Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 22, 4 June 1920 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

SOLOMON HANOHANO, LUNA HOOPONOPONO

HOOPUKALA I NA KAKAHIAKA POALIMA APAU

POALIMA

 

KE KULA NUI I HAWAII NEI

 

            @@@@@@@ ai me ke kanawai a ka ahaolelo kuloko aku nei a ke kau i hala, i hooholo ai, ma ka la @@ @@ mahina o lulai e hoea mai ana, e pau ai ka ikeia@@@ @ ke Kula Kiekie o Hawaii, ma Manoa ae nei @@ ke@a inoa, a e o aku ana ia ma ka  inoa ke Kula Nui @ Hawaii @ a ma kekahi olelo ana ae hoi, ua @@@@@@@ ae ia a kaulike me na Kula Nui ma Ame- @@ Huipuia.

            Heana nae ka manao o ka hoololiia ana ae o ka @@@@ @ keia kula, a heaha hoi ka lilo ana o ia hoo- @@@@ @@@a ana, i mea ano nui ia ka kou ma Hawaii- @@@@@ @ia no ka mea ano nui, ua hoihoi maoli ia mai he kula nui, a imua ponoi o ka kakou alo, e @@@@@@ mai ai kakou e hoouna i ka kakou mau kei@@ ma keia kula e koonaauaoia mai ai, i na ike @@@@@ @ @@ ola ia maloko o na kula kiekie ma Hawaii nei. he pomaikai nui hoi i loaa ole i ka hapa @@@ @ @@ kanaka opip ame na wahine opio o Hawaii nei. o ka aku nei i hala, ka mea nana i oki @@ @@ i ka imi naauao ana. o kekahi mahele nui o @@ kakou mau opio.

            Ua mai uo ka makemake iloko o kakou na kana-@@ Hawaii, e hoouna i ka kakou poe keiki, mahope @@ @ ka lakou puka ana mailoko mai o na kula @@@@@ ma Hawaii nei, no ka hoomahuahua ana i @ lakou naauao, maloko o na Kula Nui ma Ame-@@@@ ka pilikia nae o ia no ka nele i ke dala; o @@@@@ i makaukau. a i loaa na kokua ana mai a @@@@@@ mau hoaloha ili keokeo, o lakou ka i loaa @@@@@naauao kiekieie ma kekahi mau ike kuhoho-@@@@@@@@ ola i ka hapanui o na  keiki Hawaii, a i @@@@ @@  ke ike nei kakou, o lakou kekahi poe e paa @@@ nei i na kulama ko'iko'i iloko nei o ka aina, ma @@@@@@@@ aupuni, a ma na oihana e ae.

            Ma ka Poakahi aku la i hala, mailoko mai o na @@@@@ @@ ewalu i hookuuia me ko lakou mau pala-@@@@ @@@@@ikai, ame na degere, ma ka lakou mau @@@@@ akeakamai i a'o ai, he hookahi wale no keiki Hawaii, he hoike ana mai keia, i ka haule hope loa kakou na Hawaii ma ka hoouna ana i ka kakou @@@ keiki, a kela kula, kahi e hookuuia mai ai kakou me ka naauao ame ka makaukau,  ma kekahi @@@@  oihana aeakamai e noho poo ai lakou maluna ka lakou mau hana ike pakahi iho ma Hawaii nei. Eia na keiki a na makua  Kepani ame na Pake @@ holomua nei ma na ika kuhohonu e a ora nei ma keia kula ke hoouna pu nei na makua haole i ka lakou mau keiki ma keia kula, pehea koi kakou na Hawaii Peia wale iho la no anei kakou e ku@@ ai a nana i ka neemua o na keiki a ua lahui e ae a e ku maile no ka kakou poe keiki i kahi hookahi a e hele koke aku i ka hana e noho @@@@@ aku ai malalo o na haku hana me ka hookuanui o ko lakou ola ana.

            Ea ua pau ko kakou hoohemahema wale ana i keia pomaikai nui, ua pai ka hiamoe ana, e lilo na makua Hawaii i poe hooikaika i ka lakou poe keiki e huli nui i ka ika ame ka naauao in a e pau @@ hele ana ma na kula haahaa, elike me Kamehameha. Sana Iuli McKinley ame Punahou e komo aku iloko o kei akula e koho i na hana i makemake ai a e ao hoi i ma makaukau a pau no ia @@@@ a i ka wa e hookuuia mai ai me na palapala hoomaikai, aole loa he kanalua ia makou ke olelo @@@ ua makaukau na oihana e kakali mai ana ia lakou maanei nei.

