Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 5, 30 January 1920 — Page 3

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

E MAKAALA LOA I KE KINO

            Eia ke pahola hou mai nei ka ma'i "flu" i keia mau la, elike me na mea oiaio i hoomaopopoia. ma o na hoike la i waihoia ae i ka papa ola ; nolaila mamua o ka pahola laula ana mai iwaena o kakou, he mea pono. e laweia ae na kulana makaala apau i ke ola kino. i hiki ai ke hoopakeleia ae mai ka lilo ana i l@ahi na keia ano ma'i.

            Aia ke pahola mai la maloko o Amerika i keia mau la ka ma'i flu me ka nui o na make iwaena o na kanaka. pela hoi ma kekahi mau aina mamao. a ke hoalaia mai nei na noonoo ana, no na alahele e palekana ai koonei poe mai ka hoopoinoia mai e keia ano ma'i. i kauia ka weli ma na wahi i kamaaina i na hopena o keia ma'i hoopoino.

            Ua hiki mua mai no keia ma'i i o kakou nei. ma kekahi manawa ae nei i hala, a kakou i ike ai ma kekahi inoa. o ia ka ma'i Paniolo, eia nae. ua lanakila ka hapanui o na Hawaii maluna o keia ma'i. mamuli o ko lakou makaala, me ka lawe ana mai i na keehina naauao apau. ma ka hoomaemae ana i ko lakou. mau kino. ame ka ai ana aku i na laau kupono. e lanakila ole ai ka ma'i maluna o lakou. a e mahani mai ai no hoi ka ikaika kinai o ka ma'i i ke ola.

            O kela mau keehina makaala, o ka ke Kuokoa ia e hoeueu hou aku nei ia kakou na kanaka Hawaii. e lawe mai a hoohana aku iloko o keia manawa. e laa ka hoomaemae ana i ka opu, ka hoopulo'ulo'u ana. e kahe aku ai ka hou ino : e lawe mai hoi i na meaai kupono, me ka hoomaemae mau ana i na lole komo na kapa aahu : o keia mau mea apau. e kokua auanei ia. ma ka hoonawaliwali ana mai i ka ikaika o keia ano ma'i.

            Aia no he mau laau Hawaii i ike mau ia ko lakou maikai. a i maa no hoi i ke kiiia. ma ke ano he mau laau kupono loa no na ma'i o keia ano. e lawe mai ia mau laau. me ka hoohana ana aku, ma na ano kupono apau e ikeia ana : a i loaa ole ka oluolu mai. a mama ae paha o ka mea ma'i. alaila e kii aku i na kauka. ka poe i loaa na makaukau. ma ka oihana lapaau. no ka haawi ana mai i na laau oi ae o ke kupono. pela hoi na rula o ka malama ana i ke kino i ka wa ma'i.

            Mai kakali a nui loa ka ma'i alaila imi aku i ke ola, o keia kekahi hana hawawa loa a kakou na Hawaii. he oi aku ke kinai ana i ka ma'i, i ka wa lahilahi mai mamua o ka hookuukuu wale ana aku, ahiki i ka nui loa ana. e lilo auanei i hana paakiki ke kinai ana aku, me ka nui o ka ha@a, e lanakila ai maluna o ka ma'i.

            Ua nui na mea a makou i hoakaka aku ai maloko nei o ka nupepa i na wa ae nei i hala. i na alahele e palekana ae ai kakou mai ka ma'i flu mai. pela no hoi me kekahi mau hoakaka mai na makamaka mai i hoopukaia aku no ma ke Kuokoa nei. e lawe mai ia mau a'o ana. a hoohana aku, me ke kanalua ole ke olelo ae. e hala ana ka pilikia ame ka poino mawaho.

            O ka noho kapulu, ka noho huikau, a hui pu iho me ka naaupo maoli i na mea kupono i pili i ke ola ana. he mau mea kokua nui aku ia i ka pahola hikiwawe ana mai o ka ma'i, o ka oi loa aku. o na ma'i lele. noleila e hoomanao i kela olelo kaulana a kahiko: "I luna no ka ua, waele e ke pulu."

E NOONOO NO KEIA MUA AKU

            He mea na makou e hauoli loa nei. i ka hoomaopopo ana. eia kekahi heluna nui o na kanaka Hawaii iloko o keia mau la, ke imi mai nei i na alahele no ka loaa ana aku he nohona kuonoono ana ia lakou. ma ka hoala ana ae i na hui hoahu dala. me ka manao he anuu mua loa ia, e hoea mai ai i ka loaa ana aku he mau home no lakou ponoi iho, e pau ai ka uku ana i na hale hoolimalima.

            Eia ka papa ola ke hoolala mai nei. me ka oihana kinaiahi. e hoopau loa i na hale hoolimalima loloa, mamula o ka manaoio ana. aole loa he kulana maikai iki o ka noho huikau ana o na kanaka maloko o kela mau hale. oiai nae o ka punana iho la ia o kekahi mahele nui o na Hawaii e noho mai nei ; o ka poe malama i ka lakou dala, a i hoiliili ma ke ano hoomakulii. o lakou ka poe i loaa na home, e noho mai nei.

            Aole nae keia i kaahope loa no ka hoala ana ae i na hui hookuonoono i keia manawa. ma ka wa auanei a ka poe kuonoono. e ike mai ai i na manao iini me ka makee iloko o na Hawaii e loaa he noho kuokoa ana ia lakou. a e noho on a hoi maluna o ko lakou mau home iho, aole loa o makou kanalua. no ko lakou haawi mai i na kokua, e loaa i'o ai he mau home no ka poe makemake i'o e noho kuokoa lakou no lakou iho.

