia na pukapa o Pekiu ma ke Sabiti no ka paa ana mai iwaho i na koa Aufu i auheemai ai.
_
hope aku, e hoe hou mai ai oia no Hawaii nei, me kona manalaua, ma ia manawa e ike ana oia i ka pii ana ae o ka waiwaiio o ka eka o na aiana i nohoia e na kanaka mai ka $250 a i ka $300 o ka eka.
O na kanaka Hawaii, wahi hou ana, aole i loaa aku ia lakou na mea i manaoia no lakou, aka ma keia bila nae, e hoea mai ai kela hopena, e pono ai lakou ame ka lakou mau keiki aku, a he hoomaka wale ana no keia, ma ke alahele, e lona ai ka nohona kupono ana i na kanaka Hawaii.
_
KAKOO KA AHA I KA HOOII A KA LOIO BEVINS
_
Haawi ka aina Kiekie i ka Olelo Hoo holo no ka Mana Ole o Kona Kapaeia Ana
_
LOAA OLE KA MANA I KE KAHU O KA AHA O MAUI
_
Aia Wale no a Hoolohe Maoli la ka Hihia Alaila Hiki ke Kapaeia Mai Oia
_
O ka hoohalahala pili kanawai a ka Loio Kalana Bevins o Maui, o ka waiho ana aku imua o ka aha kiekie, ma kekahi manawa ae nei i hala, e ku-e ana i kona kapaeia ana mai ka lawelawe ana aku i kaua oihana, o ka Lunakauawai Kuapuni L. L. Burr o Maui. ua hoopuka ae ka aha kiokie i kana olelo hooholu ma ka Poalima aka la i hala, e haawi ana i ka pono i ka Loio Kalana Bevins, ma ke ano, aole loa he kuleana i kekahi aha, e kapae aku ai i kekahi loio, me ka holoohe mua ole ia o na kamu ma ka aoao o ka mea i kapaeia.
O keia kekahi o na ninau kauawai lilo i mea ano nui, a i nanaia aku ai e na loio, no ka olelo hooholo a ka aha kiekie, e haawi mai ana, aka ua hoea mai nae i ka hoopauia aua ae o na pohihihi, mamuli o ka oili ana mai nei o ka olelo hooholo @ ka aha kiekie, e haawi ana i ka pono no ka aoao o ka Loio Kalana Bevins.
Ua ala mai ka pilikia mawaona o ke Loio Kalana Bevins ame ka Lunakanawai Kaapuni Burr o Maui, ma ka manawa e noho ana ke kau o ka aha kaapuui o Maui iloko aku nei o ka mahina o Lune i hala. Ma kela noho ana o ka aha kaapuni ma Wailuku, ua hoea ae ka Loio Kulana Bevins, a noi aku la imua o ka ahu nona mea e pili ana i kekahi poe i hoopiiia, uo kekahi maa hewa @@@ai@a lehulehu, elike me na hoopii hoahewu e ku -e ana ia lakou, i kulike ai me ia i loaa i ke kiure kiekie.
Ua hoole lua mai ka Lunakanawai Kaapuni Burr i kona ike ana mai i ka Loio Kalana Bevins, ma ke ano he loio oia no ka aha, a ma ke ano paha o kana oihana, ahiki i ka wa a ka Loio Kuhiaa e waiho aku ai i kana hoike e pili ana i na mea ana i ike, mahope iho o ka huli ame ka noii pono ana aku i ke ano a ma hana a Mr. Bevins, a pela hoi ka puka ana mai o ka olelo hookolo a ka aha kiekie, e kapae ana iaia mai kona kulana oihana ae.
Ua kauia mai ka hoopa'i o kanalima @ala maluna o ka Loio Kalana Bevins, ma ke ano ua ku ka hewa hoowahawaha aha iaia, a no kona pono i hool okoa mai ai ka Loio Kaluna Bevins no Honolulu nei, a waiho aku la i kaua hoopii hoohalahala pili hanawai imua o ka aha kiekie.
