Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 28, 9 July 1920 — He Moolelo no TAZANA A I OLE Ka Hiena o na Ululaau Anoano o na Kapakai o Aferika. [ARTICLE]
He Moolelo no TAZANA
A I OLE Ka Hiena o na Ululaau Anoano o na Kapakai o Aferika.
MAHELE 11.
l'a omi mai la ke kope ana a ka bufalo, a no ka nui o ka ji. . e pipili ana ma kona aoao, kahllihili wale ae la 110 ka '".urin. me ka leha ana mai o na maka nana ia Tazana, o ka ; ;tii loa no ia o ka manao ana, e hoopilikia mai i keia mea v,mnhewa i ko lakou aina, a ua poinaikai nae kela matt !;o]oholona, aolē lakou i hoopilikia wale ia aku, a hoomau . ku la no i ko lakou ai ana i ka mauu. 1 ka hoea ana aku no kahi o ke kahawai, kulou aku la ua . Tazana ilalo no ka inuwai ana, a niaiMie wela ka la i kelu 'nanawa, o kona komo aku la no ia iloko o ka wai e auau ai, me ka hoi ana aku a ma/alo oka malumalu o kekahi kumu,aau nui, haule aku la hooluolu, oiai ua hele oia a maona. Alai kana wahi mai e moe ia, i nana mai ai kona mau m.ika ialoko o ka ululaau, me ka hi> ana ae o na hoomanao ; na, no na la ana i hoolilo ai ika ululaau he home aloha -na. Aole nae ana mea e pupuahulu wale aku ai, e hoea nolnkn o ka ululaau, he liana hiki ia i na manawa apau, ina ; . i kela wa, a i ole ma kekahi la mai paha. Aole he mea nana e hoopilikia mai i kona noonoo, no na Ua.iwina hookaumaha i loaa iaia no ka wa i hala, a pela hoi V.,na kau ana aku ina mananlana no na hauoli e hoea mai ,:na, o ka mea nui wale no iloko o kona noonoo, o ia ka maona o kona opu, a ina e pau kona nanea ana iluna o ka honua, e pinana aku ana no oia iluna o ke kumulaau, a hiamoe aku iluna o na lala nunui, me ka mea ole nana e iioopoino aku i kona ola, a ma ke ano oiaio maoli, ua hoi ' I ' l ' l ,nai kona ano holoholona, aua auhee aku hoi kona :i. .onoo kanaka ,e ike hou ia aku ai oia, ma ke ano ka Haku i\eoni Kelekona o Laelana. No kekahi manawa kela olokaa wale ana no o Tazana i knna kino iiuna o ka mauu, pinana aku la oia iluna o ke kiimulaau, me ka haule ana aku hiamoe, o ia no oe o kekahi :nea, e hiolani la, maluna o kekahl bela nolunolu loa, a na pololi i hnala ae t konn hiamoe ana, eia-ka ua ahiahi; b k.,na īho mai la no ia ilalo, me.ka hele ana aku no ke kaha.vai no ka muwai ana oiai ua hele kona puu a maloohaha. O kahi e loaa ai kana meaai no kona paina ahiahi, he mea pnhihihi loa ia ana e noonoo ae ai, koe wale no ka pono hele aku e huli, malia o halawai me na.ulia pomaikai, o ka loaa no ia o ka moe lealea ana o ka po, a i halawai no hoi me ka pakali, alaila e moe aku ana oia me ka popoli ahiki i ke ao ana ae ma kekahi la mai. Ke hele la oia ma kapa o ka niuliwai me ka nana ana o ka ike aku i kekahi mau moali alanui, e hele mau ia ai e ka holoholona, o kana mea wale 110 e ike la, o na wahLkeia : hele nui ia e na holoholona mamua, aole he ikeia iho o ka meheu kapuai wawae o na holoholona, me he mea la, ua haaleje loa na holoholona ahiu i ka hele ana ma kela wahi. lloko nae o ko ia nei nanea i ka hele, aia hoi, mamua pgno aku o kahi moali alanui ana e hele net, ike aku la oia i kekahi matl Houa he ehiku ka nui e hele pololei mai ana- iaia, :na kalil māmao no nae mai iaia aku. O kana .mea e hoo . maopopo loa la, he hookahi liona kane i 00, me elua mau linna wahine, a o ka nui iho o na liona, he mau holoholona npiopio wale no lakou, eia nae, he kau no ka weli ke nana :iku. « ■ Anle i lilo ka lehulehu ana o kela mau holoholoiia i kumu no Pazana e maka'u iho ai, a manao e holo i kahi e pakele ai nia, aka ku malie iho la oia i kahi hookahi, me ka hoommulu ana aku i kona leo, a i ka lohe ana mai hoi o kela mau liona, ua ku iho la lakou-i kahi hookahi, a o ka liona kāne ka mea i oili mai a ku ae la mamua, me ka hoonunulu pu ana mai no hoi i kona leo. Aia no ke paa la ka Tazana ihe nui iloko o kona lima, eia nae aole ona makemake e pa-hu aku i kana ihe i kekahi o kela inau iiona, oiai he nui loa lakou, e hiki ole ai oia e lanakila maluna o ua liona ehiku, aka nae ke ku malie la no oia me ka hoomau ana i ka hoonunulu, a ke hana like' mai la no hoi ka liona ma ka hoonunulu ana i ka leo. . He mau hana pulapu wale no keia a Tazana e hana nei, no ka hoomaka'uka'u ana aku i kela mau liona, a o ka manao hookahi no ia a ka liona kane e liana mai la, oiai iia kamaaina loa na holoholona iko lakou niau ano. Aia iloko n Tazana ka makemake ole e hookaawale ae i wahi no na linna e hele mai ai ma ko lakou alahele, pela no hoi kela mau liona i makemake ole ai e hookaawale ae- i ke alanui no Tazana e hoomau aku ai i ka hele ana imua.