            Ke hoahu nei no kekahi poe i ke dala a pau ka makahiki. he hookahi no ka hoolilo ana, peuhu i ka manawa pokole. a hoomau no ka hoahu ana, aole keia o ke alahele e loaa ai ka home. o ka hoahu a waiho maile aku pela. e ulu mau ae ai i kela ame keia makahiki. ahiki i ka loaa ana he huina mahuahua. ia wa auanei e hoolilo aku ai no kekahi home, o ka loaa iho la no ia : in a no o ka hapalua o ke kumukuai ke ukuia aku. a ma ka hookaa liilii aku ke koena. ua oi loa aku ia mamua o ka uku ana i na hale hoolimalima pii o ka uku no ka mahina.

            Ua hala ka wa o ka hoopalaleha ana. ua lawa keia mau makahiki o ka noho hoomanawanui ana, i mea a'o mai ai ia kakou, e oni aku imua e loaa he noho kuonoono ana.

KA NINAU OLOHANI O NA LIMAHANA MAHIKO

            No ka manawa mau loa, ma ka moolelo o ka oihana kanu ko ma Hawaii nei, i hoea mai ai i ka halawai ana me kekahi kulana kupilikii, ma o ka hoooholo ana ae o na alakai o ka hui uniona o na limahana Kepani o na mahiko, e kahea i olohani nui o na limahana apau, ma ka la i o keia mahina ae, no ka haalele ana aku i na hana o ka mahiko, e hoea mai ai i ke ku wale ana o kekahi mau halewili, ke ole e loaa koke na limahana e pani aku ai ma na makalua o ka poe olohani iloko o ka wa kupono.

            I ka nana aku. mamuli o ka pane a ka Ahahui o ka Poe Kanu Ko o ka hoouna ana ae i na alakai o ka hui uniona o na Kepani limahana o na mahiko, aole lakou e maliu aku ana i na kumu koi i waihoia aku imua o lakou. no ka hoopii hou ana ae i na ukuhana o na limahana. a mau hooololiloli ana paha i na hora hana, ame ke ana o na uku manuahi ; a lakou i manaoio ai, ua hookahuaia kela hoole ana mai, maluna o na kumu kupono. no ka oi loa ae o ka pomaikai i loaa aku i na limahana, i keia manawa ma o na uku manuahi la, mamua o na manawa e ae a lakou inoho hana ai ma na mahiko, no na makahiki lehulehu ae nei i hala.

            Ua hooia maoli mai kekahi heluna nui o na kanaka Hawaii e noho hana nei ma na mahiko, me ke komo pu o na Kepani limahana. i ka oi loa o na dala e loaa nei ia lakou i keia manawa mai na mahiko mai : in a o ka mea oiaio maoli ia. alaila heaha ka hoi ka mea e hoalaia mai nei ka olohani?

            He hana keia na ka poe kakaikahi wale no, ka poe aole he mau limahana no na mahiko, aka he mau meapaahana lakou no ka hui uniona, e kauka'i ana. e ohi mai i kekahi mau pomaikai. mai na limahana aku ; a e hooili aku hoi i na hoopilikia ana maluna o na hakuhana mahiko.

            Ua maopopo no i ka poe na lakou e hoo@kina nei. a e hoeueu nei i keia hana olohani o na limahana Kepani. aole e ili wale aku ana no ke poho maluna o na on a mahiko, aka e pahola like ae ana ia, maluna o na oihana kalepa lehulehu iloko nei o ka aina. me ke komo pu o na limahana olohani iloko o ia pilikia hookahi, a ka poe haiki o ka noonoo. iwaena o na limahana, i ike ole ai i keia pilikia a poino maopopo loa, e hoea mai ana maluna o lakou.

            O keia ninau olohani o na limahana Kepani o na mahiko. he ninau ano nui loa ia. e hiki ole ai e ae wale ia aku na koi ma ka aoao o na limahana, ke ole e hookahuaia maluna o na kumu maikai a kupono a makou e manaoio nei. o ka mea a na on a mahiko. ma o ka Ahahui la o ka Poe Kanu Ko i hana mai ai. mahope iho o ka noonoo akahele ana, he hana ia i nanaia aku ka pono o na limahan, me ka pono pu o na hakuhana ma ke ano kaulike, aole ma ke ano e hoolilo ana i na limahana mahiko i mau kauwa kuapaa, maka haawi ana ia lakou i na uku i kupono ole i ke ano o ka lakou mau hana : ua hala kela mau makahiki o na hana hookauwa kuapaa, he au naauao keia me ka malamalama, e loaa ai i ua limahana apau na ukuhana kupono.

            Me kela manaopaa iloko o na on a mahiko, e ku aku ma ke kahua a lakou i maaoio ai ua pono a pololei, ua ili aku ke ko'iko'i maluna o na limahana olohani, ka noonoo hou ana e hoi i na hana o na mahiko, in a aole pela, alaila ua hoea mai i ka manawa no ke kikoo ana aku i mau limahana hou. maiwaho mai : e hoea mai ana ia me ke kanalua ole, no ka mea aole e hiki ke nanamaka wale ia aku ka holomua. o kekahi o na oihana hoowaiwai loa iloko nei o keia aina.

