Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 17, 23 April 1920 — KU I KA NANI KE KAHUAKAI HOOMANAO KENEKULIA MISIONARI Piha he Hookahi Hora me ka Hapa o ke Ka'i Ana o ka Huaka'i i Kau a mea o ka Nui Maoli me ke Ku Maoli i ka Nani [ARTICLE]

KU I KA NANI KE KAHUAKAI HOOMANAO KENEKULIA MISIONARI

Piha he Hookahi Hora me ka Hapa o ke Ka'i Ana o ka Huaka'i i Kau a mea o ka Nui Maoli me ke Ku Maoli i ka Nani

-0 ke kaihnakai nui hook»thi i iknia ma ka moolelo o.na kaihuakai apau n Hawaii nei, a o l;e kaihuakai hookahi nō hoi i kn i ka nani ame ko kilakila. 0 ia no ke kaihuakai hoomaiiao kenokulia, o ka.malamaia ana ma ka auwina lu o ka Poaha, o ka pule aku nei 1 hala, e loaa ole «i paha he lna nui keia hope aku no kekahi mau makahiki loihi. ila na aoao o ke alanui Moi, mai A'ala Paka mai a hoea i ke alanui Alapai ua hele a ''I-e-i Kohala, i ka nuku na kanaka," i kau a mea o ka piha maoli, mamuli mai o ke ake e ike pono i ka nee ana o ka huakai, ame iia hoohiwahiwa like ole i haniiia, uo kela ame keia mahelē iloko o ka huakai. 3Ce he la, o ha kan oiomoiiilo apau maloko nei o keia kulanakauhale i hiki akū ka mri makahio ka elimn kaukaui, ua lftfohaūaia lakou, e kuku ana m'a n?i wahi kaawale apau o ke nlanui e ikeia 'ana, o ka Uele \a o ka piha i na kaa otomōbile, ahiki i ke alanui Aiapai. He hookahi haneii makahiki aku nei i hala, he kulana okoa loa o Hawāil nei ame kona lahui kanaka ; ma ka ma. nawa a na misionaii.i kipa mua mai ai i Qawaii nei, he kulana e noho ana i ke au pouli mc ka naanpo, o na hanauna o keia la, ka poe i maopopo oU* i ke ola ana o ko .lakou mau kupuna, ua hoopomaikai loa in aku lakou, i ko kukuluia ana mai imna o ko lakou man. maka, kekahi mau hiona * o kela au kahiko, ma o n:i kaa la i hpohiwahiwaia. * Plha Miia na Alanui i na Kanaka Oiai, iia kuahaua ae ke Kiaaina >frCartlo', he Ja kulaia ka hapa hope 0 kela roaha, ua waiho na :mea apau 1 ka lakou mau hana kino, n niamua o ka haaleli» ana aku o k.a huakai nui hewahewa ia Aaia Paka, ma kela Poaha, ua hele mun na wahi like ole o ke alanui Moi. na wahi e hiki pono ai ke ikeia aku.ka ne<» ana o ka huakni, a 'piha i ka poe makaikai. Oiai hoi ka huakai e nee malie ana iloko o ke kulana hiehie ma ka honua, aia fia mokulele o ka oihana -koa ke hookikakaha ]a iluna o ka lewa, me ka hiehie niii, me ka lona ana hoi i ko na kuaaina poe, ka pomaikai nui o ka