            Eia keia kula nui malalo o na lilo o ke aupuni @@@@@@@@ ame ke teritore, me ka uuku loa o na hoo@@@ ma ka ao ao o na keiki; e ike mai kakou e na Hawaii,. us wehe hamamaia ka ipuka no na keiki @@@@ o Hawaii nei, e komo aki ai ma kela kula, o @@ paipai ikaika a keia pepa ia kakou na Hawaii, e @@@@ aku iamua, i ka nee ana o ka manawa, a e @@@@ ka manao makee iloko o kakou i keia wa, i hookahi ke komo like ana aku o na keiki Hawaii, me na keiki o na lahui e ae ma ka heihei no ka loaa @@@ naauao ame ka makaukau oi ae, i ko ua makaukau i loaa ia kakou keia la.

            Eia o Hawaii me kona mau oihana lehulehu ke ku nei. me ka lawa pono pla i na kanaka kupono @ makaukau na lakou e hoohana aki ia mau oihana no keia kumu i kikoo ana aku i na kanaka maiwaoo nai in a e hiki ana ia Hawaii ke hoolako i kela mau ohana. me na kanaka akamai.

            Loko o keia mau la e kamailioia nei ka hoopulapula hou i ka lahui Hawaii he bila kanawai hoi ka @@@@@@@@ aku iloko o ka ahaolelo lahui o Amepuka e hookaawale ana i kekahi mau eka aina, no ka hookuonoono ana o na kanaka Hawaii, no keia kumu aono kekahi mau kumu lehulehu e ae, i kupono loa ai ka hoouna ana i ko kakou poe kanaka @@@@ maloko o keia Kula Nui o Hawaii, kahi e loaa mai ai ia lakou na ika kuhohonu, e pili ana i ke ano o ka malama ame ka mahi ana i ka aina, pela hoi ka makaukau, ma ka malama ana i na  holoolona, @@@@ na ike e ae he nui i pili loa aku i ka holomua ka noho hookuonoono ana.

            Uwoki ka lilo ana ma na hana lealea, kekahi e ma luamimilo nana e alako nei i na, keiki Hawaii @@@@ e hoopau i ka noho hoopilimeaai wale ana aku malalo o pa ohana, e kaukai aku ana i na kokua ana mai a na makua, o keia kakahi pilikia nui iwaena o kakou na Hawaii, aka e kikoo aku i ma ioina alaka a na lahui e, a e hoohalike ma ia mau lahui e hoea mai auanei ka la ma keia hope aku e oni ana ka lahui Hawaii imua.

 

                                                E MALAMA I NA BONA AIE AUPUNI

            I ka manawa i komo aki ai ke aupuni o Amerika Huipuia iloko o ke kaua, he mau makahiki ae nei i hala. ua koiia mai na makaainana e kokua aku i ke aupuni, ma ke dala, me ka loaa na ia lakou, o na bona aie, mai ke aupuni mai, ma ke ano e hoihoi hou ia mai ana na dala apau i haawiia aku i ke aupuni, me ka ukupanee pu no kela mau dala, e ukuia i kela ame keia makahiki, ahiki i ka wa i aelikeia ai, no ka uku piha ana mai o ke aupuni i ka huina dala i aieia mai.

            I ka nana aku i kekahi heluna nui o ko kakou poe ma Hawaii nei, he mea liilii wale no iloko o ko lakou noonoo, kela mau bona aie, no ka mea, i ko lakou wa e makemake ai i ke dala, e kuai hoolilo aku ana lakou i kela mau bona aie, i ka poe dala, me ke kumukuai emi mai, i ka huina pina i haawina aku i ke aupuni ma ke ano kokua a o ka poe i lilo aku ai kela mau bona o lakou ke ohi mau ana i na dala ukupanee, ame ka huina piha o ka bona, i ka wa e hoea mai ai no ka ukuia e ke aupuni

            I kela mau bona aie aupuni he dala kuike kela, me he mea la ua hookomoia maloko o ka banako, e ohi mau ai ka poe he mau bona ka lakou i ka ukupanee iloko o kela ame keia eono mahina, aole he hopohopo iki no ke poho, a uo ka hoi hou ole mai paha o kela mau dala; aka o ka mea oiaio loa, ma kahi o ka uku ana i kahuina o kanalima dala noo ka bona hookahi, e loaa ana iaia, mai ke aupuni mai, kela huina dala, me na dala ukupanee mahuahua elike me ka nui o na makahiki a ke aupuni e paa ai i kau dala, ahiki i ka uku ia ana mai.

