Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 20, 21 Mei 1920 — NO KA OLELO HAWAII [ARTICLE]

NO KA OLELO HAWAII

•. .-{hawalia maoli nnei kaknu na kanaka r.. .»1 (• 11. makuahine. a i n'e. he ike ]»ana i ke kamailin ana i ka kaknv» i'<•,!ei i kainailin ole ia ai ka olel*» •^a".'• •• na ha'.awai a na ahahui Hawaii. ... ;io*. •. i ekahi mau luakini? Ke hoala nei keia ninau. mamuli n ke kokua ana aku i .: ji;;i;i.'i• i e }»uka aku nei ma kekahi wahi o *>♦ :>a. ! ka kauia e Mr. W". J. O'oelho. no ke ko- ; ..'■»• ke kupono ole maoli no i na ahahui r j a ea Hawaii. ke kamailio ana i ka oleln mat<:ral..k.. .. ka lakou mau halawai. <- • ]..a kn makou manao me ko Mr. Co-i 0. n k.ihi ī pili ina ahahui Hawaii, aole loa he j :,.'nu. ke kapae ana aku i ka olelo makuahine - !ahi:i kanaka. a i olelo malihini ka olelo e' . ai. oiai nn nae aohe kakou he poe akama: :.:k-iuk?itj ma ia nleln. mamua o ka lakou olelo .• inaknu e ku-e ana i ke kamailioia o ka olelo 1 ••■::i mau oleio e ae paha, e kakou na Ha- - ;• :r.aikai nui ka i ioaa ia kakou. ma ka ke kamailio ia mau olelo; i ka hoi ana iho iiana niii ahahui, a pili hnomana paha. j>• •*!•.. ma ka olelo makuahine e kamaiiinia .. ' xa\r r.' K i hoike ae kakou i ko kakou :.i k; kou nleln makuahine, aka ua makee pu :: a 3 akou iho nia ke ano he lahui. • keia •> ka manawa mua loa a makou i kaai maluna o keia ninau, ka olelo Hawaii. aka ' «>: .. ka hoala hnu ia ana mai fa. e ia inaHa .vaii. pela makou e kakoo aku nei ia ma:;.t- ka koeiu u aua i na Hawaii apau e li!n i pno ; l.a lakv<t! olelo makuahine. 1. haiawai a ke Malapu Hoeueu riawaii e :nau ia nei i na Poalima apau, o ka olelo ka nleln e kan.ailio nui ia nei maloko .i . ui. • > ; ,a; nae. he ahahui Hawaii ia. ahe po.i J wale no :ra lala apau. ua kohu ole manli k" • ka l>ana. me ke auo o ka. olelo. '•ua ia o niki ai ia kakou ke olelo ae, he makee •■ • ka kihui Hawaii i ke emi hope. a i ka pau ; ; .' v. a i kv k<«ino ilnko o na poina lehu!ehu„ . • '. kuk< >u makee i ka kakou o!clo lUakuaM;; ka "if!o e* ikeia ai kekahi lahui k^iaka. • r. : :u;i ]-»a ka ma ka moolelo o na iahui ap:m <■ kv nei. i ko kakou hoomaopop) - :; i kria mea ano nui. ua hoike ae kakou, iko :k- k'-.pnuo ~\v maoii. e lilo i poe. e olelo āna he . rkv< ii" ka pnnn o na Hawaii. ■ i k" kakou kamailio ole ana i ka kakou olelo • ..'.kuahine. mal«.kn o ko kakou mau ahahui j>ouoi ... :i« kakou i hoike ae i ko kakou honwahaka o'eio a keia lahui kanaka, alaila ua hoike ;c 1 ak<»u : ka manao hookae i ke kokn e liolo ? *: : . 'K<» o Kakou. Ki- ii'.otnaa pu ia nei ka olelo Heritania nialoko a a::aina haipule o na luakini o na kanaka Ha.- . n: ua iioea iv.ai anei ika manawa, e hoikeia aku ]H..h;.»na. im ka iioonoo nui ole ia o na Hai i-.aa ole ia lakou ka makaukau o ke kama- :: • a;ia i ka olelo Beritaniar Ina. ua kamailioia ie]'> Beritania maloko o na auaina hoomana, : • ka o ka poe opiopio, na keiki a na maku i v.\ aii. e lieie nei i na kula olelo Berhania: aole iu kumu kn'iko'i oi aku o ke kupono loa, e ka\ak- ia n«» ka nk-lo Hawaii, no ka pono no • k'.-ki mau o]»io. i loaa aku ai ka ike anie,ka m<;'kau ia lakou, i ka lakou olelo makuahine. k :. iiemahema maoli no kakou na Hawaii i ka k. k-.u makuahine. a he ike ole ma kekahi oleīna ;-e. he keu keia a ka inea hilahila no kakou; a i.emahema oi loa aku a inakou i ike, o ia n.:> kakau ana. anle'he maopopo iki i kekahi poe, o , -nai e'.ehele ana i na huanlelo ame na hopuua- : . ;. oki loa aku hoi ka hiki ana ke mahelehele v •ka manan. i ■ » kekahi pilikia nui a makou i ike, aole wale no tc-.a (> ka pne opiopio. aka iwaena pu kekahi o . no. o ia ke kamaiiio ana aku ma ka olelo i' n'ania. a kaniailio pu aku la i Wa olelo Hawaii, !; : iv.i. ina ma ka olelo Hawaii e kamailio ai, o •;:mu aku la ia. he hana hewa loa keia. e pono i !•:-.npauia keia pilikia. ' • ka ole!.. Hawaii kekahi o na olelo nani loa. ke ..:naiii<iia me ka pololei, iwaena o ka poe makau : i n.aoli i ka nlelo Hawaii. ua hiki ia lakou ke •va r.;iiii> > i na olelo hookau. me ka nalo. o ke kaona kekahi mau inea e kamailioia ana, a kakou e haa- . . rr.aoli :hn ai m» i ka kakou olelo, ke lohe aku i : ha- 'e kamāaina o kakou e kainailio mai ana. i na iei., kuli'u. me ke kaohi ana i ka leo, a hooko'iko'i i ]»aha elike me ke ann ame ka manao o ka mea . kamailioia ana. ile :nau peresidena Hawaii wale no ke nei ma ua ahahui Hawaii o kakou, pela hoi t halepule o na Hawaii, he poe kahunapule ii .waii īii-. e lilo lakou apau i poe hooikaika, ma k; aiakai ana i ko lakou mau hoa kanakn. e ike i Ki-ia 7iiea ann nui loa; e hoea mai auanei ikala a ! -i"... .11 e olelo iho ai. ika pomaikai. ma o ka hiki .va ia lak«ni ke kamailio i ka kakou olelo makua : u- vie ka p<»lolei. < t m makua kekahi «i na keiki, niai hoalo i ke ā'e . :.a i;» 'akon i ka <»lelo Hawaii. he keu aku na keik i u e pii ae nei. aka poe herrtaheiV»a ioa ika lakoi L'a nui no ka poe i hoea mai i keia keena.. a hoa kaka mai i ko lakou niau manao ku-e, i ka hookaeu .. ka olelo Hawaii e na ahahui Hawaii o kakou, :i ;->alok«» no hoi o kekahi mau luakini, ke kono \\t ke Kuokoa ia lakou, e ku okoa ae iwaho, a hoakal.M i ko iakou mau manao imua o ke akea, me ka ma ka'u oie. no ka mea he ninau keia, aole i piji wali no i ka mea hookahi, aka ua pili i na Hawaii apau