Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 13, 26 March 1920 — Page 3

Ka Nupepa Kuokoa

 

 

KE AU KAHIKO O HAWAII NEI.

Palapala 1.

Hoomakaukania no ka

AHAHUI PONOKOHO—PALOKA O NA WAHINE O MAUI.

 

(Hoomauia mai.)

 

            Ua hookuemi hopeia no ka holomua a Hawaii nei mamuli o ka loaa ole ana o ke kuleana i ka aina e makemakeia o la e kahi mea e mahi; oiai ua lilo pau ana i  ka moi me ma alii,--na lakou i @ e like me ko lakou makemake.

            No Kamehameha III ka “Mahele Aina” kaulana a pookeia. Mamuli o kela mahele aina i kaawale ai kahi aina no ka moi me kona hope hooilina alii ma ka noho moi, ma ke ano waiwai kao@,--oia na “Aina Leialii.” O kahi mahele hoi no ke aupuni, oia no na “aina aupuni” i haawiia ai i na kanahele e noho a e mahi mai ka makahiki @ mai. No ke koena iho hoi, aneane umikumamakahi kaukani poe i hookono i ka lakou mau palapala moi aina a na loaa aku na paalapala kuleana no ia naau aina a lakou e paa ana, o ka avelika ili nae o ia mau apana mai ka 2 o i ka 4 eka.

            Kokoke no i ke kanahiku makahiki make ai o Kaahumanu. Kumakena nui na makaainana a puni ka paeaina nei. No na la loihi mahope mai ua pinepine ko ka lehulehu hoomanao ana no ka holomua o kona au me ka pomaikai i loaa i ka lehulehu ma o na kula, ka maemae o ka nohona lahui, ka holomua o ke aupuni me ka malamalama o ka oiaio o ke Akua Lani.

            Mamua o kona make ana ua hookohu aku oia ia Kinau ma kona wahi, a ua kauia aku ia ia ka inoa o Kaahumanu II. He hooilina oia no Kamehameha laua o Kaahumanu, a ua kuahaua akeala ae e ka Moi oia ke Kuhina Nui, a i ole, ka makuahine alii. Aole no i loaa ia ia na mana i like me ko Kaahumanu, aka, ua lilo nae oia i egena nui iloko o ke aupuni a ua lawelawe no hoi i ka oihana i kulike ke koikoi me ko ka Moi. Oia kekahi o na wahine kulana maikai loa—he akahai, kupaa, hiehie, a he oluolu. Piha oia i ka naauao me ka makoukou, wahine kupaa i kana kane a he makuahine puuwai pumehana i ka oluolu, a i na wa a pau, he oia mau kona heahea me ka hilinai nui ia. Ua hoopuka mau ne na misionari no Kinau: “Nana i kakoo i ke kulana pookela loa i waena o ka lahui malalo iho o ka moi: no ke kulana kupaa mau o kona ano i ka maemae noeau aole ona lua; e makaala mau ana oia i na wa a pau i ka pono o ka lahui a ua hoike ae i kona piha makaukau maoli ma ka hookele ana i kona mau pono, a oi loa aku i na wa o ka haunaele kupikipikio.”

            Ia ia no na hana ano nui e pili ana i ke kukulu ia ana o ka luakini o Kawaiahao mamuli ona na makaainana i ohohia pu mai ai ia hana, ua hookupu no oia i kana dala ponoi, a ma ona la no hoi ka lehulehu i ukali ai ia ia ma ia meheu, a pela no i loaa mai ai ka pohaku mai na alii mai, ka puna me ka laau. Ua kalaiia ka pohaku o na kuaau a mai ke akoakoa mai hoi ka puna. He 78x144 kapuai ka loa me ka laula o ka luakini i kona paa ana, a ua oi aku maluna o $6000 na hoolilo. A hiki mai i keia la, ke malama mauia nei na hana haipule maloko o laila i na Sabati a paa, a peia no auanei no na makahiki lehulehu hou aku.

            Oiai o ka Kinau poe keiki he poe kane wale no, na hookama aku oia ia Bernice Pauahi, ke kaikamahine u’i a Paki, nana hoi ka wahine o ke kaika mahine a Kamehameha. Ua rula o Kinau me ka noeau a me ka hoopono, aole nae i liuliu, ua make oia no ka ma’i lolo i kona mau la haaheo.

            Ua koho aku o Kamehameha III i hope nona i kana keiki hookama ia Alexander (Alekanedero), ke keiki a Kinau. Oia no o Kamehameha IV i kona na wa he iwakaluakumamakahi makahiki a i kahi makahiki mai mare wahine i ka moopuna a Keoni Ana, ka Moiwahine noeau ui ia Emma rooke. He wahine o Kuini Emma i aloha nuiia e na mea a pau. Oia me Kamehameha IV—no lana ke kiahoomanao a laua i waiho ino ai i ka lahui—ka Halemai Moiwahine, ma Honolulu—na laua ponoi no i kaahele i waena o ka lehulehu no ka hookupu no ia hana.

            O Kamehameha V oia no o Lota, kekahi keiki a Kinau. Piha oia i ka makaukau a he manaopaa, he haawina i loaa iaia mai ia Kamehameha Nui mai. Aole oia i mare wahine—o ke alii wahine nui Bernice Pauahi kana i makemake ai e mare, kekahi o na wahine u’i me ka naauao piha. Aole nae makemake ona i ke Kalaunu, ua oi aku kona makemake e imi i ka pono o kona lahui ma kekahi ano o koa ae. Ua mare oia mahope mai ia Mr. Chas. R. bishop.

            I ke anaina haipule hoolewa ma ke Kapaki mahope iho o kona make ana manaho ae o kahi mau olelo a ke kahunapule i hoopuka ai keia mau olelo: “O ka hope loa a me ka pookela loa o na Kamehameha eia ke waiho nei i kona moe mau loa. No kanalima kuma makolu makahiki kona komo ana i waena o kona poe makaainana a ma keia kaianakauhale. Ma kona kulana kiekie haaheo, iloko o kona lako i na mea a pau ana e makemake ai, e lawelawe ana i na mea a pau e oluolu a e maemae ai ka nohona ma kehi kulanakauhale me ka lahui holookoa, ua noonoo ole iho oia no kona wahi pono ponoi. No ko Bernice Bishop kulana wahine oiaio, na kana mau hana i lawelawe ai i hoike ae i ka nani maemae o kona inoa. Ua hoole aku oia i ka hiehie o ke Kalaunu, ua noho haahaa iloko o ka pono, a loaa no ia ia ke kalaunu lilelile o ka Mau Loa. I ka hoole ana i ka hanohano noho maka maluna o kona lahui, ua haawi ae oia i na koikoi oi aku,--ua lawelawe oia no ka lahui, a ma ke ano i oi ne ku haaheo i ka naau o ka lehulehu no ka pono ana i hooikaika ai.”