O kekahi kumu nui a kela mau liona i makemake ole ai c liolo mai imua e hakaka ai me keia kanaka, ua maona ko iakou opu, aka no Tazana iioi, oia ka mea i pololi, eia nae uole ona ono i ka i'o o ka liona, i ka hohono, nolaila aole no he makemake iloko ona e hakaka aku me kela mau hololiolonst me ka manao, pela e loaa ai kona aina ahiahi. Aole he haawipio aku o Tazana i ke alahele no na liona, pela no hoi kela mau holoholona, e hele ole la mai ke alanui aku a Tazana e oili ai ma kekahi aoao, aka o ka lakou hana o ia no ka hoonunulu wale iho no i ko lakou mau leo, e hoonaukiuki aku ai kekahi i kekahi, aka nae aia iloko o t azana kekalii manao, iua pela iho la ko lakou ku īnalie ma Kela wahi a hala. he manawa loihi. alaila e hoohana okoa •iku nna oia i kona ikaika, imua o kela mau liona ehiku, malia o ko lakou nui ana, ka mea e lanakila ai maUina oiu uei. Me ka niaopopo ole uae o ka aoao e haawipio ana,.aia hoi. ua loheia aku la kekahi halulu nui mahope pono mai o a'Tazanā e ku aku nei. No ka noke o Tazana i ke kainailio me ka leo nui, pela no hoi jia liona e noke mai ana i ke kuwo, pela ilio la lakou i lohe ole aku ai i kela halulu •'ihiki i ke kokoke loa ana mai, nolaila huli ino ae la o Tazana ihope, aia hoi e holo aku ana kekahi pipi noho muliwai nui, no ka o'e ana aku iaia'a make. Aole he manawa e holo ai, no ka pakele o kona ola, aole no hoi he wa no ka noonoo ana i kekahi mea e hana mai ai, a oiai ua kokoke loa kela pipi iaia, o kona hoopololei mai lā iio ia i kana ihe, a he hookahi no kiola ana mai me ka ika>'<a. ua komo pono aku la ka ihe ma ka umauma hema o ua pipi nei, a puka ma kekahi aoao o kona kino. Ua kulou mai ke poo o ka pipi ilalo, me ka manao e hou niai ia Tazana me kona mau kiwi, eia nae, ua lele e aku la oia a kau ana iīuna o ke kua o ka pipi, i hana wale aku no nia pela, i ole ai'ōi'a e ku mai i kela mau kiwi oioi o ua holoholona nei, eia nae aole i hoomau aku o Ta2ana i ka noho una inaluna o ke kua o ka pipi, iaia i ike iho ai e holo polōKi aku ana ka pipi iinua, 110 kahi a na liona ehiku e ku mai uiia, o kona lele hou aku la no ia ilalo, a haule ana iwaena " kekahi opu nahelehele. O ka liona mua loa o ka loaa ana aku i na kiwi o k* pipi, «a loaa pono aku lā kona kino, me ke kiōlaia āna aku no kekahi mau kapuai mamao, a make loa, a i ka ike ana mai hni o ke koena aku o na liona, i 'kofe i kela poino t kaW ākfl uialuna o kela hoa o lakoū, ua hooniaka like mai la ua mau
liona nei e lele-maluna o ka pipi, me ka nanahu ana i ke j kino o ua holoholona nei, oiai hoi ka pipi e noke ana i ka ! o'e, a i ke peku i kona mau wawae, a o na liona e loaa aku ; ana i na wawae ame na kiwi, he make wale no.ka haawina ; i kau aku maluna o lakou. Aja hoi o Tazana ke hakilo pono mai la i kela paio i hahana mawaena o ka pipi ame na liona, me he mea la, he I hana hauoJi ioa ia i kona noonoo, ua like kela no ika poe 010-ko o ka ululaau, me na lealea heihei lio a i ole me ka hakaka ana paha o kekahi mau moho ku'iku'i puupuu, i ka poe o keia au malamalama. Oiai o Tazana e makaikai la i kela hahana mawaena o ka pipi hookahi ma kona aoao me na liona lehulehu hoi, ma kekahi aoao mai, ua manao iho la oia e kaa ana ka lanakila o kela paio ma ka aoao o ka pipi, no ka mea he hookahi liona i make, me ka weluwelu o na aoao o kekahi mau Jiona ekohi, a ekolu mau liona i make, eia nae, o kana mea e ike mai la, o ia no ka liikaka o ua pipi nei ahiki i ka hina ana aku ilalo make loa.