            E ili aku ana no he poho maluna o na on a mahiko. mamuli o keia olohani ana, aka nai no ka manawa pokole wale no ia poho ; a o ka poino ame ka pilikia e kau aku ana maluna o ka poe olohani, e oi aku ana ke ko'i ko'i, mamuli o ka nele ame ka hoaa. eloaa ai na manao mihi ia lakou ma keia hope aku, no ko lakou ae wale ana aku i na alakai hewa a ka poe kakaikahi.

            He mea oiaio loa keia i ikeia, ma na wahi o Amerika i hoala mau ia ae ai na hana olohani, o na hopena auanei i ikeia ma ia mau wahie, e hoea mai ana no ia maluna o na limahana olohani maanei nei, e komohia aku ai na manao mihi iloko o na Kepani ko'iko'i iloko o na oihana kalepa waiwai, no ko lakou komo ole mai e uwalo ae i ko lakou lahui naaupo. mai ka hukihuki wale ia e ka poe kakaikahi i nana ole i ka pono o na aoao a elua.

            Ina nae no ka hoea mai i ka manawa e kaheaia mai ai na limahana Hawaii ma na wahi apau o keia Teritore. e hoi aku e noho hana ma na mahiko no keia manawa kupilikii. o ke a'o a ke Kuokoa. e ae koke aku e lawelawe i na hana o ka mahiko. me na manao kui'o. e hoopakele ae i ka oihana nui hookahi iloko nei o ka aina : a iloko no hoi o ia manawa hookahi. e hoopakeleia ae ana he heluna nui o na ohana Hawaii mai ka uu ana i na hale hoolimalima, a mai ka noho hoomanawanui ana i na pilikia lehulehu o keia kulanakauhale.

NUHOU KUWAHO

SACRAMENTO. Ian. 28. He mau olelo hooholo ka i hooholoia a ka halawai a na Hinedu o Kalepoa ma ka po i hala e ku e ana i ka hoopauia o ke aupuni Otoman ame ka phola ana mai o ka manao alakai a na Pelekane maloko o Peresia ame tibeta. He kaukani ka nui o na olelo i akoakoa ae ma ia halawai, a he mau kope o na olelo hooholo ka hoounaia aku i ka Peresidena Wilson ame na moi o Iapana, Tureke ame Polani ame na elele a na ahahui limahana Pelekane.

CAMBRIDGE, Jan. 28. Ma ka hoakaka a ka poe kilo hoku o ke Kula Kiekie o Harvard, ua ikeia aku e lakou he hoku hou.

WAKINEKONA, Ian. 28. o Kauka Hugh Cumming o Hametona, Vereginia ka ka Peresidena Wilson o ka hookohu ana aku ma ke ano he kauka kaha kenerala no Amorika Huipuia no ka hana o ka Papa Ola, no ke pani ana ma kahi o Rupert Blue i noho ai ma ia kulana mai ka la 8 mai o Ianuari, 1912.

PARIS, Ian. 12. Ua noi hou mai nei o Kelemania no ka hoopakele ana i ka poe i hoopiiia mai ai e na lahui a na Aupuni Huiia no ke kue ana i ua kanawai ame na hana maaa mau a ke kaua, ma o ka hoouna ana mai he palapala hou i Parisa. E noi ana maloko o ka palapala aole e hooko na Aupuui Huiia i ka manao maloko o ke kuikahi maluhia e hoakaka ana no ka haawipio aku o na kanaka i hoopiiia no ke kue kanawai

BASELE, Ian. 28. Ua hooholo ka lahui Jugo-Salvin e ae aku i ka manao hope loa a na Aupuni Huiia e pili ana no ka hooponoponoia o ka ninau pili ke Kai Adriatic, elike me ka hoakaka a ka lono kelekalapa mai Belgrade mai i loaa mai ianei.

LONDON, Ian. 27. Oia mau ka hoole o na lahuikanaka hihiu o Inia i ka hawaipio aku i ka lakou mau pu i na Kenerala Pelekane no ka uku ana i na hoopa'i i kauia aku maluna o lakou no ke kue ana i na rula o ka maluhia, elike me ka hoike i loaa mai ianei mai ke keena oihana mai o ke kakauolelo no na haua aupuni ma Inia.

HOPUIA KE KANAKA KIAIPO NO KA LAWE I KA UKU KIPE

            Ma keia la e hoea ae ai imua o ka aha hoomalu a ka Lunakauawai Lightfoot ke kiaipo o ka malako a Y. Aniu o James K. Kahue ka inoa, no ka pane ana ae no ke kumuhoopii e kue ana iaia. oia ka pakaha a lawe ana i ke dala kipe, he hana i lawelaweia eia me ka holopono mamuli o ka loaa ana iaia he mau dala mahuahua o kona pihi makai.

            Ua hoopiii ae o Kahue e ka Makaikiu Meduffie no ko Kahue komo ana iloko o kahi a ka hui a ka poe kuai a malama opiuma maloko o ke kulauakauhale a mahope i ho hopuia eia ka poe apau maloko o ka hale, a ua hookuu hou ia aku i ka manawa i loaa mai ai iaia he $10 mai kekahi mai a he $20 mai ke kahi mea okoa aku.

            O na hoike e kue ana ia Kahue he mau. Pake, oia o Young Ling, Tong San Tung ame Leong Wai, na Pake i uku ae ai ia Kahue he $10 pakahi, a ma ka Lum Chin olelo hoi he $20 ana o ka haawi ana ia Kahue.