            Nana i kukulu i ke Kula Nui o Kamehameha a ua hooili aku i kona waiwai no ia oihana, no ka hoonaauao ana i na Opio Hawaii—na keikikane me na kaikamahine e makemake ana i lilo i poe kane a wahine kupono.

            Mahope o ka make ana o Kamehameha, o Lunalilo ka i kohoia iho i moi e ku lehulehu. I kona make ana ua waiho iho oia i kona waiwai no ka malama ana i na elemakule Hawaii ma ka Home Lunalilo.

 

 

E HOOMANAO E NA HAWAII IA HENERI OPUKAHAIA.

 

            I ke Kilohana a ka Lahui, ma o kona kapena hoomanawanui la. Solomon Hanohano, Aloha kaua:--E ohiolu mai i wahi rumi kaawale no keia wahi manao e kau ae la maluna, no ka pono o ke kana mau hoa Hawaii mai Hawaii a Niihau.

            Ua kono hui ia mai kou uhane e paipai aku ia kakou na kupa o keia mau paemokou Hawaii, a o ka lahui hoi i makemakeia maluna o keia poomanao e kau ae la, he mau Hawaii no kakou apau i hauania mai na kupuna mai, a no no Hawaii no keia makapeni e paipai nei.

            Aole au e paipai ana i na Hawaii i ku kahua a Heneri i alakai mai ai i pono no kakou ma o ka leo la o ke Akua iaia, aka, o ka poe i huli pu ko lakou manao ma ke alakai hewa ia i kahi a lakou i maopopo pono ole ai, o ia ka’u e paipai nei i ola no lakou imua o ka mea a kakou i aie nui ai, oiai o Heneri Opukahaia ke alanui hele o na misionari i ke aupuni Hawaii nei. No ko kakou pono, no ko ke Akua pono, a no kona pono pu no hoi kekahi.

            Ua lohe kakou i na meahou e pili ana nona i keia mau la e nee nei; ua kukulu ia he kaihoomauao nona ma ka heiau o Kikiau, Kona, Hawaii, a malaila i kapa pu ia ai he wahi keiki ma kona inoa hou Heneri Opukahaia.

            He meahou ano nui keia no kakou na Hawaii e hoomanao ai, oiai, aole he wahi mea ano ole wale no ka inoa Heheri Opukahaia, aka, he mea na na Hawaii e haheo ai i ka lilo ana o Hawaii lahui ame Hawaii aina i mea nana e kau o mai na aupuni o ka honua nei a hui i kahi hookahi.

            Mai ka wa i a’oia ai ko kakou lahui kanaka i keia pono a Heneri i alakai mai ai, ahiki i keia wa, ehia la o keia lahui i lawe mai, i kona moolelo i mea nui iloko o ko lakou ola ana, ame ka hana a ko lakou mau alii, ame ka hana a na kumu misionari. Eia wale no paha ka poe i hoomanao, oia no ka poe e paa ana i ka oiaio a Heneri Opukahaia, ka poe e paa ana i na kauoha a na alii, ka poe e kupaa ana mahope o ka hana a ko lakou mau kupuna, ame ko lakou mau makua ahiki mai ia lakou na keiki.

            O ko kakou hoomanao aina e ka Hawaii ponoi i na hana a kekahi o ko kakou hoa Hawaii oiaio, he kahua ia o kaou hoala hou ana mai i na Hawaii o ku hou ae imua o ka nui ame ka lehulehu o ko na aina e, no ka nani o ke Akua ana i alakai mai ai i ko Hawaii nei paeaina, oiai o oe ka lahui kanaka o kana euanelio i makemake ai e loaa keia pono. Aka, hookahi mea i maopopo ia kakou na hoa Hawaii, o ia ko kakou noho ana iloko o ka like ole o ko kakou mau manao pakahi. Nolaila, hookahi a kakou mea nui o keia mau la o makamaka hou, e huli aku a nana i kahi i oili mai o keia kumu hoolaha, no ko kakou mau pomaikai uhane ame ke kino, kahi e noho ai o ka Uhane Hemolele.

            Ke aneane loa nie kakou i na la ano nui o ke kukuluia ana o keia hana iloko o ko kakou aina nei, a o ka piha ana o ka haneri makahiki o ke a’oia ana o kakou na Hawaii i keia olelo o ke ola, o ka mea nae e ikeia nei, he o ia mau ko kakou hoomaopopo ole. Ke nana aku, o ia mau no ko kakou hoomaopopo ole i keia la ano nui, oia mau no ka ai kipalale ana, ka noho maikai ole ana, ka hoohiki wahahee pu no ame na mea no apau i a’oia mai ia kakou aole e hana hou peia.

            Aole ana no paha he wa e pau ai o ia aho apau loa kakou ua Hawaii, no ka mea aole he hoomanao ia Heneri i kana mau hana aloha nou, o na waimaka o Heneri ke ki mua nana i webe aku ke pani o ka puuwai o na misionari; e hoohamania ami i ipuka nani o ke ola uhaue ame ka malamalama lani no ko ka kou pono e haaheo nei iloko o keia au holomua o na mea ano hou. Aka, nau e ka Hawaii oiaio e hoomaopopo i keia, ina he wahi hoomanao kekahi ou nona, oiai oe e noho ana iloko o ka oluolu o na mea maikai ana i lawe mai ai mou ame a’u. Ua ikeia no kekahi mau ano hoomaopopo ole iwaena o kakou na hoa Hawaii, mamuli o ka nana ole o kekahi i ka pono o kekahi.

            Iwaena o kekahi poe ilihune. ua nui ko lakou epa ia e ka poe naauao o keia lahui, a oi aku no iwaena o ka poe maamau ia hana epa, o ia kekahi o na hana i ku e loa i ka ke Akua kauoha: E aloha i ka hoalauna, e aloha kekahi i kekahi. O ka loaa ole o keia ano iwaena o na Hawaii ko’iko’i, o ia ka mea i lilo ole ai keia lahui i mea hoohua mai i ka maikai iwaena iho o lakou. O kou hoomanao ana i ka Heneri Opukahaia mau hana maikai nou, e ia ka mea e lilo ai kakou i peo maikai ma keia nee ana aku o keia kenekulia hou.

