Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 10, 5 March 1920 — Page 3

Ka Nupepa Kuokoa

 

 

LAWE KA MEIA WILSON I KONA KULANA HOU.

 

(Mai ka aoao Ekahi mai)

 

            I kula mai ai ia’u. e hana no ao elike me ka hiki ia’u ke hooko aku ma na mea apau me ko oukou kokua pu ana mai nae e lilo ai na hana o keia oihana i @ mahaloia e oukou. a e na kanaka o ke Kulanakauhale a Kalaua o Honolulu nei.

 

Kakoo na Hoa Repubalika

           

Ma ka aoao o na hoa Repubalika o ka ia papa o Mr. Meia. ke haawi aku nei makou o i na hoomaikai ana ia oe, no kou kohoia ana i meia, a ke hoopua ako nei makou i ka makou mau kokua ana no ka holomua o kau mau lawehala hana ana.

            Aole he kanalua koa haua like ana @ ka hapanai o na hoa o keia papa, no ka hookele aupuni holomua ame ka aukai. Ua hiki ia oe ke hilinai mai maluna o na kanaka kupaa, aole hoi @ ua o na kanaka e loli wale ana i kekahi aoao a i kekahi. Aia me oe i ka manao maikai, aole wale no mai na @ Repubalika aku o keia papa, aka @ ka aoao Repubalika pu kekahi. Ke oia @ hou aku nei au imua ou, no ko kakou kakoo a hana pu me oe ma kau kahi hana apau no ka pono o ke kulakauhale ame kona poe kanaka.”

           

Pale na Demokarata

 

            Ma ka aoao hoi o na hoa Demokarata ka papa o ka Lunakiai Pacheco ka @ nana i hoakaka mai i kekahi mau @ ka penei:

            “Ua hoikeia mai ia kakou, o na hora @  mamua aku no ia o ka wehewehe ana ae o ke alaula o ka malamalama. Ua loaa ia kakou he mau manao i ke ole iloko o na mahina kakaikahi aku nei i hala a ua komo aku hoi iloko o kekahi o na kulana kupilikii loa o ko makou hooponopono aupuni ana. Nolaila ua hoea mai i ka manawa a keia pepa e hoolilo ai i kona manawa, ma ka hooholomua ana aku i na hana e nana ai ka lehulehu, e kapae loa aku i ka manao maikai ole apau, ka mea nana ka alalai mai i ka hooko pono ia o na kona i pili i ko ka lehulehu mau pono.

            “O ka ike o na wa i hala, ka mea loaa i a’o mai ia kakou, o ka loihi o ka manawa e noho ai ma ka oihana; ka mea nana e kono mai i na luna oihana, e hooko pono aku lakou i ka lakou mau hana a e hoopoina i ka like ole o na manao. Ke manaolana nei au, aole e hoopoiuaia na olelo a ka Lunakiai Arnold a e noho iho ana keia papa, a hana aku no ka pono o ke Kulanakauhale o Honolulu ame kona poe kanaka.”

            Mahope o kela mau hoakaka a ka Lunakiai Pacheco i ku ae ai ka Lunakiai Arnold a hoakaka hou mai la no ka makaukau o na hoa Repubalika o ka papa e haawi aku i na kokua ana i ka meia hou, ma ka hooholomua ana i na hana apau imua, me ka hooia pu aku hele ua hiki i ka meia hou ke hoololi i na mea mua i hanaia ai, e ka papa, ma ae koho ana i na komite elike me kana kaike ai he pono.

 

WAIPAHU ME KONA KULANA.

 

            Eia Solomon Hanohano, aloha kaua: E kala mai no keia mau wahi puna no Ma ka la 16 iho nei, ua hele aku ia @ kiu ma keia kaha. Haalele i ke ka@ i ka hora 12:45 p.m. mai ka hale o ka Jas. Hakuole. alanui Pikikina, a noho aku la maua no kahi i makemakeia @ ke nana la i ka waiho mai o ka aina @ na malako no hoi, ua hoike mai ka helelena o na meaalu, ua nawaliwali ma aa no ka mea aole ke kauwa nana e malama eia no maua ke holo nei nokeia ahiki iho la i kahi i makemakeia ai o ka hora 1:45 p.m. ia ame ka nana ana i ke kulana o Waipahu.

            Ma ka manao o kou kiu, me he la aia @ kahua iloko o ka hookahe koko, e ke makaukau ana na kiai, o ia hoi na makai me na pu panapaua ame na lio i makaukau maoli, a eia kou kiu ke nana nei i na kanaka like ole apau, e hele mai ana a e iho mai ana, a eia au ka hele nei i ke kahua, kahi e ku ai ka nalewiliko ame ko’u nana ana i na loaa ko a ike aku la au i neia keonimana e pahu ana i ke kaa ko, i pau i ka loia a o ko’u hele aku la no ia e hui me ana ia a oiai he opio kekahi e ku pu ana me ia, a kaomi aku la au ma na poohiwi a huli mai la kela me kona paa ana mai i kuu lima ame na olelo o ka hoolauna mua. Aloha kaua e Mokuaina ae, aloha kaua, ua nui neia makahiki o kaua i kaawale ai, akahi no kona a hui hou. Ae, o ka umi-kumamaono keia o na makahiki o ko’u noho ana ma keia oihana ua nui ko’u piha me ke kahaha i ke kulana o keia makua makai, ua hele no hoi ia la a hapauea, o ka mea apiki aia kela ake e malama o kana hana ame kela kulana hoopono, aole i ka nui o kahi loaa, aka aia no i ke hapalua like, o ka mea i ikeia, ua @ onoono maoli.

