Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 18, 7 Mei 1920 — Page 7
This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
He Moolelo no
Magarita Adamu
a i ole
Ka Hoohokaia Ana o na Manao Lapuwale o ka Mea Kolohe - Ka Papahi Ana o ka Mea Hoopono i ka Hanohano me ka Waiwai
"I le ao hauoli keia. he ao i piha me na kanaka maikai he nui. o ke kumu wale no o kou ike ole ana ia lakou, no kou hui pu ana me ka mahele ino o na kanaka. Aole au e olelo eku ana imua ou. ua like aku ko'u maemae me ko na anela. aka he hookahi mea hiki ia'u ke hooia aku imua ou, he hoaloha oiaio loa au no ka mea i hoehaehaia elike me oe. Ina ua manaoio oe, ke kamailio aku nei au i ka mea pololei, alaila huli mai kou alo imua o'u. a haawi mai i kou lima i hoike oiaoi no ko kaua hoopaa ana ia kaua iho e lilo i mau hoaloha, mai keia manawa aku.'
No ka oluolu maoli o kela kamailio ana aku a Kapena Rede, ua hiki'ole ia Magarita ke hoopaakiki aku, aka huli mai la oia imua o ke kapena, me ka haawi ana mai hoi i kona lima akau, a holoi ae la kekahi lima i kona mau waimaka e kihe'ahe'a ana, ma kona mau papalina nohea.
" Ke hilinai aku nei au maluna ou," wahi a Magarita me ka leo malie me ka piha hoi me ka haalulu. "Aole au i manao, e hiki ana ia'u ke hoopuka aku i keia mau olelo, i kekahi mea kino ola ma ka honua nei, eia ka e kamailio aku ana au mua ou, iloko o ka manawa a'u i moeuhane mua ole ai. O ke Akua hookahi wale no ka'u mea i hilinai mau aku ai. ua poina a ua palaka pu nae ko'u noonoo ana Nona.
"Aia kekahi mea ano nui ma kou helehelena, pela ma kou leo a'u i ike aku ai, aole a'u mau kanalua hou ana iho, no ka lawe ana mai ia oe i hoaloha no'u. Ina, ma keia hilinai ana aku o'u maluna ou ma ke ano he hoaloha miakai, a i hoopunipuni oe, elike me ka hana a kela poe mua. mamua o ka lakou mau hana apau ke hoohuiia ae. Ke maopopo mai la anei ia oe ko'u manao?"
"Ae. ua maopopo ia'u," alaila hookuu malie aku la oia i ka lima o Magarita ana e paa ana, me ka maopopo ole nae iaia o ke kumu, koe wale no ka hoopaia ana aku o kona unahe me na olelo ku i ke aloha a ke kaikamahine opio.
Nana aku la oia iwaho, me ka ike aku i ke akakuu mai o ka haluku ana a na pakaua, a o ia kana o ke kamailio ana mai:
"Ke ike nei au, e ma-o ae ana ke kuaua. no ka mea ke mokumoku nei na ao panopano o ka lewa, aole e hiki ia kaua ke haalele koke i keia wahi. a he nani hoi ia. ua hoopaa iho nei kaua. e lilo i mau hoaloha oiaio. e nonoi aku ana au ia oe. e hoomaka koke ia ano hoaloha o kaua, ma kou hoakaka ana mai ia'u i kekahi hapa o kou ola ana. Mai huna oe i kekahi mea mai ia'u aku, pela wle no e hiki pono ai ia'u ke hooko aku i ka hana ma ko'u aoao, no kou pono."
Nana pono hou aku la o Magarita maluna o ke kanaka i waiho aku iaia iho he hoaloha nona. alaila nui iho la kona hanu. me ka pane ana mai:
"Aole he nui o ka'u mau mea ihoomaopopo no'u iho. He @uku loa ka'u mea e hoomanao nei no ko'u mau la kamalii, o ka mea nae a'u e hoomaopopo nei. maloko o kekahi kauhale o na kanaka lawai'a ko'u wahi i noho ai ma na kapakai o ka Mokupuni o Maina. Aole ko'u makuakane he kanaka akamai loa i ka lawai'a. aka nae he maikai a maemae ko maua home e noho ana.
"He wahine ko'u mea nana e malama ana ia mau la. elike me ke ano o na keiki a ka poe nui o ka waiwai. He wahine u'i keia. me ka oluolu ia'u. i loaa ole aku kona mau ano. i ko na malihini e noho mai nei ma ka hokele.