Aole he kumu e ae o ka poino ana o kela pipi, iiiamuli mai no ia o kela ihe a Tazana i'komo aku ai iloko o kona kino, no ka mea ua ku pono i ke akemama, me ke kahe nui ana o ke koko iwaho; i ka ike ana mai o ua o Tazana, ua make ka pipi, o kona oili mai ia no ia mai kona wahi e nOho ana, a i, ka ike ana mai o na liona i pau i ka eha iaia, ua paa j nui aku la i ka holo. j Aohe aia nei hana, oke oki wale aku no ika ili o lea pipi ] i paa ai i kana ihe, a iloko o ka wa pokole loa. ua hemo | mai ia kana ihe, me kona okioki ana iho i kekahi inau i'o pipi, i meaai nana, o lee kaha aku la no ia hele noloko o Ica' | nahelehele e hoea ai 110 kahi oka ululaau. i MOKUNA XJI. I kela hoea ana aku o ua o Tazana noloko o ka ululaau, o kona pinana aku la no ia iluna o na lala laau, a iloko o ka manawa pokole, aia keia ma kapa o ke kahawai, ma kahi mamao loa nae, mai kela wahi mua mai o ke kahawai ana o ka inuwai ana. tho aku la oia nolalo o ke kahawai e inuwai ai, a mailaila mai i pinana liou aku ai oia maluna o na kumulaau nunui a hoomaka aku la e hele, me kona hoomaopopo ole i kana wahi e hele nei, koe wale no, ka lilo o ,na uiulaau i wahi makemake loa nana. Oiai nae ua o Tazatia e hele la, ma kona ano holoholona, ine ka poina loa hoi i koiia mau ano o ka wa i hala, pela hpi ka noho pouliuli i na mea e hoea mai ana, aia hoi ma kekahi; kula oneanea, na kanaka kino puhuluhulu he kanalima ka nui, mp kekahi wahine ma ke poo o kela huakai. e hele ani e huli no ka mea nana i lawe aihue mai i ka pahi hoano a La ka wahine kahuna o Opa. Aole loa he manawa iloko o ke ola ana o La, ka wahine kahuna, i oili aku ai oia mawaho o na paia hoano o ke kulānakauhale kahiko o Opa, o keia ka manawa mua loa o kona haalele ana aku i kela kulanakaahale, mamuli o ko.na minamina loa i ka pahi hoano, 110 ka mea he waiwai ia i malamaia mai na kupuna mai no kēkahi mau hanauna lehulehu, ahiki wale no i ka ili ana mai maluna ona, ma ke ano o kana oihana laa.