            He makai kuhuina oia no ke kaona @ mamua, a i keia manawa oia ka mea hoonee ae i ke kaa i pau ke ko i ka luia iluna o ka papa opiopi, a o ia kaa, o ia kana e kau ae ai iluna o ka paona, nolaila, ua manao moli kou kiu, o keia ka oi ma ka’u ike i ka lawe mai i ka hana a na kupuna, o ia hoi e hoomanawanui oe e pono ai, ame ka ai wahi ko ana, ame na olelo hookaau no hoi, e pili @ no kou kiu nei. mai ua makamaka maikai nei e heluhelu mau ana, oia ma ka ipukukui o ka malamalama, i ko’u mau manao kalai, ua nui loa kona hauoli i ko maua hui ana ame kuu hele ana aku. me ko’u hoa no kana apana hana. @ la hoi e malamaia ana he halawai hana na Kepani o ia wahi.

            I ka hiki ana i ka manawa, na piha kula kahua e ku la ke kula o na Kepani ame ka makaukau o na makai, a ia manawa i ku mai ai o Jas. Hakouie me keia kulena Napoliona imua o keia poe, ka nana la au me kuu iini e lanakila oia maluna o na alakai o ka poe olohani o ia hoi o ko’u iini e pa ‘ipa’iia kana kamailio ana, me kuu kahaha ua hoolauna mai ua mea hanohano nei i kekahi o na alakai olohani, a i ka pau ana o kana mau olelo, ua pa’ipa’iia mai no oia.

 

HOUIA HE PAAHAO I KA PAHI A MAKE

 

(Mai ka aoao Ekahi mai).

 

kela Pilipino limakoko no kekahi wahi mamao loa ma Waimea.

            Iloko o ka manawa e ala ana ka uluao a mawaena o na paahao ame na kiai o ke aupuni, o ka manawa iho la ia i holo mahuka aku ai kekahi poe paa-hao he elima ko lakou mui, a iwaena o kela poe paahao o Keawekane ame Keliionleole kekahi.

            Ke hoomanao nei no ko Honolulu nei poe no ua karaima a keia mau kanaka Hawaii i hana ai, o Keawe Keawekane ka mea i hopuia ai no ka make ana o kekahi mau keiki liilii elua mauka o ke Awawa o Makiki, eia nae, no ka loaa ole o na ike maopopo loa ma ka aoao o ke aupuni, i pakele mai ai oia mai kela hihia mai, a he hihia okoa kona i ahewaia ai, a noho ai iloko o ka halepaa hao.

            No Daniel Keliipuleole hoi, oia ka paahao o ka holomahuka ana mailoko aku o ka halepaahao, a i huliia ai ahiki i kona ikeia ana ma Ewa, me ke ki ana i ka Hope Makai Nui Fernandez o Ewa me kana pu panapaua, eia nae ua paa hou oia i ka hopuia mahope mai, mamuli o ka hoopuniia ana o ka malako ana e pee ana, a puhiia i ke ahi, a no kona ike. aole oia e pakele ana, i haawipio okoa mai ai oia i na kanaka o ke aupuni.

            Ma ka oleloia nae. he hookahi paahao i paa hou i ka hopuia, eia nae ma ka manawa o ka loaa ana mai o kela meahou i keia kulanakauhale, aole i maopopo ka inoa o kela paahao.

 

NAHAHA KA PUKA ANIANI I KA WA I HOOKU’IIA AI E KA OTO

 

(Mai ka aoao Elua mai)

 

            O na kaa o Quintal ame ko Castro ka i huikau ae na makau a ka lawai’a i Wailua, a pii aku la iluna o ka naenae a hooku’i aku la i ka puka aniani o ka halekuai o Ahai a weluwelu liilii.

            Ua mokumoku kekahi wahi o ka wawae o Soares ma ke opuupuu, pakele ka opuupuu, pakele ka wahine ame ke kaikuahine, mrs. H. S. Canario, eia nae ua lele maoli ka ko laua hauli me ka piha pu i ka maka’u.

 

HAULE HE MOKUEA ILOKO O KE KAI MA WAIKIKI

 

(Mai ka aoao Ekahi mai).

 

poino e lana ana maluna o na waa no ka haawi ana aku i ke kokua i na kanaka poino. Ua kaheaia mai ke kaa lawe ma’i no ke kii ana aku ia Duncan, a no ka ikeia ana he liilii loa na poino o loaa iaia, na hoopau wale ia ka lawe ana no ka halema’i. Mahope koke iho o kela manawa ua hoea ae ana kela wahi kekahi mokuea mai Puuloa ae, aka mahope o kona lele poai ana ae i ka lewa maluna ae o kahi o ka mokuea poino e lana ana na kauohaia mai ia e hoi hou aku no Puuloa, o ke Kapena R. A. Olds ka i hoea aku mahope iho, a nana i lawe ae i ka hana e pili ana i ka mokuea poino. Ma ke awakea ana ae ua ikaia ae ua mokuea poino la a kokeke loa e pae ae i kula makai aku o ka Hokele Moana.

 

E HOEA MAI ANA KE KEIKIALII O WALE.

 

            I kulike ane ka lono o ka loaa ana ae i ke Kanikela Pelekane Royds e hoea mai ame i Honolulu nei ka mokukaua Pelekane Renown me ke Keikialii o Wale ame kekahi poe ko’iko’i o ka oihana kaua moana a mau luna aupuni kiekie ma ka la 6 o Aperila, a e ku iki iho ana ia mokukaua maanei no elua la. Aole i loaa ae ka hoike i ke Kanikela Pelekane no ko ke keikialii hooliuliu loa iho maanei no ka akoakoa pu ana ma ka mauawa e weheia ai na hana hoomanoa o ke kenekulia a na misiona Hawaii. Ua manaoia e haalele aku ana ka mokukaua Renown ia Southampton, Enelani, no ke Alawai Oki o Pauama. San Diego a no Honolulu nei ma na la hope o keia mahina.