"E hoea mau ae ana kekahi kanaka opio no ko makou hale. he kanaka u'i kela, a ma ke ano o kona mau lole e komo ana. me he mea la. oia kekahi o na kanaka waiwai, a i kekahi la. i ka piha ana o na makahiki he umi-kumalua ia'u. ua haalele iho la ka wahine nana au e malama ana. a hele pu aku la me kela kanaka opio. a mai ia manawa mai i emi mai ai ke ano ulakolako o ko maua noho ana me ko'u makuakane.
"Hoolilo nui aku la kuu makuakane i kona manawa ma ka inu @ama ana. me ka uhauha ana i kana mau dala. me ke kakaikahi loa o na manawa a'u i ike aku ai iaia. aole ona. O ka mea nui. i ka wa e on a ai oia. owau kana mea hoowahawaha loa. o ke kumu nae o kona hoihoi ole ia'u. aole he maopopo iki. Ma ka manawa e noho pu ana kela wahine maikai ma ko maua home. aole loa he pepehi o kuu makuakane ia'u. mahope mai nei. e pepehi mau ana oia. he pomaikai ka hala o kekalii la. me kona hoeha ole mai. a o ka hiki ana ia'u ke hoomanawanui i ke ano o kana mau hana ku i ke aloha ole. o ke Akua no ka Mea i ike.
"I kekahi la nae. ua loaa iaia ka ike. e lilo aku ana maua i mau mea makilo. He mea makehewa wale no paha na'u ka hoike ana aku ia oe ma ke ano neepapa no ke ano o kana mau hana maluna o'u - kona pepehi ana mai ia'u. ma ke ano ku i ka hoomainoino. me he holoholona la. ahiki i ka haki ana o kekahi o ko'u mau lima. a e ole wale no ka poe e noho kokoke mai ana. pela iho la i hoopakeleia ae ai kela mau lima o'u. in a paha. he kaikamahine muumuu au i keia minuke e kamailio pu nei me oe.
"Ua kipakuia mai la kuu makuakane. mai kela wahi mai o na kanaka lawai'a. nolaila hoi mai la maua a noho ma keia wahi. He hana makemake loa nana ka lawai'a. a o kana hana no ia i ko maua hoea ana mai. i kona manawa ona ole nae. a ke hele no oia i ka inu rama. aole he nanaia aku o ka lawai'a. aia wale no a pau kana dala. alaila hoomanao ae i kana mau hana. o ka me oiaio no nae. i hele wale no oia i ka lawai'a. i loaa ai ke dala. e kuai ai i ka rama.
"He o ia mau no ko@a pepehi ia'u. elike no me kana hana mau. ma kela wahi mua a maua e noho ana. a oi loa aku no i kekahi manawa. mamua o ka mea hiki ke hoomanawanui. Ua lawa paha keia ma ke ano nui. no ka hoomalamalama iki ana aku ia oe i kekahi hapa o ko'u ola ana. a ma ke ano nui maoli. he ku i ka hoomanawanui ko'u noho ana me ko'u makuakane. i loaa ole paha ia ano o ka noho ana. i ka hapanui o na kaikamahine opio.
"I kekahi ia nae. oiai ua kanaka makua ko'u kino. hooholo iho la ko'u manao @a pau ko'u ku wale ana aku a nana i kana mau hana ku i ka hoomainoino maluna o'u. nolaila i kona manawa i hoomau mai ai i kana hoeha ana ia'u, ua hahau aku la au iaia me kekahi pauku hao ma kona poo, me ke kaheawai ana mai o ke koko. a na ka hoea ana mai o ke kauka. i kiiia aku e kekahi o na kanaka i pau ai ke kahe o ke koko.
"He ku i ka hoomainoino ka hana a ko'u makuakane maluna o'u. me ka hele o ko'u mau maka a uliuli i ka puupuu. pela hoi ka noke ia o ko'u kino i ka hahau me ka pauku laau nui. me ka haki o ko'u lima, aole nae he hookauia aku o na ahewa ana a na kanaka ia'u i ka wahine lokoino. i ke aloha ole @@2 kekahi mau inoa lehulehu ae. O na hoopiiia mai ka inaina wela iloko o'u no ka hana a kela poe ia'u."
"No kela piha loa o'u i ka huhu, i ko lakou manawa e kamailio mai ai. no ko'u hilahila ole i ka hana ana aku i ko'u makuakane i kekahi o na hana ku i ka lokoino, ua uwe okoa ae la au. me ka olelo okoa ana ae, ua oi loa aku ka pono. ina i pepehiia oia e a'u a make loa! I kekahi manawa hoi. e hoopuka okoa ae ana au i ko'u manao. e pepehi aku iaia a make, ke hoao hou mai oia e hoopilikia ia'u."
