Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 6, 6 February 1920 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

O KA HANA HEWA KE KUMU KUPONO LOA E HOOPAUIA AI KEKAHI

            O ka hewa a k@ @@ hana ai i kiki ke hooiaioia mai, he kumu kupono loa ia e hoopauia ai kekahi limahana a luna aupuni paha mai ka hana aku, aole ma ke ano o ke kalaiana, elike me ia i ikeia ma na manawa lehulehu i kaahope aku ma Hawaii nei. O ka hoopau ana i kekahi limahana me ka loaa ole o kona hewa, aka, mamuli o kona koho ana i ke kanaka okoa a ka hakuhana i makemake ole ai, ua kaiehuia aku la ia limahana mai ka hana aku oiai nae he l@@@@ oia i hana i ka maikai loa i na manawa apau mamua a@@@@@a no me ka hana e pili ana i na luna aupuni. He nui a @@@@ehu na luna aupuni i ikeia ka holomua o na hana a he mau kauwa maikai loa hoi no na hana a ka lehulehu, aka, mamuli o ka lanakila ana o ka aoao kalaiaina e ku-e ana i ka aoao kalaiaina a ia luna aupuni e ku ana, ua hoopauia aku la oia i ka manawa e pau ai o kona manawa ma kona hookohu.

            Ma keia ano aohe kuokoa iloko o ke kanaka e lawelawe ana i ka hana a ha'i, he kanaka oia e hana ana me ka makau a hopohopo mau no kona hoopauia ke khiki mai i ka la e lanakila ai kekahi aoao kalaiaina o k@ia ka mea i lilo ai ke kalaiaina i mea maikai o iloko o ka lawelawe ana i na hana o ke aupuni a o kekahi hoi o na kumu i ai mai ai o na mokuahana iwaena o na aupuni ma Europa i keia la.

            Na ka hewa o ka hana a ke kauwa, a ke kanaka e hana ana, a ka luna aupuni e hana ana e hoopau iaia mai ka hana aku e pono ai, aole mamuli o ka niania a kekahi mea i manaoino e ake mai ana e pii ae oia ma ia kulana, oiai nae, o ka mea e hana ana pela he kanaka i lawa ole ka ike ame ka makaukau ia hana, he makemake wale no kona e kula'i, aiai ka pono a hookahi no ka noho ana i ka iliwai like, kani kahi aka iki. He haawina kulama loa keia i ikeia mawaena o na kanaka Hawaii, apau pu no me na lahui e, mai mua mai, a ka wa hea la e pau ai, aia paha a pau loa ka hana i na lahui e alaila paha pau.

            O ka hana maikai a kupono loa ma ka aoao o ke kanaka oia ka ike aku i na hemahema o kekahi ahaawi aku i na kokua, aole  ke kulai aku a palaha, maila paha he hale kipaia no hoi ko Kolea, pau e hoi na iwi i ka ha'iha'i. O ka hana kokua aku a kekahi i ka hoakanaka o ia maoli no ka ka Haku i makemake ai, a i kauoha mai ai ma kana oleloao i na haumana a i na kanaka e hoolohe aku ana, "E aloha oukou kekahi i kekahi!" Aole oia i olelo mai e lokoino a e hana aku i ka mea e poino ai ka hoakanaka.

            Ke hookokoke mau mai nei na la koho baloka, na la hoi e wehe ai ka pili a ka hoaloha i ka hoaloha, a e hoomakae ai no kekahi mau la a mau mahina paha; aohe kumu nui e ae no ke ake wale no e palaha kekahi no ke ake wale no e lilo ka hana mai kekahi aoao mai, in a ia luna aupuni a limahana paha he Hawaii (aohe ku-eia aku o ka haole), a i ka haule ana hoopuka ae la i na olelo hoonaaikola, a kani iki ka aka ua haule ka mea i makemakeia e pau mai ka hana mai.

            O ka hiohiona o keia ano hana ua ikeia i keia mau la. Ua hoao kekahi haole e hookomo i kekahi mau luna aupuni iloko o ka pilikia ma o kona hana ana i palapala hopu ponoi a i hoohikiia e kona hoaloha, me ka manao e makapo mai ana ka loio kulanakauhale, kona hope ame a lunakanawai a kau mai i ka hoopa'i maluna on a no ka hewa ana i hoakaka ai maloko o ka palapala hopu ana i han@ ponoi ai, ua hanaia ke kalaima eia, eia nae. ua ike mua na luna aupouni he hana imihala ia ana e hookomo aku ai ia lakou iloko o ka pilikia, a ua hoopau wale ia ka hihia e ka aha hoomalu; o ka hoika maopopo loa o ka ma@a@ino o keia wahi haole oia kona hoike ana ae he makemake oia e noho ma Honolulu nei apau ka la koho baloka, i loaa paha i manawa nona e hooikaika baloka ai no ke kula'i ana i ka makai nui kalana, ka loia kulanakauhale ame ka makaikiu mai ka hana ae, a i mau kanaka ana ame ka makaikiu mai ka hana ae, a i mau kanaka ana ame kona pohai kana i makemake ai ma ia mau kulana.