Wahi a ka olelo hooliolo i hoopukaii ae e ka aha kiekie, ma ka Poalima nei, aole i loaa i kekahi lunakanawai kaapuni ka mau@ e kapae aku ai i kekahi mea, mamuli o kona manao iho, ua pili ka hewa ia mea, me ka hoolohe mua ole ia o ka hihia e pili ana i ka mea i mauaoia e kapae mai kona kulana oihana aku.
_
KI HE KOA IAIA IHO I KA PU A MAKE LOA.
_
Me ka pu panapana aua i kiia ae ai a komo ka poka i koua puuwai i hoopokole ae ai ho koa o John F. Tarbos i kona ola, kekahi o na koa o Leilehua, ma ka hora eono o ke kakahiaka Poalua aku nei o ka pule i hala. Ua hikiwawe loa kona make ana.
Ma ke Sabati nei i hoihoi ae ai ke konela J. B. Clayton o ka Puali Kauka o Amerika i ka hoike i kakaninoaia i ka @uro hoopaaionoa o ka papa ola e hoakaka ana o ke kumu make o Tarbos mamuli ia o ke komo ana o ka poka iloko @ kona puuwai ma o koua lawe ponoi ana ae i kona ola.
Aohe kumu i hoomaopopoia no ko Tarbos kumu o ka lawe ponoi ana ae i kona ola. Ua laweia ae kona kino make maloko o kahale waiho kino make o Williams, a ma ka moku lawekoa mua loa
e holo aku ana no Kapalakiko e hoihoiia aku ai kona kino make no ke kanuia maloko o ka p lilina o na koa ma Amerika. Ao'ae oia i mare wahine a nona na wakahiki he 43 a o Konetikuta kona mokuaina kahi on a hanauia ai.
_
E KU-E AKU ANA O KAUKA RAYMOND I KA BILA A KUHIO
_
Huli Hoi Mai Nei Oia Mahope o ka Hoohala Ana he Mau Pule ma Wakinekona
_
HOOLE OIA I KA OIAIO NO KONA KAKOO I KA BILA
_
Mamuli o Kana Mau Hooikaika Ana i Kaohiia Ai ka Hooholoia Ana o Kela Bila
_
Mahope iho o ka hoohala ana i kekahi mau pule lehulehu ma Wakinekona, i huli hoi mai ai o Kauka Raymond, ma ka Poalua nei, me ka hoike ana ue, e hoomau aku ana aia i kana ku-e ana i ka Bila Hoopulapula, i hookomeia aku iloko o ka ahaolelo lahui e ka Elele Kahiu, ma ku manawa e noho hou mai ai ka ahaolelo iloko ae nei o ka mahina Dekemaha.
Wahi ana, o ke kum@ o ka holo ole ana mai nei o kela bila, ma ke kau i hala aku la, mamuli no ia o kana ma@ ku-e ana, i waiho aku ai imua o kekahi mau hoa o ka aha senate, me kaua hooikaika ana, e hoopaneela ka hooholo ana i kela bila, i loae ai he manawa nui kumpono i ko Hawaii nei poe, e uaua ai i ua aoao apau o ka bila.
Ua hoole ae oia i ka oiaio o na mea i kamuilioia, no kona apono i kela bila, elike me na mea a ka Elele Kuhiu i hoike aku ai imua o na hoa o ka @aolelo lahui.
O na kamailio ma@@eua o Kauka Raymond ame ka Elele Kuhio, malok@ o ke keena o ka Elele Kuhio, wahi ana, ma hoopaaia e ke kakaupokole, me ua mea ana i kamailio ai, a ua hoikeikei aku i na hoa o ka ahaoielu lahui, a i ko. na ike ana i ka pololei ole o ua mea i kakauia, na hele koke aku oia e ho@ponopono, me ka holopono o kaua mau hooikaika aua.
Wahi ana, aole he kumu e ae o koua holo kino ana aku no Wakinekona, aka no ke ku-e ana aku no ia i ka hooholoia o ka Bila Hoopulapula Hou i na Hawaii. O kaua i hoike aku ai imua a ka Elele Kuhio, aole oia e hoala aku ana i na ku-e ana imua o ke komite o ua Teritore.
Aole ka oia i hoololi iki i kona manao, no kana mea i noonoo ai i kinohi no kela bila, a o ka poe a olelo mai ana, ua apono oia i kela bila, aole ia he mea pololei.