Ma kela wahi i hoomaha iki iho ai ke kamailio ana mai a Mararita. a me he mea la. ua palaka loa kona noonoo no Kapena Rede. Ua hele kona helehelena a haikea pu. me ka nana ana aku ma kekahi wahi iwaho o ka moana. a iaia i hoomaka hou mai ai e kamailio. me he mea la. iaia wale iho no oia e kamailio ana. aole i kona kokoolua:
"He keu no hoi. o kela hahau ana aku a'u ma kona poo. o ka mea ia e pau ai kona pepehi ana ia'u. aole nae pela. no ka mea i ke ola ana o ka eha o kona poo. he mau la lehulehu mahope mai. aole i maopopo ia'u ka loihi. ua hoomau aku la no oia i ka inu rama ana. a hoi ae la no ko maua home me ka ona, a hookau mai la i na hoahewa ana maluna o'u. no ka hahau ana aku i kona poo i ka pauku hao.
"Ua pii hou mai la ko'u huhu iaia. a mahope o ko maua noke ana i ka hoopaapaa no kekahi manawa. ua olelo okoa aku la au imua ona me keia mau olelo: 'Ina oe e hoao hou ana e hookau mai i kou mau lima kakau-ha maluna o kuu kino. ke hoohiki nei au imua o ke Akua. e pepehi no au ia oe a make loa!' "
Puupuu ae la ua o Magarita ikona mau lima. oiliili mai la hoi ka ula ma kona mau papalina. ke li-o la hoi kona mau maka. me ka huli koke ana mai imua o Kapena Rede, me ka ike maoli aku no o ke kanaka opio i ka piha o kela kaikamahine me ka pihoihoi. eia nae. aole ona kahamaha wale mai. aka ua makemake oia e hookuu malie mai ia Magarita ahiki i ka pau pono ana o na mea ana i makemake ai e kamailo aku imua ona.
Hilinai aku la nae o Magarita ma ka aoao o ka pali pohaku. no ka hoomaha ana, a iaia i hoomaka hou mai ai e kamailio. ua loli ae kona leo, mai ka hookikina o kana kamailio ana, a i ka leo malie:
"Ma kela po hookahi no a'u i hoohiki aku ai imua o ke Akua. e pepehi aku ana au iaia a make. ua hoea i'o mai la ia hopena maluna ona. Ua maheleia kona poo. iloko o na apana elua me ke ko'i i kona manawa e pa'uhia loa ana i ka hiamoe. elike me ka ike a ke kauka. nolaila ua kau mai la na ahewa ana no kela karaima pepehikanaka maluna o'u.
"Ua paa au i ka hopuia no ke karaima pepehikanaka. ua laweia imua o ka aha hookolokolo. a ua hookahaha loa ia mai ko'u manao. no ka hookuu ana mai o na kiure ia'u. me ko lakou hookau ole mai i na ahewa ana, e liia au iluna o ka amana likanaka.
"Aole he mau ike maopopo loa ma ka aoao o ke aupuni, no ko'u pili i ka hewa. koe wale no. o ke ko'i i okiia ai ke poo o kuu makuakane. o ke ko'i hookahi no kela a'u i kaka ai i ka wahie ma ke ahiahi aku. Ma ka'u koho wale aku no. malia paha o ke kumu o ko lakou ahewa ole ana mai ia'u. mamuli no ia o ko lakou manao ana. he oi aku ka ehaeha e loaa ana ia'u. ke hookoeia ko'u ola. mamua o ko lakou li ana aku ia'u iluna o ka amana."
"Aole e hiki i kekahi kiure ke hoahewa wale mai ia oe. ke ole e loaa na ike oiaio loa ia lakou." i pane aku ai o Kapena Rede. me ka minoaka ma kona mau papalina. "E hoike mai ia'u. e kuu hoaloha. aole anei he mau hooikaika ana ma ka aoao o na luna oihana o ke aupuni. e huli i ka mea pepehikanaka oiaio loa?"
"Aole he mea i hanaia ma ka aoao o ke aupuni." wahi a Magarita me ka luliluli ana ae o kona poo. "Ma ko'u manaoio maoli. aole he hookahi kanaka iwaena o na kiure na lakou i hookolokolo ia'u. pela pu no hoi me ka lunakanawai i nele ka manao ana, owau maoli no ka mea nana i hana i kela karaima, a i hoike aku au ia oe ea. o na kanaka apau e noho ana ma keia wahi. ua paa ko lakou manao. owau maoli no ka mea pepehikanaka.'
"Ina hoi ha ua manaoio kela poe kiure no kou pili i ka hewa. pela hoi me ka lunakanawai. pehea lakou i hookuu mai ai ia oe?"