            He nui aku o keia ana hana i hanaia mamua a ke hana mau ia mai nei no mawaena o kekahi mau pohai e noho mai nei iloko o kahi poouliuli. O ka hoopau ana i ke kanaka mai ka hana ae mamuli o ka pau ana o ka manawa o ka aelikeia ana he pau ana ia me ka maikai, aka, o ka hoopau ana i ke kanaka i loaa ole kekahi hewa ma kana hana ana he hana hewa loa ia. mawaho ae o ke kalaiaina maloko pu o ke kalaiaina, aneane no elike ia hana me ka lawe ana ae i ka inoa maikai o ka mea i hoopauia me ka hewa ole.

            Lehulehu na limahana a mau kauwa a ka lehulehu i ikeia ka hoopono ma ka lakou lawelawe hana ana e paa mai nei i na hana like ola a ke loheloheia aku nai nae ka manao o kekahi poe o lakou kekahi mau moho no ia mau kulana ma keia koho baloka wae moho ae e alualu ana no ia mau oihana.

            O na poe mana koho baloka na lunakanawai kupono loa na lakou e kaupaona; mai koho mamuli o ka pili makamaka ana a mamuli paha o kekahi mau ano e ae. aka e koho me ka noonoo ame ka naauao; in a ua hanaia ka hana a ka lehulehu e ka poe e paa nei i na oihana me ka pono ame ka pololei, hoomau aku ia lakou a ma ka poe i hooiaioia ko lakou hewa malaila ke kiola.

           

            E MALAMA I NA KEIKI

            He mea kaumaha ka ike ana ih@oi ka nui maoli o na keiki liilii e make mau nei i kela ame keia mahina, elike me ka hoike a ka Papa Ola. Iloko o ka mahina o Iuli i hala aku la he 139 ka nui o na keiki liilii malalo o hookahi makahiki i make, a pehea la ka loihi o ka manawa ma nei mua aku e hoemi loa ia iho ai keia heluna make iwaena o na keiki.

            Ina o ka makemake o ka lahui o ia ka hoolaupai i ka lahui kanaka, i hana hoi ha e kupono ai ka huaolelo hoopulapula o keia ka manawa kupono e panipani ai i na puka liu apau e make ai na keiki, ka manaolana o keia mua aku. He hoku ole ka huaolelo hoopulapula o ka aina o ia ka mea mua e hoopulapula ai, o ka holoholona ka mea e hoopulapula ai e hoohemahema i ke kumu o ia ka lahui. Aohe manawa i ikeia ai ka make nui o na keiki elike me ia e ikeia nei i keia mau makahiki e nee nei, o ke kumu nui o keia make ana heaha? A pehea e hana ai e hoemiia mai ai ka make? A heaha ka laau lapaau e hoopakeleia ai na keiki mai ka make mai?

            Aole ma Hawaii nei wale no keia make mawaena o na kamaiki ma kekahi mau mokuaina pu n kekahi o Amerika, aka nae, ma ka moolelo o Hawaii nei ka hapa o Amerika i ikeia ka nui hewahewa o na keiki make; he mea kaumaha no keia ke noonoo iho no ke emi mau aku o ka lahui Hawaii ka lahui kumu o keia mau paemoku mai kinohi mai, a i lahui e epii mau aku ana. He maʻi nui keia e ikeia i waena o ka lahui Hawaii a he hana pono loa na na wahi kauna kakaikahi o na Hawaii i koe e imi a e hookaika e huli ma na aoao apau i mea e hoopakeleia mai ai na keiki ame ka lahui Hawaii pe e holomoku aku nei i ka make.

            No ke kumu nui o keia make ana o na keiki e lehulehu ana na manao wehewehe mai ka poe kalaimanao mai. Ua olelo ae kekahi @@@oe no ka malama ole o na makuahine e na bebe, malia paha o ia io ke kumu; ua olelo ae hoi kekahi poe no ka hanai ole ia o na bebe i ka waiu o ka makuahine, a he waiu bipi ae waiu kini ka ai e hanai ia ai, malia paha o ia io kekahi kumu; olelo hoi kekahi poe no ka lawe heleia no na ebe i na hale kii onioni i ka po a loaa i ke anu a make, malia paha o ia io ke kumu; ua olelo ae hoi kekahi poe no ka maikai ole ka o ka wai o ka makuahina ame ka makuakane, malia o ia io paha: malia o ka poe no i ike i keia mau kumu ka i maopopo ia lakou i ku ai ka lakou olelo ana pela, a ma ka hoakaka hoi a kekahi kalaimanao o na la i hala no ka haalele ana o ka lahui Hawaii i ko lakou mau ano kahiko o ke ola ana mai kinohi mai, ke kumu make o keia lahui. Ea, ku ka paila o na kumu, a heaha hou aku la ia mau kumu?

            I kela au kahiko e oleloia nei he au naaupo, he oi aku ke ola o na kanaka, ma kahi o ke kanawalu makahiki a pii aku a oi aku no mamua o ka naeri makahiki, a o kekahi poe ua ola @@@ a kanikoo a palalauhala a ka i koko, e like me ka hoakaka a ka moolelo a ka poe i hala i ke maka; i keia la i e ikeia nei ua hoomaka ka make ana o na Hawaii mai ka hemo ana aku no mai ka opu aku, oiai nae, he make no na keiki i ka wa iloko o ka opu, a i ka hemo ana mai, a he mau la a mau makahiki iwaho, eia nae aole i like ka holomua ame ka nui o ia poe i make ia au ke hoohalikeia me na make o keia mau la e nee nei; o ka hapanui o na keiki make ia au ma ka oleloia no ka umiumi o na makuahine i na keiki poo le a i ole mamuli o ka hewa a kuhi pono paha, a no na maʻi luku.