            He leka ka ka i loaa ae i ke kakauolelo o ka oihana kalepa R. C. Brown mai ke Kiaaina C. J. McCarthy mai ma ka Poalua nei e hoakaka ana, o ke noi a ka oihana kalepa ame ke komite i na hana hoomanao o ke kenekulia e kaohi i ke keikialii e noho iki iho maanei no elua la, ua noonooia ma o kekahi mau alahele kupono loa, aohe nae he pane i loaa aku iaia.

 

lele mai la no ia o kona leo me kela namu i maa ia lakou, me kela kuaou pu o ke poo, ke naua la au, o ke Kepani. o keia, ua like pu maoli no, o ka oni ana o ke kino ame ke kuhi ana o ka lima, ua lilo maoli no he Kepani, ka olelo ana, a i ka pau ana o kaua haiolelo ana, ua uni ka pa’ipa’iia, ke ola loa la au, no ka mea, ua loaa pono aku la i kela popo auhuhu, nana aku oe la, he konini hoi kau i ka uwa maoli mai no.

            He makaukau maoli no ua mea hanohano nei, ua piha pu me a’u i ka hauoli no kona lanakila ana maluna o ua alakai, aka aia wale no keia mau kamailio ana maluna o ka maluhia, aole me ka uluaoa, me ke aheahe wale no a hoi mai la maua me ka piha hauoli no kana mau hana.

            Me oe e kuu kapena ko’u welina pau ole. Kou kiu hauu meahou.

 

MAKEMAKEIA E HOOKAA WALE I KA HALEMA’I PA OLA.

 

            Maloko o kekahi palapala hoopii i kakauinoaia e 192 mau makaainana e noho kokoke aku ana i ka Halema’i Pa ola, ma Kapalama, o ka waihoia ana ae mamua o ka papa lunakiai ma ka halawai o ka po Poalua nei, ua hoakakaia maloko o ia palapala hoopii ka lilo o ka Halema’i Pa Ola i mea hooweliweli i ke ola o ka lehulehu, a e noi ana no ka hookaawaleia aku o ia halema i ma kekahi wahi kaawale e aku. Ua heluheluia ua palapala hoopii la a waihoia aku iloko o na lima o ke komite oia a ka papa me ke kauoha pu ia aku e hui pu aku ia komite me ka papa ola me ka hoohakalia ole.

 

Ka Palapala Hoopii

            “O makou, na makaainana o ka Mahele 11 o ka Apana 5 o ke Kulanakauhale o Honolulu, ke noi aku nei i ka papa lunakiai e hookaawale mai keia mahele aku i ka halema’i i ikeia Pa Ola, e ku nei ma ke alanui Banyan ma ka aoao Waikiki. ame ke alanui Halenia’i Papule ma ka aoao Ewa, mamuli o ka manaoia he halema’i hooweliweli keia i ke ola o ka lehulehu no na kumu malalo nei:

            “1.       Aohe mau rula hooponopono hoomalu ikaika i ka nana aku e lilo ai i mea mana maloko o ka halema’i.

            “2.       O kekahi o na kula a’opiliolelo nui maloko o ke kulanakauhale ke ku nei ma kahi kokoke loa i ka Halema’i Pa Ola, a o na keiki naaupo’a makaala ole no lakou iho aole e nele ana ka laha mai o ia ma’i mai ka halema’i mai, a iloko o ke kula a i ka apana holookoa.

 

HALAWAI AHA MOKUPUNI O KAU AI, AHAHUI EUANELIO AHAHUINA.

 

            Ke hoikeia aku nei ka lohe i na Kahu Ekalesia, na komite, na haiolelo ame na elele ekalesia, na Hawaii, na Kahu Haole, Pake, Iapana ame na Pilipino, iloko o ka Aha Euanelio Ahahuina o ka Mokupuni o Kauai, e noho mai ana ka Aha Mokupuni ma ka Luakini Hawaii o Lihne, ma ka Poalima ekolu o Maraki, ka la 19, mamuli o ke noi a ke komite himeni hookuku, e haawiia ana i hahmele nui ma ke ahiahi o ka Poaono, la 20, mahope iho o ka hoopanee ana o ka Aha Mokupuni .

            Oluolu mai na kahu ame na elele e hele mai me ka oukou mau hoike me ka makaukau, ma na mea ano nui. no na hana o ke aupuni o Kristo ame kona ekalesia, oiai, he kau hoike neia no na hana iloko o kou kihapai hana.

            Oluolu pu mai na Kahu Kula Sabati Nui ame Kahu Kula Sabati Apana ame na ele. e hele mai me ka makaukau me ka oukou mau hoike pakahi, ka holomua ame ka hoi hope o kou mau Kula Sabati.

            Oluohi ppu mai na peresidena nui ame ua peresidena apano o na ahahui C. E. Makua, Kuwaena ame ua C. E. Pokii, ua elele, e eleu me ka oukou mau hoike i keia aha a i ka aha nui ma Honolulu, ma na mea ano nui.

            Ke hoomanao pu ia oku nei na kapu na haiolelo, na komite ame na elelel o na aha ekolu i kuleana i keia Aha Ekalesia Hawaii, Haole, Pake, Iapana ame ua Pilipino, e hele mai me ka makaukau me ka oukou pakahi no ka malama ola o keia Aha Mokupuni. E loaa aku ana ka oukou mau mahele pakahi e hoomaopopo ana i ka haawina malama ola, mai ke kakauolelo aku o ka Aha.

