Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 29, 16 July 1920 — MAHALO NA HOA AHAOLELO I KA ELELE KUHIO Loheia Kekahi Wau Haiolelo Pokopoko a na Malihini ma ka Paina ma Haleiwa HOOKIPAIA NA MALIHINI ME KE OHOHIA MA WAIALUA Kuhikuhi ka Elele Kuhio i ke Kulana Oiaio o na Amerika Apau ma Hawaii Nei [ARTICLE]

MAHALO NA HOA AHAOLELO I KA ELELE KUHIO

Loheia Kekahi Wau Haiolelo Pokopoko a na Malihini ma ka Paina ma Haleiwa

HOOKIPAIA NA MALIHINI ME KE OHOHIA MA WAIALUA

Kuhikuhi ka Elele Kuhio i ke Kulana Oiaio o na Amerika Apau ma Hawaii Nei

Mh ltn jininr! itn li;\nf>iinno o nn hn i o ka ahao'.oln iah'.ii, i hanwi'ui ar- «i ]ra Uokolo n Hnleiwn, ma V;n t)Kvrina l»i o 1:p Snbati a'en no' i hnln. \ ?i nn lmiololn ioimleliu rtm!u«a o Vn ninan pili lnliui raa Ilaw*aii noi, mi> »;a Uaawi pn ia aun o lioleahi mau 01010 mahalo liieleio, 110 l<a l'llole Kuhio, o na ma!s- - ma l<c a»o lie olole no Hawaii n?i ma \ValvinckotKi, mo 1?« nolee pn ia hoi 0 l;a Elole Kuliio i Va pa'ipa'i, i komi wa i laihilaihi alui ai, o Hnwaii noi wale no kahi oana i mawehe ae i na pohihihi •e piU ana i ka uinau lahui, uo ka men, ! maanoi i ikein ai na lahui apau, he liookohi, uin ke ano h> Auiei'ika lakou | apau. 1 Ua k'an ka papahaun o ke'a paipa v na hoa o lea nhaolelo, maialo o ka lioohana ana a A. l.ov\is .Ir.. i;a peresidcnt o •ka Ahakui Knlopa o Honolulu nex t n nana ka liniolelo mua loa, i haawi a\ ma ke nno he haiololō hooklpk i oa malihlui, me ka hoikaka ana mai, no na. hiiakai mnkaikai n na hoa o ka ahv ( oielo no llawaii nei,. manpa a»ku nei, ; niA konn Jiooia ana akh, ui oi.lt mni no ( he mau hua, mai ia mnu huaka'i to&jl*aikai inai, ma o ka ioa» ana o kel*fk!ii ; mau pom«ikai ia Uawaii. I laia i hooki iho ni i kann haiolelo, m j \va 3 hoolnuna mai aloia in Kiaana Mc- } Carthy, m-a ko ano oia ka mea natfa n ! hoomaka na haiolelo pokopoko. i Wahi a Kiaaina ircCar{hy, he manao- ! lana kona, i ka hoea kino ami mai o »n ; hoa o ka ahaolelo Inhui n|) Hawaii opī, ;,a ike me ko lakou mau maka ponoi, e. ! hoopan lo 1 ! i.a ne ana ko lakou mnu nr ; uao kanalna ,no na mea >a Hawnii i ak<* i aku ai e inaa mai iaia mai ko «upnni federa!a mai. | Ua'hoaknka ,mai oia no na huakai i | h.ala a na hoa o ka ahaololo l&liui oo līawaii nei, me kona olelo 000 ne, elike 'me ka loihi o ko Hawaii noi hoouni ; ana i elelo lahui nona i ka ahaololo lahui, he kauaka hoi i nele i ka pono koho. mnluna o na ninmiapau, pel» , la ru> i waiwai loa ai, ko kipa ana mni ( o na hna oka ahaolelo no Hawaii nri. uia o lakou la e loaa ni na mana koim j no kn pono o'Hawnii. . Malialo no Hawaii Nei I Mahope oka haiolelo a Kiaaina Carthy i hoolaunaia mai -ai o 6enaios\ Stcrling, me kona haawi ana mai i koaa j mahalo kiokie ia Hawaii nei, oo »•» - yiea ana i ik<; <ai me kona. man maka j ponoi. '' Aole wale no, e lilo ana makoo i poe hoaloha oiaio no Ilawaii, aka e HU pu ana i poe hnolkaika /no kona nlu Ana. jnc, a hoopalahalaha akn, a no ka hoolilo I ana i ano Amenka oiaio. i "Eia me oukou kekahi raan ninau ano -nui, o k«kabi o ia mau inna-*, o ia n 0 ka uiuau pili lahui. O kekahi 0 va mea ano nui.oiai makou o noho.pokole ana maane nei, o ia no ka imi po no ana aku maluna o ka ninau pili U hui i lilo i ninau paakiki ia ouki»u ! thaiinei. Hc mau ninau ano niii ko | elike no hoi me na uinau ano nui i hoea ae imua o ka ahaolelo lahui." | Oka lua ona .mnlihini 1 hoolaunain j ae no ke kamailio ana i kekafei man •olelo pokole, oia ka Lunamakanin»na !W r arren Gard, me kona haawi ana mai 1 kana mahalo kiekie ana no ka E(ela I Kuhin, tio kana mau hana ma Wakinekonp.. | ''i * ae nei ko luno hooYnalu, aole he mana koHo o ka Elele i Kuhio maloko o ka hale o na lunauakaainana, ke makemake nei nae au e hoike aku imua o oukou, me kela nela uo i ka mana koho, ua oi ae ka mana ume i loaa i ka Klele Kuhio maioko ka hale, mamua o kekahi poo lehulehu i ioaa ka mana koho, e koho ai lakou he elima a eono manawa i ka la. He kanaka Ame*ika oia, a makou e haheo lo* nei e hui pu inai iwaena o makou.