            He mau la ko’iko’i keia o na haawina ma’i maluna o kakou ua Hawaii, a o kakou no ka lahui holonui iloko o ka make e nee nei; o keia ke mea i hiki ole ia kakou ke ike a hoomaopopo, oiai mamuli o ko kakou hoomaopopo ole i keia pono a Heneri i lawe mai ai no kakou, o ia ko kakou kumu e hili maa ia nei i na wa apau o ko kakou ola ana ma ke ano he lahui kanaka nona.

            He hookahi wale no ipuka o kakou e palekana ai, e noho kakou me ke aloha ia kakou iho ame na lehulehu e noho pu nei me kakou. Mai hoino kakou ia lakou o hoohaahaa loa ia kakou ilalo, elike no me kakou i keia wa, oiai, no kakou keia paeaina, o ko kakou hoino mau ia lakou pii mau no lakou la, ia kakou e iho ana ilalo, oiai o ko lakou la pono i hiki mai ai, o ia ka Heneri i apono ai e loaa ia kakou.

            E ala e na Hawaii me ka manao hookahi imua, no ka pono o kou paeaina, oiai ke hoalaia mai nei na ilina, ke ala mai nei na mea apau e ku aku imua o ke Keiki Hipa a ke Akua; no ka la nui kamahao iloko o Hawaii nei, he la hoi e haaheo ai kakou ame na lahui like ole iloko o keia paeaina, no ka piha ana he hookahi haneri makahiki o ka hoho la ana o ka malamalama o ka pono iwa ena o kakou apau.

            He mea hoi e hookaulana ae ai ia kakou ame ko kakou keiki Hawaii aloha aina oiaio, i ka lilo ana o keia pono i mea naua e hookau ae ai ia kakou ma ka helu kau like me na aina nunui.

            Aole paha e olelo ana ia kakou apau i ka hoomaopopo ole, aka, o kekahi hupa nui ia iwaena o kekahi o kuu lahui. Ua lilo loa i ka lealea elike no paha me ka lealea o ka lahui kanaka i ke au ia Noa.

 

NA MEAHOU MA KA EKALESIA O PAIA, MAUI.

 

            Solomon Hanohano, Esq., Aloha nui kaua:--Oluolu kou ahonui e hookomo iho i na meahou o keia ekalesia e nee nei i keia mau la.

            Ma keia Sabati iho la i malamaia ae ai ka hoike hui o na Kula Sabati o Makawao Akau, i alakaiia e Mrs. Annie Mitchell. He eha ka nui o na Kula Sabati i hiki ae malaila, o ia no o Kalanikahua hou, Paihiihi, Paia ame Maui Waena.

            Ua malamaia na hana hoike ma ka Ekalesia Kalavina o Paia i Maraki 4, 1920. Hoomakaia na hana me ka himeni ame ka pule a ke kahu.

            Malamaia na hana hoike e ka peresidena nui, Hon, J. W. Kalua. He nana na hana hoike o keia i malamaia ai. Ka nui o na haumana ma keia hoike he 100, na makaikai he 46; na dala i luluia he $77.80.

            Kekahi mea oi aku o ka maikai loa o na hana ma keia la, o ia no ka hookuku himeni mawaena o Paia ame Paihiihi. He nani keia mau papa himeni. Ke alakai o Paihiihi oia no o Moses Panui, a o ko Paia oia no o Mrs. Rose Milikaa. I ka pau ana o keia hookuku humeni i komo mai ai ke alakai himeni nui oia o Robert Nawahine a hoohui i keia mau papa i hookahi, alaila himeni mai la i kela himeni hookuku o ka paeaina, me ka nani ke hoolohe aku, o na mea apau loa. Kekahi mea oi aku o ka nani o kela papa hoike ohana o na makuakane o Paia. Kekahi papa hoike maikai loa keia o na haawina a pela pu no hoi me na himeni.

            I ka pau ana o na hana hoike o keia la i hoi aku ai na mea apau loa, e paina ma kahi i hoomakaukauia no na mea apau loa. He elua puaa nui momona ua ai na mea apau, a ua piha pono o Bele I’ulu kau mea momona o ka puaa ame ka pai uouo e kaohi puu. Mahope iho o keia manawa i hoike mai ai ke komite, ka huina nui o na loaa apau loa, ua hiki aka la na dala apau loa i ka huina o $112.80.

            O keia kekahi o na hoike nui i piha na makamaka ame na hoaloha i kipa mai. O keia na mea a kou kiu hanu meahou o ke kipa ana aku e ike i ka nani o na hana a ko kakou Haku aloha, ma kela kihapai. He lohe pepeiao wale no akahi no a ikemaka.

            Kekahi kihapai holomua keia iloko o ka Mokupuni o Maui oia no ka Ekalesia Kalavina o Paia.

            Me keia mau manao pokole, haawi i ke aloha nui i na keika ouiuhua metala.

            Owau no me ka haahaa,

                                                                                    KIU HANU MEAHOU.

 

            Aole auanei kakou e manaoio elike me ka manaoio o Heneri Opukahaia i ka wa i pa mai ai kona uhane i ke ola o ke Akua: nolaila, ua hoike aku kona ano i ka oiaio o ka hana a ke Akua iloko ona, i ka haniui ana mai o na makawai o ka lani mailoko mai ona, he oiaio he Akua oiaio keia mamua o ka mea a kona lahui kanaka e hoomana la. Pela iho la i loaa ai he alanui hele no na misionari i Hawaii nei, a o ia hoi ka kakou e noho like ole nei iwaena iho no o kakou ka lahui kanaka o keia paeaina.

            Ma ko’u manaoio i na mea i kamailio ia e kekahi o ko kakou mau hoa Hawaii, he mea oiaio ne ia i ka hoike a kekahi o na kanaka loea a kupanaha iwaena o keia lahui kanaka, na ike ka mahao i loaa ia lakou a hoike aku imua o na lii o ia o Kanaiaupuni, e pili ana i ka haalele ana o ke Akua ia Hawaii nei, a e hoi hou mai ana mai Kahiki mai he okoa kona ano; he hoopunipuni auanei keia. He oiaio ole anei. Aole, he oiaio, no ka mea, ua paa no ko ke Akua manao peia e lawe aku ia Heneri Opukahaia i kahi e hiki hou mai ai ke hoea hou i Hawaii nei. Eia nae iloko iho la no o keia oiaio apau, heaha la ia i kekahi hapa o keia lahui e noho mai nei. aole i hoomanao i ka hana maikai a ia Hawaii ponoi, no kou pono, no kona pono ame ka pono o ke Akua. Pololei wale ka Isaia, he mau pepeiao no, aole nae i ike; he noonoo no, aole nae i hoomaopopo. Ina e loaa ka ike a lohe a hoomaopopo, alaila, e mihi ana a hoolaia mai, pela iho la no i hala ai keia manawa loihi o hookahi haneri makahiki me ka ike ole, a pela iho la no i luku nui ia ai kakou.