O ke kumu ka o ka hoopaneoia ana o ka noonoo ana i kela bila ahiki i ka mahina ae nei o Dekemaba, no ka haawi ana no ia i manawa nui kupono na ko Hawaii nei poe e heluhela ai, a kaana pono i ka bila, me ka loaa pu o ka hoomaopopo ana i kona manao a hoala mai paha i na ku-e ana, iua e ike ana lakou aia kekahi mau mea maloko o kela bila, o ku-e mai ana i ka pono o na kanaka o keia Teritore.
O kona manaolana o ia no ka noonoo ana o na ahahui maluna o kela bila, a hana i kekahi mau paku'i a mau hoaloliloli paha, a hooona aku i Wakin@kona, e @lo ai ka bila ke hoohoioia i mea e loaa like ai ka pono i na mea apau.
Ua hoakaka pu ue uo hoi oia, aole oia e lawe mai ana i kela bila, ma ke ano be uinau kalaiaina, iloko o keia kau hakoko kalaiaina.
Ma ke ano nui nae wahi ana, ua apono no oia i ka bila, ke hookomoia kekahi mau hoololikloli, ana i manaoio ai. pela wale no e ala ole mai ai he mau pilikia. ma keia mua aku, ma ka wa e hookoia aku ai na manao o kela bila
_
HE KOHO BALOKA KIUKAWA MA MAUI.
_
Ma ka Poaono, Augate 14, e hiki mai ana e malamaia ai ke koho baloka kuika wa o ke Kalana o Mauia, mawaena o na hora S u ke kakahiaka ame 5 o ke ahiahi ma na mokupuni apau o ko Kalana o Maui.
O ke koho baloka e malamaia ana no ka wae ana no ia i kekahi mea kupono e hoopihi i ka hakahaka o ka papa mamuli o ka make ana o ka Lunakini Pia Cockett ma ka la 17 o Lune i hala.
Ma ka Mokupuni o Lanai hookahi mahele koho, a ma Molokai he ekola mau wahi e koho ai. Ma Mauia apuui he 17 ka nui o na mahele koho baloka.
_
LAWE I KONA OLA MA KE KI ANA ME KA PU PANAPANA
_
Maopopo Ole ke Kumu i Ki Ai o William D. Wilder laia i ka Pu a Make Loa
_
LOAA KONA KINO MAKE MALOKO O KEKAHI HALE
_
Ikeia ka Pikole o ke Dala ma Kana Mau Buke Moohelu o ka Oihana Kukeawa
_
Maloko o kekahi hale noho ole ia e ke kanaka, ma ke alanui Cambell, ma Kapahulu, Waikiki, ma ke awakea o ka Pouha, o ka pule aku nei i hala, i lawe okoa ae ai o William D. Wilder. he mea uku dala no ka oihana kukeawa o Honolulu nei, i kona ola iho, ma ke ki ana no iaia me ha pu panapana a make.
He heahanau o William D. Wilder no ka Lunakanawai Arthur Wilder i make, mamuli no o ke ki ana iaia iho me ka pu panapana, a o ia ano hana hookahi no ka keia hoahanau, i lawe ae ai no ka hoopokole ana i kuna ola ana ma keia no.
Ma ke kakahiaka o kela Poaha, ua haalele aku la o William D. Wilder i ka home o Mrs. Archibald Robertson we ka olelo ana, e hele aua via i ka hana ma kona keena ma ka hale o ka oihana kukeawa, o ka mea apiki nae, aole oia i hoea ae ma kona kaena hana ma kela kakahiaka.
O kahi nae a ua o William D. Wilder o ka hele ana ma kela kakahiaka, mahope o ka haalele ana uku i ku home o Mrs. Robertson, no ka hale no ia o Crowningburg, he hale i noho ole ia e kekahi mea, a maloko o kela hale i lawe ae ai oia i kona ola iho, me ka pu panapaua.
Ma ke awakea no o kela la, ua helekino aku la o Mrs. Robertson no ka nana ana i ka home o Crowningburg me ka makemake e hoolimalima i kela home, oia me ke kiakaa o ka otomobile aua e kau ana, ka i hoea aku, a oiai ua paa ka puka-pa i ka lakaia, o ke kiakaa k i lele aku ilalo, a pinana aku la maluna o ka pa, no ke komo ana ikoko o ka hale.
