Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 13, 26 Malaki 1920 — E HOOMANAO E NA HAWAII IA HENERI OPUKAHAIA. [ARTICLE]

E HOOMANAO E NA HAWAII IA HENERI OPUKAHAIA.

I V.p Kilohana a ka La-hni, ma o liona kap&nn hoomnnawnuui la. Solomon BanMi.mo, A'.oha kaua: —K olaoiu mai i w?.hi nmii kaawale no koin \r«hi manao p. kau ae lo nialuna, no ka [>ono o ki kano mao hoa Ilawaii uiai. Ilawaii a Niihou. Ta kono hui ia mni kon n!isnp e p.'iipai aku ia k*ako\i nn kupa o ke.ia mai paemokn JT:i"Wnii, ao ka lahui hoi i makemakeia malunn o ltr-ia poomanao e kau ue la, hp inau Hawaii no kakou ap:i.u i hannni-i mai un kupuna mai, a BO na Hawaii no kei:i maknpeiii e piūp:ii uei.

Aole au e paipai Rna i na UaAvrni i liupai ma ke kahua a Hcn<>ri' i alakai mai ai i pouo no kakon ma o ka ien la 0 ke Akua iaia, aka, o ka poe i huli pu Ko lakou inanao ma ke alakai hewa ia 1 kahi a lakou i maopopo pono ole ai, 0 ia ka'u e paipni nei i o'a no lakoa imua o ka mea a kakon i aie nui ai, oiai o lleneii Opukahnia ke alanui liele 9.jxa mi9Lonari i ke aupuni Haw«ii Uei. Xo ko kakou pono, no ko ke Akua pono, a no kona pono pu uo hoi kekahi. Ua k>he kakou i na lueahou e pili aoa nona i keia niau la e nee nei; ua kukulu ia he kiahoouiauao noua ma ka heiau o Jlibiau, Kona, Hawaii, a īuala'ila i kapa pu ia ai he wahi ''keiki. ma kona inoa Uon Ileneri Opukahaia. He nieahou ano nui keia no leakou na Hawaii e hoomanao ni, oiai ; aole he* wahi mea ano ole wale no ka iuoa Ileneri Opukahaia. aka, he mea na ha Hawaii e haāheo ai i ka lilo ana o Ilawnii lahui Kioe Ilawaii aina i mea ua.ua e kau o mai na aupuni o ka lionua uei a hui i kahi hookahi. Ma.i ka 'wa i a'oia ai ko leakou lalnii kanāka i keia pono a Heneri i alakai mai ai ,ahiki i keia wa, ehia la o keia lahUi i la-we mai, i kona inoolelo l mea nui iloko o ko lakou oln ana, ame ka hanu a ko lakou mau alii, ame ka hana a na kūmu misionari. Eia wale no paha lea poe i hoouiauao ,oia no ka poe e pna ana i ka oinio a Heneii Opukaliain, ka poe e paa ana i na kauoha a na alii, ka poe e kupaa ana mahope o ka liana a ko lakou mau kupuna, am? ko lakou mnu makua ahiki mai ia lukou na keiki. O ko kakou hoomanao aiun e ka Ilawaii nonoi i na hann a kekahi o ko kukou hqa Haiwaii oiaio, lie kahuu ia o kou hoala hou aua mai i na Hawaii o ku hou ae.im.ua o ka nui nme ka lehulehu o ko na aina e, no l;a nani o kf» Akua ana i ulakai mai ai i ko Ilawaii nei paeaina, oiai o op ka la.hui kanaka o kana euunelio i niakemake ai e loa.» keia pono. Aka, hookahi mea i maopopo ia kakou na Hawaii, o ia ko kakou noho aua iloleo o ka like ole o ko kakou inau manao pakahi. Nolaila, hookahi a kakou mea nui o keia mau la o makamaka houj e huli aku a nana i kahi i 'oili iuai o keia kuniu hoolaha, no lio kakou iiiau pomaikai uhane amo.ke kino, kahi e noho ai o ka Uhane Hemolele. Ke aneane loa nei kakou i na la nno nni o ke kukuluia ana o keia hana iloko o ko kakou aina nei, a o ka piha ana o ka hanen o ke a'oia ana o kakou na Ha'Waii i keia 01010 o ke olu," o ka mea nae e ikeia uei, he o ia mau ko knkou ' hoomaopopo ole. Ke ūana aku, o Li mau no ko kakou hooinaopopo ■ole i keia la ano nui, oia mau no ka ai kipalale ana, ka nolio maikai ole' ana, ka lwphiki wahahee pu no ame na inea ho apau i a.'oia iuai kakou p h'ana -liou peia:

Aole ana no pnha ho wa e pau ai .0 ia āno āpuu loa kakou na Itawaii, uo kāaole he hooōianao ia Hene*i i kaua mau hana aloha nou, 0 na wahnakā 0; Heneri. ke ki mua nana i wehe akū ke 'pa"ni o ka 'pūuwai 6 na miaionai-i; ē hoo-' iiamaiUa mai i ipuka nani 0 ke-ola ūha-.l ame ka malamalama lani 110 lio ka.- j kou poho e haaheo nei iloko 0 leeia au holomua o nA mea ano hou. Aka, naii 1 e ktMTawaii oiaio e hoonnopopo i kēia, inā he wāhi hoomauao kekaj\i ou nona»! oiai oe e npho aaa iloko 0 ka oluolu ol ha mea mnikai ana i lawe īuai ai nni nine a 'u. Ua ikeia no leēka'liimnu ano I hoouiaopopo ole iwaen'a o kakou na hoa.l ftaSvaii, mamuli o ka nana ole o keka-j lii i ka pono o kekahi. i Iwaeua o kekahi poe ilihunp. u« nui j lakou epa ia e ka poe naauao 0 keia iahui, a oi aku no iwaena o lea poe maa-1 mau ia hana ēpā, 0 ia kekahi 0 na halia i ku-e loā ika ke Akua kaUoha; E aloha i ka- hoalauna, e aloha kekahi i ke-; kahi. O*a loaa ole o keia ano iwaena 6 na Ilawaii ko'ikoM, 0 ia ka moa i lilp ole ai lahui i mea hoohua mai i ka j uiaikai iwapna iho 0 lakou. O kou hoo-; manao ana i ka Heheri Opukahaiā in;\u ! han'a maikai nou, e ia ka īuea e lilo j ai kakou i poe m'aikai ni i kpia nee ana j aku, 0 keia kenekulia hou. He niau la ko 'iko 'i keia 0 na haawi* { na ma'i inaluna 0 kākou ua Hiwaii, a 0 kakou no ka lahui holonui iloko o ka make e nee nei; 0 keia ka mea i hiki ole ia kakou ke ike a hoomaopopo, oiai mamuli o ko kakou hoomaopopo ole 1' keia pouō a Heneri i lawe mai ai no -feak»n,-0 ia ko kakou kumu e liili mau < ia uei i na wa apau o ko kakou ola aua • ma ke ano . I\q. lahui kanaka' uona. i Ho hookah'i tt"aje no ipuka o knkou e palekana ai, e nO>ho kakou me ke alo-1 ha ia IeaAOU iho ame na lehulehu e noho j pu n'ei nde k'ākou. Mai hoino kakou ia 1 lakou 0 hoohaahaa loa ia kakou ilalo, j elike no .me kakou .i keia w'a, oiai, uo i kakou keia' p'aeaina, o ko kakou hoino j inau ia lakou pii mau no lakoU ]n, ia j e'iho ana ilalo, oiai o ko lakou 1 la pono i hiki mai ai, 0 ia ka Heneri i, āpono ni e loaa ia kakou. ' I E ala o na Hawaii me ka manao lion* 1 kalii inma', no "ka pono 0 kou paeaina, oiai ko hoalstia uiai nt>i na ilina, ke alaj mai nei na mea apau*e ku- aku imua oj 'ke Kpiki Ilipa a kp Akuā; uo ka la nui kamahaO- iloko 0 Hawaii nsi, he la hoi e haaheo ai kakou ame na lahui like ole iloko o keia paeaina, no ka piha-una he hēokahi hāneri makahiki 0 ka hoho' la>ana p ka malamalama o ka pono iwnena 0 kakou apau. ' He niea hōi e ae ai īa kakou ama ko kakou keiki Ha\vaii āloha aina oiuio, i ka lilo ana o keii pono i mea naua «e hookau ae ai ia kakou iua ka helu kau Hko me na āina nunui. - Aole paha e olelo ana ia kākt>u apau 1 ka hooiilaopopo ole, ā:ka, o pa nui ia hvaena 0 kekahi o .kuu la'nui. Ua lilo loa i ka lealea elike no pnlia me ka lealea 0 ka lalnii- kanaka i ke au ia N'°a- ' * - '• E aho ia-au, ua ikemaka kekah» o.ia inan hanauna. eia nae, ua hoolō aku ,no i ko Akiia,- Aia ikē kakou i ko lakou moolelO i ka lukula anii a kop 0 Noa >v.ale no me kona ohana.' - • "