            Ina e ike ana kakou i ka eha mai ke Akua mai, alaila e loaa ana ia kakou ke ola mamuli o ko kakou mihi ana, oia hoi, hoopau i ko kakou noho like ole ana, paio ana, hoino ana, ohumu ana, homake e ana, ame na maikai ole no apau a ka palapala i a’o mai aieia kakou e hoopaa ae, a e hoi mai kakou iloko o ka lokahi, i hookahi hoi habu, hookahi manaoio, a i hookahi bapetizo ana.

            E hele mai e hooiaio i kou kuleana iloko o ka buke o ke ola, i helu pu ia ai oe iloko o kona aupuni, mamua iho o ka piha ana o ke kenekulia, oiai no kakou keia mau pomaikai, na kupa o keia paeaina, a o ka lahui kanaka hoi o keia mau makupuni kamahao a ke Akua i haawi mai ai ia kakou, a he mau wahi mokupuni hoi makaheiia e na aupuni nui ame kona mau lahui kanaka.

            Nolaila, mai poina i ka hoomanao ana ia Heneri Opukahaia ame kana hana i alakai mai ai i keia pono no kakou na Hawaii, ame na lahui no apau e noho ana iloko o keia paeaina, aka o kakou nae ke ko’iko’i loa ma keia na kamaaina ame na kupa.

            Ina e hiki ole ia kakou ke hoomanao i ka hana nui a heia kanake, a hoa Hawaii oiaio hoi o ko kakou lahui ponoi, mai hoohewahewa kakou i na mea e hiki mai ana, na mea hoi nana e hoopio loke i ko kakou mau manao elike paha me keia wahi kai hooee o ke kai a Kahinalii, e pii mai nei ilupa o ko kakou mau mokupuni nei, oiai, elike me ka hele ana mai o ka olelo a’o ia kakou, a lohe ole kakou, pela no e hele mai ai ka laau hahau i mea e hoolohe ai na kaiki.

            Oiai, o na waimaka o Heneri Opukahaia ka mea nui ina e hiki ole ia kukou ke hoomanao iaia, aka, e ala, e lawe mai i kona mau ano apau iloko ou, o ia auanei kou lanakila a o kakou no apau.

            Me ka Lunahooponopono o ke Kilohana ko’u aloha, anie na keiki hoonohohua o kou keena ko’u welina.

                                                                                    REV. G. M. K.

 

 

KA AHAHUI KAMEHAMEHA AME KONA KULANA.

 

(Hoomauia mai.)

 

            Ua kalaia ia mau kaumaha, a pela me kekahi mau hemahema e ae, ua loaa maoli ka hauoli ame ka oluolu o ka manao, oiai ua malama a hooko i na rula ame na kanawai o ka hui au i komo ai, u loaa i kela mea au i hoopaa ai e kokua oe i kou mau hoahanau, i ka wa o ka pilikia.

            E kuu koko ame kuu lo, aole keia he manao pai a hookelakela, a manao ia mai he mau olelo hoopohala keia mai ka meakakau aku; moi lawe mai ia mau manao a kau ae mamua o kou mau maka, aka e lawe mai a noonoo me ke kui’o, a e kaupaona oe i na mea e pono ai oe ame kou hoem, o ia iho la no ka mea nui, no ka mea, ua laula ka manao e hoakaka ia nei, aole ma ke ano po’ipo’i iho, a hunahuna i na pono ano nui o ka hui, ame na lala, e malama ana i ka ihiihi o ka hui i oleloia ae la.

            Eia kekahi e lohe mau ana au i ka olelo ia, he hui kukulu a ikala keia, aia wale no a ka poe maka nunui, alaila komo mai, aole o ia ka mea pololei, mai ka haahaa a ka poe kiekie ua like wale no hookahi wai, e nana mai i ka mea kakau nei, aia no ilaio loa, aka eia ke pii mai nei ma na anuu like ole apau a ko’u lunaikehala i koho ai, o ia ka pololei, oiai e kau oe i kou panana mamua ou, o ia ka hoopono ma ka hana mikiala i na po halawai, uku mau i kou lulu mahina, makaala i ka lulu manawale’a i ka hoahanau i haalele mai i keia ola ana, a i oi loa ae mamua o keia, o ia kela kulana mikaila mai kau aliiwahine hoopono o ka home, no kona noonoo ana i na mea e pono ai oia, e maka ala ana i ka pau ana o ka mahina.

            Ea, e papa dear, ua uku aku nei oe i kou mau hui? Ua poinaia au, na laki maoli i kou hoomanao ana mai la, no ka mea, ua komo kela hoopono ame ka mikiala no ka pono o ka noho home ana, o ia iho la ke ano o ka rula maikai, aole hoi o ka hoohemahema i ka mea i hoopaa ai, a o kekahi no hoi, o keia hui no na kanaka Hawaii wale no ame hapa, no laua wale no keia kuleana nui, aole komo mai na lahui e, o kekahi no hoi, he poe wale no i hoonaauao maikaiia na luna nui o keia hui, aole oe e ike i na mea apau, ina oe e ku mai ana mawaho o ka pa me ka nana wale mai no, aka, ina aia iloko ka iini e ike i na mea pohihihi ame ke kulana o ka hui, e komo mai me ka manaolana ame ka manaoio iloko ou, e loaa ana na pomaikai ia oe ame kou ohana; a ina he mau loaa mahina kou, ua oi loa ka mea e loaa ana ia oe, o ia hoi, e ike mai e kuu i’o i keia, a e kaupaona iho oe ina mea oiaio, he umi dala ukukomo, hookahi dala na ke kauka e nana ia oe, i kou kupono a maikai ke ola kino, hookahi dala lulu mahina, ina oe e komo ana mahope iho o kou hoohikiia ana, ekolu mahina e hoomaluia ai oe, aole e loaa na pomaikai, o ia hoi, ina e loaa ana oe i ka pilikia ma ke kino, iloko o na mahina au e noho hoomalu ana, aka, ina i ka ha ame ka eono o ka mahina, a loaa oe i ka nawaliwali, e loaa ana na pomaikai ia oe, o ia hoi hookahi dala, ua like ia me ehiku dala o ka pule, oiai ua malama oe i na mea apau i pili aku i ka hui.