I ka hoea ana aku o ke kiakua olomobile no ka hale, aole i kiia ka puka mamua, molaila wehe aku la oia i ka puka, no ka nana ana ialoko o ka hale, a o kana mea i ike aku ai, e waiho mai ana ke kino make'o William D. Wilder.
Ua hoike koke mai @a ke kiakaa otomobile i kana mea i ike ai ia Mrs. Robertson, a hele okoa aku la oia e nana i ke kino o ka mea i make, alaila kelepona mai la ia Mr. Archibald Robertson, a i ka hoea ana aku o Mr. Robertson me ka Hope Makai Nui Aseh, e waiho mai ana ke kino make o Mr. Wilder, a e waiho ana no hoi ka pu panapana, ma kona aoao, me elua mau poka i kiia mai ka pu panapana aku.
Maopopo Ole Ke Kumu O Kela Hana
Ua huliia kekahi mau mea, e hiki ai ke maopopo ke kumu oiaio o ka lawe aua ae o Mr. Wilder i kona ola, aole nae he loaa iki; aka nae mahope iho o ka pahola ana ae o ka lohe, no ka make ana o Wilder, ua nauaia kana mau buke oihana ma kona keena, ma ke ano pupuahulu, o ka mea i hoikeia ae ma kela auwina la, aole he mau pilikia i loaa aku maloko o na buke, no ka pokole ana o kekahi hoiaa dala, malalo o kona walo.
I ka wa nae i noke ia aka ai kana mau buke i ka huli me ke akahele loa, ma kekahi mau la mai mahope, akahi no a loaa aku ka ike he hookahi kaekani me elima haneri dala, i pokole o na dala o ka oihana kukeawa, a ua manao wale ia, o kela paha kekahi kumu nana i kono aku ia Mr. Wilder, e lawe i kona ola.
Ma ka noho ana o ka aha ko@one@o nieniele kumu make, ma ka Poakahi nei, i hoea ae ai o M. A. Franklin, ka luna kukeawa nui, a hoike ae la no kela pokole ana o na dala, i kaa aku malalo o ka malu o Mr. Wilder. He mau pepa kikoo dala nae kekahi i nalowale, a ua koho wale ia, ua oi aku ka huina i pokole, mamua o ka huina i hoikeia ae nei maluna.
O ka olelo hooholo a na kiure ko@enelo o ka haawi ana ae, ua make o William D. Wilder, mamuli no o kona ki ana iaia iho me ka pu panapana.
_
MAKEMAKEIA NA KOKUA NO NA KEIKI NELE I NA HOME
_
Hoeueu ka Ahahui o na Kamalii i ka Manao o ka Lehulehu e Haawi i Mau Home no na Keiki i Ikeia ko Lakou Nele i na Home
_
Mamuli o ka hoomaopopo ana, he nui a lehulehu wale o na keiki o na lahui like ole i nele ka loaa ana o na home kupono no lakou e noho ai a mamuli no hoi o ka piha ioa o na wahi i hoekaawaleia, @ ka hoihoi ana aku i na keiki home ole malaila e noho ai, ua konoia mai ke Komite Huli Home o ka Ahahui o na Kamalii, e uwalo aku im@@ o ka lehulehu, e komo pu mai, ma ke kokua ana i ka hana nui i kau iho maluna o ko lakou mau poohiwi, no ka @@no o na keiki i nele i na home ma Hawaii nei.
I wahi nae e loaa aku ai ka ike i na Hawaii, no ka haua a ka Ahuhui o na Kamalii, i lawelawe ai i na makahiki lehulehu aku nei i hala, ame ke kumu o ke ala ana mai o keia manao e uwale aku imua o ka lehulehu no na kokua. ma kahi e pili an i na home, no na keiki e noho ai, ke hoopukaia aku nei malalo iho nei, na manao i kakauia e Mrs. Julia Judd Swanzey, ame kekahi mau hoa e ae o ke komite.