G ana o ( ke kalaunu oka nolioalii o Beritania Nui, a i ole o ka nalowale ana paha o ke sila o ke upuni o Enelani, aole no ia e lilo i mea ano nui loa, mamua o keia aihueia ana o ka-pahi hoano, ka hana nana i kono okoa aku ia La, ke kahuna nui, a o ka mpiwahine o Opa, e haalele aku i kona aupuni, a He!c mai e huli i ka loa ame ka iaul* 0 ka pahi. r ka manawa i nalohia ai ka aina nui o Akalana me kona mau kulanakāuKale ikāika> kona mau oihana kalepa waiwai, anie kōna .mau luahuna i piha i ke dala ame ke gula iloko o kc kai, ua laweia aku na inea apau loa iloko o ka opu o ka moana, a koe kakaikahi wale no kona mau makaainana, i hoounaia aku no ka hana ana ma na lua gula o Aferika. Maiwaena mai o kela mau makaaiiKina kakaikahi. e.noho lmikau ana me na kauwa Paele, pela hoi ka huikān pu ana aku me na hiapu, i oili mai ai ka lahui kanaka, nana 1 hoopiha aku i ke kulanakauhale o Opa, eia nae, ma kekahi ano i maoj)opo ole, ua mau no ke kulana anie ke ano o na wahine, o na kane wale no ka poe i hanauia mai ine na kino eepa ku i ka hoomaka'uka'u ke nana aku, pela iho la i kaokoa loa ai ko La ano, mai ka nui mai o kona lahui kanaka. j\la kela huakai a La, e hele, la me kolia poe kanaka no ka huli ana i ka pahi hoano, ua pailaia oloko ona, ine na manao inaina no Tazana, ke kanaka nana i hoohoka aku i ka iini a kona puuwai no elua manawa, a o ke kanaka no hoi nana i hehiku aku i ke kapu ame ka laahia o ke kuahu 0 kona akua. Ua ike maoli iho 130 o La iaia i leona wahine u'i, me,ka ikaika o na lala o kona kino. Mamua aku o kela manawa mua loa o ka hoea ana aku o Tazana no Opa, aole he kino kanaka i like aku me ko Tazana ano, a La i ike ai. koe wale 110 na kaiiaka kino onaha o kona lahui, he poe kanaka mte na helehelena piipuka, ana 110 i ike ai, ina pela mau iho la Uona noho ma kela wahi, alaila e konoia mai ana oia. e mare aku me kekahi o kela poe kanaka, i oili mai ai he hua mailoko mai ona, no ka l.iwe ana ae i ka oiljana kahuna ana e paa nei i kela manawa. At>le loa no he wahi noonoo iki iloko o La, he poe kanaka kekahi elike aku me ko Tazana ano, ua mau aku oia 1 na kane o kona lahui, ma ke auo aole lakou he jsoe kupono e lilo mai kekahi i kane nana, a oki loa aku hoi na mapu e hoea mau aku ana i kela ame keia manawa, me ka huikau ana me kona lahui. Iwaena o na moolelo kahiko o kela kulanakauhale, ua hoakakaia no kekahi poe knka kino oolea, pela hoi me jia kanaka Paele, eia nae, he hookahi wale no hana i hoomaopopoia no na kanaka Paele, o. ia no ko lakou makemke i na waiwai powa, me ka luku wale aku«i na kanaka; a ma kekahi moolelo kahiko hoi, e hoea inai ana no he la, e oili mai ai ua kulanakauhale i kanuia iloko o ke kai, a inailoko mai o kela mau kulanakauhale, e oili mai ai lie lahui kanaka hou, hcjnau kulanakauhale hou r .i piha iue na waiwai : maleamae he nui. . Ma kela manawa mua loa nae o ka hoea ana aku o Tazana, ua manaoio maoli no o La, o kela ka hookoia ana o ka mea i wananaia no ka oili ana mai 0 na, kanaka kahiko i kanuia ka honua, o ka mea oi loa aku nae ana i ike iho ai, o ia no' ka paila o kona puuwai i ke aloha no keia kahaka, ka mea mua loa a kona mau maka t ike aku ai i ka u'i ka huapala, he haa'wina hoi i loaa mua ole laia me Jkekahi o na kaluina e noho pu la imua o kona alo. • He hana hiaalahi loa no La, ka lawe ana mai i kekahi o na kahuna i kane nana . elike me ka mea i iwaena 0 kela lahui kanaka, a i kupono ai no hoi ka oihana kahuna iana e paa ja, eia nae, ua hanauia ma ioia, he wahine' 1 loaa na manao uahoa elike me kekahi mahele nui o na wahine e ae, me kona ike ole ia mea he aloha, nolaila, he hana paakiki loa nana ka mare ana akui me kekahi o kela poe kanaka i kartīaaina iaja. Ma kela mai]avva nae a kona mau maka i ike mai ai ia Tarana, ua komohia koke ka iini ame ke aloha iloJco ona no keia kaiiaka, i kau a mea o ka u'i maoli no o ka helehelena o Ta2āria, aka ika w r a nae i hoōleia mai ai o ka iini a kona pulHVai, ua loli koke ae la kela aloha, a like pu me. kekahi ahi e lalapa &na iloko o ka imuahi i pahikuia kona enaena.