            Nolaila e kuu lahui, e ala mai, e komo mai, aole mea nana e kapae ae ia oe i kou komo ana mai, mai lawe mai i na olelo pipa alanui, i mea nou e komo ole mai ai, e ike mai i ka meakakau nei, aole he uku pule. a oki loa aku kahi uku mahina, a i oi loa aku, aole he wahi loaa makahiki, aka ua kapae ae ia mau mahele a lawe ae la i kela kulana mikiala ma ka hana ame ka hoopono e malama ana i na konikeni liilii a malama i na mea i hoopaa ai me ka hui, oiai ua komo aku au i na hui ekolu, Hui Oiwi o na Hawaii. Hui Manawa le’a o na Poola ame ke hui e oleloia nei me ke kulana maemae a hoopono, e malama ana i na rula ame ka hui nana e hoomaikai i kuu kino, o la ka hui Harrison Mutual Association, me kela kulana maemae no iloko o ia hui.

            I kou make ana, o na pomaikai e loaa ana i kau aliiwahine o ia keia: Na hoolilo pahu kupapau, mai ka hui oiwi mai, e holo pololei ana ia i ka poii o kau alii-wahine, aole e hoaa hele ma o a maanei, mai ka hui Poola mai o ia huina like no, mai ka hui e oleloia nei, o ia huina like no, pau ia, mai ka hui oiwi mai hookahi haneri dala lulu manawa lea; mai ka hui poola mai, ina o ka nui o na lala maikai ma kahi o ka elua haneri e loaa ana iaia ia huina, mai ka hui e oleloia nei, he haneri kanalima e loaa ana iaia ia huina.

            Ua pau maoli kona pilikia, aole mea nona e kaumaha ai, no ka mea, na hana oe i na mea nona e hauoli ai, a e lilo ai hoi i mea nona e hoomanao mau ai nou, o ka mea oiaio maoli keia.

            I keia manawa e laha nei keia ma’i, e luku nei ia kaua, ua hooponopono au i na mea nona e pono ai, ina no kou hele e mamua, aole keia he pai i mea e ikeia mai ai, aka he mea i ikemaka ia i keia manawa, ke nana aku o kuu i’o ka oi ma ka pilikia, no ka mea, ua na nea i ka ai i oi loa aku mamua o ka mea kupono; i ka hiki ana mai o ka pilikia, ua hemahema maoli, oiai nae nou no keia lepo ame nu mea apau a ke Akua i hana mai ai, a waiho iho i na kupuna hoopono o kakou, a i ke kaa ana mai na kakou e hooponopono i ko kakou noho ana, ua hemahema maoli, a hou hele ma o a maanei. E kuu i’o ame kuu koko, e ku a maloeloe, e kokua i na mea mahiai ma ke kua, e komo aku i na hui i oleloia ae la, a e lawe mai i ka hoopeno ame ka hoomanawanui, ame ka mikiala no kou pono ame kou home, mae kau mau lei aloha, elike me kau haua aku ai i kou mau hoahanau i haalele mai ai o ia hoi, elua iloko o ka hui poola, hookahi iloko o ka hui oiwi, elua iloko o ka hui e oleloia nei, na like ia me elima dala au e uku al, oiai na hoopaa aku au e malama i na rula ame na kauawai i ke kuu wi ame ke kau ai; o la na olelo hoopaa, aole e hiki ke alo ae ame ka hoohanohano ana iaia me he la, ua noho oia mai kona hanau ana iloko o ka waiwai ame ka hanohano, aole pela, o kela hoopaa e malama i na kanawai ame na rula, o ia ka mea nana i alakai ia oe e hoopono oe.

            Eia kekahi, mai lawe mai i keia mau manao, aia a nui ka naauao, alaila kupono, a ina he hupo ame hawawa, alai la nanakee aku, aole loa pela ka mea maikai, ma ka nana a ka meakakau, e loke mau ana i na olelo mea ae no i ko Akua, mea ae no i ka Palapala Hemolele, mea ae no i na kanawai ame na rula, pela ke Akua e kokua mai ai ia oe.

 

KE ALANUI KAHIKO AME KE ALANUI HOU.

 

(Hoomauia mai.)

 

            Ina o ia iho la ke alanui e loaa ai ka noho oluolu ana e lawe hou mai i kela kulana o na kupuna e noho ana, o ia hoi ka hoomanawanui i ke anu, e hana ana i na mea e pono ai keia ola honua ana, ma ka ike aku a ka mea kakau nei, aia ma ka lima o na lahui e ka hana i kamaaina i na kupuna, o ia hoi ka mahiai, ka lawai’a, ke kalewa ana i na pua. ke kalewa ana i ka poi, ke kapili hale, ka hana paipuwai, na hana no i kamaaina i keia lahui, ua kaawale loa aku ia mau hana mai ia kaua aku, o ka ninau, heaha na kumu o ke ku ole ana o kekahi mau hui?

            E mea ia mai ana paha ka meakakau nei, heaha la kona mea komo ole mai i na hui e kukuluia nei? Ae, ua pololei no ina e ninau ia mai, na nui na hui i kukuluia ame ko lakou mau kumuwaiwai; na maikai no na mea i hoolalaia ai no ka holomua o ka hui; ua nana aku ka mea kakau mai kona lawelawe ana nona ponoi iho, aole loa oia i hoololiloli i kona kulana hana, o ia hoi mai ka otomobile ae, i ke kuai poi, aole, na mau no oia ma ka mahele hookahi o ia no ka otomobile, ahiki i keia manawa.

            Nolaila e kukulu aku au i keia mahele, o ia keia: Ina he poi ke kahua o ka imi waiwai, e imi i na mea e ka’i like ai ka hana ana o ka imi waiwai, nolaila e nana mai kaua ina o ka poi ka imi waiwai, mahea iho la  i komo mai ai o kino kamano, me kini pipi, ame paka puhi, ame kopaa ma, a ku wale keia mau waiwai, aole neemua, oiai o poi e nee mau ana imua i na minuke ame hora o ka la a po, oiai o kini i’a ma e ku mai ana ma ke ano kiai i na paia pohaku, oiai o ka poi ka imi waiwai, o ku mahiai ka imi waiwai, a i ke ku ana o na mea e neemua ai o poi, o ka mea apiki, eia kela mau kini e ku mui ana i na manawa apau; nolaila, ku ai ka olelo a ia haole o ka nanuao o ke kanaka Hawaii hele no a ka poe apiki pau ka pono.