Ka Ahahui o na Kamalii ma Hawaii Nei
He 25 makahiki ae nei i hala, i loaa mai ai ka palapala hoohui i ka Ahahui Kokua o na Kamalii o Hawaii nei, mai ka Repubalika mai o Hawaii.
O na wahine na lakou i waiho aku i ke noi no ka palapala hoohui, oia o Mary T. Hyde, Clary M. Bingham, Emma @ Dillingham, Cornelia N. Bishop, Harriet C. Coleman, Mary M. Damon, Frances E. Hobron, Anna L. Gulick, Elizabeth van C. Hail, Mary E. Green, Cherrilla L. Lowrey. Ali@@ G. Maekiutosh, Amoc Haalelea, Mary S. Whitney, Agues H. B. Judd.
Ua hala aku ka nui o koia mau @@kuahiue ma kela aoao o ka honua, eia nae, na pii ae ka ahahui a lakou i kukalu ai, mai ka liilii mai o kona ulu aua ahiki i ke oo ana i keia manawa, ilok@ o ka hapaha kenekulia aku la i hala.
Hoko o ka makahiki 1895, he elima ka nui o na kula o na kamalii i k@@@ luia me ka uku ole, o ia hoi he kula no na kamalii Hawaii, Pake, Kapani, Pukiki ame na lahui e aka @@@ he mau makahiki mahope mai, ua h@@ania ka hookaawale ana i mau kula kookea no na kamalii o kela ame keia lahui, aka e hoohuiia ua kamalii o pa lah@ like ole malalo o hookahi kula.
I keia manawa, aia ma kahi o ka umi kula no na kamalii liilii e ka nei i hiki aku ka heluna o na haumana ma kahi o ka hookahi kaukani, mai kamuiliili mai ahiki aku i kalihi.
Ua hoomaka ke Keena Kokua o ka Ahahui o na Kamalii i ka hooiaio ana i ke ano e kona inoa, iliko o ka makahiki 1899, maloko o ka Home Kakela, he Home no na Kamalii, e ku ana ma ke alanui Moi, a mahope ai, ua hooneeia aku kela home nouka o Manoa.
I ka makahiki 1911 ua weheia ae he kahua paani no na kamalii ma ke kihi o na alanui Beritania ame Kamika, a i keia manawa, ua kaa aku ka hoohana ana i na kahua pani he elima ka nui, malolo o keia ahahui, he mau kahua paani wale no, i onaio e ke kulauakauhale, a koe ke kahua paani o Mama Rice ma Kamoiliili, i kaa mai nao malalo o ka malu o ka ahahui.
Iliko o ka makahiki 1912 @a weheia ae kekahi keena hou o ka ahahui, a i ikeia ma ka inoa ke Keena Huli Home no na Keiki, ua malamaia ka haiawai mua loa a ke komite ma ka la l o ka mahina o lulai, 1912.
Na Keiki Homo me Makua Ole
O ke koehina mua loa i laweia ae e ke komite, o ia no ka imi ame ka hoii pono ana aku i na keiki o Honolulu nei e kauka'i aku ana i ke kokuaia mai e ha'i. I wahi e holomua ai keia hana, ua maheleia i elua mau hana, o ka mua, o ia no ka hele maoli ana aku e makaikai ma na wahi i hookaawaleia no na keiki makua ole, a o ka lua, o ia no ka hele makaikai ana ma na home.
______
O Mr. William D. Wilder kekahi o na limahana loihi loa o ka noho hana ana maloko o ka oihana kukeawa, mahope ,ai o ka hoohuiaina, a o ke kumu wale no o kona kaawale ana mai kela oihana mai, mamuli no o kona lawe okoa ana ae i kona ola iho.
_
Ua koto pu mai na luakini ame na misiona wa keia hana, i hiki ai ke maopopo ka nui o na keiki iloko o keia mau wahi, e hookomoia mai, iliko o na mea i manaoia e ke komite.
Ma ka hoike i hoihoiia ae e ku komite, e hoakaka ano ia i ka loaa a@@ aku o ka ike i ke komite no kekahi ma@ kulana liko ole iwaena o na ohuna i@ hune o Honolulu nei.