            O ke kumu ola loihi o na kanaka o ia au, elike me ka hoakaka a ka moolelo mai ka manwa e hapai ana ka wahine i ke keiki ka hoomau o ka makuahine i ka ai i ka laau ahiki i ka hanau ana o ke keiki, a oiai no e hanai ana i ke keiki i ka waiu ke hoomau la no ka ai ana i ka laau a hiki i ka nui kupono ana o ke keiki e hiki ai iaia ke ai i ka laau nona iho, no ka mea, ma ka moolelo ua oleloia, o ke keiki i paamau ka hanaiia ana i ka laau a hiki i ke kanaka makua ana he kanaka ola loihi oia, ke ole e halawai me kekahi ulia i loko o kona mau la e ola ana. He moolelo keia i hooiaioia mai e ka hapanui o na Hawaii kahiko e ola nei i keia mau la, o na kanaka kahiko e ola mai nei ahiki i keia la, i ko lakou i na lau nahelehele kupono e hoopakeleia ae ai lakou mai ka maʻi mai, ua kii aku no lakou e ai a hala hope ae la ka plikia, a naʻi aku ana o na la e hoea mai ana.

            I keia la e ikeia nei, he au naauao i oleloia, ke nui mai nei ka make o na keiki; ke maʻi iho no ke keiki o ke kauka aku la no ka mea e kii ai, ua palekana no kekahi mau keiki a ua make aku ka hapanui. No ke aha ka make he au naauao hoi keia, ua nui na kauka akamai i ka hoola i na keiki. Ma keia wahi i pololei ai kekahi wehewehe i hoike mua ia ae nei, no ka malama maikai ole ia, o ka hanai pono ole ia o ke keiki, no ka lawe heleia o ka bebe i ke anu, no ka hanai ole ia o na keiki i ka waiu makuahine; ua hanai ia i ka waiu kini i maopopo pono ole i na makuahine ka hana ana ia ano waiu, a o kekahi kumu no ka hookano o na makua hine opio o keia ma la, hilahia lakou o alualu a oloolo auaunei ko lakou mau waiu ke hanai i ke keiki, hanai i ka waiu kini, a in a e oleloia aku e hanai i na lau nahele i maa i ka hanaiia i na keiki a na kanaka Hawaii mai mua mai, a i lilo ai ia mau launahele i mea hoola ia poe, olelo mai la he hana hoomanamana; he hana hoomanamana anei ia o ke kii aku i ka laau nahela a ai ae, he mau launahele i pau mua i ka hoomaikaiia e ke Akua Nana ia mau launahele i hana i kinohi , ka mea a Ioani i olelo ai me ka moapopo loa ma ka buke o Hoikeana, "o ka lau o na nahelehele ka mea e ola ai na lahui kanaka." O ka hapanui o na laau a na kauka o keia mau la mai na aa laau a nahelehele mai. E nana ma ka hoakaka no ka Laau B.B.C.

            Ina he manao nui ko ka lahui Hawaii e ulu hou aku na Hawaii oiaio, ua lawa loa na Hawaii opio o keia mau la no ka hoopulapula ana, hoomare i na kane opio maloko o na kula me na kaikamahine opio iloko o na kula ka poe maemae, a laila aʻo aku ia lakou i na ano apau o ka hanai ame ka malama ana i ke keiki, a e ikeia ana no, me ka hala ole, ka ulu hou o ka lahui oiwi,  a e ikeia ana no, me ka hala ole, ka ulu hou o ka lahui oiwi, a e kanahai loa mai ana ka make o na keiki Hawaii.

            E nana i ke ola ana o na holoholona, aole o lakou mahiai, he launahelehele wela no ka lakou ai eia nae uaola lakou a hala he mau makahiki loiki. Aoho o lakou kauka o ka Mea no nana i hana  ia lakou ke kauka; aohe manawa i ikeia aku ai lakou ua maʻi, koa wale no ka manawa papaala, ka manawa maloo o na launahele, ka lakou ai e ola ai. E nana i ko lakou mau kino, nunui a momona, o ka launahelehele no ka ai a na bipi wahine a o ko lakou waiu no ka ai a ka lakou mau keiki ahiki i ka nui ana, aohe waiu e ae. He mea hoike keia a hooiaio mai ai o ka lau o na nahelehele ka mea e ola ai, aole o na holoholona wale, o na kanaka pu kekahi, ka poe a ke Akua i hookomo ai he noonoo e ike iho ai he ola no ka iloko o na lau nahelehele. Aohe i keia aku o na holoholona e pule ana mamua o ko lakou ai ana i ka nahelehele, a na kanaka o keia au e oleleo nei he hana hoomanamana ka ke kii ana aku i na lau hanehelehele a ai ae; aohe pili o ka hoomanamana ilaila; o ka homana aku i na kii phoaku a i na kii i kalaiia, o ia ka hoomanamana, a i ole o ka hoomana i ka uhane o kekahi mea i make, a i kakuaiia a ikaika, a e olelo mau ia nei he unihipili.