            Me ka mahalo, ko oukou hoapaahana mau.

                                                                        JAS. H. K. KAIWI,

                                                                                    Kakauolelo o ka Aha.

 

LEHULEHU KA POE I HOPUIA I KA MAHINA I HALA.

 

            I kulike me ka hoike a ka Makai Nui Chas. H. rose o ka waiho ana ae mamua o ka papa lunakiai ma ka po Poalua nei he 403 poe i hopuia maloko o ke kulanakauhale nei, iloko o ka hamina o Feberuari i hala. He 77 o ia poe i hopuia i hookunia, he 281 i hoahewaia, a he 91 i paaia no ka pane ana ae i ko lakou mau hihia.

 

WAIHOLA AE KA HOOPII E KE KIURE KIEKIE I KA AHA.

 

            Kulike me ka moolelo a ka Nupepa Garden Island o ka pule i hala ua hoihoiia ae ka e ke kiure kiekie o Kauai imua o ka aha kaapuni mahope iho o ka ninaninau ana a ia kino i ka hoike o ka hihia o Kaimiola Hali i hoopiiia ae ai oia no kona powa ana i ke kaaahi kuikawa e halihali ana i na dala he $11,000 i ka pa kumakahiki o ka mahiko o Kekaha ma Mana.

 

HE HOALOHALOHA NO MRS. ANNIE K. MALUMALU KEKUEWA.

(Photo)

 

MRS. ANNIE K. M. KEKUEWA.

 

            Mr. Lunahooponopono o ke Kuokoa, Aloha oe:--E oluolu mai hoi oe no makou kauwahi keena o ka kakou hiwahiwa, no na hua e kau ae la maluna, i ike mai ai na kini, na makamaka ame na hoaloha o ka mea i naue hookahi aku la i ke ala hoi ole mai. e noho mai la i ka moku o Keawe, ahiki aku i ka moku o Manokalanipo. o Mrs. Annie Kahoaloha Malumalu Kekeuewa, ua haalele mai i keia ola ana. Haalele mai i ke kane Edward K. Kekuewa, E. K. Kaaua kona kaikuanane, Mrs. Meieana Punikaia kona hoahanau, ame na ohana e noho ana malalo o kana hooponopono ana, a aiau palanehe aku la i ke ala o na mea ola apau, a waiho iho la i ke kino puuanuanu na ke kane, kaikunane. hoahanau ame na ohana e noho pu ana ma kona home aloha, e kauikau nona i keia mau la. Aloha wale!

            Ua hanauia oia mai ka puhaka mai o Kaaua (k) ame Malumalu (w) ma ma la 28 o Sepatemaba, 1873, ma Ahualoa, Hamakua, Hawaii, a moe iho la i ka la 21 o Feberuari, 1920; nolaila na piha iaia na la o kona ola ana i ke 46 makahiki, 4 mahina ame na la he 23.

            He makuahine piha oluolu oia, heahea, iike, puuwai hamama, a hoapono no hoi. He mea nui iaia kana kane ame makou kona ohana i ua la e ola ana. Auwe no hoi ke aloha e, ke noonoo ae i kana mau hana maikai he nui; pela no hoi me na hoaloha e kipa mai ana. Ua pau, na pau ka lohe ana i kou leo aloha, kou leo heahea, kou leo hookipa i na makamaka ame na hoaloha kipa.

            Ua pau kou hana ana, hooponopono ana i kou home aloha nei; oiai aia he muliwai akea nana i hookaawale iho la ia oe ame makou nei. Auwe no hoi e!

            Ua pau kou kau ana ma na kaa uwila o ke kaona nei, na kaa otomoble o keia au holomua o ka aina, ua pau kou ike a lohe ana i ke kapalulu ae o ka mokulele, e lele haaheo ae ana maluna ae o ke kulauakauhale nei, au no hoi e holo aku ai mawaho iho o kon home aloha. a nana ae i ka lele mai o keia mea kupauaha me he mauu la i na la kinohio kona lele ana mai, ua pau kou ike ana i na hana hou o ka aina, ua pau kou lohe ana i ke kani a na oeoe like ole o ke kulanakauhale nei, ua pau kou holoholo ana ma na alanui nani o ke kaona nei. Auwe no lioi ke aloha e!

            Nolaila, e ke alaulili e, ame ka wailele o Hiilawe, ke onehanau ou ame kou inau makua, ua pau kou ike ana ame kou lohe ana i ka leo aloha o ka olua lei.

            E Hawaii Komohana e, kahi i nohoia e kou kaikunane, Hon. E. Kaaua ua pau kou lohe ana i kona leo. E na hoaloha o ka moku o Keawe e, ua pau ko oukou lohe ana i ka leo aloha o ko oukou hoaloha. E na hoaloha o ka moku o Kama e, ua pau ko oukou ike ana iaia. E na hoaloha o ka moku o Kakuhihewa e, ua pau kou ike ana i kona helehelena aloha. E ka moku o Manokalanipo e, na pau kou lohe ana i kona leo. E ke kulanakauhale nani o ka Pakipika, kahi i  luakaha ai, a i noho aloha ia eia. oiai oia e ola ana, ua pau kou ike ana i kona helehelena; e na hoahanau, na haumana Kula Sabati ame na lala o ka Ahahui C. E. o ka Ekalesia o Kaumakapili, na pau ka oukou ike ana iaia no ka wa mau loa, a no ka mea ua kii mai no ka Makua kiekie loa iaia, a lawe aku, nolaila e hoomaikaiia na lani kiekie loa, a he malu ma ka honua, he aloha no i kanaka.