Ma ka halawai hope ana a ke komite ua hooholoia e loaa kekahi papa, uo na ninau pili kanawai; ua kohoia ka Lunakanawai Whitney i lunahoomalu @@ keia komite. Ma ka hapu hope o keia makahiki no i kapaia ai kekahi komite ke Komite ao ka Huli Ana i Home no na Keiki Nele.
Ma ka hoike a keia komite, no ka makahiki 1913, ua hiki aku ma kahi o ka 24 mau home o na Hawaii ame na kapa Hawaii i makaukau e hooka@@@@ kekahi poe keiki. Mahope nae o ka huli pono ia ana aku ua aponoia he 16 o kela mau home me hookahi home o ka ohana Paniolo, a he hookahi ahana Pukiki.
Ma ka hoike uae a kela komite e hoa kaka ana ia, no ka oi lua aku o ka pono e loaa maoli kokahi home, malaila e malamaia ai na keiki, he hana ia hoomaalahi aku aua i ka poe makama@@ e hookama i mau keiki na lakou e @@@@ ae ai, ma kahi i hookaawaleia.
Loaa ka Haawina Dala
Ua hookaawale ae ka @@@olelo @@loko i kekahi haawina o @7@00 no ke kukulu ana aku i Home i makemakeia, a @@ $2500 no ka makahiki, no na hool@@@ o ka malama ana i kela home, a he @@@ no ka uka o ka mea uaua e malama @@@ i kela home.
O ka Home o na Keiki e hu nei ma ke alanui Nuuanu, ua loua mai ia, m@ o keia haawina dala la. Ua hele ma@ aku ke komite ma ka aha o na kamalii, no ka hoolohe ana i na hihia o na kamalii e laweia ae ana imua o kela aha. e ka manaoio iloko o ke komite, pei@ wale no e loaa mai ai ka ike, no ma kamalii nele a kauka'i i ko lakou ono o ke ola ana ia ha'i. Mamuli n@@ o ka nui o na hoololiloli ma ke kul@@a luna kanawai o ka ahu o na kamalii, aole i holopono loa na hooikaika ana, aka nae nole i noho wale ke komie, aka ua ho na no ma kekahi alahele okoa loa, ma ka hoolimlima ponoi ana i elua mau kakanolelo me hookahi kakaupokoie, @ noho ai iloko o ka aha hookolokolo @ na kamalii, me ka lana o ka manao o ke komite, e hoea mai ana i ka manawa a ka ahaolelo kuloko, e hookaawale a ai i kekahi bila haawina, uo ko lakou mau ukuhana, me ka paa no hoi o ka manao o kela komite, e hoea mai ana i ka manawa e loaa ai kekahi aha hoo kolokolo ohana, e noho homaluia ana e kakahi lunakanawai i hookaawaleia kana haua, o ia no ka imi pono ana ak@ i ka pilikia iwaena o@ ka noho ohana ana.
Makemakela e Hookama i Keiki
O ka iini nui iloko o ke Komite Kokua i na Kamalii, o ia no ka lona o na home kupono no na kamalii, i welo i na home , mamuli paha o ka make ana o ke lakou mau makua, a i ole, no ke kupono ole pahu o ko lakou malamaia ana, a'i'ole, no ka hanainoia paha @ ko lakou mau makua, no keia kumu. i ake mai ai ke komite, i na kokua ana aku a ka lehuleh, ma ka waiho ana ae i na inoa o na ohana i makmake i mau keiki hookama na lakou.
O ka põe nae e ake ana e hookama i mau keiki na lakou, aole e loaa wale mai ana na keiki, me ka huli @@@@ mua ole ia mai o ke kulana o na home o kela poe makemake hookama keiki ko lakou kulana, ame ka hiki, ke @@@@ ma aku i na keiki me ka maikai @@@@ ano apau.
Ua loaa i ke komite ka ike, no ka nui o na keiki, o na lahui like ole e noho mai nei, i nole i na home kupono no lakou e noho ai, o ka poe e makemake aua i kekahi o kela mau keiki, e lawe mai i keiki hookama, e waiho ae i ka lakou noi me ka Aha Hookolokolo o na Kamalii, no ka mea ke hana Like nei ke komite, me kela aha, no ke ake wale mai no keia i na pono o ne keiki home ole.