            He ninau koʻikoʻi keia na ka lahui ka malama ana i na keiki, a e pono loa ai e haawi nui ia ke kalele ana o ka noonoo maluna o ia ninau, a e imiia ai hoi na kumu ame na hana e hiki ae e hoopakeleia ke ola o na keiki mai keia manawa aku, no ka mea aole no i lohi loa; he nui a lawa loa no na Hawaii i koe e hiki ai e huli i na alahele apau e hoemiia mai ai ka holomoku ana o na keiki i ka make a e panipaniia ai na puka liu o ka make apau.

            Ke hanaia mai la ma Amerika i keia la he hana e kaohiia ai na ola o na keiki mai ke kahe holomoku ana kau i ka make, o ia ano hana like no ma na aina apau o Europa ame Asia. O ka makemake nui o na aupuni nui apau o ia ka laupaʻi o ka aina i na kanaka i loaa i mau limahana, i mau luna aupuni a i ka manawa kaua, i mau koa; o ka nui o ka heluna kanaka iloko o kekahi aupuni o ia ka nui o ka waiwai a o ia ka ikaika o ia ke kumu i lilo ai ka malama ana i na keiki i kumuhana koʻikoʻi loa. I ke au kahiko o Hawaii nei ua loaa pu ia haawina makee i ke ola o na keiki a pela i puka ai ka olelo a kahiko, "he pua nani ke kanaka he mea  laha ole," a wahi hoi a Kamehameha, "E malama i ke kanaka nui ame ka kanaka iki," O na keiki o keia mau la o lakou aku ana na makua o keia mua aku, ke malama maikai ia lakou.

 

HOPUIA HE MAU OPIO AIHUE PAA HOOKAHI A HOLO AKU KEKAHI

 

            Mamua iki iho o ka hora ekahi o ka wanaao Poakahi nei elua mau opio i loaa pono aku i na Makai Tolleffen ame Victor Palakiko, mahope o ka hoikeia ana ae i ka halewai a hoounaia aku na makai i hoikeia la e ke Kapena maikai Fieldgreve, e huli polo i ka oiaio o ia hihia, i hoao e wawahi i ka halekuai Market Sporting Gooods e ku nei ma ke alanui Moi. Aohe wahi o ia halekuai i wawahiia loaa aku kela mau opio e maau ana mawaho me he mea la e nana an ano kahi kupono a laua e wawahi ai a komo aku e aihui i kekahi mau waiwai.

            I ka manawa o laua i paa ai a ninaninaula, hookahi o ia mau opio i pakele a holo mai na makai aku ma ke alanui Kaulike. Ua kahea aku ka na makai iaia e ku iho aohe nae he hooloheia mai a no ia hoomau o ke keiki i ka holo no kekahi mau manawa lehulehu ka makai o ke ki ana ae i kana pu panapana ma ke ano hoomakaʻukaʻu me ka manao e ku iho ana ua keiki mauhele la o ka po, aohe nae he ku iho, me ka hoomau no o ka makai i ke alulau aku mahope on a; i ka heoa ana aku o ua keiki la ma ke kihi alanui ololi pouliuli huli mai la ka ihope a ki mai la i ka makai, a o kono naluwale aku la no ia ma kekahi wahi pouliuli loa. ua hookuuia ke keiki i hopuia ai mamuli o ka ike o na ma kai aohe i hana oia i kekahi hewa e kupno ai kona paaia ana.

 

MAKAI NUI KALANA

 

            O ka oihana maikai nui kulanakauhale ame kalana kekahi o na oihana e lehulehu mai nei ka poe alualu no ka waeia ma keia koho paloka wae moho ana ae, ekolu mau Demokalaka a elua mau Repubalika. O ka mea nona ka inoa hope i kiola ae i kona papale iloko o ka rina mokomoko oia o Charles H. K. Holt ua hoike ae oia i kona lilo oia kekahi moho ma ka Poaha o ka pule i hala aku, la; o keia ka hope Ilamuku Amerika mua, he kanaka opio o 26 a o ke kanaka opio loa hoi o na Demokalaka e alualu ana no keia oihana.

            No ka Maikai nui Charles H. Rose e hoomau ana no oia i kono holo ana, me ka ana ole i ka lehulehu o ka poe e holo kue ana iaia ma kona aoao kalaiaina; o kekahi o na Demokalaka ikaika e lohelohe ia aku nei a e alualu ana no keia kulana oia o Davide K. Trask, ka lunahoomalu mua o ke Komisina Hana Kivila. Ma ka aoao hoi o na Repubalika elua mau inoa i maopopo loa oia o Eugene K. Allen ame Edward Hopkins ka hope luna hooia kulanakauhale ame kalana.

 

            Ma ke kakahiaka o ka Poaono nei haalele mai ai o Joshua Kamaka@kalani i keia ola ana, kekahi hoi o na keiki oniuhuna kepau kahiko loa o keia kulanakauhale nei, a he hoahana hoi no keia papapaʻi, i kona wa i haule aku la.