            O kekahi põe e ae i komo pu iloko o keia hihia oia o Leonard Mitehell, Katie Phillip, Ah Moy ame Rafael Baldereana.

HOIKE KULA SABATI

            Ka Nupepa Kuokoa. Aloha: E oluolu hoi oe e hoike ae i ko'u mau kini no ka hoike hui o ua Kula Sabati o Maui Hikina, i hoikoia ma ka mahina o Dekemaba, la 28, 1919.

            Nolaila, mamula o na ulia o ka manawa, ua not mai ke komite ola o na Hana Hoike Kula Sabati, e hoopanee i na hana hoike Kula Sabati Hui ma ka mahina o Feberuari. la 29, 1920, no ke kumu, ua nele o Kauiki i ka wai.

            Nolaila, e hoomanawanui mae e na Kula Sabati i keia hoopanee. E akoakoa pu mai kakou apau ma ka la i hoikeia, a pela pu no hoi na makamaka ame na hoaloha e akoakoa pu mai no kakou.

            Ka oukou kauwa,

            J. W. KAWAAKOA,

Kahu Kula Sabati Nui o Maui Hikina.

NA MABE

            Ali Mook ia Julia Naha, Ian. 16 Wilhelm H. Smith ia Harriet K. Mundon, Ian 17.

            Albert E. Wagner is Mary Davis, Ian. 24.

            John Kapukui ia Helen Kaomea, Ian. 28.

            Johm Lewis ia Lilia K. Apana, Ian. 23

NA HANAU

            Na Joseph Lasua ame Elizabeth Ka mai, he keikikane, Ian. 18

            Na John Keliiaa ame Stella I. Piianaia, he keikikane, Ian. 20.

            Na John Apuna ame Ellen Kaaihue he kaikamahine, Ian. 22.

            Na Frank Foster ame Cecilia Aki, he kaikamahine, Ian. 23.

            Na Jas. K. Sakuma ame Mary Enos, he keikikane, Ian. 23.

            Na Roland F. Brisette ame Anna Bodin, he keikikane, Ian. 24.

            Na John Kaonohilani ame Alice Kahalehili he kaikamahine, Ian. 24.

            Na Harry Ana ame Anabele Aki, he keikane, Ian. 25.

            Na Geo. W. Baker ame Annie M. Hering, he keikikane. Ian. 25.

            Na Geo. K. Neone ame Mary Otapu he keikikane, Ian. 25.

NA MAKE

            John Hickey, Jr., ma ka Halema'i o na kamalii. Ian. 22.

            James K. Makalele ma ke Alanui Leilani. Ian. 23.

            Amoy K. Kailikole, ma ke Alanui Kalakaua, Ian. 24.

            John K. Kahaleiwi ma ka Alanui Naniwai, Ian. 25.

            Frank Cooper, ma ka Halema'i Pupule, Ian. 26.

            Charles Keawe, ma ka Home Leahi Ian. 26.

            Robert Kalei, ma ke Alanui Liliha, Ian. 28.

NUHOU KULOKO

            Ma ka Mauna Kea o ka la apopo e haalele iho ai ka REv. S. K. Kamaiopili no Hilo: o kona huli hoi ana mai nei no ia mai Hawaii Komohana mai, ma ka Mauna Kea o ka Poalua nei.

            Mahope iho o a noho ana iuka nei o ka aina no hookahi mahina, i ae hou ai na Kepani lawai'a aku, e holo i ka lawai'a, mamuli o ka aeia ana mai o ka lakou koi. no ke ano o ko lakou uku e ka hui hana i'a kini o Kakaako ae nei.

            I kulike ai me ka hoakaka a ka @@@pepa Garden island o Kauai, he elua mau Kepani i lawe okoa ae i ko laua mau ola iloko aku nei o ka pule i hala, he hookahi ma Hanapepe, a he hookahi ma Kekaha.

            Ma ka hoakaka a ke poo o ka hana helu kanaka ma Hawaii nei, aole e pau pono ana ka hoike no ka helu kanaka o Hawaii nei iloko o keia mahina, mamuli o ka nui o ka hana ma kekahi mau apana, me ka noho kauliiihi o na kanaka ma kela ame keia wahi.

            Ma ka hoike a ka Presidena Trotter, o ka Papa Ola, eia ka ma'i "flu" ke pahola. hou mai nei ma keia kulanakauhale, me kona wahio ae i ke noi i ka Ahahui Kalepa, e haawi aku i na kokua ana ma kahi o ka elua kaukani dala, no ke kupale ana mai ka pahola laula ana aku o keia ano ma'i.

            Ma ka la apopo, e ukuia ai na limahana o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei, me ka hoaa pu mai o na pakeneka i hoomahuahuaia ae o a lakou ukuhana, elike me ka bila haawina hou i hooholoia ai, no keia mau mahina eono e nee aku nei.

            Ua manaoia, o kela haole nona ka inoa o Charles R. Green, o ka nalowale honua ana ma ke ahiahi o ka Poalima aku nei i hala, me ka ppohihihi loa, ua hele oia i ka auakai ma Waikiki ae nei a piholo iloko o ke kai.

            Ma ka Palua iho nei i kakani@@@ ae ai o Leo Poaha ame Kinjo Ikela i ka aelike, no ko laua hakoko hou, no ka inoa moho maloko o ka Halekeaka Bijou, ke hoea aku in a ka @@ o ka Poaono, ka la 7 o ka mahina ae nei o Feberuari, o ia keia Poaono ae.

