Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 5, 30 January 1920 — Page 1
| This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
| This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Hoole Hou Na On a Mahiko i Ke Koi Hoopii Ukuhana
Ku Lakou Maluna o ke Kahua a Lakou i Manaoio Mua Ai no ka Haawiia Aku o na Ukuhana Maikai i na Limahana Mahiko
O ke koi hoomano a ka Ahahui Uniona o na Kepani, ma o na alakai la, i na on a o na mahiko ma Hawaii nei no ka hoomahuahua hou ia ae o ka ukuhana o na limahana elike me ka lakou i makemake ai, ua hoole loa mai mei na on a mahiko ma o ka Ahuahui la o ka Poe Kanu Ko Hawaii, ma o kekahi leka i hoounaia ae i na alakai o ka hui nuiona o na Kepani, e hoike ana, aole he mea hou aku a na on a mahiko e hana ai, mawaho ae o na mea oiaio, a lakou o ka hoouna mua ana aku ma ke ano he pane i na kuniu koi, ma ka manawa mua loa o ka waihoia ana aku o na koi i nad on a mahiko.
Penei iho ke ano nui o ka pane i hoounaia mai, ma ka aoao o na on a mahiko, ma o R. D. Mead la, ke kakauolelo o ka Ahuahui o ka Poe Kanu Ko Hawaii:
"Ua loaa ia makou ka ike, eliko no me ia a oukou i ike ai, aole he mea e loaa mai ana , ma ka hoomau ana aku i ke kamailio ana no ka pipii loa o na meakuai o ke ola ana a i ole maluna paha o ka ukuhana o na limahana. Ke lawe nei makou i keia manawa kupono, no ka hooia ana aku imua o oukou, o na hoakaka apau ame na huahelu maloko o ka makou leka o ka la 7 o @, he mea pololei loa ia, a ua hiki ke hooiaioia.
"Ua ike iho makou i keia hoakaka maloko o ka oukou leka:
"'Aole he kumu e ae i laweia mai ai keia alahele, koe wale no ko makou ma kemake ole e ala mai kekahi ano maikai ole, e loaa ai ke poho ma na aoao a elua, ka mea paha e hoalaia ae ai na ananao oolo-ku mawaena o na haku hana ame na limahana, e loaa ai na manao mihi i na hoaloha maikai o na aoao a elua, pela iho la i konoia mai ai makou e waiho aku kela uwalo hope ana no ko oukou noonoo hou ana mai i ka makou mau kumu koi ame na manao hoakaka.'
"Ke minamina loa nei makou no ka hiki ole ia makou ke ae aku i ka pololei o ke keehina i laweia ae e oukou. I'a maopopo loa ia makou, o ka uku e loaa nei i na limahana mahiko, he uku kupono loa ia, a malalo iho ia o keia kumu, ua konoia mai makou e kakali aku i ka hopena e oili ae ana, me ka makaukau e halawai pu aku me kekahi kulana e ikeia ana, elike me ka hiki ia makou ke hooko."
Hooholo e Hoahu Dala
Mahope iho o ka loaa ana aku o ka leka pane a na on a mahiko i na alakai o ka hui uniona o na Kepani, ua kahea hou ia ae he halawai kukakuka mawaena o na alakai, ma @ Poalua nei, ma ia halawai i hooholoia @ e hoahu ka hui uniona i ka huina o elima miliona dala iloko o na makahiki he umi, he waihona keia no ka haawi ana aku i ka hui uniona i ke kulana ikaika a wikani, no ka hooko ana aku i na hana apau e manaoia ana, ma keia mua aku.
Ma ka hoomaopopo ana, aia ma kahi o ka 25,000 ka nui o na lala o kela hui @ i keia manawa, a i wahi e piha ai ka huina o elima miliona dala iloko o na makahiki he umi, e konoia ana kela ame keia lala e haawi i iwakalua dala i kela ame keia makahiki, mailoko ae o kona loaa.