"Hoopinana ae la o Magarita i kona mau poohiwi. ma ke ano he hoailona no ka maopopo ole iaia o ke kumu oiaio i hookuuia mai ai oia. a i aku la: "Malia paha no ko lakou manao. ua oi aku ke ko'iko'i o ka hoopa'i i loaa ia'u i keia la. mamua o ka hoopa'i ana mai a ke kanawai! Aole no i maopopo ia'u ke kumu oiaio loa o kou hookuuia ana mai e hele lanakila. Ua hookuuia mai nae au, he mea hewa ole. a ke hele nei ma ka honua. me he hipa auwana la. a ma ka'u ike maoli iho no. ua oi aku ka ehaeha o keia ola ana. mamua o ka liia aku maluna o ka amana likanaka."
Ma kela wahi. ku ae la o Magarita iluna. me he mea la. e hoomkaukau ana e haalele iho i kela wahi. ua paa e aku la nae o Kapena Rede ma kona poohiwi a i aku la:
"Ke haawi aku nei au ia oe e Miss Adamu i ko'u mahalo nui. me ka hoomaikai no hoi. no kou hilinai ana mai maluna o'u. Ma ko'u aoao hoi, e ae mai e ninau aku au ia oe: ina ua nana aku na kanaka apau o keia wahi maluna ou me na manao hoowahawaha. alaila heaha ke kumu o kou hoomau ana i ka noho maanei nei?"
"He hookahi no kumu nui. o ia no ko'u maopopo ole i kahi e hele aku ai, a o ka lua. aia mau na manao hopohopo iloko o'u. ua like no paha ke ano o na kanaka ma na wahi apau o ka honua nei. nolaila hoomanawanui wale iho la no ka noho ana ma keia wahi i kamaaina ia'u."
"He ku maoli i ka ehaeha ame ke aloha ka moolelo i pili i kou ola ana e Miss Adamu. He keu no hoi i ka manawa wale no o kela kanaka e ola ana ka nui o na pilikia au e auamo ai. eia ka hoi. mahope kekahi o kona make ana. O ko'u manao nou. ua koa maoli oe o ka hoomanawanui ana i na hoao apau i hoea mau maluna o kou mau poohiwi. a i ka hiki ana ia oe ke hoole aku i na pahele a kela kanaka kolohe o ka hoea ana mai imua o kou alo. ua hoike okoa mai oe i kekahi momi makamae a ke Akua. i hookomo ai iloko o kou puuwai. a ke ole au e kuhihewa. i keia la ua hoouna mai ke Akua imua ou. i kekahi mea nana e hoopakele ae ia oe mai kou komo hou ana aku iloko o na pahele o ka make ame ka ehaeha.
"Mai keia manawa aku. e nana mai oe ia'u. ma ke ano he hoaloha oiaio loa nou. o ka make wale no ka mea nana e hookaawale ae ia kaua. Inoho oe a ku i kahi o ka pilikia aole au mea e hilahila ai. a e kanalua ai paha no ke kahea ana ae i kuu inoa. ina no ia ma kahi kokoke a ma kahi mamao paha. ua makaukau au e haawi aku i na hoopakele ana ia oe."
Leha ae la ka Magarita nana ana iluna o ka helehelena o kona kokoolua. me kona kamailio ole ae he hookahi hua olelo. me he mea la. ua like loa oia me kekahi holoholona i loaa i ka pilikia. e nana mai ana me na manao hoomaikai. maluna o ka mea nana i hooluolu aku ia mau pilikia i loaa iaia.
"Pehea. aole anei ou maka'u. i ka hilinai ana mai maluna o'u? E hiki ana anei ia oe ke lawe aku ia'u. he hoaloha oiaio loa nou?"
"Ke manao nei au ua hiki loa ia'u ke hilinai aku maluna ou e Kapena Rede. a ina no he mea okoa ae ma ko'u wahi o keia hookahi no kana mea e kamailio aku ai imua ou."
"Me ka mahalo a nui ia oe no kena @ane e Miss Adamu." wahi a Kapena Rede me ka pahola ana ae o ka ula ma kona mau papalina. "I hoike no ko'u hooko aku i ka mahele o ka kaua mea i hoopaa iho nei no ko'u lilo ana he hoaloha nou ea. e hoea aku ana au ma kou home. ke hoike mai oe i kou wali e noho nei a e noonoo hoi au i keia koena la i ka mea kupono loa a'u e hana aku ai no ka hoohauoli ana i kou manao."
"Aole no he hana pohihihi ka huli ana ahiki i ka loaa ana o ko'u hale e noho nei. aia no ia ma ka palena pau o kekahi alanui ololi. malalo pono mai o ka puu. Ina no oe e ninau aku ana i ke kanaka mua loa e halawai mai ana me oe. e kuhikuhi mai ana no oia i kela hale."