            E hoakaka ana kekahi meahou mai Hilo mai no ka hookohui ana mai la o Afong W. heen, ke kaikaina o ka Loio Kalana Heen, i mea kahakii no ke kalana o Hawaii, no ka uku mahina ekolu haneri me kanalima daia.

            Ma ka manawa i weheia mai nei o ka uhi o ke kiahoomanao o Henry Opuakahaia ma Napoopoo, Kona, Hawaii, i bapetizoia ae ai kekahi bebe nuku, ine ke kapaia ana o kona inoa o Henry Opuakahaia Simon.

            Ma kekahi mau lono i pahola ae iloko o na la aku la i hala eia ke hoeueia mai nei na manao iloko o na Kepani o keia kulanakauhale, e komo iloko o na hui uniona, a e hoala aku i ua hana olohani, no ka hooko ana aku i ka manao hoomahuahua ukuhana iweana o na limahana maanei nei.

            Maloko o ka halekoa, ma ke Poaono o keia pula ae, ka la 7 o Feberuari, e malama ae ana ka Ahahui o na Lede Opio he hoikeike fea, o na loaa o kela hana, no ke kukulu ana aku no ia i hale paahi no na keikikane o Kalihi a no kekahi mau hapa e ae e pono ai na keiki o kela apana.

            Ke hoolala mai nei na lala o ka hui malu e haawi aku i na haua kea@a a hoohauoli no ka mahina ae nei o Feberuari ma na uwapo Helu S aano 9. O keia no in a ano hana hook@@i i haawii a e ka hui malu, maloko o ka@haleikoo ma ka makahiki aku nei i hala, ua ka piha ohohia nui ia e ka lehulehu.

            No ke ala mai o kekahi mau hana hoohaunaele iwaena o ka poo olohani ma keia mua iho, ua hoomakaukau e ko oihana makai o Hoolulu nei, i na makaukau apau, no ke kinai ana aku i ka haunaele, a na makaukau pu hoi me na luna oihana Teritore, e komom mai a alwelawe i na hana e loaa ai ka maluhia.

PAA I KA HOPUIA HE 23 POE PILIWAIWAI

            Iloko o na manawa like ole alua o ka hopu ana, ka mua ma ka hora ekahi o ka wanaao Poaono, a o ka lua ma ka hora 9 o ka po Sabati mai, he 23 ka nui o na Kepani piliwaiwai i huliia ae a noho ana i ka halewai, a ma ke kakahiaka Poakahi nei i hooloheia ai ko lakou mau hihia.

            O ka puulu mua i hopuia ai ua hookuu ia lakou ma o ka bela ana he $15 pakahi, a no ka lua o ka puulu he poe kekahi iwaena o lakou i kiei mua ae i na ipuka o ka halepaahao no ia hewa no he piliwaiwai no kekahi mau manawa lehulehu. Hookahi o lakou i kanono ka hela i kania mai he $100; elua i hookuuia ma ka $50 pakahi, a o ke koena iho pa $15 pakahi.

            Ma ke ahiahi aku o ka Poalima he 12 mau Pake i hopuia a ua hookuuia aku lakou mamuli o ka waiho ana ae i na dala bela he $15 me ka aupuni. Ma ka la 5 o Feberuari e hooloheia ai ko lakou hihia, koe wale no a hoolohe lakou i ko lakou manao e haalele i na dala bela. O kekahi o ia poe o Ngin Yew ka inoa, ua hoopaneeia kona hihia no 13 mahina.

NA LEKA KII OLE IA MAI AHIKI I IANUARI 24, 1920.

Hoe, Mrs. Dan.           Kuapahi, Jno

Ikaika, Mrs. Kanoho   Mahuka, Daniel

Helani, Mrs. Sarab      Maunakea, James

Kaai, Mrs. K Pahio     Maka, Joe

Kaeipa, Mrs. Mary      Maikai, Mrs. Rose

Kahuakailoa, Mrs. Annie        Makua, Kaaiohelo

Kalepaina, Mrs            Moepono, S.R.

Kanani, Simeon           Maluna, Geo

Keukahi, Mas. Joe       Manole

Kekoa Ben      Pulawa, Mrs Dorothy

Keawe, Kaiwa                        Pelenapa, Mrs Emma Joe

Keonu, Mrs

NA HUNAHUNA HOONEE O KE KOOLAU

            Mrs. Lunahooponopono: He wahi ma@e pua rose hapenui ko Laie i u'o ia ae a paa, ma ka Hapenuia no ma ka Ehukai o Puaena, a huli hoi mai no.

            Ua pohai ae na iwa o kai o Palepalemoana maha'i o ke pakaukau i lu loa i na kohi kelekele a ka puukolu, ma Ainahau, home ponoi o James Amaka, a oiai na po hu'i kehau anu o ka aina e hoolei pau iho ana, a oiai no ke kuina kapa pa 'upaiu paiula o Kumulau moaualehu i haliiia iho i moena puulena no na iwa a Kuhaimoana e hee aku ai i ka nalu kuapuu o Puukolu nenehe acone o Kahalii, i ke awapae waa o Ilikipau i Mokuaaina ne hone o ke Koolauwahine, a na olua e hoolaha aku na kalena elima, a elima hou mai, no ka hooulu ae ia Hawaii uuku i lahui nou e Hawaii ponoi, a nona au e puana malie ae nei kuu aina hanau e!