            Ua lawelawe oia i ka oihana kalepa no kekahi mau makahiki loihi, a no kona onawaliwali mau, haalele oia ia hana. He wahine onawaliwali mau oia, a ua hoike no na kauka i ke ano o kona ma’i ame ka hopena e loaa ana iaia.

            Ma na la mamua iho o kona make ana. ua laoa iho la kona hoahanau i ka ma’i, hoi aku oia a noho pu me ia, lawelawe aku no kona pono, ia manawa pu no, oili ae la kekahi ahi ma ka aoao hema o kona home, e holo ana i o a ia nei ka poe noho kokoke loa malaila, no ko lakou pakele, na ia mea i hoohikilele ae i kona noonoo ame kona puuwai i hui pu ia me keia flu, na kumu o ka hoopokoleia ana o kona ola ana ma keia ao mauleule. Aloha no!

            Me ka ikaika no ia o ke kino la, o ka pau iho la ia, a moku iho la ke kaula o ka hana hope loa o keia ola honua ana. Aloha, aloha no!

            Nolaila, ma ko makou aoao, e oluolu mai oukou e na hoaloha o ka mea i make, i lawe mai i na pua, a i komo pu mai i kona hoolewa, e lawe aku i ka makou hoomaikai nui ame ke aloha oiaio no oukou apau loa, Amene.

                                                O makou iho no.

                                                            E. K. KEKUEWA,

                                                            E. K. KAAUA,

                                                            MRS. MELEANA,

                                                            PUNIKAIA.

 

na mokuaina waonahele o ke komohana o Amerika nona ka inoa i kaulepo ma ka moolelo Jesse James. O, Hali hookahi wale no ka i ee aku nuua o ke kaaahi apau na kanaka ekolu e kau ana iluna o ke kaaahi i ke kiolaia iluna o ka honua, a lawe aku la i na dala apau o ka mahiko o kekaha.

 

OIA MAU KA PII O KA HELUNA O NA MAKE I KA MA’I FLU.

 

            He 29 wale no ka heluna o na ma’i flu i hoikeia ae i ka papa oia ma ka Poakahi nei no Honolulu iho. he heluna uuku loa keia mai ka la 8 mai o Feberuari i hala.

            Ma ia la he umi-kumamawalu ka nui o na make i ka flu. o ka hapanui o ke a mau make no ke Sabati aku, a hookahi make i hoikeia ae i ka papa oia ma ka Poakahi nei mai ka halema’i papa oia ae ma Kapalama.

            Ke komo pu me ka heluna o na ma’i i hoikeia ae i ka papa ola ma ka Poakahi nei na hiki aku la i ka 1602 poe i loaa i ka ma’i flu maloko o Honolulu, mai ka la ekahi mai no ka mahina wale no o Feberuari 1514 ahiki i ka Poakahi nei.

            O ka heluna o na make maloko o Honolulu no keia mahina 109 i ka ma’i flu a ewalu i ka numonia, a ke huiia na make apau mai ka la ekahi mai o Ianuari. 128 i ka ma’i flu a he 34 i ka ma’i numonia: huina nui, 162 mau make mamuli o na kumu like ole apau 202 i hoikeia ae i ka papa ola no Feberuari ahiki i ka hora 2:30 o ka auwina la Poakahi nei.

            I kulike hoi me ka ke Kauka Fred E. Trotter hoakaka ma ka Poakahi nei, na oi aku ka nui o na ma’i flu maloko o ke kulanakauhale o Kikako, Amerika, mamua o ko Honolulu nei, wahi ana; iloko o na hora he 24 he 802 poe ma’i flu i ikeia ma ka la 2 o Feberuari, he 89 poe i make i ka flu a he 69 mau make i ka ma’i numonia. Maloko hoi o ke kulanakauhale o South Bend, Indiana, he 2010 ma’i na mai ka hoomaka ana mai e laha ka ma’i malaila, a he 47 mau make i ka flu ame ka numonia. Maloko ka o ke kulanakauhale o bolatimoa, Merelana, 1386 mau ma’i flu. Maloko o ke kulanakauhale o Nu Ioka ponoi he 5532 mau ma’i flu i hoikeia ae a he 831 mau am’i numonia. Mai ka hoomaka ana mai e laha ae ka ma’i flu maloko o ke kulanakauhale o Nu Ioka ma ka la 2 o Feberuari. he 30,000 ka huina o na ma’i flu i hoikeia a he 6031 mau ma’i numonia, o ka heluna o na make maloko o ia mauawa he 545 i ka ma’i flu a he 1696 i ka numonia.

 

HOOPANEEIA MAI KA HOOLOHE ANA I KA HOOPII.

 

            Ma ka la i nehinei i noh ai ka aha hookolokolo kaapuni o ka mahele ekahi a ka Lunakanawai C. S. Franklin, e hoolohe i ka hoopii a ka Lunakiai Repubalika Hollinger e koi ana i na Lunakiai M. C. Pacheco ame Jonah Kumalae e hoea ae imua o, ka aha a e hoike ae ma ka mana hea la i loaa ai ia laua a i hana ai laua ma ke ano he mau hoa no ka papa lunakiai, oiai he mau hoa pu laua no ka ahaolelo a i pau ole ko laua mauawa e noho ai he mau hoa no ia aha.