            Ua ike ka poe naauao ame ka poe hoopukapuka dala i keia pomaikai nui, no ia kumu aia mau ko lakou mau maka, e kau mai la maluna o ka poe hemau bona aie aupuni ka lakoi i makemake e hoolilo aku e kuai mai ana lakou me ke kumukuai haahaa aole malalo o kekahi kumu e ae aka no ke ake ana e holo aku na pomaikai ia lakou la a o oe ke poho ma o ke emi loa o kau bona aie i lilo aku ai.

            Eia hott in a ua pau na kupona ukupanee o kekahi bona, alaila e waiho ae i na bona i pau, ma na hale banako, malaila e haawiia mai ai i mau bona aie hou, me na kupona ukupanee pela i na manawa apau e pau ai na kupono ukupanee e waiho mau ae i na bona, i na hale banako ahiki i ka wa e hoea mai ai i ka wa a ke aupuni e uku puha mai ai i na bona.

            E akahele loa no hoi i na bona aie, mai hoohemahema wale uo ka mea, i ka wa e haule ai, a e lilo aku ai paha i ka aihueia, he hana pohihihi loa ka huli ana aku ua hiki kela mau bona ke kuaiia i kela ame keia manawa me ka makaukau mau o ka poe dala, e lawe aku a hoolilo hou aku i kekahi, elike me ka lakou e ike ai he pono.

            Aohe malama pau i ka iole, wahi a ka olelo a kahiko, nolaila e malama i ka oukou mau bona aie aupuni, he dala maopopo loa ia i hoahuia aku ma kahi kupono loa, e hua mai mai ai i ka ukupanee i kela ame keia eono mahina iloko o ka makahiki.

 

HOOLEIA NA KUMU HOOHALAHALA

 

            O na kumu hoohalahala a na kumukula o Oahu nei, ma o kekahi, komite la, o ka waiho ana aku imua o ke Kiaaina, e ku-e ana i ka rula, i hooholoia e ke komisana hoonaauao, e hooloihi ana i ka manawa kula, he hapalua hora hou aku i kela ame keia la kula iloko o ka pule apuni keia TeritoreL ua hoole mai ke Kiaaina ia mau kumu hoohalahala, me ka apono ana i ka mea a ke komisana hoonauao ame ke kahukula nui i hana ai: nolaila i ka nana aku ua hoea mai i ka manawa e hookomoia aku ai na manao maikai ole iwaena o kekahi mau kumukula, me na poo o ka oihana hoonaauao o ke teritore, ma keia mua aku.

            He kuleana nui ko ke Kiaaina e kapae ae ai i kela rula i hanaia e ke komisina hoonaauao, a e apono ai paha: i kona apono ana aku nae i ka mea a na komisina hoonaauao i hana ai, a hoole aku hoi i na hoohalahala a na kumukula, i ka nana aku, ua hookahuaia kona noonoo maluna o na mea a ke kahukula nui i hoakaka aku ai imua on a, a manawaho ae olaila, ua nana aku oia maluna o ka poe ana i hookohu aku ai i mau komisina hoonaauao, o lilo auanei kona hoole ana aku i ka mea i hanaia e kela komisina, i mea nona e nemaia mai ai oiai oia ponoi no ka mea nana i koho aku i kela mau komisina hoonaauao.

            Ma keia kau ana i rula hou, no ka hui o na hora kula o ka la, o na kula aupuni, ua konoia mai na kumukula ame na haumana pu, e hoea aku no na halekula he hapalua hora mamua ae o ka manawa maamau e hoomaka nei o na kula, he hau maalahi paha keia ma kekahi mau kula, aka nae ma kekahi mau kula he hana pilikia no e laa na kula i noho kaawale ai na haumana ame ke kumukula mai ka halekula aku.

            O kekahi mea maikai ole i ka nana aku, ma o keia rula hou i hanaia e ke komisina hoonaauao, i kueia mai hoi e na kumukula ua hoea mai i ka wa e hoalaia mai ai ka mahaelua ana o ka noonoo o na kumukula mai na komisina hoonaauao mai.

            Oiai na kumukula e koi mai ana e hoomahuahua hou ia ae ko lakou ukuhana, he koi hoi i kokuaia aku e ke kahukula nui me ka hoea ole mai nae i ka manawa hookoia ai kela koi: he hana kohi ole, ka hoomahuahua ana ae i ka manawa hana o na kumukula, me ka hooii hou ole ia ae o ko lakou ukuhana a me kekahi olelo ana ae oi, mamua ka hoomahuahua ana ae i na ukuhana, a mahope ka hoolohi ana aku i na hora kula o ka la.