            Ua hoomauia ka malamaia ana o ke Kalikimaka ma ka mahiko o Kahuku no ka hoomau ana o ka hauoli no na limahana i kela ame keia ahiahi, i na haiolelo, o kela ame keia lahui, na himeni Pilipino, a Kepani iwaena o na opio a ke kula himeni haole mai a Miss Isabela M. namauu ame ka hui himeni o Laie mai, ka hana o ke kula o Waialee, ame ka hana Pilipino mai Puuloa mai, na kii onioni i na ahiahi apau.

            Ua hoopaa hou ia o J.W. Keau i makai no ka mahiko no ka loaa ole paha he pani kupono ma koua wahi.

            Ua hoala ae na Kepani lawai'a o Kahaluu i makeke kuai i'a ma Kahuku, na ia makeke i hoopuhili aku na makeke liilii hoopipii, he nui hewahewa ka i'a o na ano like ole, liilii a nunui, puhi iniiniki, a oopuhue, a puhi a papa'i. o ka amaama nunui, a liilii, nona ke kahua ame ka uhuka'i o Makapuu, aohe no keia he makemake he pulumipau: elua manawa o ka la, ahiahia, kakahiaka, hora 5 a.m., na kalaka lawe i'a, akahi makou a ola, he oluolu ke kumukuai ko Honolulu hoopipii.

            Ua pii hou ae nei ka bonus o na mahiko he 70e o ke dala i ka mahina; nui kela.

            Ke puahi hoomau halaole nei ke pani ma ko Luahiwa wahi, i na opala kukaehao o ke Koolau, ame piliwaiwai a lulu ma na wahi like ole apau. He maluhia iho no ka hoi, heakahoa elike me na la mamua, na walaau o ke aumoe, a maluna o na otomobile holo aumoe: ma halo nui ia oe e Punee, ke keiki hanau o ke oolau.

            Aohe no hoi he anu mai a koe o keia mau po, pii ke kunu ame malulu o ke poo.

            Ma kekahi la o ka pule i hala he Poalima paha ia i uhi paa ia mai ai ke Koolau e ka uwahi noe o ka lua, e hanee ana paha o Maunaloa ilalo?

            Miki aku la ke owau popoki (Kepani) ia Emalaina John baker la lilo i ka hoohemahema n, aole no na ha'i, pupuhi ka i'a no Ukoa, o kau hana ia. Eia mai, in a hoi kau.

            J.A. KAHIONA.

UA HOOMELA NA KILA NO ELUA MAU MOKUAHI MATSON HOU

            Ua nui ke kamailioia iloko o na la i hala no ka lawa ole o na moku e lawe mai ai i na ukana ame na ohua i Hawaii nei, e hala hope ana ia mau la o ka auwe no ka mea, ke mahuahua mau aku a@a no ka mea ke nana iho i ka hoakaka a ka Nupepa Chronicle o Kapalakiko o ka la 10 o Ianuari ua hoike ia ae ka e ka Hui Mokuahi Matson Novigation company ma ka la 9 aku he elua mau moku hou a ia hui e kapiliia mai la i nei manawa he mau okuahi lawe ukana nunui o 14,000 tona pakahi, o ka manao i kapiliia mai la o ia mau moku no ka holo ana no a mawaena o Kapalakiko ame Honolulu nei. Ua hoike pu ia ae maloko o ia nupepa o ke poo wiliki kahiko Alexander Rvan, a ia hui e holo nei maluna o ka Mokuahi Maui ka i hookohuia aku i wiliki a malalo o kana mau kuhikuhi ana ka hana ana i na mokuahi hou. Ua kuaiia e ia hui kekahi moku holo loa, i hiki ke holo i iwakalua mile i ka hora. a e hooholo ia ana ia mawaena o Kapalakiko ame ka hale kapili moku ma Okalana. Ua hooholo ka hui kapilimoku a Moore, ka hui nana e kapili mai la i kela mau moku. e makaukau ana ia mai moku. e makoaukau ana ia mau moku no ka hoohanaia aku ma keia Ianuari ae, 1921, eia nae ua pahola ae he lono laulahea e hooikaika ana ka hui kapilimoku e paa ia mau moku hou ma ka haulelau o keia makahiki, oia hoie. e paa mau ia mau moku mamua ae o ka manawa i kaupalenaia. Aole no keia he kumu e emi mai ai o na mea kuai. ako e nui mau mai ana na@ na mea i makemakeia a hoahuia maloko o na bale kukaa ma Honolulu nei no ka pomaikai o na makaainana e makemake ana i kekahi mau mea.

KA MOKUAHI HALIHALI UKANA HOU HALEAKALA

            Ma ke kakahiaka Poaha o ka pule aku la i hala i ku mai ai i keia awa. ma kana huaka'i moana mua loa. ka mokuahi hou loa a ka Papa Kapilimoku Amerika mai Kapalakiko mai nona ka inoa o Haleakala, no ka hoopiha ana i kona lua me ka lunahu a au hou aku la i ke kai loa o ka Moana Pakipika no Kina ame Inia ka pahuhopu.

            Ua kapaia kona inoa o Haleakala no ka hanohano o ka luapele nui loa o Maui, a o ka helu ekahi no hoi o na luapele nui o ke ao, a iaia i ku mai ai na lilo ia i mea hoomanao no ka hana hoeueu no na bona aie kuokoa i hanaia maloko o Hawaii iloko o ka manawa kana nui o ke ao. I ke kalana o Maui i lilo ai ka makana no na pakeneko kiekie lao o ka poe i lawe i na hona aie kuokoa, a ua haawiia ia kalana ke kuleana e wae ai i inoa no ka mokuahi hou a ka papa kapilimoku Amerika oiai ia e kapiliia ana ia manawa maloko o ke kahi o na pa kapilimoku o Kaleponi.