iko :ma i n.'i nio);ul«'lc ilnn» n I<;i k.n mc:x n !;« hnpanui n lnkou i uoliu pouliiiH :ii. ,'ikahi no fi ikenuika. Ka Neo Ana o ka Huakai \Ta ka hora okolu ponni n ka amvina !a. i holopono ai na linopouopono ana uo kela ame koia nialiolo liko o.'o o !<:i huakai, a i ka wu i inakauknu ai. ua lioomaka ka neo ana o ka hunkai mai Aala Paka nmi, nowaho o Kamaki Kiu-a, kahi a kp Kiaaina MoCarthy amō nn mnlihini hanohano mai Ameril;a mai c kakali mai ana no ke kilohi pono ana i ka; nani o ka huakoi. j lla ka ekolu mo uni.i-kumamali-ma nūnuko, i lioea ai ka makamua loa o ka huakai uowaho o Kaniaki Kuea, aole i hoea ka hapa hope loa o ka liua-'k-al, ahiki i ka hapalua o ka ho:a oha, na iike me hook.-ihi hoia nie kn hapa ke ka'i ana rt ka huakai, i kau a mea o l;a ioihi maoii. ! Ma ke poo loa o ka huakai na makai kaulio, i ujinllia mai e ka ilamuku nni o ka la ,oia o Oeorge alaila na aliikoa aku o ka oihana koa amo ka 1 oihana kaua o Ameiika mn Honolulu neij i ukaliia aku e ka hana puhiolio j oaa koa, me na pualikoa lehuiehu. j Na Kanaka o ua Mokukaua. Mahope pono aku o ua pualikoa o Amenka e hooliiiu nei ma na wnhi like ole o Oahu nei, i komo mai ai na kanaka 0 nn mokukaiia Amenka, me 'ko 1 lakoiV mau 'paalole keokeo, ko nana nku iii lakou e ka'i nna ma ke alamii, 'he' keokeo wale no mni miia. mai ahiki ihope, no kekahi wahi.ioihi. t) ka i)aniu{i hope o ka mahole o na knnnka o ka oihann koa ame ka oihana knua, o ia no na pualikon kini he eono ka nui, ame ko ku i ka nani ame ka hiehie oko lakou ka'i ana. Mahope akn o keia mahele o ka huakai, i oili mni ai 'he- kaa o ka oihana kaua me ka mo)<ukaua mna loa i kipa mai i Hawaii nei, i «kaliia, mai hoi e na kannkp o ka oiha«a kinaiahi, maluna o ko lakou mnu kaa i hoohiwa7awaia. # Ka Poe Holo Pa-u O kekahi mahele ano nui loa o kela kaihuakai, o ia «o ka poe holo pa-u. 1 hoonohonohoia ma na moT;upuni, ma-

lalo o ke alakai ana a Mr. J. K. Mokumaia. Ma kela ame keia aoao o ke e loheia ana na leo hooho o ka mahaio, pela hoi me na pa'ipa'ilima, mai ka lehulehu mai, i ka wa a na moiwahine 0 ua mokupuni e ae ai, me ko lakou mau pa-u e kilepalepa ana i ka makani, oiai hoi na lio e kainepu ana 1 o a ia nei,'me ke ku i ka nani maoli no ke nanaia aku. Ma ke poo o ka poe holo pa-u o Mr, J. K. Mokumaia, i ukaliia aku e ka moiwahine o ka Mokupuni o Hawaii, me ka iae e lioike ana i ka waihooluu o kela mokupuni, o ia no ka ke nana aku i ka -moiwahine ame kona tnau "ukali, he nani maoli no. I ka hala ana aku hoi o kela mahele o ka poe holo pa-u, i oili mai ai ka moiwahine o Molokai, me lia waihooluu o kela mokupuni, alaila ka moiwahine aku o Maui, me kona mau ukali, me ka waihooluu akala, e hoike ana i ka waihooluu o ka rose. E ukali aku ana niahope o ka moiwahine o Maui, ka moiwahine <j_Oahu nei, me ka waihooluu melemele, he popohe mai hoi kau; alaila o ka moiwahine aku o Kauai, me ka waihooluu o ka mokihana me ka maile. Ma na wahi apau o ke ao noi, aole he hit>na o kela ano i ikeia, a oiai ua nui ka poe me 'na mikini pa'ikii o na kiionioni ma kela la, e loaa aku ana ka ike i ko ka honua nei n.o kela kaihuakai, ma na kiionioni. Na Ahahui Liko Ole O na ahahui like ole apau o na.Hawaii, ka' i huliamahi ae ma kela kaihuakai, me ko lakou mau aahu makalike, he ku inaoli i ka nani ke nana aku. Ma ke poo o keia m&hele o ka huakai, he kaa i hoohiwahiwaia me Kaahuinanu maluna, aine |tekahi kumu mikanele, e paa ana he Baibala iloko o kona lima, me kp.., ukali ana aku hoi o ka Ahahui Kaahumaiiu, iloko o ko lakou aahu eleele, mai ka poe oo ahiki aku i ka poe. opio. Mahope pono aku kela ahahui, na lala o ka Ahahui C. E. o Kawaiahao, iioko o ko lakou aahu keokeo. E ukali aku ana mahope o keia maliele ae la ; he kaa i hoohiwahiwaia, e hoike ana i ke kipa ana mai o Keoki Vanakouva no Hawaii nei. nie ka lawe pu ana mai i kekahi matL holoholona, uo ka hoolaha ana ma keia paeaina.