 

NUHOU KULOKOKOA

 

            He o ia mau ka makepono o na meakuai ma ka makeke kulanakauhale, i ka manawa o na waiwai kalepa e hoea ae ai malaila, a i kela ame keia manawa.

            Ma ka Poalua nei i hookohu hou ia ae ai o J. B. Lightfoot e ka Lunakanawai Kiekie J. L Coke i lunakanawai hoomalu no elua makahiki hou no Honlulu

            E hala ana he mau pule i ke kakauleka o ka Papa Hawaii Henry P. Judd ma kahi hoomoana aa koa ma Leilehua, elike me kana o ka hoike ana mai i keia keena

            Ia Henry Williama ka haiolelo hoomanao o ka La o Kamehameha ma keia Poalima ae, ka la 11 o Iune. mamia iho o ke kii o Kamehameha, e ku nei ma ke alo o kahale aupuni

            Ua hoopaneeia na heihei o ka la apopo maloko o ka Paka Kapiolani a ka La o Kamehameha mamuli o ka pau pono ole o ka hanaia ana o ka pa laau, ka hale ame ke kahua heihei.

            Ma keia Sabati iho e huliamahi ae ana na ahahui Hawaii, no ka hele ana i ka pule ma ka luakini o Kawaihao, no ka hoomanao ana ma ke anaina haipule no ka La o Kamehameha.

            Ua hoike ae nei ka hale puhi palaoa o Love, ua hoopii hou ia ae ke kumukuai o ka omoomo palaoa i keia manawa, he 12 keneka no ka omoomo liilii, a he 18 keneka no ka omoomo nunui.

            Hoko o ka mahina o Mei i hala iho la he ae wale no mau ma'i flu i ikeia maloko o Honolulu, elike me ka hoike i hoihoiia ae i ka papa ola, a hookahi ma'i hou i hoikeia ae ma ka la i nei o Iune.

            Ma ka Poakahi iho nei i hoomaha ai ke Kula Kiekie o Hawaii, a ma ka mahina ae nei o Iulai o keia makahiki e loli ae ai ka inoa o kela kula, a e ikeia ana ma keia mua aku ke Kula Nui o Hawaii.

            Eia no ke komisina o na hana o ka lehulehu, ke noke mai nei i ka ninaninau pono i na hana o ka hui kelepona, no na mea e pili ana i ka olohani i hoalaia ne e ka hui aniona o na kanaka hana uwila.

            Ua hala aku nei kekahi mau keiki e Punahou me Kamehameha no kekahi o na kahua hoomaamaa koa o Amerika, e hala ai he mau pule lehulehu ia lakou malaila, mamua o ka hoi hou ana mai no Honolulu nei.

            He o ia mau no ka pipii o ke kumukuai o ke kopaa i keia manawa, in a nole e kaa aku ana ka hoomalu ana i ke kumukuai malalo o ke aupuni, alailu e pinana hou aku ana ke kumukuai ma keia mua kake iho.

            Ma na mea i hoikeia mai i keia keana, e haawi aku ana na Maori o ka hoea ana mai no Hawaii nei, i kekahi anaina ike akea, ma keia mua iho, i ka wa e hoomaopopoia ai ka manawa maikai loa no ia anaina ike.

            No ka hoohalike ana aku paha hoi me Mr. J. K. Mokumaia, eia kekahi poe ke komo mai uei i na lolewawae apani i keia manawa, ma ka hele ana i ka hana a ma na alanui no hoi, no ka hoemi ana mai i na hoolilo o ka lole.

            Eia no ka põe wawahi olohani ke hele mau nei i ka hana o na mahiko o Oahu nei, aina he oiaio na lono i laweia mai i keia keena, he heluna nui o na wahine Hawaii i hele i ka hana o na mahiko, ma ka elua dala o ka la.

            He hoopii koi poho o $15,000 ka i hookomoia ae e Florence Campbell, e S.A Campbell, koua makuakane, e koi ana i ka J. M. Levy Co.. no ka hooku'i ia ana o ke kaikamahine e ka kaa otomobile e kalaiwaia ana e kekahi limahana a ka hui.

            I kulike me ka moolelo a ka poe i pii ai iluna o Halekala mamuli o ka paa @@@ i ka ohu ua hike ole ke ikeia iho ka moali alanui a ua kauliilii aku i o a ianei me ka auwana ana no ke kahi mau hora na lala o ke Kalapu Trail & Mountain

            Ma na lono i hoikeia mai i Honolulu nei, mamuli o ka nunui o na dala mamuahi a na mahiko o Kauai e haawi ae i na limahana, ua kono okoa ia aku na kauwa e noho hana, e waiho i na haua emi o ka uku, a e hele i na hana mahiko, kahi e loaa ai na dala nunui o ka mahina ia lakou

            Mahope iho o ka noonoo akahele ana o Kiaaina McCarthy i na kumu hoohalahala a na kumukula, e ku e ana i ka hooloihiia aku o ka manawa kula, elike me ia a ke komisina kula o ka hooholo ana, aeole oia i ike i kekahi kumu e apono i kela rula hou i kauia e ka papa komisina kula.