Mc : ke ahi o ka inaina e lalapa la iloko o kona puuwai no ka mea nana i ku-e mai i kona mau makemake, a i kaili* aku hoi i kana pahi hoano i alakai aku ai 0 La i kona poe kanaka, o ka iini hookahi wale no iloko ona, o ia ka loaa hou o kela pahi iaia, a e hoōkau aku hoi i ka make maiuna o ka mea ana i inaina loa āi. Ko Alahaki Wepa, aole hc wahi noonoo iki o La nona, ua ike no oia i ka pahi iloko o ka lima o Wepa, ma kela manawa a na kanaka elua i haalele aku ai ia Opa, eia nae, ina no e loaa aku ana o Wepa ! iaia, e pepehiia aku ana no kela kanaka a make, a kailiia mai hoi ka pahi hoano mai iaia mai, aole nae e lilo kona make ana i mea e na ai ka inaina o La, aka aia maluna o Tazana ke kau nui ana aku o kona noonoo, e hookau aku i na hoehaeha ana maluna ona, ahiki i kona make ana. Ūa paa lōa ka manao o ua o La, ina no ka loaa aku o Tazana iaia .aole e hookan koke ia aku ana ka make maluna ona, aka e hoomainoinoia ana oia, a e hoehaehain ana ma na ano apau, ahiki i kona make ana, iiia no hq mau la, a*Tazana e hoomanawanui ai i na ehaeha e hookauia aku ana maluna ona. O Tazana ponoi ka mea nana i lalau aku a kalli mai i'ka pahi hoano mai ka lima mai o La, ke kahuna kiēkie loa, ua kau pu aku oia i kona lipia maluna o kela kauwa a' ke akua, ua hehi-kuia ke kapu ame ka laahia o ke kuahu mohai eia, no kela mau hana apau, ua lawa loa ia no ka hookau ana aku ika make maluna ona, i kulike me ke ko'iko'i o kana karaima i hana aku ai; a-iaia i hoole ku ai r ka inakemake anie ka iini o k£la waliiiie kahuna, e lilo ak uoia i kāne nana, ua papaluaiā.-ae'lie ko*iko'i oka hoopa'i e hanaia niai ana nona. : 'i v • Ma keia huakai a La ame kona poe kanaka, ua 'ukaliii no lakou e #kekahi mau popilikia, no ka. mea o keia ka mua loa, o- ko lakou hele ana ma kekahi' wahi i malihini ia lakou, o ka mea wale no nana i kokua nui ma keia huaka'i hēle a lakou, mai ,na poino mai, 0 ia ko lakou lehulehu, nolaila ua holopono maoli ko laknu * hoojkolo ana mai ma. ka meheu a Tazana ame VVepa. He ekolu mau mapu nunui i hele pu mai ma kela huaka'i, me ko iakou hookuuia mamua ,Joa, no ka imi ana i ke alahele polōlei 110 lakou e hele ai! no ka m#a ua nele maoli ha kanaka o La, i ka ike. no ka hookolo ana mahope o ka meheu o na enemi. ' Aia ke alakai ana o kela huakai malalo o ī.a, o kana mau kauoha wale no ke hoololieia, a oia .no hoi ka mea nana e koho i ko lakoil wahi hoomoana, pe!a me ko lakou wa"c hoomaka ai e hele, a e noho ai paha. I .ka wa poeleele, e kaūoha okoa ana oia i kona poe kanak'a, e kukulu i kekahi wahi nQna e noho ai. i ole ai oia e hoopoinoia aku e na holoholōna ahiu, me kona kauoHa pu .ana i kekahi poe e ku kiai i ka po, me ka lio-a ana i ke ahi*ahifc? i ke ao ana ma kekahi Ia ae. . • - Ke hoomaka lakou e haalele iho i kekalii wahi,«.c. kauoha ana o La i kela poe kanaka e hana i kekahi mahiaka, n'o ka hapai ana iaia iluna. ina e oopa kona mau wawae, aole loa e hiki i kekahi o kela poe kauaka ke hoOle mai, no/ka mea ua nana mau mai lakou iaia mē ka maka'u, ma ke ano he kahuna kiekie loa oia, a he inoiwahine no hoi ma kekahi olelo ana ae 110 -ke.ā lahlii kanaka. ■