Aole auauei kakou e manaoits elike me ka manaoio 0 HpupH 'ōpukahaia j ka wa i pa mai ai kona uhane i ke ola 0 ke Akua:'no'laila, ua hoike aku kona ano i ka oiaio 0 ka hnna a ke Akaa iioko ona, i ka haniui ana uiai 0 na makawai 0 ka lani mailoko mai ouu., hē oiāio he Akua oiaio keia ma.mua o ka me:< a kona lahui-kanaka e lioomaha la. Pela iho la i loaa ai 'he alanui hele nona misionari i Hawaii mfi, a 0 ia hoi ka kukpu p, uoho like ole nei iwaena' iho no 0 kakou ka lahui 0 keia pneaina. Ma.ko'u manaoio i na mpa i kamailioia e kekahi 0 ko kakou mau hoa Ha-' waii, hfe mea oiaio no ia i ka hoike a kekahi 0 na kanaka loea a kupanaha iwaena ! 0 koia -1 āhui kānaka, na iko-ka-r ihihao i 'loaa iā -lakoū. 'a hoike aku iinua : <£'riq iii. oia Kānu.&upuni, "e pili' 'ona-i L k.;i' frāālelē nna 0 ke*. Akua ia llatv>ii nei; ā e hoi hoū- ināf ana rtiai bē okoa-kwīa ano ; ; he hoopūnipuni" nuaoei keiā ; ole anei i Aole,. li» .oiaio,'no ka mea,' ua<:paa uo 'ko lie, Akua-manao peia e lawe a,ku ia Heneril Opukahaia i'.kahi e hi,ki _hou mai air ke hoea hōu i Ilaw-aii nei*" Eia naoilokp iho la no' o lceia:oiaio apau, lieaha la ia i kekahi'hāpa o keia iahui e noho! mai nei. Aole i hoomanoo i ka "kaaa. maikāi a ia HalVuXi ponoi, no koū pouo,' 110 kona pono ame ka ppno 0 ke Akua. Pololei walo ka laain, he mau pepēiao' no, ,aole na-e i lōhe'; hfe mau maka uo, aple nae i ike; he noonoo no ,aole nae 1 hoomaopopo. ina-e loaa ike a lohea hoomaopopo, alaila, e mihi anu a hoolaia inai, pela iho la no i liala ai'keiai manawa loihi 0 hookahi h<tneri hi'ki iiie ka ike ole; a pela ihd*la no i īuku nūi ia ai kakou'. I'na e ike ana kakou i ki» elia mai lee Akiia mai, alaila e loaa aua ia kakou ke ola mnmūli 0 ko kakou mihi ana, oia hoi, lioo-pau i ko kakou noho like 'ole nna> paio aua, hoiuo ana, okumu ana, hōōmāUa-e aua, ame na maikai ole no apau a ka palapala i a 'o mai aiHa kakoU e hoopna ae, a e lioi mai kukou; iloko 0 ka lokahi, i hookahi hoi haku, liookahi "inanaoio, a i hookahi bapetizo ana. E hele mai e hooiaio i kou kuleana iloko 0 ka buko 0 ke ola, i helu pu ia ai oe iloko 0 kona aupuni, mamua ilio 0 ka piha ano 0 ke kenekulia, oiai no kakou keia uiau pomaikai, ua kupa 0 keia p£ēaina,- a ;o ka.-iahul. kanaka hoi 0 kpia. ma.u kamaliao ,a. ke Ak\ lu ,» h'aawi piai ai, ia. k'a'kou, a'h'p'mau wahi mokupimi hoi i'mākakēhiia e na aupuni nui ume kona maii lāh'ui kanaka. Nolaila, mai; poina i ka hoomaiiao ana ' in Ilpne'i'i Opūkāhaia a 111 e kana hāna i. Ulakai mai ai i keia pono no -k ikou na' Hawaii, ame. na lahui uo apau e nolio ana iloko 0 i»iā T pāeatn:r, aka. 0 kakou nae ke ko'iko 'i loi'"ina' keia na kaniaaina amē na kupa; • T .lna p'hiki ole ia k:ikpu ke. hooiuanaj) > ka hana nui a keia kaiiako., ā hoa.Ha waii oiāio hoi o So kako'n lahui ponoi, inai hoohewah'ewā kakou i na mea e hi'ki mai aū.i, na ; hoi uana e hoopio-i ioke i ko kakoū man manao elike paha me, keia ;wahi kai hooee. o'k'e .kaū u Kar hihalii, e pii mai nei ilupa .0 ko kakou mati mokupuni ; npt. oiai ,elike me ka he'le ana mai o ka olpip a'oāa kakou, a lohe Ole kakou, pela- no e hele mai ai kal laau hahau i mea e lioolohe ai na kpiki. Oiai, o na waimaka o ileuert Opuka*: hnia ka mea nui ina e hiki ole ia k '.kou ke hoomauao-iaia, aka, e ala, e lawe-'' mai i kona mau ano apau iloko ou, 0 iā, auanei Uou lauakila a o knkou nu apau. j Me ka Lunahox)pouopono o ke Kilo -i hana.'ko'u aloha, anie ua keiki hoonoho-hua-o kou-keena ko'u welina. - I '• ' • BBY/'G. M. ; i • Kahuku, Koolauloa, Oaliu. .v .. - -| ... .-I .Af.a- na lono i loaā.mpi L keia kujāna-, kauhale, ua'hooho-10-ae-na Kepaui lima : I iianā 0 Maui, i komo ilokq o ka hui uni- j ona, 0 kokua ana lakpu.i na Kepani o!o-j ha"ni .o Oahu nei ho hookahi mahiua i koo.- : .-_'. -.. ■ ' ; ;•'•'' 1 '/ • ' \.