 

NUHOU KUWAHO

 

            KIKAKO, Mei 31--Ma ka po aku la i hala i ki ae ai o Miss Mary White iaia iho me ka pu mahope o ka hooleia ana mai o kona makemake e mare me Iosepa Keller. Ua noiia mai o Keller e Miss White e ai pu me ia i ka aina ahiahi a mahope o ka ai ana ua lawe aku la iaia i ka hale hoikeike kii, a mahope ua noi aku la iaia e hele pu e hjoloholo me ia iloko o ka paka. I ka hiki ana aku ilaila ua noi mai la o Miss White ia Keller e mare laua, me ka hoakaka pu ana mai ua hoolako oia i kekahi hele me na mea apau no laua mahope o ka mare ana, Ua hooleia aku kana noi e Mr. Keller, a no ia hoole ana aku o Keller ua hoohokaia aku ka manao o Miss White a o kona ki ae la no ia iaia me ka pua panapana.

            MANILA, Mei 29-- Ua pii hou ae ke kumukuai o ka waiseke maloko o Manila mai wa 20 a i ke 40 pakenaeka iloko o na pule elua i hala. O ke kumu o keia ii hou ana ae la mamuli no ia na laikini i kauia mai e ka oihana loaa kuloko, a o kekahi kumu no ke emi mai o ka loaa o ka waiseke mai Amerika mai.

            WAKINEKONA, Mei 30--I'a hoemi ia mai e ka Peresidena Wilson ka hoopa'i paahao o Mrs. Kate Richard O'Hara o St. Louis. ka wahine i hoopa'iia ai ma ka mahina o Aperila, 1919. no kahakai ana i ke kanawai hoomakakiu ua hoahewaia o Mrs. O'hara a ua hoopa'iia he elima makahiki e noho ai ka halepaahao.

            PEKING, Mei 28-- I'a hoea mai ianei ma ka la aku la i nehinei o Charles. R. Crane, ke kuhina Amerika hou loa hookohuia mai ai i Kina nei. Ma ka la apopo e lawelawe aku ai oia i kana hana ma ke ano he kuhina.

            MANILA, Apr 22-- Ua pau i ka hanaia na hana i hoolaia no ka wehe ana i kula Amerika no na keiki a na Amerika ame na Pelekane maloko o Manila nei. Ua mauaoia iloko o ka mahina o Iune e weheia ai, ka manawa mau e weheia ai na kula o ke kau maloko o na Mokupuni Pili[ino. Ka keia manawa aohe kula no na keiki a na America ame na Pelekane he kakahiakhi wale no o na keiki a keia mau lahui e hele nei i ke kula a na Pilipino.

            CONSTATINOPLE, Iune 1.- Ma ka la aki al i nehinei i kiia mai ai kekahi man poka pahu e na koa tureke maluna o ke kulanakauhale o Karagatch ASia Uuku, kabi a na koa Heleno e uohou ana. He lono ka i hoikeia mai aia he kaua ke hooukaia mai la mawaena o na Tureke ame na Helene ma ka hewa aku o Karagatch.

            WAKINEKONA, Iune 1,-Ua kuka@@@@ ae e ka aha hookolokolo kiekie ke  kue i ke kumukanawai o na manao o ke kanawai loaa makahiki laua e kei ana i ka peresidena ame na lunakanawai federala, komo pu me na lunakanawai o na aha kiekie, ke uku i na auhau loaa inakahiki maluna o ko lakou mau ukuhaoa.

            WAKINEKONA, Iune 1.- Ua hooholoia ma ke ahiahi loa ana iho o keia la e ke senate, ma ke koho ana a 52 ia 23 kue, a ua hoonaia aku i ka hale ka olelo hooholo e hoole ana i ka haawi aku o ka ahaolelo i ka mana i ke nei a ka peresidena e apono i ka laew ana mai ia armenia malalo o ka Amerika hoommalu ana.

            NA MARE Sam Kahookano ia MArtha Kalaluhi. Mei 22.    Lewis L. Black ia Rachel Range, Mei 23. Argual R. Boles ia Mary Hoopi, Mei 23. James W. Walker ia Lizzie Turner Mei 29.