            Mamuli o ka loaa ana o ia kuleana ua wae na makaainana o Maui o Haleakala ka inoa a i hoike pu ia aku oi e Mrs. Robert Smith. kekahi o na moopunawahine a Kapena Makee, he kaikamahine i hanau ma Hawaii nei. a e noho mai la hoi i Kapalakiko i nei manawa a oia ka mea nana i kapa ka inoa ma ka manawa i hoolanaia ak uai i ke kai.

            Ua kupono loa ko Mrs. Robert Smith lilo ana i mea nana e kapa mua aku ka inoa no ka mea ma Hawaii nei no oia i hanau ia ai, o kona kupunakane ka on a nona ka mahiko o Ulupalakua mamua ma keia huli o ke kuahiwi o Haleakala.

O CECILIA UA HALA MA O

            Mr. Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa, Aloha kana: Me ka lnuluu a kaumaha o ka manao no kuu Cecilia Kalauhiwa S. Kiili, i haalele mai ai ia'u ame na hoaloha o keia aina a ha ehaeha i noho ai, i niau palanehe aku ai ka uhani o kuu Cecilia i ke ala hoi ole mai i kahi mau hoi o na mea hana ola apau.

            Auwe lihaliwale hot au,

            E hoona ae ana i ko aloha,

            Pehea la ia e pau ai.

            Mau ka hora 10 a.m., Dec. 24, 1919. i hanu hope ae ai o Cecilia Kalauhiwa a hookuu aku la i ka uhane e hoi e p@i me ka mea nana i hana, a waiho iho la i ke kino aole ka hanu ola. a ko ae la ka mea a ka Buke Nui i olelo mai a@. E hoi ka lepo i ka lepona o ka uhaao i ka mea nana ia i hana.

            Ua hanauia o Cecilia Kalauhiwa i ka la, 13 o Feberuari, 1886. @a Kalaupapa. Molokai nei no mai ka puhaka mai o Makalike me S. Kiili kona mau makua (he mau kokua), nolaila ua piha na makahiki he 33 me 10 mahina o kona ola naa a moe aku la.

            I kona wa bebe no, ua laweia ola no Honolulu, mallo o ka malama ana a na makuahine Vilikina a na lakou i a'o iaia ma kekahi mau ike, i pili i na kaikamahine, i ka elima a oi o kona mau makahiki, ua ikeia iho la ua loaa oia i ka ma'i hookaawale ohana. pel aoia i hoihoi hou ia mai ai i ka aina o ka ehaeha a hala wale aku la.

            Hala ke aloha

            Naue pu no me ka anoi.

            He kristiano oiaio oia, he lima kokua, no na hana maikai apau a kona Haku aloha, ana i hilinai ai, he lala Kula Sabati no ka Ekalesia o Iesu Kristo o ka Poe Hoano o na La Hope Nei, he lala Kula Sabati me Hui op@@ pu. he ema hookani ogana no kekahi mau makahiki no Ierusalema Hou oia i nae he hoahanau oia no ka Ekalesia Kakolika o Palakiko Hemolele ma Kalaupapa nei, he alakai no ka papa himeni o na kaikamahine ame na keikikane o ka Luakini St. Frneis, a ke hoomanao mau nei lakou nona me ka minamina nui.

            He limahei kuu Cecilia no na mea kani like ole, he haawina pookela hoi e haaheo ai kona lahui. Nolaila ke haawi aku nei au i na hoomaikai he nui ia oukou apau e na keikikane ame na kaikamahine o ka Ekalesia Kakolika. me ka oukou mau makana pua, no oukou ka'u mau hoomanao poina ole no ka mea hoi a kakou apau i aloha like ai. i ka hui K.B.A., ka poe na lakou i hii mai i ka kakou mea laoha i haa lele mai ia kakou, a i na makamaka ame na hoaloha, ka ohana apau, no ke kaukolo pu ana no ka huaka'i hele loa a ka mea a kakou apau i aloha ia.

            Welina ke aloha me oe e ka Lunahooponopono no kou ahonui, a i na keiki oniu hua kepau o ka papapa'i ke aloha hope.

            Owau ka ka ke aloha o luaiele hele nei, kuewa i ke ala me ka waimaka. Laahia au i kea aloha.

            Owau me aloha pau ole.

                        KANANI APA AKUI.

            Kalaupapa, Molokai, Ian. 18. 1920

AOHE MAU WAIWAI KUE KANAWAI MALUNA O KA VENEZUELA

            Ma ke kua ana mai a ka Mokuahi laweleka o ka Pakipika Venezuela ianei mai Kapalakiko mai ma ka la Sahati nei aohe mau waiwia kue kanawai i loaa aku maluna on a a kanae ma kona manawa i ku ae ai i Kapalakiko a e makaukau ana no ka holo loa aku no na awakumoku @a Aasia. ua nui a lehulehu na pu ane na poka i loaa aku maluna on a.