"Ke hoomaopopo aku nei au ma ke ano o kou leo, me he mea la. ke hoi hou mai la no kela ano kahiko ou. o ia ka hilinai ole i na kanaka. a o ka'u e a'o aku nei. e hoopau loa oe ia ano. No ka hooiaio ana aku imua ou. he hoaloha oiaio loa au nou. a no ka hoike ana aku no hoi. aia he hookahi kanaka ma ka honua nei. aole oia he mea hohewale. e hoea aku ana au no kou home ma keia ahiahi. no ka lawe ana ia oe i ka holokaa. I wahi e komo ole aku ai na manao hoohuoi iloko ou. aia he manao lapuwale iloko o'u, a no ka makee no hoi e loaa he hoa olelo nou maluna o ke kaa, e lawe pu mai ana au i kekahi lede me a'u. pehea la. ua pono anei ia i kou manao?"
"Ua pupule ia paha oe e Kapena Rede." i pane aku ai o Magarita. me ka noke okoa ana ae i ka akaaka me ka leo nui. "Maloko nei o Manakeka apuni. aole loa e loaa ana ia oe he hookahi wahine i aa e noho pu me a'u maloko o ke kaa no hookahi minuke."
"Alia paha hoi oe e ahewa koke mai ia'u. e hoomanawanui iho oe, ahiki i kou ikemaka ana. E hoea aku ana au no kou home. ma ka hora elima ponoi o keia ahiahi. E kau ana no ka la iluna i kela manawa. e ahuwale ai ka poe apau e kau ana maluna o kekahi kaa. ke nanaia mai. ia wa oe e ike iho ai i ka oiaio o ka'u mea e kamailio aku nei ame ka ole."
Aohe a Magarita mea e pane hou aku ai. no kela hoakaka a kona kokoolua. aka kunou wale mai la no kona poo. me kona hauoli. ina i'o e hele mai ana kekahi wahine. a noho pu me ia maluna o ke kaa hookahi. no ka mea he manawa loihi loa keia. aole loa oia i kamailio pu me kekahi wahine. a kane paha i kamaaina mua iaia.
MOKUNA IV
Ua malie loa ae la ka na i kela manawa. nolaila haalele iho la laua i ka umalu pali. a hoi aku la no hoi o Kapena Rede no ka hokele. a hoi loa aku la no hoi o Magarita no kona home. me ka haawi ana aku nae o ke kanaka opio i kana mau i'a apau na Magarita.
Ma kela auwina la. mamua ae o ka manawa maamau i na malihini o ka hokele e akoakoa mai ai mawaho o ka lanai no ka hoonanea ana. ua hoea mua aku la o Nina Hilakona malaila. ua hao mai no hoi ua wahine nei iaia iho a paihi. o ia no oe o kekahi mea i ake nui no ka hoea mai o kana ipo. Ke ike maoli iho la no ua wahine opio nei i ka nani o kona lole e komo ana. me ka hiehie pu hoi o kona kulana. a kona mau hoaloha nae i maopopo ole ai i ke kumu o ka hao ana mai o ua kaikamahine nei iaia iho a paihi. o ia no oe o kekahi mea i ake nui no ka hoea mai o kana ipo. Ke ike mao@i iho la no ua wahine opio nei i ka nani o kana lole e komo ana. me ka hiehie pu hoi o kona kulana. a kona mau hoaloha nae i maopopo ole ai i ke kumu o ka hao ana mai o ua kaikamahine nei iaia iho a paihi. aka oia hookahi wale iho no ka i maopopo i kana meahuna.
O ka mea oiaio loa nae, ua ike mau o Nina Hilakona. i ka hele pinepine o Pilipo Rede i ka holokaa i kela ame keia auwina la. a he hapaha hora wale aku no mamua. oiai no ua kaikamahine nei maloko o kona rumi. ua ike mai ola i ka haalele ana aku o ke kanaka opio i ka hokele. nolaila hoomanao mai la oia e hele ana ua kanaka opio nei e kii i kona kaa. no ka hele ana aku i ka holoholo. a i wahi e umeia mai ai na manao hoohihi o Kapena Rede nona. pela iho la oia i komo mai ai i kona lole nani. a he mea oiaio ke nana aku @ ua wahine nei. he keu maoli no a ka u'i.