            NA HANAU, Na MAnuel Cabral ame Mary kaniai, he kaikamahina, Mei 15. Na August Markham ame Hilda Peek, he keikikano, Mei 19. Na Lino Fernande Jr. ame Philino Kaiamaka, he keikikane, Mei 21. Na C.K. Thompson aune Hermina @@@@@@@, he kaikamahina, Mei 26. Na F. A. Peterson ame Mary Kaluhe kaikamahine, Mei 30. Na E. S. Lee ame Rebecca K. Hasseawitter, he kaikamahina, Mei 31.

            NA MAKE, Annie Kaimi, ma ke alanui Haniwai, Mei 26. Emily Kaia, ma ke kihi o na alanui Puowaina ame Miller, Mei 27. william MArkle, ma ke alanui Ala Moana, Mei 31.

            Ua makemakeia na lala apau o ka Ahahui Poola o na Wahine e hiki a ma ka luakioi o Kawaiahao ma keia Sabati ae e hiki mai ana no ke komo pu ana aku e malama i ke anaina hai pule e malamaia ana ma ia kakahiaka, horu 10:30 a.m. no ka Na'i Aupuni o Hawaii nei, Kamehameha I. Pela pu me ka hoea ana aku ma Aala Paka ma ke kakahiaka o ka Poalima, Iuna 11, no ke komo pu ana aku i ke ka'ikuaka'i e malamaia ana ma ia kakahiaka.

 

PUKA MAI KE KULA AKU ME NA INOA HOOHANOHANO

(Mai ka aoao Ekahi mai.)

 

            Ua pomaika'i loa o Hawaii nei i ka loaa ana o kekahi Kula Nui elike me keia, wahi ana, no ka mea, ma kaho o ke kauka'i ana aku o kekahi poe opio e holo no Amerika e hoonaauoia ai, aohe noonoo ana e holo aku i Amerika, e huli ai i ka ike, no ka mea ua laweia mai keia kula a imua o ke alo, e hiki ai i na keikikane ame ua kaikamahine ke hoonaauaoia ma kela kula. Wahi hou ana, iaia aku nei ma Wakinekona, a ma kekahi paina i akoakoa ae ai kekahi poe hanohano, ua kamailio ae kekahi o ka poe haiolelo ma kela paina; iloko o na makahiki aku nei i kua hope, ua nana aku na maka o na kanuka Amerika ma ka Moana Akelanike, no kolaila poe kanaka naauao ame kolaila mau hana ano nui, aka nae i keia manawa, ua ulu ae kekahi manao e halia mai na maka i ka Moana Pakipika, a ma ia ano e loaa ana ia Hawaii nei kekahi pomaikai nui ma keia hope aku; a ua lohe nui no hoi oia i ke kamailioia ma Wakinekona, no ka hoea mai i ka manawa e malamaia ai o kekahi aha olelo akeakamai ma Hawaii nei. Ua uwalo mai oia i ka poe kuonoono oloko uei o ka aina, e haawi i kekahi mahele o ko lakou waiwai, no ke kokua ana i keia Kula Nui o Hawaii, ma ia ana e lilo ai ia mau kokua ana i mea e holomua ai na kanaka opioame na wahine opio o Hawaii nei.

HAAWIIA NA DEGER I KA POE I PUKA

            Mahope iho o ka haiolelo a kiaaina McCarthy i haawi ae ai ka Peresidena Dr. Dean o ke kula i ne palapala hoomaikai me na degere i na haumana ewalu i puka keia makahiki, no lakou na inoa malalo iho nei:

            Edwin Horace Bryan, Jr. ma ka ike akeakamai; Elbert Dung Wai Ho, ma ka ika enekinia; Lionel VErner Brash, ma ka ike kauka kopaa,; Ernest Kong Tai Pong, ma ka ika enekinia; George Cutter Bromley ma ka ika kauka kopaa; Harry Lea Denison, ma ka ike kauka kopaa; Charles Fredrick Poole, mo ka ike kauka kopaa; Hung Lum Chung, ma ka ika mahiai.

            Mahope iho o ka hookau ana aku i na degere maluna o kela ame keia keiki i puk mailoko alu o ke kula i maa olelo pokole, e pili ana i ke Kula Nui o Hawaii, ma ke ano ua kaulike ia me ua Kula Nui ma Amerika, a e malamaia ka oioio ame ke aloja i ka oiaio e pono ai.

APONO KE KIAAINA I KA PLELO HOOHOLO.