 

Nuhou Kuloko

 

            Eia ke hopuhopuia mai neina keiki maauhele o ka po e na makai. He 25 mau keiki no lakou na makahiki mai ka 12 aku a ka 16 i laweia ae no ka halewai ma ka po Poalua nei.

            He $10,000 ke koi poho a Maria J. Baptista o ka hookomo apa ae i ka aha kaapuni e koi ana ia Joseph Rodrigues no ke kuamuamu iaia. O ka Lunakanawai James J. Coke ka loio o Mrs. Baptista.

            Maka la aku la i nehinei i hoohauleia iho ai kekeahi mau poka pahu maluna o ke kahua i hookoeia o ka oihana koa ma Waimanalo no ka hoao ana me he mea la he enemi ko ia wahi, mailuna iho o na mokuea.

            E noho ana ka halawai a na Demokarata o ka Mahele koho 11 Apana Elima ma ka hora 2 p. m., ma ka hale paumawai o Kalihi ma keia auwina la Sabati iho, o na lala a pau ka i makemakeia e hoea ae no ke kukakuka ana a no ka hoolohe ana i na manao o kekahi mau moho.

            O na keikikane opio eha i hoo piiia ae no ka hoopoino i kekahi kaikamahine Kepani ma ka Paka Kapiolani ma ka la 31 o Iulai ua hoole i ka pili o ka hewa i hoopiiia ae ai ia lakou imua o ka aha a Lunakanawai J. OʻBrien ma ka Poakahi nei ma ka manawa o ka hooloheia ana o ko lakou hihia.

            No ka pihakuʻi loa o ke Kuokoa i keia pule e hiki ole ai e hoopukaia aku na manao o na makamaka o ka hoouna ana mai no ka hoopukaia aku, e ao iho hoi ia poe na lakou na manao i kaohiia i ka hoomanawanui ahiki i ka loaa ana he kowa no ia mau manao.

            Ma ka halawai i malamaia ma Kaneohe ae nei ma ka po o ka Poalua nei o ka Makai Nui Rose ame ka Lunakiai Kumalae he moho oia no ke kulana Meia ma keia kau koho wae moho iloko o Okatoba e hiki mai ana.

            Ma ka hora 4 o ka auwina la Poakolu o keia pula ae, e malama ai ko Komite Kuwaena Kalana o ka aoao Repubalika i ka lakou halawai mua loa ma ke keena o ka Lunahoomalu Joel C. Cohen, ma kona keena, ma ka Halekeaka Hawaii, no ka noonoo a hana ana i kekahi mau kahua hana no ka aoao kalaiaina REpubalika.

            Eia no o J. D. Austine ma Honolulu nei i keia mau la, anana hoi e hoohaalulu nei i kekahi o na luna oihana o ke kalana o Honoululu nei ma kana mau haiolelo e haawi nei ma na wahi apau o keia kulana kauhale, piha kuʻi au me ka piha ohohia nui ia o kana mau haiolelo ana, o ka mea apiki nae o ka hoihoi ana aku iaia e hoi nele ana oia no ka lawa ole o na manao ku-e nona.

                        MANILA, Aug. 21--He manao hoopihoihoi ka i hookahuaia ma ke ia la ma ka manawa a Manuale Quezon, ka peresidena o ka aha senate Pilipine o ka hoike ana ae no kona kalekalapa ana aku nei i ke kuhina kaua Weeks ma Amerika, o ka Meia Rodrigue i hokohuia aku ai ma kekahi manawa koke aku nei i hala ma ke kulana Meia he paahao ka oia mamua a ua noho oia maloko o ka halepaahao Bilibid no hookahi makahiki. Ma ka manao pepa o ka nupepa kuikawa Manila Herald e koi ana ia e noi hou aku ke Kiaaina Kenerala Wood i ka hookohu o ka Meia Rodriguese hoihoi hou ia mai. Ua apono ke Kiaaina no ka ninaninau hou ia o Rodrigues. I kulike me na kumuhoopii a Quezon hookahi makahiki o Rodrigues i paa ai ma ke ano ho paahao maloko o ka halepaahao no kona ae ana e kailii aku kekahi wahine e ka poe powa.

 

HE HOOMAIKAI    

            Ma keia, ke haawi aku nei na keiki ame ka oahana o Joshua Kamakaokalani i ka lakou mau hoomaikai palena ole i na luna nu ame na limahana o ka hui Advertiser Publishing Co., na hoaloha ame na makamaka, no na hana aloha apau ame na makana pua i makanaia aku iloko o ka hora o ko lakou luuluu.

 

Nuhou Kuwaho

 

            RENO Aug. 21--Ua hoea mai ianei ma ka hora 7:30 oiai e lele ana i ka hikina ke aPilika Burr M. Winslow, ka laweleka mua loa ma ka mokuea mai ke kapakai a ke kapakai iloko o na hora he 28. Na ke Pailaka Blanchfield i hookuu aku iaia maauei.

           

            WAKINEKONA Aug. 21--O ka hoike wale no i loaa mai ka Hale Keokeo mai maluna o ka ninau pili i ka lanahu oia keia aohe mea a ka peresidena e kamailio mai ai koe ka hooia ana mai i ka lahui, "He nui ae lawa ana ka lanahu," e pilikia ole ai ka lahui.