He kaa aku, e hoikeike ana i o ka hehi-kuia ana o ke kapu o Pele e Kapiolani, e paa ana no\hoi o KnpioJani i ka ohelo iloko o kona lima, me ka 'hiki ole ia Pele ke hoopilikia mai iaia. Mahope aku o kela mahele o,ka huakai, ka ahahui o na Pukaua mē na ahuuia, nie ke ku i ka nani ame ka hiehie o ko lakou kulāna; alaila o ka hui aku o na Oiwi Hawaii me ko lakou aahu keokeo. I keia manawa i komo mai ai he kaa, me ka moku nana i lawe mua loa mai i na kumu mikanele no Hawaii iiei, me kekahi hiona, o na kapakai o Hawaii, a e ukali aku ana mahope o kela kaa, ka ahahui o ka Hāle o na 'Lii, me ko lakou kahiko piha, ku i ka nani. Ua aneane e hiki ole ke uku ma ke ano neepapa i aa hiona nani ina keia kaihuakai, ma ka olelo pokole ana ae nae, he nuL ua kaa o kela ame keia ano i hoohiwahiwaia, ine na hioua o kela au kahiko o Hawaii nei, ame ko keia au hou, a i ka nana aku, me he mea la ; he hana paakiki, ka loaa ana he maū hoohiwahiwa o keia ano ma keia mua aku, no ka mea me na manao kui'o maoli no i ai na hana aj>au no keia hoomanao keiiekulia.

I ona lahui e, i komo mai i Hawaii nei a i olii i na hua ohaha o na pomaikai, ma o ka euanelio la i luluia iho ma ka lepo aloha o 'Hawaii nei, o lakou pu kekahi i komo mai iloko o ke kaihuakai, e komo pu ana hoi na mamo a n& mikānele, na-iioa o ka Papa Hawaii. j Oiai hoi ka huakai e nee malie ana me ka hiehie ina ke alanui Moi, aia na mokulele o ka oihana kaua o Amerika, ke hookikakaha la iluna o ka lewa, me ka nani. 0 kekahi o na mea ano nui loa i hoomaopopoia mā kela kāihuakai ana, ua hfki aku ka nui o na kaa i • waia nia kahi o ke 57, ā o.ka huina | no hoi kela o na hoomana like ole o | kela ame keia lahui ma Hawaii nei, i me ka hookahahaia o ka manao o kej kahi poe he nui». i ka lehulehu maoli | uo o na hoomana. Mawaho ae nei o Kamaki Kuea, ke Kiaaina McCarthy ame kekahi mau ma. lihini hanohano mai Amerika mai, kalii i noho ai, no ka nana ana i na mahele like ole o kā huakai, a i ka hoea ana o ka huakai ma Kamaki Kuea, Ma. pelu hou ilalo nei ma ke alanui Beritania, me ka loaa ana i ka lehulehu, he elua manawa e ike ai i ka huakai, no ka m?a u a hele uo ke alanui Beritania a piha i na kanaka, i ike mua i, ka hu-a-kai ma ke alanui Moi. ĪNui ka u'i ame ka nani o na himeni a na papa Kula -Sabati, ma ka hoike o na Kula iSabati i malamaia maloko o ka Luakini o Kawaiahao, ma ke kakahiaka o ka Poano aku nei i hala.