            Ua apono ke kiaaina C.J. McCarthy ma ka Palua nei i ka olelo hooholo o na komisina kula a ka pihana hoonaau ao ma ka lakou haawai o kekahi mana wa kokoke aku nei i hala ma ka hoohui ana i 30 minuke hou i na horu kula o ka la. Ma ka la  1 ae nei o Sepatemaba e mana ai ia rula hou i kauia, a ma ia hope aku e hoea mua ae na haumana i ka halekula ma k hora 8:30 a mamua ae, aole hoi ma ka hora 9 o ke kakahiaka elike me mamua.

            Ua lilo keia rula hou i kaunia e na komisina kula i kumuhana na na kumu kula e noonoo a e kamalilo ni ai una kekahi manawa i hala, a o ke kumu hoi o ko lakou hoouna ana ae i kekahi leka i ke Kiaaina McCarthy, ma o ka oihana hoonaauao la, a maloko o ia leka ua hoakakaia na kumu o ko lakou hoohala hala ana. Ma ka hoakaka a na kumu kula aole lakou i hoohalahala no ka hapalua hora hou i hoohuiia mai, aka ma ka lakou koi aole lakou i hoikeia aku he rula hou ke noonooia ana e na komisina kula.

            Ma ke kakahiaka Poalua nei i hoouna aki ai le Kiaaina i kekai leka pane ia Miss Thelma Murphy, ke kakauolelo a ke komite a na kumukula, ka poe na lakou i hoolala i na kumukula, ka poe na lakou i hoolala i na kumu hoohalahala, e hoike aku ana ua noonoo akahele loa oia i na kumu hoohalahala i waihoia mai, a ma ka apa hope loa ua hoike aku ke Kiaana i kona manao aohe kahua kupono o ia hoohalahala ana a na kumukula, a nolaila oia i opono ai i ka rula hou a na Komisina kula i haku ai. O keia malalo nei ka manao o ka leka a ke Kiaaina:

Iune 1, 1920

Miss Thelma K. Murphy,

Kakauolelo, Komite o na Kumukula, Ala nui Victoria, Honolulu, Oahu. E ka Madame:-o kau leka mai ke komite mai a na kumukula i akoakoa ai ma ke Kule Kiekie McKinley ma ka Poaha, Mei 20, no ka noonoo ana i ka hoohui ana i ka manawa i koiia o na kumukula e ka rula i aponoia ma kekahi manawa kokoke i hala aku nei e ka oihana hoonaauao ua haawiia mai ia iau e ke kahukula nui o ka oihana hoonaauao.

            Mahope o kou noonoo piha ana maluna o na kumu hoohalahala a ke komite ua hooholo au i kou manao aohe kahua o ia mau hoohala ana, a nolaila ua aponoia e au i keia la na rula i kauia elike me ia i aponoia e ke keena a ka papa hoonaauao. Me ka oiaio loa, kou. C.J. McCarthy, Kiaaina o Hawaii.

            Ma ka Poalua iho nei, ka la l o keia mahina, i hoopii hou ia ae ai ke kumukuai o ka waiu, he ekolu keneka maluna ae o ke kumukuai maamau.

 

HOOMANAO KO HONOLULU NEI I KA LA KAUPUA.

(Mai ka aoao Ekahi mai.)

 

            ehaeha, he mea na'u e haaheo ai ma ka mahalo nui no ka hoea ana mai i ka wa e lokahi like ai ka lahui, ka mea nana i hoolilo ia Amerika Huipuia, i aupuni ikaika iloko o ka nee ana o ke au o ka manawa.

            O na waiwai i hooliloia, o ke koko hoi i hookaheia, a o na puuwai i wawahiia, aole ia i nui loa, no ka uku ana aku i na kokua kumukuai ole no ka maluhia o ke au malamalama o ke ao nei.

            Inu aole i hoopono ka hana nui i manaoia, in a ua maaelua ke puuwai o Amerika, a ua hoonawaliwaliia kona ikaika, a ua hemahema maoli kakou, ka poe o keia mau la, no na hana ame na ko'iko'i i kau iho maluna o kakou.

            Iloko o ka lokomaika'i o ke Akua Kiekie loa, pela iho la i hooholo ui na kanaka o ka repubalika lanakila o ke Ao Hou, e malama i ka  manaoio o ko lakou mau makua, a hoanohou i ko lakou kupaaa mahope o ko lakou have.