i O kekahi kumu paha hoi.o ka hoolohe loa o kela poe kanaka i ko lakou alakai, aia iloko o lakou pakahi-ka |manaō aloha me ka hoohihi no La, me ka manaolana iloko'o lakou apau. malia e lioea mai ana la; e .leohoia aku ai kekahi o lakou | kane na keia pipUHa \n* 1 Hlo na hookikina aku, īne ka luihu okoa ak"u"g ,lflc&'ii ,V*jiea liilii loa. — - ■ -- - - ? ! No kekahi mau la lehuloliu keia hoomau ana 6 lakot) i hele ai mamua, me ka hooniamao Mau ho* tiad o n/ ia lakou ma ke alahele pololei loa a Ta2ftfliii Am(< Wepa i heie ai mamua, me ka hoomamau mau >Ho uae o ha mapu mamua, i hiki ai ia lakou; ke ike ina J7ilha he poino kekahi, alaila e loaa ana ka mana\va t e hoi mai ai e hoike ia La ame kona poe kanaks. alaila imaopopo ka lakou mau mea e hana aku ai no krt lakou pātekana. Ma kekahi Ja. nae, i ke kiekie ana o kA la .i ka 1010, a no ka nui o ka maluhiluhi kauoha aku la o La » kona v pōe. e hoomaha iki lakou, no ka ai ana, ke olokaa la kekahi poe 4a .lakou % iho iluna o ka mauu' ke hoomaha malie ia 110 hoi kekahi poe, eia nae hookahi mapu i lsu ae iluna, me ka hoohuli ana aku i kona mau pukaihii i ka)ii 0 k«i makani e pa mai ana-, alaila ine-ka leo nunulu, \ kauoha mai ai oia i na mea apau e noho malie.loa, a e hele oia e narta, i ke ano r> ka mea ana e honi la. Hoakoakoa mai la o La, i kona poe kauaka imua • o kona alo, me ke kauoha ana aku ia lakou apau e hoomakaukau i ka lakou mau pahi, ina no ka poino, alaiia e ku aku lakou a paio me 'ka enemi, ina no hoi aoie he pomo, alaila aole no he hewa o ko lakou makaukan mau i na manawa apau, I kela pau ana no o ka hoonunulu ana mai X ke!a mapu, 0 kona nalo aku la no ia iloko- o ka ululaau,-aole i loihi aku kēla hele ana, oili hou mai Ia oia, me ka liele pololei a,na mai iniu.i o La, a kamailio mai la ma kana olelo, i ka.maaina no ia La, o ia ka olelo a na mapu { Aia ke kanaka a kaikou e huli nei, ke hiāmoe mai l«i iluna o ke kumulaau," ..wahi ana me ke kuhikūhi ana ak.u, ma kahi ana 1 oili mai ai. "Ua pa'uhia 'loa ia oia 1 ka niameie 1 keia .manawa, h<< hana maalahi ioa ka hi ana aku iaia a make." ' "Mai hoao kekahi o oukou e pepehi akii .iak a. mak? \rahi a La i prine aku ai me ka leo kuoo.. "fe Hēle oukoii apau e hopu iaia, a hoihoi inai iniua o kuu ilo nei, me ke kau ole aku o kekahi «poino o kona kino. Owau o La wale no ke kuleana e'hookau aku ai i na hoehaeha ana maluna ona, aole o kekahi mea e ae," alaila kuhi aku la oia i kona lima, he hoailona, e kauoha aku ana i kona poe kaīiaka e hele aku no kahi e moe la o Tazaua. Ke hele la ua poe kanaka puhuluhulu nei īhe ke akahe eloa, malalo o Jcc alakai ana . a ka māpu, a" s ia lakou i kokoke aku ai ma kahi o ke kumulaau a Tazana e hiamoe ana, la wa i kuhikuhi aku. ai ka mapu i kekahi lala laau mn, aia hoi ua o Tazana e hiamoe ana ke alo iluna, o ka lafa laau, e paa ana no hoi kekahi lima i ka lala laau, ie na \yawae, \ia \vili ae i ka lala, e haule ole ai oia ilaīo. No k(>la inaona loa paha hoi o ua o Tazjma, a no ka noonoo ole ae he poino kekahi e hoohalua aku ana iaia ua kuhpolipo maoli kona hiamoe ana;na |ce moeuhane la 01 a, 110 kona mau hpa hakaka oloko c£iJca uliilaai*, e laa hona, ka puaa, ame kekahi m*u holoholona 'ahiu e ae he nui. . ...• -. # * Iloko o kela pa'uhia loa 0 Tazana, i'ka o ka! mana'wa mua īoa ana i ike ai aia kekahi poind» e hoopuiii ana i.aia, o ia no kona kaakaa ana ae ia i^e' he ekolu mau mapu e kaualako ana iaia a haūle ilalo 0 Wa honua, me i ka kle ana mai o ha kanaka pahuliihulu maiutja ona. | I'kela ike ana o Tazarta i kona poino, o kptla ae la Yto ia e kupaka e Hoohana ana i ltona mau lima ame na wawae ahiki i kona hemo ana, mai keli. xt\zq Holo-i "holona mai, o kona hoomaka aku Ja qo e kii'l 6 ka aleiu! ame ka hejtia, a o ka mea e loaā an* i kiH&' jcnaū puu mahapahana kohu peku hoki, e"kikiwi" ans' aliiki i ka hina ana. ilalo, # eia nae, aole e hiki 1 iia o Tazana ke lanakila maluna o' kela heluna nui, noliili ua pāa iho la oia i ka hopuia e kela poe. ' ■ ■■' ai