Oiai nae ua o Nina Hilakona. e noho la ma ka lanai. a e paa ana hoi i kekahi ilio nui ma ke poo. pa'ipa'i iho la kekahi lima ona. ma ke kua o ka ilio oiai no nae he aa wale no kona mau maka. ma ke alanui e moe pololei mai ana iloko o ke kahua o ka hokele. a hooho ae la u keia mau olelo:
"Ke ole au e kuhihewa. ua kii aku nei o Kapena Rede i kona kaa@ no ka hele holoholo ana i keia auwina la. Pehea ia. ua noi aku nei paha oia ia Vaioleka Dene e hele pu me ia, aole paha. ma ka'u ike aku i kela kaikamahine. ua piha maoli oia i ka lili. i kona ike ana mai ia'u me Kapena Rede e hele pu ana i nehinei. Ua haulehia maoli no oia i ke aloha no Kapena Rede. e ike ana nae oia. elike me kana hana hoohoka ia'u i kela hooilo aku nei. ma ka hoopipili loa ana me Darela Halakeka. ka mea a'u i iini loa ai e lilo mai i ipo aloha na'u. i kona hoohokaia e a'u i keia manawa.
"Aole he kamailio nui e ae ma ka hokele nei i keia mau la. no Vaioleka Dene wale no me Kapena Rede. O na wahine apau e kau aku ana ko lakou mau maka maluna o kela kapena opio. aole ana e nele ko lakou haulehia i ke aloha nona. no'u ponoi no ka'u e ike nei. aia na manao hoohihi iloko o'u no kela kanaka. oiai nae he wahi manawa pokole wale no ko'u hookamaaina ana aku me ia. aka nae o ke kumu nui loa o ko'u ake ana e lilo mau oia na'u. mamuli o ka waiwai o kela kapena.
"Ma ka'u mau mea i lohe ai i ke kamailio o ka poe o ka hokele nei. e loaa ana iaia he mau haneri kaukani dala. i keia makahiki. Auwe! he nui ko'u makemake i ke dala. ina no ko'u lilo i wahine mare nau. ua hiki ia'u ke kaena ae. owau hookahi ka wahine hauoli loa ma ka honua nei. he hoopa wale aku no i ko'u mau lima. ma kela ame keia mea. ua lilo ae la i gula. Aole o'u manao he hana paakiki na'u ke kaili ana mai ia oe. mai ia Vaioleka Dene mai."
I@ kela manawa nae. i oili mai ai o Vaileka Dene. mailoko mai o kona rumi. a o ia ka ua o Nina Hilakona i namunamu iho ai, i kona wa i ike aku ai. o Vaioleka pu kekahi i komo mai i kona lole nani: "Alaila o Vaioleka ka paha kekahi i ike i ka hala ana aku nei o Kapena Rede, a e manao ana oia e hele pu laua i ka holokaa."
I ke kokoke loa ana mai nae o Vaileka Dene. ku okoa ae la ua o Nina iluna. hoomaka pu ae la no hoi e akaaka, a i aku la: "He keu aku keia a ke ahiahi maikai maoli. a o ka'u e ha'oha'o loa nei. aole he ikeia aku o ka nui o na malihini. eia la lakou ihea e nalowale mai nei. a ma ka'u nana iho. ua ku a mehameha maoli au e noho nei."
No ke awakea loa no paha kekahi o kou hoea ana mai @ei. aole no keia o ka manawa e hoea mai ai o na malihini mawaho nei o ka lanai e hoonanea ai, wahi a Violeka Dene.
"Ua kuhhewa maoli no au. ua hala aku nei la oe me Pilipo Rede i ka holokaa. eia no ka oe iloko o kou rumi." i pane aku ai o Nina, me ka noke okoa ana ae i ka akaaka me ka leo nui.
""Ina paha i kono mai oia ia u e hele i ka holokaa. aohe no a'u mea e hoole aku ai. a i kona kono ole ana mai, he hana mahaoi wale no ke koi ana aku iaia."
"Malia paha hoi. he mau hoaloha kahiko loa olua. me ke kamaaina o kekahi i kekahi?" i hoomau aku ai no o Nina i kana niele ana ia Vaioleka.
"Ua kamaaina loa au ia Kapena Rede no kekahi manawa loihi. ma ia ano kamaaina o maua. ua hiki no ia'u ke olelo aku ia oe. he hoaloha oia no'u."
"Iloko o keia manawa loihi o kou hookamaaina ana me ia. pehea. aia anei he mau mea nau e mahalo kiekie ai i kela kanaka opio?"
"Elike no me kau i ike aku ai i kona ano. @ela iho la no ka'u mea i hoomaopopo aku nona. oia kekahi o na kanaka keonimana, i mahalo nui ia e na mea apau ma Manakeka nei. a e ike aku ana no oe i ka oiaio o keia mau olelo a'u e kamailio aku nei ia oe, ke loihi aku kou kamaaina ana iaia."