            Nolaila, ina he poi, eia na mea polo lei maoli, e wehe i haleaina, o na meaai Hawaii piha maoli, o ia hoi o poi, holo iloko o haleaina, e hanai ana i na mea apau, ke kuai la no hoi i ka hapaha a hapalua, a pii aku, ame ka poi, ua pau i ke kalanaia, mai ke kenikeni a pii aku, ke holo pololei wale no ia la.

            Ke koena mai o na ili kalo, aia o puaa, aia o moa ame kaka, loaa mai la ka moa, hua ame kaka hua, hanau mai la o puaa, ke pololei wale la no ia ma ia mahele o na meaai, o ka haleaina, aia o puaa ame moa, ame kaka, ke kali mai la no kou hanai aku, i ka hua ana mai o moa, loaa no ka mea hana meaono, no puaa hoi ua makaukau mau, a i ka hookuku ana me kini i’a ma, ua oi ae keia, no ka mea, o ia maoli ka laina pololei o keia imi waiwai ana.

            Aia nae maluna o ka hoopono ame ka hoomanawanui, o ia keia, hoolilo aku oe i kau, alaila imi aku oe i mea e hoi hou mai ai kau, me kahi puka liilii loa. e nana aku i na lahui e, e hana mai nei, e imi mua ana i na mea e holomua ai ia hana, alaila hoolala i na mea e holomua ai, nolaila ua loaa no ia ike ia kaua, o ka mea apiki wale no, o ia keia, aole ou hilinai mai ia’u ame kou haawi ole mai i dala na’u e hana ai, o ia kekahi kumu pilikia o ko kakou imi waiwai ana, no ka mea, na ha’i i hana na hana e epa ana i ka mea i kokua mai ai, a i ka loaa ana o na noonoo maikai i kekahi, ua kau like ia ae la hoi ka mea hoopono me ka mea hana kapakahi, a ko ole ka mea makemake hoopono, oiai e kunana mai ana ka mea waiwai a olelo iho, ua like no o K me H i ke ka pakahi, oini nae aia iloko o K ka manao hoopono.

 

HAHANA NA OLELO A NA ALAKAI OLOOHANI.

 

            Ma ka halawai a ka hui uniona o na Kepani i ka maluma ana ae maloko o ka Ilalekeaka Asahi, ma ka po o ka Poalua nei, i loheia ai kekahi mau olelo hahana loa, mawaena o ka poe haiolelo, ela nae, aole he mau hoonee hana maopopo loa i aponoia ae, no ka hopena o ka ninau olohani.

            O na olelo hahana i kamailioia maloko o kela halawai, mawaena no ia o kekahi o na luna nui o ka hui uniona o na Kepani ame Fred K. Makino, ka ona o ka nupepa Kepani Hawaii Hochi, i ala mai nae, mamuli o kekahi kikoo dala i hoounaia aku i ke keena o ka hui uniona, ma ke ano kokua mai na Kepani malama hokele aku o keia kulanakauhale.

            Ma na mea i oleloia ae, o ke kikoo dala i hoounaia aku ai i ke keena o ka hui uniona o na Kepani, e ka Ahahui o ka Poe Malama Hokele, nona ka huina o hookahi haneri dala, ua loaa aku ia malalo o ka malu o Royal D. Mead, a ua hoihoi hou ia aku i na lunanui o ka hui uniona, a no ke ano o ka hoea ana o kela kikoo dala. i ke kakauolelo o ka Ahahui o ka Poe Kanu Ko, ua lilo ia i mea e hookauia aku ai na ahewa ana maluna o na lunanui o ka hui uniona me ka hoakakaia ana ae o kekahi mau manao, aia iwaena o na lunanui o kela hui uniona, kekahi poe kiu a na ona mahiko.

            Ua kupale na lunanui o ka hui uniona o na Kepani ia lakou iho, ma ka hoole ana i ka oiaio, o na mea i kamailioia ae aia he mau kiu iwaena o lakou no na mahiko, a mamuli o ke aumoe loa o ka halawai, na hoi okoa kekahi poe me ka pau ole no o ka haiolelo ana a ka mea hope loa.

 

PII HOU KE KUMUKUAI O KE KO PAA MA AMERIKA.

 

 

Oia i na mea apau a kou puuwai e hana ana, ina he hupo oe, aia nae maluna ou ka hoopono me ka oiaio, aka ina he nanao ame ke kapakahi ame ke kolohe, aia iloko o kona puuwai e ike mai ana no oia, no ka mea, ua hele like keia mau mea elua o ia hoi o hoopono ame a pakee kolohe i na mea e holomua ai ka hui, aka, aole loa e holopono kana lawelawe hana ana, i na manawa apau o kona ola ana.

 

KO MAUA PAPA, KAPAHU ALA KAI, UA HALA.

 

            E kuu kilohana, Aloha nui kaua:--E oluolu mai oe i wahi rumi kaawale o ka kaua hiwahiwa, e ha’i aku i ka lono walohia i ka ohana, na hoaloha o ka papa aloha o maua, mai ka hikina a ka la i ke komohana, ua hala, ua nalo kona mau maka ame kana mau ana maikai apau. mai ka poe kiekie a ka poe haahaa, na malihni ame ka ohana, ua hana maikai wale ia no e ko maua papa, aole ia he mea e poina ia ai. Aloha no!

            He 16 wale no la ke kaawale mai kana wahine aku, a hookahi ko laua hele like ana ma kela ao ma o, a haalele iho la ia maua kaua mau keiki, na moopuna ame ka ohana apau e kanikau aku nona. Penei ke ano o ka moolelo:

            Iloko o ka mahina o Dekemaba kona hoomailo ana mai i ka ma’i, a hoi mai laua me ke kaikaina wahine i Waimea nei, kii aku maua kana mau keiki au’a no hoi ka ohana e noho no lakou; me ko maua iho mau aku no e ike iaia i na la apau, o ka’u kane kana keiki oia ka mea moe aku me ia i ka pe.