 

            COPENHANGEN, Aug. 21--Iloko o ka Professa Warming, o Copenahegena, hoouluulu ana mai i na manao like ole o na kanaka iloko o na mahina eha ana o ke kaahele ana maloko o na mokuaina Huiia o Amerika, ua hoike aku oia imua o na elele o ka Ahaolelo Lahui e ku e ana i ka Alekohola, o ka hookapu ana i na waiona a pau aohe i kupono, e pono e aeia ka hana ana i ka bia ame ka waina ma ka home. Ma ka hoakaka hoi a ka lumamakaainana Andrew J. Volstead mai ka mokuaina mai o Minesota, maloko o kana haiolelo wahi ana, ua ikeia ke emi loa mai o ke karaima pepehikanaka a mau karaima e ae mamuli o ke kapu ana o ka waiona ame ka loli ana ae o ka noho ana o na kanaka ma ke ano hou me ka holomua o na hana a ka lahui.

 

            WAKINEKONA Aug. 21--Imua o kekahi poe i kipa aku ai e ike i ka Peresidena ma ka Hale Keokeo i hoike mai ai oia no kona hooholo ana e hoemi mai i na hoopa'i o na paahao i hoopa'iia no ke ku-e i na kanawai iloko o ka manawa kaua. Wahi ana, o ka poe i hoopaaia a e noho mai nei maloko o ka halepaahao i hoike ae i ko lakou mau manao ku-e e pono lakou, ma kona manao ana, e hookuuia, aka o ka poe i ao aku i kekahi poe e ku-e i ka Amerika mau hana iloko o ka manawa kaua e pono e ninaninau hou ia aku lakou.

 

KA HIHIA O KE KANAKA PEPEHI IMUA O KE KIURE KIEKIE

 

            He lono mai Hilo mai o ka loaa ana ne i ka Advertiser ma kekahi la o ka pule i hala aku la ke hoakaka ana no ke waihoia ana ae imua o ke kiure kiekie o ka mokupuni o Hawaii o ke hihia o M. Kelekolio i hoopiia ai no ka laweola, ke kanaka nana ka wahine i make ai ma ka la 15 o keia mahina iho la mamuli o ka pepehiia ana, e like me na oleloike e hooiaio ana no ia pepehiia ana ma ka po o ka la 4 o keia mahina ma ka Poalua o ka pule i hala aku la e ka Hope Luna kanawai Henry Lai Hip.

            Ma ka manawa o ke hooleheia ana o keia hihia o ke Kauke Whitman o Hakalau ka mea nana kekahi oleloike koikoi loa ma ka aoao o ke aupuni; ma kana hoakaka ma kona manawa i kipa aku ai e ike ia Mrs. Kelekolio maloko o kona home ma ka la 5 o Aukake nei ua nui ka eha i loaa ia Mrs. Kelekolio ma kono helehelena, ma na lima a ma ke kino. Ua uliuli a kohu uwala pulehu na maka, ua pehu na papalina, ua kapakahi ka ihu i kahi e, a o ka umauma ame ka opu he uli wale no.

            Ma ka ninaninaula ana hoi o ke kane hoike imua o ka aha, i kona manawa ka i koi ai i ka wahine e hoi i ko laua hale ua hoole ka wahine, ma ka manawa a na o ke kii ana ae ma ka hale o Hattie Kamaile. No ka hoole o ka wahine i ka hoi pu me ia ua hopu mai la ka oia i ka lima a hoomaka aku la ke kauo ma, a no ka ikaika o a huki ana aku ana ua walawala ka wahine iluna o ke lapii kiekie o ka hale a o ke kumu hoi o kona eha ana, wahi ana.

 

NA LEKA KII OLE IA MAI AHI KI I AUGATE 25, 1923.

 

Alo, Mrs. Napela Kapeliela, Mrs. Hiona, Mrs. Annie Malia Kawai, George Holi, Mrs. Hattie Keanu, Mas. K. Francis Kaihe, Mrs. Roselia Kuilani, Miss Annie Kauahikaua, Joseph A. Leialoha, Edward Kahinu, John (2) Lo, Miss Maria Kalaaukahi, Liwana K. (2) Lo, Mas. W. K. Kalama, S. K. Kalani, Mainaaupo, Mrs. Emily Frank Malakaua, Mrs. L. Manu, Miss Anabelle Kamalani, Mrs. Napoleon, Miss Abbie, Miss Muriel Kamalani, Mrs. Annie Kamaka, Robert Puu, Joe Pupuhi, Sam P. (2), Mrs. Nell Kane, Mrs. Willie Pauole, Mrs. Gertrude (4)

            E ninau mai ma na leta i holahaia ke kii mai.

                        D. H. MacADAM, Lunaleta.

EKOLU MAU KEIKI AIHUE NUPEPA I HOPUIA

 

            He mau la lehulehu i hala aku nei ua lehulehu ka poe lawe mau i ka nupepa Advertiser i hoohalahala a@ike keena no ka lona pona ole aku o ka lakou nupepa oiai nae ma ka mea oiaio ua laweia aku no ka lakou mau nupepa e na keiki lawe nupepa a ka hui, a ua lilo na hoohalahala a ka poe lawe nupepa i mea hoonaluea i ka hui Advertiser Publishing Comapany, a ua hoopauia nae keia pohihihi ma keia mau la iho la.