            Ua hauwawa pu ia ae ke ku-e o na lunakiai Repubalika i ko John H. Wilson kohoia ana e na lunakiai Demokarata no ke kulana meia, no ke pani ana i ka makalua i hoohakahakaia mamuli o ka make ana o Joe J. Fern, ua kanaluaia nae ka oiaio o ia lono, oiai ka hoopii kuleana ole o Pacheco ame Kumalae e ku ana me ka loaa ole o ka ole lo hooholo. Ma ka Paha aku la i hala i khoia ai o John H. Wilson i meia a i mana hooko hoi no ke aupuni kulanakauhale, a me he mea la ahe mau hana hoao ma ka aoao o na hoa Repubalika, ka poe i koho ku-e ia Wilson, e hoonoa i kona kohoia ana. Eia nae, mamuli o ka ninau i pili i ke koho ana i meia i ala mai ai keia hoopii a Hollinger no ke akenui e maopopo iaia he kuleana ko Pacheco ame Kumalae ma ke kanawai e noho ai i mau hoa no ka papa lunakiai oiai laua he mau hoa no ka ahaolelo i pau ole ko laua manawa. Ma ka palapala hoopii i hookomoia ae ai i ka aha ua ku-e loa i ua kanawai ko laua lawe nalua ana i na hana i ka manawa hookahi.

            No ko Wilson kohoia ana i meia ua hoike ae o Hollinger i kona manao e apono ana no kona kohoia ana. O kana wale no i makemake ai e iko aku i ka hopena o kana hoopii, i hoopauia ae ai na pohihihi he kuleana paha ko kekahi kanaka e paa ai i elua hana aupuni i ka mauawa hookahi a aole paha. Na ka aha kiekie ma ke kau i hala i hoopuka mai i ka olelo hooholo e haawi ana i ka pono ia Pacheco ame Kumalae e lilo i mau lunakiai a kauohaia ae ke kakauolelo kalana e hoopuka ae i mau palapala hooia no laua, mahope o ka paioia ana me ka hahana no ko laua kupono ole e lilo i mau hoa no ka papa lunakiai.

 

NA MA’I UKALI MAHOPE O KA “FLU.”

 

            Mai Wailuku, Maui, mai kekahi lono o ka loaa ana ae e hoakaka ana ua akakuu loa mai ka pahola ana ua akaku loa mai ka pahola ana a ka ma’i “flu” malaila a ma na apana e ae mawaho aku o Wailuku, aole e like me na la i hala aku ka holopapa loa.

            Ma ka apana o Waihee kahi i pahola nui ole ai ka ma’i “flu” ma ka manawa e holopapa ana ma ka heluna nui ma Wailuku, ke hoomahuahua loa aku la ka ka laha ana, a oiai he kauliilii ka noho ana a na kanaka ma o a maanei, aole i manaoia e lilo ana ia ma’i i mea laha nui malaila.

 

HE HOALOHALOHA NO KO MAKOU MAKUAHINE, MRS. KAMALU EVENSON.

 

            Mr. Sol. Hanohano, Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa, Aloha oe:--E oluolu oe e hookomo iho ma kahi kaawale o kau pepa, i keia hoalohaloha no ko makou makuahine a hoapaahana pu iloko o ka ke Akua hana; o Mrs. Kamalu Evenson, he hoahanau kahiko oia no ka Ekalesia o Kawaiahao, a e noho ana ma ka apana o Kamoiliili.

            Oiai ua oluolu i ka Mea Mana Loa ke kii ana mai a lawe aku i ka hanu ola o ko mokou makuahine a hoapaahana Mrs. Kamalu Evenson, ma ka wanaao Poaono, Feb. 14, 1920, mahope iho o kona kaa ma’i ana no kekahi manawa loihi, a waiho iho la i kana kane, kana mau keiki ekolu ame na moopuna, e noho me ka luuluu ame ke kaumaha nona ma keia ao mauleule.

            Nolaila o makou o na hoahanau o ka Ekalesia o Kawaiahao, e noho ana ma ka apena o Kamoiliili, ma o ko makou mau komite la, ua ili iho maluna o makou na hoomanao poina ole no kana mau hana maikai, a hooikaika pu me ke kunukunu ole.

            He makuahine o mrs. Evenson i piha me na hana maikai he nui, he makuahine oluolu a puuwai hamama, he makuahine heahea hoi, a he makuahine e hooko mau ana i na hana pili i kona ekalesia; a he makuahine hoopono. hoomanawanui ma ka hana, a he haipule oiaio ke makou hoahanau, a he lima akau no hoi no ka apana o Kamoiliili ma na hana a ka Haku. Aole no paha e loaa kekahi hoahanau ma keia apana elike me ia ma keia hope aku. ka hoomanawanui ame ka ikaika hana; nolaila, ua lilo keia mau mea i kiahoomanao na makou e hoomanao ia iaia.

            Nolaila, ma o ko makou mau komite la, ke komo pu aku nei me oe, o ke kane i hooneleia i ka wahine, na keiki i hooneleia i ka makuahine ame na mopuna i hooneleia i ke kupunawahine, e auamo pu i ko oukou mau kaumaha ame ka luuluu, me ke noi pu ana i ko kakoa Makua ma ke lani. e hoomaha mai i ko oukou mau luuluu, elike me Kana i olelo mai ai: “E hele mai oikou anao loa i o’u nei. e ka poe luhi a kaumaha, Na’u oukou e hoomaha aku.”

            Nolaila, e hoolana i ko onkou mau manao luuluu, aole ka kakou mea aloha i make, aka, ua moe aku oia, e kali ana no ka pu a ka Anela i ka la e ala mai ai o ka poe apau i moe aku iloko o Kristo.

            Miram Kaaha, Maika Paiaina, Ielemia Kuhaupio, Josiah Kahaulelio, Mrs. Keau Duncan, Mrs. Ana rose, komite apana.

            Mrs. Hana Paiaina, Mrs. Fanny Collins, Mrs. Becky Brown, Mrs. Lucy Kaluua, Mrs. Elizabeth Mito, Mrs. Hannah Ah Kam, komite heoueu.