Ma ka malama mua ia ana o ka halawai a ua elele o ka hui uniona mai na wahi like ole mai o keia Teritore, ma
O kamehameha Ka Inoa No Ke Alanui Holopuni Hou.
"Ke alanui Kamehameha" ka inoa a ka Ahahui a na Pukaua Hawaii i makemake ai e ike mai e heaia ana no ke alanui holopuni hou o Oahu.
Ma ka halawai a ka Hope Kuhina Nui David Hoapili ame na luna e ae a ka ahahui Pukaua o ka noho ana ma ke Sabati iho nei, lehulehu na inoa i noonooia a i kamailioia, o ka inoa Kamehameha nae ka i noonooia oia ka oi aku o ke kupono loa malalo o keia kumu ma ke awawa o Nuuanu i hoouka ai o Kamehameha ka Nui i kana kaua hope loa ahiki i ka lanakila ana.
Aia ma Amerika, elike me ka hoakaka a kekahi mau hoa, ua kapaia ka inoa o ke "Alanui Linekona" no ka hanohano o ka Peresidena Liuekona, kekahi o ua peresideua Amerika ko'iko'i loa, pela i manao ai na hoa o ka Ahahui Pukaua e lilo ana ka inoa Kamehameha i mea hanohano a ko'iko'i no ka hoomanao mau ia o Kamehameha ka Nui, ka Na'i Aupuni.
O na olelo o ka wa i hala e olelo ana he inoa paakiki loa ka inoa Kamehameha i ka hoopuka ana a na haole aole manaoio o ka Ahahui Pukaua he olelo oiaio ia, wahi a lakou, o kekahi inoa mama loa ia ma ke kamailio ana, in a hookahi manawa e loheia ai, a ua uni no hoi ke ao i ka ike ame ke kamailio ana i keia inoa.
O ka makemake o ka Ahahui Pukaua o ka inoa o Kamehameha ke kapaia a e hoohanaia ka inoa alanui ma kahi o ke alaloa
Eia no ke kukakukaia mai nei na mea e pili ana i ke koi hoomahuahua a na kanaka o ka hui kaa uwila me na hakuhana, a ua manaoia, e hoea mai ana i ka lokahi ana o na aoao a elua ma keia mua koke iho. keia kulanakauhale, iloko aku nei o ka mahina o Dekenial@, i hooholoia ai, i hookahi miliona dala e hoahuia e na lala o ka uniona, aka nae, mamuli o ka ikeia ana aole e lawa ana kela huina no na manawa olohani elike me keia, pela iho la i hoomahuahuai ae ai ka huina i elima miliona dala.
Aole Haawipio na Alakai
I ka maopopo ana i na alakai o ka hui uniona o na Kepani, aole i maliuia aku ka lakou mau uwalo ana e na on a mahiko, ua hooholo ae lakou, e ku maluna o ke kahua a lakou i hooholo ai i kinohi, no ka hoala ana i ka olohani, a ma kela halawai ana o ka Poalua nei i hooholo pu ia ae ai, o na lala apau o ka hui uniona, e hoi hou ana i ka hana, a e kokua aku ana paha ma ka hooholomua ana i na hana a na haku hana, e hoopau loa ia aku lakou mailoko aku o ka uniona, a e hookau pu ia aku hoi he mau hoopa'i maluna o lakou.
Me kela pane mai na on a aku o na mahiko, ua maopopo loa ka paa o ko lakou manao e hoohoka aku i na alakai na lakou e hoeneu nei i na hana olohani iwaena o na limahana Kepani; ke hoomaopopo nei kekahi poe Pilipino ame na Kepani i olohani i ke kulana kupilikii i keia manawa, a ma na mea i loheia ae, eia he lieluna nui o na limahana. Pilipino ame na Kepani ke noonoo mai nei no ka hoi hou ana i ka hana o na mahiko , eia naae, ua hoole ae ka @ o ka hui uniona o na Pilipino i ka @iaio o kela lohe.