"Pehea la. ua maopopo no paha ia Kapena Rede. aia he hookahi wahine opio ma Manakeka nei i loaa na manao mahalo nona," alaila noke okoa ae la o Nina i ka akaaka me ka leo nui. no kona ike paha. aole he poe e ae ma kela wahi. o laua wale no.
"Ke manao nei au. ua maopopo ia Kapena Rede ko'u mau manao apau nona. aole oia i hoohewahewa. @ no ko'u ake nui e hoohala i na manawa kaawale apau e loaa ana ia'u me ia."
Ma keia wahi. i kulou aku ai o Nina imua. me ka paa ana aku o kekahi lima ma ka poohiwi o Vaioleka. a kamailio aku la me ka leo malie:
"Aole anei. o ka mea oiaio. aia iloko ou. kekahi iini nui. e lilo mai o Kapena Rede. aole wale no i hoaloha nou aka @ mea i oi loa aku i ke ano hoaloha?"
Aia ke haka pono la ka nana ana a Nina Hilakona ma na maka o Vaioleka Dene. a ke ike aku la oia. me ka hoohewahewa ole. aole i lilo kela ninau ana o ka waiho ana aku imua o kona hoa. i mea maikai i kona noonoo. a e hoomaka aku ana nae oia e kamailio i kekahi mau olelo hoakaaka, elike me ke ano mau o ka hana a na wahine opio i kamaaina ia laua iho. ua hoopa e mai la o Vaioleka ma kona lima. me ka i ana mai:
"E hoopau ko kaua kamailio ana. eia aku ua kapena opio nei. ke hele mai la." a ia alawa i'o ana aku a Nina no ke alanui. e holo mai ana ke kaa o ua kapena nei. e hukiia ana e kekahi mau lio pienaena elua. a e kaohi ana hoi ke kalaiwa me ka malo'elo'e i na kaulaili me ka hiehie apau i loaa i kekahi mea i maa i kela hana.
I ke ku pono ana ae o ke kaalio mamua o ka hokele. lele iho la o Kapena Rede ilalo. a i ka ike ana mai i na lede opio e noho hoola'i aku ana. wehe ae la oia i kona papale a paa i ka lima. lele mai la ilalo. me ka pii ana mai @luna o ka lanai o ka hokele. Aia wale no nae kona maka maluna o Vaioleka kahi i nana ai. aka. haawi mai la no nae oia i kona kunou ia laua a elua. a huli mai la imua o Violeka Dene. a hoomaka mai la no e kamailio:
"Aole anei, he mau hoaloha kahiko kaua e Miss Dene?"
"Aole a kaua hoohewahewa ana no ia mea. oiai ua loihi loa ko kaua kamaaina ana kekahi i kekahi." wahi a Vaioleka Dene. me ka haka pono mai nae o ka Nina Hilakona nana ana iaia.
"O ka'u no ia i manaoia ai. he mau hoaloha kahiko kaua. a pehea e kupaa anei oe mahope o ia ano hoaloha o kaua. i ka wa e hoea mai ai kekahi mau hoao ana?"
"Ke manao nei au, aole au mau hoohewahewa ana. no ko'u lilo i mea ku mahope ou e Kapena Rede."
"Ina o kau pane kena ea. alaila ke makemake nei au e kokua mai oe ia'u. Mamuli o kou lilo ana. i mea kamaaina loa ia'u ma keia wahi. ua nana aku au maluna ou. no ka holopono o kekahi hana ano nui loa a'u i makemake ai e hooko aku i keia ahiahi. o ua hana nei e Miss Dene. o ia no keia:
"Ua loaa ia'u ka manao aloha no kekahi kaikamahine opio e noho nei ma keia kulanakauhale, a e paio hookahi nei. no kona ola ana. me ka holopono ole no nae, a no ko'u ike. he mea pono e loaa aku iaia na kokua mai kekahi mea mai. ua lawe mai au i na ko'iko'i apau maluna iho o kuu poohiwi. no ka @ ana ae iaia ma na anuu e loaa aku ai iaia ka holopono ma kana mau hooikaika ana apau. Ua nanakeeia aku keia kaikamahine e na mea apau, a ke hele ae oia. ma kela ame keia wahi. e huli ana ke kua o na kanaka iaia. oiai nae. o ka hana pono loa a kekahi mea. e hoike aku ai imua ona. o ia no ka lawe ana mai iaia i hoaloha. a kokua aku ma na alahele pau e hoauheeia aku ai kona mau manao kaumaha a maikai ole mai iaia aku.