            O Gordon Chung Hoon kekahi keiki kuai a lawe nupepa Advertiser he hana mau nana i kela ame keia kakahiaka ka lawe ana aku i na nupepa e haawi i ka poe lawe nupepa Advertiser. Ma ka kakahiaka sabati nei ua lawelaweia e Chung Hoon jr. ka hana a ka oihana makai ma o kona hopu ana i kekahi mau keiki aihue nupepa ekolu ma ka manawa a ia mau keiki e aihue ana i ka kope o na Nupepa Advertiser mai na puka komo mai o kekahi mau hale oihana o ke kaone nei, a hookahi keiki i loaa pono aku e inu ana i ka omole waiu a kekahi mea.

            Ua laweia mai keia mau keiki a ke keena o ka Nupepa Advertiser a na ia keena i haawi aku i na keiki kolohe i ka makai o na keiki kolohe no ko lakou aoia ana mai imua o ka aha hookolokolo o na opio.

            Ua mapopo i keia keiki kona lawe ana i ka nupepa i na hale o ka poe i hoohalahala mai; ua maopopo iaia ua aihueia na nupepa e kekahi poe aohe nae he hiki iaia ke ike aku i ua poe kolohe la. Mahope o konoa kakali ana no kekahi mau la elua ua hoea hou aku la oia no na wahi ana e hele mau ai a mahope o ka waiho ana aku i ka nupepa ua haalele koke aku oia ia mau wahi a hoolalau aku la no kekahi manawa no kekahi wahi ookoa, a mahope iho ua pelu hope hou aku la, ma ia hoi hou ana aku ana i loaa aku ai kekahi keiki iaia me kekahi laau loihi ame ka huka ma kekahi poo o ia laau a e kilou ana i ka nupepa mai malalo mai o ka puka. Aole oia i hope koke ia keiki a hiki i ka lilo aua iaia ekolu nupepa mahope iho a ia manawa oia i hopu ai.

            Ma kekahi kuea ana o ka lawe ana elua mau keiki i loaa aku iaia a ma ke alanui Pauahi hookahi keiki i holo. Ua pee oia ma kekahi wahi a iaia e pee ana me ka manao paha o ka keiki aihue pepa ua hala mai oi ua hoi hou mai la oia e aihue i ka omole waiu. Uap ololi loa oia i kanu nana aku, pela manao, nolaila ua hookuu aku la oia i ke keiki e inu i ka waiu ahiki i ka pau ana a mahope hele aku la e hopu iaia, a na Johnnie Harbottle i kokua iaia ma ka lawe ana mai ia kekiki i ke keena o ka Advertiser.

            Ua hoao mai ka na keiki aihue e pepehiiiaia, eia nae, mahope o ka hoeha ana i kekahi o lakou ma ka ihu ua makau lakou.

            No keia lawe ana o Gordon Chung Hoon i ka hana a ka oihana maikaikiu ua ukuia aku oia e ke keena o ka Advertiser $5.00 ma ke ano he makana iaia no kana hana koa a malama i ka pono o ka poe lawe nupepa, ame ka maikai pu o kona inoa ma ke ano he mea lawe nupepa.

 

NA MARE.

            C. A. Tarrebilla ia Abby Apina, Aug. 16.

            Wm. K. McCullin ia Elizabeth V. Kuroda, Aug. 18.

            J. Jardon Jr., ia Ludvina Freitas, Aug. 20.

            Wm. Kealoha ia Rena K. Kealoha, Aug. 21.

            Hosea Kailihao ame Mary Kailihao, Aug. 27.

 

NA HANAU.

 

            Na Jos. McKeague ame Florence Silva, he kaikamahine, Aug. 24.

            Na Frank Napaepae ame Beatrice Napaepae, he keikikane, Aug. 26

            Na Harry Keaka ame Julia Nawai he keikikane, Aug. 26

            Na George T. Carter ame Cecilia F. Sniffin, he keikikane, Aug. 26.

            Na D. Kahalewai ame Sarah Kane, he keikikane, Aug. 27

 

NA MAKE.

 

            Kaleiwahea, he bebe hanauhou, ma ke alanui Ekaka, Aug. 18

            J. Kaheaku Jr., ma ka Haukapila o Kamalii, Aug. 18.

            Jacob Akana Jr., ma ke alanui Akina, Aug. 19.

            John Kanakanui, ma ka Halema'i Maiwahine, Aug. 19.

            Elizabeth K. N. Kukila, ma ka Halema'i Moiwahine Aug. 21.

            Levi Ward ma ke alanui Kamanuwai, Aug. 21.

            Annie Pa, ma ke alanui Dement, Aug. 24.

            Mossman, he bebe hanau hou, ma ke alanui Young, Aug, 24.

            Joshua H. Kamakaokalani, ma ke alanui Kula Aug. 25.

 

KA@ONO PONO NA HOOPAI O KA POE HAKIHAKI KANAWAI.

 

            Maka manawa o ka noho ana o ka aha federala a Lunakanawi @@@@ De Bolt e hoolohe i na hihia o ka poe no lakou na hale inuwai @@ mona i hopuia ai e ka @@@@@ Oscar P. Cox ma ka Poalima @@@ nei i hala he $300 pakahi ka @@@pai dala a ka aha o ke kau ame @ maluna o lakou' o keia no ka @@@ hopuia ai e ke Namuku A@@@@ Cox ma kekahi manawa kokua i hala aku nei, a ma ka manawa o ko lakou ninauia ana ua ae ae kula poe a pau i ko lakou hewa.