'•t T a hauoli loa au no ka loaa ia'n o ka ike maluna o na ninau ku>}i", me pili lahui. lle kuleana ko on\o;. ka hoopakeleia malalo o na kahaka:!:'?, 0 ka. hae hoku, elike me k.ekah' ae o Amerika Huipuia, maloko n ;n v lena o kona mau teritore. O l;*;, , mea a'u i lawe mai nei a loilio ; imua o oukou. "Oiai e inaha]o ana iko onkou , , mokujpuni elike me ia i keia wa, nae oukou i hoopa aku iawaho o k.\ 'v ilomua o keia mau mokupuni. Vh . . ae ko oukoii kopaa, ka halakahilei n:kekahi mau oihaua mikiala e ae, m; muli o ka hoopalahalahaia ana n.ai; jaka nae aia kekahi mea oi aku. e p.u,. ai e hanaia mamua o ka noho ma'.ie u;i « ; iho no, nie ka manao, na lawa iho l:. > t keia. <4 Ke makemake nei au» o hoike .i. o ko oukou awakumoku, o keknhi i:i * jna awakumoku nui hookahi no ka o !i lua kalepa, ahe iiwakumoku kupono , ke kupale ana aku,'malalo o ka liae i. ku. l T a loaa ia'u he mea e hoihoi : |ai imua o ka ahaolelo lahui, ma ko :nm o keia inokupuni, ke kahua kupale j.<.. kela uo Ameiika lluipnia. a ho v,i i hoi i nohoia e na Amerika." pa'ipa'iia ka Eleie KiUiio O ka Elele Kuhio ka i konoia .• kuiu:, ilio i ka wa i pau ai ka haiolel.» nu.i . ka mea inamua aku ona. a me k:i hn:i;i i hnna ole iho i kona manao. i hoiko ak.i ai oia i na hoa o ka ahaololo lahui, :i■ |he ninau pili lahui mn Uawaii nei, he Amerika na mea apau, mo ka u.-ui i | ole i keleahi ina ke ano o kona lahui, jkuhikuhi pu aku ana hoi imua o lako-.i. , o ka misionari mua loa, ka mea nann jlulu i ka anoano o ka ho-Amonka :ui{i ma Ilawaii noi, he hookahi hanori mak.i liiki aku la i hala.

j "I ko oukou lioouna ana i elele i\W jl;inekona, me ka loaa, be mana koln iaia, o ka lioea ana mai ia, i ka pau uiui o kona' waiwai," wahi ana. E iike \u\ ana oia me ka nui ao o na koa o ka uh.i olelo, ka kele e Looikaika e loaa na Km koo aua mai, i wahi e bolo ai kana ni.m hila punakele. O lea mea i oi ae ai k i elele lahui mai llawaii aku uei, o ia kona nele ana i ka mana koho, a i ko na wa e hookomo aku ai i kaua in.u bila, e lona mai ana na manao aioha ;i na hoa o ka ahaolelo, nolaila he mnnn ume kela." I T a hoakaka pu ao oia, no kekahi mv nao kuhihewa o nai keena ma Wākinekona e pili ana i ke kulanu 1 oiaio o llaw,a.ii nei, ma ke aao ua lih akn ia ia AmeMka, o ka mea oiaio loi. he liapa o Hawnii no Amerika, he oi aku hoi ko Hawaii he teritore mamna o Alaska. "lle moa oiaio, eia ka- ninau pili 1.1hui ke oiliili ae uoi, aole nae ia ma U 1 waii uei. Ma liawaw nei, aplo i ikeia ia mea he ninau pili lahui. "O kekahi mea a'u Lmakemake ni e hoike aku ia onkou, aole loa na kanak.i 0 Ilawaii nei, i like mo ka oukou pali.-i 1 inanaoio ai, e walea ana malalo o n.i •kumulaau pama, m<? ka hookani ana i n • nkulele i'ka la. Eia me makou ko o i kou poe kanaka Amerika, ka poe n.« lakou i hoolilo ae i keia mau mokupnin a oi ae ka nani, a na hoikeikeia nk.i imua o na kanaka o Amerika, maanei wale no i huikan like ai na Inliui kanaka apau, u i nolio like ai uie ka hauoli. **