            Ua hookahaha nui ia ka noonoo o na luna nui o ka hui mokuahi no ka loaa ana o na pu ame na poka maluna o keia moku he mau lako kona i ma naoia e lawe ia aku ana no Kina. Ma ka manawa o ke ku ana mai o keia moku o na akena o keia hui mokuahi pu kekahi i haawi ae i ka lakou kokua i na luna aupuni federala ma ka huli pu ana ialuna o ka moku no na waiwai kue kanawai o na ano liho ole. O ka makaikiu MeDuffie pu kekahi ma ia la no ka nana ana i ka poe holo malu in a he mea kekahi o ia ano.

            I kulike me ka hoakaka a na kanaka oluna o ia moku o ka hoike ana ae he malie maikai ka moana ma keia holo ana mai la. koe kekahi mau la olua. aohe ino maoli,j aka, he haku makuma nae na ao kaalelewa, ke an@ e hoike mai ana no kekahi ino nui aohe nae he ino i halawai me ia.

            He elima mau ohua maluna mai on a no keia awa. a i ka manawa e makaukau ana ke kula o ka moku e hookuu iho i ke alanuipii ia manawa koke no i hooholo ai o Mrs. ame Mrs. @@@@ De Jough i ko lakou manao e hoalu iki iho i Honolulu nei. a ua laweia mai ko laua mau pahulole i ka uwapo. pela hoi me na poho huaai ono i lawei@ aku ai na laua iluna o ka moku o ka lauaa mau hoaloha lehulehu ma Kapalakiko.

PAA HE PAKE PUHI OKOLEHAO I KA ILAMUKU AMERIKA.

            Ma ka hora 7 o ek ahiahi Poakahi ino nei i hoopaaia ae ai i ka halewai he Pake puhi okolehao nona ka inoa o Ah Kai.

            Ma ia ahiahi loaa aku i ka Ilamuka J. J. Smiddy kekahi wahi e puhiia ai ka okolehao we kekahi ipuhao ke@ awe maikai loa i hanaia a ka ilamuku i ike ole ai i ka loa elike me ia no ke keahi manawa loihi. a mawaho ae o keia ipuhao he ipuhao okoa iho kekahi @@ hao maoli ia ipuhao. Ma ka nana a@@ a ka ila muku ua loihi ka manawa o ke ipuhao hoa maoli i hoohanaia ai, a@@ nae i hoohana hou ia no kekahi mao wa mahope iho o ka haania ana o ke ipuhao keleawe mamuli paha o ka i ke ana o Ah Kai o ka okolehao i hana @@ mailoko mai o ka ipuhao hao maoli @@ hoopilikia i ke ola kino. a i ole na i poe inu okolehao paa i hoike aku ia'u no ia mea. no ka mea i ka manawa lobe ai o Ah Kai i ka make o keka@@ poe a i ole ma'i nawaliwali loa mamu@ o ka inu ana i ka okolehao i ha@@@ mailoko mai o ka ipuhao hao maoli. @@ manawa oia i hoololi ai a hana i inu hao keleawe me ka nui o kona hoo'i@@ a ma ka Ah kai olelo, o ka poe i@@ i ka okolehao i hanaia mailoko mai @@ ka ipuhao keleawe ua hoao lakou a ua ike i ka maikai o ka okolehao. O na ipuhao puhi okolehao elua ame na om@@ okolehao aia malalo o ka hoomalu ana a ka Ilamuku Smiddy, a no Ah Kai hui ua hoopaaia ae oia i ka halewai.

LANAKILA NA KEPANI LAWAI ʻ A AKU

            Mahope iho o ka olohani ana no kauakolu la no ke kali ana no ka holopono o na kukakuka ana me ka hui hana i'a iloko o na kini Hawaiian Tuna Packing Company. e pili ana i ek kumukuai ma ka aelike e ukuia aku ai no ke aku iloko o ka 1920. ma ka Poakolu nei ka hoomaka ana o na Kepani lawai'a e holo hou e lawai'a. elike me ia mamua mamuli o ke ko ana o ka lakou kui.

            Ma ka hoakka a ka Mupepa Kepani Hawaii Choho o ke ahiahi Poalua nei. elike me ia i hoikeia aku ia nupepa e na kepani alwai'a, o ka mano o ka aelike i kakauinoaia ma ka poakolu nei he mea hoike ia i ka lanakila maopopo ma ka aoao o na Kepani lawai'a. mamuli o ka ae ana o ka hui hana i'a kini e hoomahuahua ae i ke kumuk@2i o ka i'a mamua o ko ka makahiki i hala mea hoi a na kepani lawai'a i koi ae ai.

            O kekumukuai i ukuia ae i na Kepani lawai'a i ka makahiki i hala he 70 pakeneka o elima keneka o ka paona. He mahina aku nei ka i hala na hoike ae ka lunahoohana English o ka halehana i'a kini maluna wale no o ke kahua o 4.5 keneka no ka paona ke hanwiia aku ana i na Kepani alwai'a i keia makahiki. I ka lohe ana o na kepani lawai'a ua hoole lakou i ka hana ana no keia kumukuai a ua hoomakaia ka olohani ana ma ka la 29 o Dekemaba, ka manawa i pau ai o ka aelike.

            I kulike me ka hoakaka a ka Nupepa Ohoho mahope iho ua hoopii hou ae ka halehana i'a kini i kana haawi i 65 pakeueka o 6.4 keneka no ka paona ma ke ano oia ke kahua o ka aelike. eia nae na hoomau no na Kepani lawai'a i ke koa ana i 7.5 keneka no ka paona a ua aeia mai ia noi a lakou e ka hui maka Palua nei.