"Ua makemake au e hooiaio aku imua ona. a o ka iini nui hookahi no hoi ia iloko o kuu puuwai. e loaa aku iaia ka ike. aole i like loa na kanaka apau ma ka honua nei. ka hoowahawaha me ke aloha ole iaia. aka aia no he nui a lehulehu. o ka poe i makee i ka mea iloko o ka pilikia. a no ka hooiaio ana aku imua ona. ua helu pu ia au me ka poe i makaukau e haawi aku i na lima kokua. no kona hauoli. ua kono aku au iaia. e hele pu me a'u i ka holokaa. i keia ahiahi. me ka nana ole ae i ka mea a ko Manakeka nei poe e kamailio mai ai no'u. Ina owau hookahi wale no ke hele pu me ia. alaila ua hooi aku au i na hoopilikia ana maluna ona. mamua o ka oili ana mai o ka mea maikai. ma keia manao kokua o'u. no keia kumu la. i hoea okoa mai la au imua ou e Miss Dene a noi aku i kou oluolu. e ae mai ana anei oe. o kaua pu ke hele ae e kii i keia wahine opio. no ka hele like ana i ka holokaa?"
"O Magarita Adamu kona inoa. ke kaikamahine a ko Manaketa nei apau i hoowahawaha loa ai."
Aole i pane koke mai o Vaioleka i ka wa i lohe aku ai i ka inoa o Magarita Adamu. aka kulou iho la kona poo ilalo, a eu mai la hoi o Nina mai kona wahi mai e noho ana. aia iloko ona ka manao epa kahi i noho ai. a o ia ka ua o Vaioleka o ka pane ana mai:
" Ke kaumaha loa nei au i ka hoike ana aku ia oe e Kapena Rede. o ka mea au i noi mai nei ia'u e hana aku. ma ko'u ano he hoaloha nou. aole loa ia e hiki ia'u ke hooko aku."
No kela pane ma ka aoao o Vaioleka. ua haikea koke ae la ka helehelena o Pilipo Rene. eia nae. aia o Nina ke ike mai la i kela mae o ka helehelena o ke kapena opio. nolaila komo koke mai la ka manao iloko ona. e hoohana aku oia i @ ai apau. i hiki ai ke holo aku ka noonoo o ke Kapena Rede iaia. a e anehe aku ana ua kapena nei e huli hoi no kahi o kona kaa e ku mai ana. ua paa e aku la o Nina Milakona. ma kekahi o kona lima. me he mea la. e hoike okoa aku ana o Nina i kona ano Kristiano oiaio imua o keia kanaka. alaila kamailio mai la me ka leo waipa-he loa:
"E huikala mai oe ia'u e kuu kapena maikai. no keia mahaoi imua ou. He nani hoi ia. ua hoole mai nei o Miss Dene i kau noi. a'u i noonoo iho nei. aole e holopono ana kekahi hana nui au i hoolala ai, i ka'u wale no e noi aku nei ia oe. aole anei e hiki ia'u, ke pani aku ma ko Vaioleka wahi? He mea au i kamaaina nui ole ia oe. no ka mea he malihini au no keia wahi. aka nae. aole anei e lilo no hoi au i hoaloha nou. me he mea la, ua loihi kou ike ana mai ia'u. elike me ko ku uhoaloha nei? E ae mai ana nei oe e noho pu aku au me kela kaikamahine i nele i na hoaloha e hoomama aku ana i kona mau manao ehaeha?"
"Aole i pane koke mai o Kapena Rede no kela mau olelo a Nina. ua hiki loa nae ke ikeia aku ma kona mau maka. uaa uhee aku na mea maikai ole mai iaiaaku. alaila hoopili ae la oia i ka lima o Nina. ma kona mau lehelehe. e hoike okoa mai ana ia hana, i kona hoomaikai nui. no ka waiho anaaku o keia wahine opio iaia iho imua ona, lilo i hoaloha oiaio nona.
MOKUNA V.
O ka hale e noho ana o Magarita Adamu. aole ia he hale @ni a maikai. aka he papa'ihale paha ke kohu ma ka kakou maa i ke kapa ana i na kauhale o ke ano haahaa: aia kona wahi e ku ana. ma kekahi alanui ololi. ma kekahi o na wahi inoino loa o kela kulanakauhale.
Ua hookahaha nui ia aku ka manao o na kanaka e noho ana ma kela kulanakauhale. i ka wawahi ole ia ana o kela mau kauhale inoino. ka mea nana i hapala ae i ka nani ame ka u'i o ke kulanakauhale o Manakeka. no ka mea o ka ona nona kela mau kauhale. oia kekahi o na kanaka waiwai a kuonoono o Manaketa. a mai ka make ana aku o @kia Adamu. ahiki i keia manawa a kaua e ike nei. aole he hoolimalima i koiia mai ai o Magarita e uku aku no kona noho ana maloko o kela hale.
(Aole i pau.)