            Na ka Loio Amelika W. T. @@den i waiho ae i ka hoopii na keia poe imua o ka aha ma ka manawa o ka hookolokoloia ana. O ka pua @ hopuia no ke kuai waiona maloio o ka lakou mau hale hoainu wai momona he poe Kepani no no lakou keia mau inoa: Yutaka Kumamo'o ka mea nona ka hale inuwai nomona ma ka Paka Aala; Kiyoko Okamoto, o Jimmy Enomoto kekahi inoa, o ka hale inuwai momona Aloha ma ka alanui Moiwahine, ame Shoichi Yamanaka o ke alanui Beritania.

            Ma ka manawa a ka @amuku Cox i komo ai e hopu i na hale inuwai momona he Kepani o Mio Miyas@@ kekahi i paa pu i ka hopuia o ke alanui Francis; ua hopuia oia no ka hana okolehao, a ma ka manawa o ka hooloheia ana o kona hihia na ae maopopo ae oia me ka hoeaea ole i ka aha, a kauia mai kona hoopai paahao ekolu mahina me ka uku na $100.

            O ka hihia o Gunzo Yoshida kekahi i hooloheia, a ma kona manawa i ninauia ai ua ae maopopo ae oia i kona hewa a ua hoopaneeia ma ko kau ana i kona hihia a ka Poalua iho nei. Ua hoopanee pu ia mai k ahoolohe ana i ko Tomaki@hi Miyanishi, ka mea nona ka hale inuwai momona ma ka Uwapo 16, panee a ka Poalua nei, a pela hoi me ko Toshie Masuyana, ka wahine Kepani nona ka hale inuwai momona ma ke alanui Kekaulike.

            O na Kepani i hoopaiia mai he %50 pakahi no ka loaa ana aku o ka waiona malalo o ko laua mala oia o Immoto Kenzi ame Konai Shirona.

 

PAA HE MAU KEIKI I KA HOPULA MALOKO O KA HALE PAHUPAHU

 

            No ka hookaawale ana aku i na keiki opio mailoko aku o na hale pahupahu ua hoohikiia ae he palapala hopu e ka hope e ka hope makai hope kamalii. Harold Godfreg, no ka hopuia o S. M. Park ka on a o ka hale pahupahu ma ke alanui Liliha ma ka Poakolu o ka pule aku la i hala, a hoopiiia ae no ke kua i na kanawai kapu o ka po.

            He keikikane o 10 makahiki ame ehiku mau keiki e ae, malalo o ka 18 makahiki ka i lona aku ia @@@ frey maloko o ka hale pahupahu o S. M. Park. Eha o keia mau @ @@ e pahupahu ana, a o ke ko@@@ momoe ana maluna o ka hikee @@ ka ninaninauia ana o keia poe @@@ a pau ua hoike ae lakou he wahu mikiala mau ia ka keia e lakou mamua aku, wahi a Godfrey o ia hoike ana ae.

            Ma ka Poaha o ka pule aku la i hala ka hooloheia ana o na hihia o keia mau keiki mamua o ka lunakanawai hoomalu O. P. S@@@ Iloko o na makahiki ekolu i ka@@ aku la he haneri o na keiki i lawe ia ae imua o ka aha hookolokolo o na opio i hoike ae i ko lakou mau moolelo, na keiki i hookau@ia mai malalo o ka hoomalu, iloko o keia mau hale pahupahu lakou mamua.

            O na karaima i hiki ole i na opio ke ike no lakou iho a ke hana@@ lakou iho ua loheia e lakou ma@o ko o na hale pahupahu mai na kanaka makua ona mai, malaila kakaou i lohe mua ai i na olelo @@@ pela a ua manaoia e hoemi ia @@@ ana ka heluna o na keiki @@@@ a haalele kula a hele po in a e @@@ kula ana na hale pahupahu @@@ o kekahi poe palaulelo a @@@@@ wai e hoona ae ai, a malaila e @@@ kumuia ai kekahi mao hana kana ma. No ka hoopakele ana @@@ @@ kekahi poe he mau hale pahupahu ko lakou i a'o muaia aku i @@@@ mai hoolaka i na keiki maloko lakou mau hale, o loaa pono aku auanei wi ka niho o ka mea @@@kuli.

 

            KAPALAKIKO, Aug. 21--O ke kanaka e lele ana ma ka mokuoa no ka lawe ana i ke ekeleka no ke komohana ua hoea mai oia i Omaha, he 45 minuke, ka hikiwa @@ mamua o ka manawa i manoa ua leleia mai eia mai Nu Loka mai iloko o na hora he 11 ame 50 minuke. Ua manao wale ia e @@@ mai ana ka mokuea i Kapalakiko nei ma ka hora 3:45 o k auwina la apopo.

 

            Ua hoopaneeia ka halwai a ka Ahahui Kokua ame Manawalea o na Poola i keia Poakahi Spatema@a 3d a hiki i ka la 17 Poakahi ekolu, mamuli o ka la nui o na lim@hana.