            Mrs. Ana Marie Mahoe, Mrs. Sarah gonsalves, komite C. E.

 

HE PUOLO WAIMAKA ME KE ALOHA.

 

            SOLOMON Hanohano, Aloha oe:--E oluolu mai kou hanohano, ina he wahi kaawale kekahi o ka hiwahiwa a ka lahui, e hokomo iho hoi i ke poomanao e kau ae la maluna.

            Ma ka auwina la o ka Poalima, la 20 o keia mahina, hora 2:20, ua kipa mai la ka anela o ka make, ma ka home o John Kapu, ma Paunela, Wailuanui, koolan, mani, a lawe aku la i ka hanu ola o Mrs. Lizzie Henry Kamali a waiho iho la i ke kino lepo, na ke kane ame ka ohana, ame kona mau hoaloha, e paiauma ana ma keia aoao o ka muliwai eleeele o ka make. Pela i ko ai ka olelo, aole o kakou kulanakauhale e mau ana maanei.

            He wahine o Lizzie hoonaiuao pono ia, a ua noho loihi oia ma ka oihana kumukula, ma na wahi like ole, ma ka Mokupuni o Maaui, a ma Keanae, kona wahi hope loa o kona lawelawe ana i ka oihana a’o kumukula, a mamuli o na anuiui o ke auo ka manawa, a waiho aku la oia i ka oihana ana i paa loihi ai iloke o iwakalua makahiki, a hele aku oia a noho ma Honolulu, a hapai pu aku oia me na makuahine e ae. e la ela e pu ana i na hana e pono ai ka noho ana, a na ka pilikia mai maluna o kona kino e hoomailo ana, pela oia i hoi mai ai no kona home aloha, ka aina ana i noho aloha ai a kupa.

            Ua huliia ka pono, a ua imi ia aku ke ola, aole nae ia he mea e pomaikai ai, a ko ae la no ka olelo a ka Palapala Hemolele: Heaha ko oukou ola? He mahu no ia i pua ae a nalo aku.

            He wahine heahea oia, he hookipa i na malihini e hiki aku ana ma ko laua home, a he puuwai hamama no na hana Kristiano. He hoahanau oia no ka Ekalesia Hoole Pope o Keanae, a he lala oia iloko o ka Ahahni C. E. Kuwaena i hooponopono hou ia.

            He kaikauaana kona e ola mai la, oia o Mrs. Emily Kunukau o Kanio, Maui, ame ko laua kaikunane e noho mai la i ka Mokupuni Kailila o Manokalanipo, oia o Sam Keliinoi. Auwe kuu minamina pau ole i kuu hoapili he wahine.

            Ua hoohuiia maua ma ka berita o ka mare, e ka Rev. J. P. Inaina, ma ka mahina o Aperila, 1916. Ua piha iaia na makahiki he 42 o kona hanu ana i na ea hu’ihu’i o ko keia ao.

            E hoomaikaiia ke Akua ma na lani kiekie loa; Nana no i hana mai, a Nana no i lawe aku.

            Owau no me ka luuluu,

 

KAIMIMIKI O KE KOOLAUWAHINE

 

            Mr. Lunahooponopono o Anoipua o kon papapa’i o po’ipo’i, 1 po’i, 2 po’i, 3 ia Z. K. Kawaikauikamakaokaopua, ola na Kona, Kuliu no ua kanaka; ua hele la hoi a aluliu wale ka noho ana!

            E, auhea o Anoipuako me nei hooipoipo!

            1.         Keiki au na ka la i hanau mai. Haina, o maia Laukapalili: he maia ke kanaka a ka la e hua ai; hua.

            2.         Piliwale ka i’a o piliwale. He Inamona, a he paakai poaloalo a kuaniani aku a miki ae he mikololohua hoi kau mike poi, poalo ae no pau pono!

            3.         Kahiko no hoi oe, aohe nui ana ae; pehea e nui ai (ka huelo o ka moo), mai kahiko loa mai no o hookumu ka honua, hookumu ka lani, ka puaa, ka paa: eia ka leo a kahiko, ai pinepine no hoi oe, aohe e nui ae ka huele o ka moo, poe wiwi, aa, liilii, a poupou, a pakelaai, o ia ua poe la, he huelo o ka moo kanaka.

            O ia wale ae la no; aole i anana aku, i ka walaau hoi a kamalii o Hilo, aho no keia, aole i pau ae.

                                                                        J. A KAHIONA.

           

 

UA HALA O MRS. CORNELIA BISHOP.

 

            Ma ka hora 9 o ka po Sabati nei i mauliawa ae ai o Mrs. Cornelia Bishop, ka wahine kanemake a Sereno R. Bishop, kekahi o na kamaaina kahiko o keia mau paemoku, a moe aku la i ka maha mau loa i ke 94 o kona mau makahiki. Ua loaa ka oia i ke anu ma kekahi manawa kokoke i hala aku nei. a oiai ua nawaliwali mai kona mau lala ame na mea paahana o kona kino mamuli o ke kahiko, ua hoopokole koke ia aku la kona mau la.

            Ua hauauia oia ma Watertown, Nu Ioka, he 94 makahiki i hala, a he 67 makahiki i hala aku nei kona hoea mua ana mai i keia mau paemoku ma ke ano he wahine mare na Kauka Soreno Bishop. Mahope o ko laua maroia ana ma Albany, ma ka la 31 o M3i, 1852, ua hoohala laua i ko laua mahina meli maluna o ka moku a holo mai la no Hawaii nei. He eono mahina kela holo ana mai a ka moku malalo ae o ka Lae Hao ahiki i ke ku ana i Hawaii nei. I ke ku ana ae o ka moku a laua i kau mai ai i Kapalakiko ua kau mai laua maluna o kekahi moku okoa, a ma ka la 15 o Ianuari o ka 1853 ka hoohiki loa ana i Hawaii nei.