            I ka manawa i hoalaia ae ai ka ninau, nana i kauo i na pualikoa o ka Akau ame ka Hema iloko o ke kau hahana loa, i ka manawa hoi o ka leo kupinai o ka pu hope loa i wawalo aka ai iloko o ka lakuhia, i ka wa i loaa ai i ka pahikaua i kihe'ahe'a ole i ke koko a Lee, he wahi e waiho ai, iloko o ka lima o Kalani, akahi no a loaa mai he manaolana i ke kanaka ana.

            Iloko o ke koko o kona poe kanaka Maerika i pau i ka make i kakauia ai ka hoopau o ke kuakoa, a maluna hoi o ko lakou mau lua kupapau hamama, i hoopaaia ai kona mau waiwai nui, awe kona hanohano laahia, e kupale aku i ka mea aawaliwali, ame ka mea hoopilikia wale ia mai apuni na wahi like oia o ka honua nei.

            Aole loa ia i haulepahu ale ma kona hooko ana aku i kana mision laahia. Ua haaiia aku ia i kona mau waiwai he nui, no ka leo uwalo mai ke Ao kahiko mai, me he lahui kanako la maluna o kekahi aina panoa, e ake au o e loaa ke kokuaia aku. O ka loaa ana o ke kuokoa ia Cuba, ame ka haulehia ana o Kelemauia a weluwelu liilii kona mana kakauha, he mau kiahoomanao ia no kona ikaika ame kona mana.

            O na oolo ku ma Europa ame na ma aao alunu o na lahui, aole kekahi o ia mau mea i lilo i mea nona e komo hekai wale aku ai no ia mau hana, aka mamuli wale no o ka hoao ia ana mai e kekahi mana hoopilikia, e kau i kona mau lima no ka hoopoipo ana i ke au holookoa, akohi no oia a hapai ae i kona leo o ke kue me ka hoouna ana aku i kona au pualikoa ma ka moana.

            Aole i hoohana maoli ia kona mana, koe wale no ma ke ano kupale, maluna o na koina o ke kaulike, na kahua i kukulu ao oia i kona hookele aupuni ana, aole hoi i hoohanaia kana pahikaua, aka mamuli wale no ia o kona makee ana i kona anohano ame ka lauakila.

            Mamuli o ka makemake o ka poe i hoonohoia aku e hoohana i kona mana, ua hoopauia aku e hoohana i kona mana, ua hoopauia ka welo ana o kona have, maluna o na aina i hookaumahuia, na aina i hoea aku ai ia, no ke kokua ana, iloko o na hora kupilikii o ko lakou poino. O kona poe kanaka opio, na lakou i kukulu iho i na hooailona o koua ikaika, imua o na emeni, ua huli hoi hoa mai lakou, iloko o ke apo ana aku a na lima o ko lakou lahui kanaka.

            O kela mau puuwai opiopio koa na lakou i hoao aki i na haa awahia o ka make, aia lakou ke moe maile mai la malalo o na oua lilia o Palani, i hoomauia ai kanoho kuokoa ana, a i hoomauiaaku ai ka maluhia ma ke ao holookoa. Ina i nolia ia aku ko lakou mau ola, no ka manao wale ana no pelu io la e haulehia ai na mana kakau o Europa Waena, alaila ua makehewa ko lakou make ana, Ua haawi maoi aku no na makuahina o Amerika i ka lakou mau kaikikane, a ua auamo koi na koa i na ehaeha he nui o ke kaua. Aole wale no, no ke kinai ana aku i na manao hoopoino, i ka noho hoaloha ana, ke kumu i mauna aku ai o Amerika, i kona aka, no ke kukulu ana aku no ia i ke ano o ke aupuni pookela apuni ke ao holookoa, e ala hou ole mai ai kona mau emeni, a hoopaapaa i ke nui o kona maua.

            Ua lawe ae o Amerika i kona koehina ma ka hooko ana aku i kela hana nui. Ua hooko aku ia i kana misiona ma ka pau pono loa. I keia la, ko nana mai nei ko ke ao nei iaia, no kana mau alakai ana ame na kokua ana, a aole hoi e pau kana mau hana, ahiki i kona lawelawe ana aku i na mea e pono ai ka poe ola ame ka poe make.

NA LA LAWE POI A KA

AHAHUI KALEPA O NA HAWAII I KAUPALENAIA.

 

Poakahi, Poakolu, âme ka Poalima: Kalihi, pauoa, Puowaina ame ke Kaona nei.

Poalua, Poaha âme ke Poaono: kakaako, Makiki, Waikiki ame Kaimuki

 

AHAHUI KA LEPA O NA HAWAII I KAUPALENAIA.

(The Hawaiian Mercantile Co. Ltd.)

950 Alanui Maunakea, makai iho o ke Alanui Mei.

Ala Moi, Kelepona J604