MOKUNA XIII. Ua ukali pu aku no o La x mahope o kona poe kanaka, ame na rhapu ekolu, a. i kona wa i ike aku ai e ku'i okoa ana kekahi poe kanaka ia Tazana. .1 e nanahu ana me ko lakou mau niho, ua kauoha okoa aku la oia ia lakou. me ke kahea ana me ka leo nui, aole e hoopoino aku iaia, a > kela hiki hou ole ana ia* Tazann k0 kii aku a paio imua 0 kona mau kanaka, ia \va oia i kahea aku ni: "E hapai mai iaia. a hoihoi ae n.t kela wahi a-kakou i hoomaha mai nei!" O ka huli aku la no ia o La hele, oiai hoi na kanaka e ka'ikai' aku ana ia Tazana no kelA kahua hoomoana mua o lakou. Ka'ika'i nui aku la ua poe kanaka nei ahiki i ka waihoia ana aku 0 ke kino o lazana malalo o kekahi kumulaau, ia wa i haawi ae ai o La i ke kauoha i kona poe knaka e kukulu i» hale nona, no ka mea aole a lnkou hele hou ana aku imua, ua loaa iho la no ke kanaka ano nui ana o-ka alo ana mai o na inea oloko o ka ululaau. "Ke makemake nei au e hoauinoe kakou ma keia wah» 1 keia po. a i ka ia apopo, imua o ko kakou akua, e mohai aku no au i ka puuwai o keia kanaka nana i hehiku i na kapu oko kakou kulanakauhale, ame ke kuahu. Eia ihea ka pahi hoano? Owai ka mea nana i lawe ae i kela palū mai iaia mai?' 4 Aole he hookahi mea i ike i kela pahi hoano, nolaila ua hoole like mai la na mea apau. aole a lakou pahi i ike ai nialuna o ke kino q Ta-zana, aia nn'hoi o ke moe līialie la, me, ka nana ana mai o kona mau maka, me ka p : if}a ika inaina i kela poe kanaka, āka iaia i nana aku ai māluna o La, ka \yahiiie kahuna, aole kn inaina ma kana mau maka, aka o lca : ininoaka kana i haawi aku ai i kela Wahine, me kona weliweli ofe ia mea he make, elike me ia ana i lohe aku ai ia La. i ke kamailio ana ae i kona man kanaka. "Eia ihea kela pahi hoano, au i kaili ai mai ia'u aku v ' i ninau mai ai o La ia TazanJi. "Aole au i ike i kela pahi. koe \vale 110 ka lawe pu ai>A aku o ke kanaka i hele mai ai nie a'n. ma kona 'manawa o ka holo ma-lu ana mai ja'u aku, oiai au e hiamoe ana i ka po. īna ua makemake nui loa oe i kela pahi ea, alaita e ae mai oe, owau ponoi 110 ka mea nana e liele aku e huli i kela kunaka, a hoihoi pololei mai imua o kou alo, ke ae ntai oe e hookuu lanakila ia'u. 1 paa nae kou «nanao e hoolilo iaV he paahao nau, he hana paakiki loa, ka l<jaa hou ana o keli pahi ia oe. , Heaha no Hoi ka waiwai nui o kela pahi au e ake loa nei e loaa? He inea hiki no ia oe ke hana aku i pahi Iklu me ka maalahi loa. No keiu pahi wale no anei ke laimu nui o kou hele ana mai o keia loa, no ka huli ana ia'u, tfrnc kela kanaka? Inā no kela pahi wale no } alaila e hookuu mai oe ia'u, no ka huli ana i ua pahi nei, a hoihoi mai a haawj aku ia oe." Kok« okoa ae la o La i ka akaaka, o ke ano pahenehene, no ka mea aia iloko o keuia puuwai, ua maopopo iaia, o ka hewa a Tāzana i kana aku ai, ua oi loa aku kona ko'iko'i mamua o kela pahi hemolele o Opa, a iaia uae e naiia aku b maluna o Tazana' me ria.liina ame na wawae i paa i ki haūhoaia i ke kaula, ua halo'ilo'i ae la kona mau waimaka.