            I ka pule hope o Ianuari, ma’i iho la kana wahine. a make kokoe no, he eha ona la i ka haukapila, me ka hooikaika o ka papa o makou e kiai i kana wahine i ka po me kona ma’i no, oiai ua ma’i iho la ke kaikaina wahine me na keiki, a pela pu hoi me ka’u kane. o ke keiki punahele ia a ko maua papa; no makou ka ohana, aole ne ia e hele aku i ka haukapila ahiki i ka la no i make ia o ka mama o makou, akahi no a aeia mai, hookahi no o laua kokua. o ke kaikuaana o makou, oia o Kekuiolelo.

            Nalo aku kana wahine loaa iho la au kana hunona i ka ma’i, me ka’u mau keiki elua ame kuu kane, waiho iho la makou i kahi moe. Hale mai ka papa o maua o ike ia maua, koi aku la maua, e papa e hoi mai oe, a e malama aku maua ia oe, o kana i pane mai ai, aia a hoi ka makuahonowai i Honolulu oia o Keawe Nawahie, alaila hoi mai oia.

            I na la apau e hele mau mai ana no keia e ike ia maua. Ninau aku la au, pehea oe e papa? Maikai no; eha no la o kana pii ana mai. lohe mai la makou. ua ma’i hou. Me ia ma’i no o ka’u kane, keia lohe ana i ka papa i ka ma’i, hooikaika aku la e hoi e nana i ka papa, oiai hookahi no mea nana lakou apau e makaala oiai ka ma’i e holopapa ana maluna o ko Waipa ohana, o na pokii kaikaina ia o laua, koe ia Waipa, eia no hoi au me ka’u mau keiki e moe nei i ka ma’i, loaa hou iho la ka’u kane i ka ma’i oi ae mamua o ka manawa i loaa ai, a hoi mai la oia; o ka maua hiupo ka mea nana makou e nana, hoi ia makou a pau, iho i kai e nana ai i ke tutu, pela keia kaikamahine e hana ai ia makou i na la apau.

            Loaa iho la oia me kana kane, pau loa iho la makou i ka ma’i, koe iho la ka’u kaikamahine elua ame ke kaikoeke o ka’u kaikamahine, oiai ka ma’i e holopapa nei ia makou, aole hiki ke ike aku i ka pilikia o kekahi.

            He elima la mahope mai, hoouna aku la au i kekahi kaikamahine a’u e hele e nana i ke tutu, hoi mai la keia kaikamahine a olelo mai la o tutu makemake e ike ia olua. Ua ano maikai iki hoi au, ua holoholo, iki iloko nei o ka hale. O ka’u i pane aku ai i ka’u kane, oiai akahi no a komo kahi ai iaia. Owau ke iho ae e ike ia papa, ae no hoi kela, o ko’u kau aku la no ia ma ke kaa a iho i kai.

            I ko’u iho ana aku ike mai la kela uwe mai la, ninau aku la au, pehea oe e papa? I kii mai la au ia oe! Pane no kela, ae’e au e hiki ke hoi aku me olua, he nui no ko olou pilikia; kekahi ke pii mau ae nei ka umii i ka umauma.

            He oiaio e mahiki mau ana ka umii, aia no oe a paa iho, alaila hiki iaia ke walaau pono mai; olelo mai la kela, ao he au e ola, he laki ke hala ka la apopo. O ko’u makemake e ike i kekahi o olua. Ua pau mua no kana mau mea i ko kau oha, i ka nalo ana no o kana wahine, a loaa hou oia i ka ma’i; kauoha i ke keiki e hoi aku me ia, oia ka loaa hou ana o ka’u kane i ka ma’i.

            Ua waiho oia i kona mau mea apau i kana keiki, me kona olelo i kana keiki e hookau i kona aie apau.

            I keia la a maua e hui nei, me ka papa o maua i mai la kela ia’u: Pehea la, he hiki no paha i kuu keiki ke hele mai e ike ia’u? Ae aku la au, e hoomama i kona noonoo. Uwe mai la kela i na moopuna ame ke keiki, hiki ole iho la i ko’u waimaka ke paa. Pane aku la au, e papa, e pule kana, o ko maua pule like iho la no ia, a pau olelo aku la au, mai hookaumaha i kou noonoo, aku aku ko kaua maka i ke Akua; ae mai la no keia.

            Noho iho la no a mahiki ae la ka umii, pane ae la kela ia’u: He mau wahi kenikeni ka’u, he $70 a oi, na Crowell, amkai nui o Waimea nei he $50, a ua Mrs. T. Brandt he $10, a he mau wahi kenikeni no nana, piha ke $70 a oi, e olelo aku oe i kuu keiki e kii mai, a i ole e paa aku oe. Ea, ua hiki ole ia’u ke paa hou iho i ko’u waimaka, i ua olelo a ka papa o maua, aole au i lawe mai i ke dala. Pane hou uku la au, e hoopoina oe i kena mau noonoo ou. Pane ne kela. aole hiki, iohe mea nana e paa mai i kuu haupo, oiai no hoi o Waipa e lilo ana ma o a maanei.

            Lele iho la au e honi i ka papa o maua, a olelo aku la au e hoi au i na moopuna, i hoi mai oia la me oe; ae mai la no kela. Auwe no hoi ka mea luuluu o ka naau ke hoomanao ae!

            Hoi mai la au a kamailio me ka’u kane, aole au i hoopuiwa aku iaia, aka na ike mai la ka’u kane ma ko’u helehelena, uhu no kela e hoi me ka papa. Hoi kela me ka papa me kela ano maikai ole no o kona kino, oiai ka maua keikikane ua ano kupilikii loa iloko o ka nawaliwali, eia na keiki apau ke waiho nei.

            Kakahiaka ae Lapule, la 15 o Feberuari, hiki mai la ka lohe ua hala ka papa o maua. Iliki mai la ka’u kane, hoike mai la. Maikai wale no laua me ka papa, kauoha hou mai la i ke keiki i na mea apau, hora i o ka wanaao, o ke kuu ana o kona lihilihi maka no ka wa mau loa, a moe pu iho no ka’u kane me ka papa a ao, a hoike aku la ia Waipa, na hala o papa i ka wanaao nei, he mea puiwa ia o ka ohana. oiai aole ona makemake e hoike mua aku i ka wa i haule ai o ka papa, oiai eia ke waiho mai nei ka ohana oloko o ka hale me ka nawaliwali, i ke ao ana ae akahi no a hoike ia aku ua make ka papa. Auwe no hoi ka mea luuluu o ka naau!

 

HAMAMA NA IPUKA WAI O KULA NIHAKOI.