            I ko laua hoea ana mai i keia mau mokupuni, ma Lahaina, Maui, ko lana wahi i noho ai no kekahi mau makakiki lehulehu, a mahope mai na nee aku laua no Hana, Maui, ma ke ano he kumu mikanele no ia apana, a oiai laua o lawelawe ana i ka hana haieuanelio malaila o Mrs. Cornelia Bishop i moe aku la kekahi paahana ikaika loa maloko o ia apana no ke kokua ana i kana kane ma ka hana misionari. oiai he kumukula oia i makemake loa ia hana.

            Ua hoi mai oia me kana kane i Honolulu nei aneane he makahiki i hala aku nei. oiai o Sereno Bishop e lawelawe ana i ka hana anaaina no ke aupuni a e lawelawe no ana no hoi i ka hana o ka Nupepa Friend ma ke ano he lunahooponopono. Ua make o Sereno Bishop he 11 makahiki i hala aku nei.

            O Mrs. Bishop. oia kekahi o na mikanele kakaikahi i koe o ka poe i hoea mua mai i keia mau paemoku, a e ala mau ae ana ka iloko o kana mau houmanao ana kela manawa ana e noho ana ma Lahaina, ke awa a na moku okohola e ku mau aku ai, a pela hoi me na moolelo o na ‘lii Hawaii ame na haole mua i noho aku ai malaila.

            Ua moe aku la oia. aohe no he wana a loaa ke kenekulia o ke komo ana mai o ka malamalama a na kumu mikanele i lawe mai ai i Hawaii nei, ua lilo kana mau hana maikai i kaihoomanao nona, a ua ahu iho la nae ka ukana luuluu mahope nei maluna o kana kaika mahine, Mrs. Delia Shaw, ka wahine kanemake a Johathan Shaw ame kekahi keikikane, ke Kauka John S. Bishop, e noho mai la i Forest Grove, Oregona, me na moopuna okolu.

 

HE WAHI MEAHOU MA KEOUMOKU, LANAI.

 

            Mr. Solomon Hanohano, Aloha kaua:--E oluolu mai kou ahonui e hookomo iho i keia wahi hunahuna meahou:

            Ua hoomakaukau iho o Mr. Mamanu i wahi paina no kana wahine i hala ma kela aoao mau. ua make o Lahela Namauu i ka la 17 o Feberuari, 1919. ahiki i keia la 17 o Feberuari, 1920, ua like ia me hookahi makahiki. He elua puaa, hookahi pipi, i’a no hoi kekahi, opihi. limu lipoa aala o Kaiolohia. na waimomona, meaono o kela ame keia ano, hau kalima ulaula ame keokeo, nana aku oe la luluu ke pakaukau i na mea like ole; hewa ka maka ke nana aku i ua mea i hoomakaukauia.

            Elua pakaukau okoa no na Kepani okoa no ko na Hawaii; na ai la lawa, elua manawa i ai ai, kakahiaka, ahiahi, ua kane, na wahine, na keiki; ua nana aku ka mea kakau, he u’i maoli keia paina ana, maluhia no hoi.

            Ua haawi ae ka meakakau he wahi himeni o ia iho keia:

            Ohi ka i’o o ka laau o Makawao,

            I ka ua mea o ka nani.

            Ke haawi aku nei ka meakakau i ko’a mahalo i ka Luuahooponopono ame na keiki lima poahi o ka papapa’i.

            Owau iho no o

 

HULI HOI MAI NEI KE KAMALIIWAHINE KAWANANAKOA.

 

            Ma ka mokuahi Matsonia, o ke ku ana mai no Honolulu nei, ma ka Poalua aku la i hala. i huli hoi mai ai ke Kamaliiwahine Kawauanakoa me kana mau keiki ekolu. oia o Kalakaua, Liliuokalani ame Kapiolani, a iloko o na manao ohohia, i hookipaia mai ai lakou, e na ahahui Hawaii i lilo ai ke Kamaliiwahine Kawananakoa i lala, ame ka lehulehu apau.

            Oiai ka moknahi Matsonia e hookokoke mai ana ma ka nuku ae nei o ke awa, i hoea aku ai o Mrs. Beckley, ek kaikaina o ke Kamaliiwahine Kawanana koa, o Mr. George Beckley. kana kane, noluna o ka mokuahi, a apo aku la i na malihini me na manao ohaoha, me ka hoolei ana aku ia lakou me ka ohu o Hawaii nei.

            I ka pili ana mai hoi o ka mokuahi ma ka uwapo. aia malaila ka bana puhiohe kahi i kakali aku ai, me ka pauni ana i na mele hoohoohano, no ka hoea ana mai o na malihini.

            I ka haalele ana aku i ka uwapo. ua holo pololei aku la ke Kamaliiwahine Kawananakoa, no ka ilina o na ‘lii mauka ae nei o Maemae, a waiho aku la he lei maluna o ka pahu o kana kane, ko Keikailii Kawananakoa, a mailaila aku i nee ai ke kaa o ke Kamaliiwahine Kawananakoa no Waikiki, no ka ike ana i kona makuakane, Samuel Parker. A mailaila ae no kona home, ma ke alanui Pensacola.

            Aia malaila ka Ahahui o na Pukaua me ko lakou mau kahiko makalike, kahi i kakali mai ai, a i ka hoea ana aku o ke Kamaliiwahine me kana mau keiki, i hookipaia aku ai lakou me ka maikai, i kulike me kona kulana.