| me ka huli anā aku nana i kahi c. i ole ai e ike mai kona poe : i kela ano.ona. f -t Mc 'kelamānaō alolia nae iloko o 1 .a r 110 kanaka fij).otkaju A kona puuwai i.iini ai, aole 110 oia i hoololi ae paai e hmkau aku i ka maluna ona, na ka | hoole ana mai i ko ia nei aloha. ~ : 14ia paa ana oka h£lc ike kukuluia eim kanakft. hoihoiia rakit 'la oTateana malokō olaila e'waiho āi. mo ka j ana kku ioua o i koiia poe i "I keia po, ē hookau akn 110 n!u Ina hana hoehaeha lie inuKmaluna o keia kanaka, a ma ka manawa e o. mai ai na 1 kukuna malamalama o ka la i ke "kakahiaka, e hooinakauka'.i ! oukou i kekahi kuahu, no ka mohai ana aku i ka puuwai o l.ka kakou piō imua o ko kakou akua. K hoakoakoa mai | Ouko'u i ka wahie a nui, a e kukulu i ke kuahu a like loa | kk' nui me leela kiiahu ma Opa, iwaeila o kekahi wahi onea--1 nea. i hiki ai i ke Akua La ke nana iho mailuna mai o kona. \ \vahi e k£u ana, ā haawi mai i na hoomaikai ana ia kakou/* i ¥ a koeiia inai o kela la, he hookahi hana nui aua ka- | naka o l.a, o ia no ka lffele ana e huii wahie, a "hoakoakoa māi ma kekahi wahi oneanen me ka hana ana i ke kualiu, a | ; iJokb np hoi o kela manawa hookahi, a lakou e hana la i ke. ke hoke. nui 1a i ke olioli, me ka maopopo ole nae x in o kf!e kaona kme ka manao o na olelo a lakou e hana j»W, koe wale »o ka paanaau ia lakou, no ka mea he hana | hiaa ia 9 kri hoōpaanaau ana i.na mele olioli. mai kekahi hahAUna rnāi a i kēkahi, pela iho la i paanaau ai i kein poe 1 K3.tlclK<l. Aia lioi. o J-a maloko o ka hale i kukuluia ai no Tazana kahi 1 holoholo ai, a i kela ame keia manawa, e alawa iho kna oia rta,na i ka waiho ae o Tazana. Aia iloko o Tz2an?. aol<i he inanaolana nona, no kona pakele, no ka mea ua hoao oia e mokumoku i na kaula i hauhoam ai kona mau lima m* na tvawa£, aole he wahi mea a alualu ae, he o ia inau kn paa i,hnhoaia ai, aole 110 hoi ana wahi e kauka'i aku ai. r loaa he. maii kokua nona, no ka mea ua hoopuniia kon.i mau oao pu e -na enemi, nolaila o ka mea maopopo loa, e make ana oiā; eia naef me ka make e kau mai la imua o koha māu maka, aole ia he mea no kona helehelena e hoike rhai ai i ka mkkā'u ame ke kaumaha, aka e haawi mau aktt ana no oia i kana mau minoaka ann i ka wa n Lā e natrv pololgi mai ai ma kona mau maka. K No .^ e ! a minoaka mau mai hoi o Ta7jana,' wehe okoa ae la o La 1 kana pahi, a paa iloko o kona lima akau, me ka hoam ana ae maluna o ka puuwai o Tazana, eia nae, .aole ona hoopa īho 1 ka pahi 1 ka umauma o kana pio, he man hna hoomaka uka u wale no kela ana imua o Tazana. a hiki hoi .paha, aia a uhi mai ka malu o ka po, o ka manawa auanei ia a'u e hōehaeha aku ai ia oe," i nambnamii liilii iho ni o La iaia wale iho 110. Nana mai la, oia i ka _moe malie aku o ke kino o Tazana, maluna hoi o ioon i helehelena kanaka u'i, me kela mau papalina e haawi ma aku ana i na minoaka iaia, alaila hookuoo loa iho la u«i wahine nei, mamuli o ka hoala ana mai, i ko Tazanā hoohokg. ana aku iaia. pela hoi 4ia hana a keia kanaka, i hoohoka aku ai i kona mana, ma ke ano he kahuna no |ce akua 0 kona mau kupuna, pela kela-pakele ana o Tazana mai kona m'aria akti 110 ka ek<">lu ona manawa. Mc kela mau noonoo īloko o La, kukuli iho la ua wahine nei ilalo ma ka aoao o 1 azaha, hoopa aku la oia i ka oi o kana pahi ma ka aoao n lazana, me ke kaomi ana.aku, aole nae ia he wahi mea no J azana e eeke v ae ai, aka ke nana malie wale mai la no oia ja La, me kela minoaka no ma kona mau papalina. . Ile keu aku ka .u'i oka helehelena o Tazana! Kulou iho la 6 La a kokoke i kela mau maka nohea ē nana āe ana iaia, auwe rio hoi e, aole ana wahi e hoohalahala ai, 0 ka \raiho ae a k kanaka u'i, pali ke kua, mahina ke alo, o ia no oe o ka lau ntata pala o ke kuahiwi. Hookuku mai la oia i na maka o Tazatta, me ko na kahuna iwaena o kpna poe kanaka, ka poe ana e koho aku ai i kekahi o lakou i kane nana, aia he llke ole nui mawaena o lakou me keia kanaka, alaila hakaM )a konl kino me ka haalulu, rto ka pihi ika hooiiia nei e li!o mai ana kekahi o na pūhuluhulu. |ne ka helehelena pupuka, i kane nana, oi aku kpna make ana, mamua o kona ae ana aku e līlo i wahine na kekāhi o ,keia poe pupuka. (Aole i pau.) .