 

            Iloko o na hora he 24 o ka haule ma mai a na pakana ko’iko’i maluna o ka Mokupuni o Oahu ua ma-u ka aina mai o a o i ka wai, a oiai he .96 wale no o ka iniha i haule iho maloko o Honolulu mawaena o ka hora 8 ame 9 o ke kakahiaka Poakahi nei, eia nae he oi aku ke koikoi o na kuana i haule iho ma kekahi mau apana kuaaina o keia mokupuni. Iloko o na hora he 24 ua manaoioia ua oi aku mamua o elima iaiha ma ka mea ana ua ke koikoi o ka ua i haule iho.

            No na minuke he 12 e hoomaka ana mai ka hora 8:50 o ke kakahiaka Poakahi nei ua ikeia ma ka mea ana ua maluna o ka Hokele laua he .51 o ka iniha. O ke ana kiekie loa i ikeia maloko o Honolulu iloko o na minuke elima o ka ua ana he .47, a ma ka ua o ka Poakahi nei iloko o na minuke elima he .35 o ka iniha.

            Hoko o ka manawa i hoomaka hou ai ka ua e haule mai me ka ikaika ma ka hora 7 ahiahi no kekahi mau hora lehulehu ka pio ana o na kukui uwila ma Kalihi a ma Kaimuki. Ma ka apana o Kalihi i ka manawa i ku’i iho ai ka hekili a anapu mai la ke ola’i ua pio na kukui uwila, a ua lilo ka pio ana o na kukui i mea weliweli na kekahi poe, ua manao maoli ka kekahi poe ua loaa pono mai ia hapa o ke kulanakauhale i na pohaha uwila. Ma kekahi maa wahi e ae o ke kulanakauhale ua ikeia ka imoimo o na kukui uwila mamuli o ka ikaika maoli o ka anapa ana mai a ka uwila.

            Ma ka auwina la Poakahi nei ua ko’iko’i ka haule ana mai a na kulupakaua o Kulanihakoi ma na apana o Waianae, Ewa, Aiea, Kahuku ame Waipahu. No na minuke wale no he 15 a oi aku mahope koke iho o ka hora 2 sewina la, ua ko’iko’i loa ka haule ana iho a na pakaua ma Waipahu a ma ia manawa ua haule pu mai me na huahekili. Ma Waialua hoi a ma Kahuku o ka hekili ka mea ko’iko’i loa o ka hoonakolokolo ana iho malaila ma ka auwina la, e like me ka lono i hoikeia mai i keia kulanakauhale.

 

KAHI HOIKEIKE HOU NO NA MEA KAHIKO.

 

            Mahope o ka hoomaopopo ole ia ana no kekahi mau makahiki loihi o kela hale kahiko o Levi Kamalena maloko o ka pa mikanele kahiko ma ka kihi o na alanui Moi ame Kawaiahao ua hoomaemae hou ia ae ia a he nani ke nana aku i keia la me he mea la o kona ano mua no i hanaia ai i kinohi, ua hoolakoinia me kekahi mau lako keena hana no ka hoihoiia ae o kekahi mau mea hoomanao kahiko loa a na kumu mikanele malaila.

            Iloko o na la hoomanao no ke kenekulia e hiki mai ana e lilo ana kela hale kahiko o Kamalena i wahi hoahu no na mea hoomanao kahiko a na kumu mikanele, a me he mea la e lilo aku ana no ia hale i wahi hoahu no na mea kahiko loa a na kumu mikanele mua loa i hoea mai ai i keia mau paemoku.

            Malalo o ka Geo. R. Carter mau kuhikahi ame kana alakai ana na mea hoonani o kela hale, a aia kona keenahana ma ka papahele elua o ia hale i nei manawa. Mawaho ae o kekahi mau buke lehulehu ana o ka hoihoi ana ae maloko o ia hale o na apana pepa ame na buke kahiko loa kekahi i pa’iia ma ka olelo Hawaii ma Lahainaluna, Maui, a pela hoi me kekahi mau pepa mua loa i lawe ou ia mai e na kumu mikanele maluna o ka moku kiapa Thaddeus malalo ae o ka Lae Hao, i ka 1920, o na nupepa ame na buke mua loa i pu’iia ai ma Lahainaiuna, Maui, malalo ia o na hooponopono ana a Lorrin Anaru, ke kumukula mua a na kumu mikanele, a ke pii mahuahua loa aku la i ka heluna nui na kii hoikeike e kakauia aku ai ma na paia maloko o ia hale.

            Aia malaila he mau kii kakaikahi no ka make ana o Kapena Kuke i hoopukaia maloko o Enelani he mau makahiki kakaikahi mahope iho o ka make ana o Kapena Kuke, a aia no hoi malaila he mau kii e hoike ana ia Kamehameha II ame kana Moiwahine Kamamalu, oiai lana e noho ana maloko o kekahi wahi i hookaawaleia maloko o ka hale keaka ma Ladana, iloko o kela manawa pokole loa a laua o ka holo makaikai ana aku i Enelani.

 

O ko maua papa ma kou mau kahawai. E Pupukanioe e, aia ihea ka papa o mana, aia puha i Wailoaipiio ka bill palai? Aloha ino!

            E ka wailele o Manawaiopana, ua pau ka maalo hou ana o ka papa o maua ma kou kuahiwi; aloha wale o Manuwahi, ia wahi haule ole ia oe i ka hele ia. E Koula e, aole oe e ike hou i ka papa o maua e hele ana ma kou mau kahawai. Hanapepe e, ia wahi a ko maua papa e luana ai. E Kekupu hoi, auwe no hoi ka menemene e, ke hoomanao ae, o kahi keia i noho aloha ia o makou.

            He 40 makahiki o ka noho hana ana o ko maua papa me F. Gay he luna paniolo, a make aku la oia; ka papa puuwai hamama o maua he papa aloha keiki, he papa aloha ohana; he mea nui na malihini e kipa mai ana. Aloha wale!

            Aloha wale ka leo o ka papa o maua; auhea olua e kuu mau keiki, e noho mai olua e nana ia’u; ua pau ko olua hele auwana ana i ka aina malihini; ae aku la i ka leo noi a ka papa, eia ka he lono ia.

            Ua puni o Oahu i ka papa o maua, na maua i hele a noho ia aina malihini, pokole ke kai i ka papa o maua e noho ana. Ua pau ka hoouluhua hou ana i ka papa, pela oi na moopuna tutu i lio na aleha o maua. Ma ka inoa,