Aole he mau ha@a hoohaunaele i ikeia i keia mauawa iwaena o ka poe olohani koe wale no ka hoakaka ana ae o ke kalii nupepa Kepani. I ke kipakuia ana mai o kekahi mau Kepani ekolu e ka lunanui o ka mahiko o Aiea, he poe hoeueu olohani, o ka hoea ana aku no kela mahiko; a i ka wa ka i lohe ai o na limahana Kenani, no kela kipakaia ana, ia kehea koke ae lakou i kekahi halawai, me ka hoike ana i ko lakou manao, @ haalele aku i ka noho aua ma na kauhale o ka mahiko, a ukali aku mahope o ko lakou mau alakai.
Puhiia k Ko'i ke Ahi
Ma kahi o ka um-kumamalima eka ko o ka mahiko o Aiea i pau i ke ahi ma ka Poakahi nei, a wahi a ka Makai Nui Rose, aole on a manaolo o na Kepani ka poe na lakou kela hana, aka na kekahi Pilipino uluhewa o kona noonoo, eia nae aole he nui o na poino i ikeia, oiai o na eka i pau ai i ke ahi, he hapa wale no i paa i ke ko, a he ululaau kekahi hapa.
He aihue kekahi i hanaia ma Waipahu, ma ka po o ka Poakahi nei o ia ke komoia ana o kekahi halekuai, a laweia aku na lakou meaai he nui, a ilaila ka Makai Nui Rose me ka Makaikiu MeDuffie kahi i noii pono ai ma ka Poalua nei, no kela hana aihue, a ma ka hoakaka a ka Makai Nui Rose, ua mahaelua ka manao o na limahana olohani i keia manawa, ma kana hoomonono aku, no ka mea he heluna nui o kela mau limahana i manao e hoi hou aku i ka hana, me ka hoomau hou ole i ka olo haui ana.
Ma na lono i hoikeia mai ma keia kulanakauhale, ma ka Poalua nei, aole he mau olohani i hoalaia ae ma na mahiko o Waialua ame Waimanalo, ua pau loa na Pilipino ame na Kepani i ka hele i ka hana, ma ia mau mahiko.
Kohoia O Davis I Poo No Na Kanaka O Ka Hui Kaa Uwila.
Ma ke kakahiaka Sabati nei ka holopono ana o ka hana no ke kukulu ana i ahakuka na na kanaka hana o ka hui kaa uwila i ka manawa o na elele mai kela ame keia mahele hana mai a ka hui i kohoia ai ma ka la mam@a aku, i hlawai ai a kohoia o H. G. Davis i lunahoomalu no ia ahakuka, o B. MeClung, ka wahaolelo ma ka aoao o na kanaka ohi dala o na kaa uwila, i kakauolelo, a o A. Ahrens, ka wahaolelo ma ka aoao o na kanaka hana oloko o na halehana, i hope lunahoomalu.
Ua akoakoa ae ma ia halawai ana ka Lunanui H. S. Johnson no ka hoolala ana i na itamu like ole e waihoia aku ai imua o ka ahakuka iloko o ka pule, kahi e hooponoponoia ai na manao like ole mawaena o na kanaka ame ka hui kaa uwila. Maluna o ke ano hana uku hoomau i hoolalaia, ka papahana pili i ka inisua ana ame kekahi mau hana auo nui e ae e pili ana me ke ano o ka ka nui lawelawe ana i ka hana me kona mau kanaka hana, ka ka Lunnui Johnson mau mea o ka hoakaka ana.
Mahope o ka hoolohe ana i na hoa kaka a ka lunanui ame ke koho ana i na lunanui o ka ahakuka, ua hoopaneeia ka halawai ahiki i ka hora 7:30 p.m. o ka Poalua nei, ka manawa a ka hui i waiho aku ai ma o ka lunanui la, i na manao no ka noonooia ana, oiai nae ua mauaoia e loaaa mua ae ana ia mau manao o ka hui i ka ahakuka ma ke ano i kakauia a i kakauinoaia e na lunanui o ka hui. Ma kela ahakuka i waiho ae ai na kanaka hana i ka lakou mau koi no ka noonooia ana, komo pu na ukuhana ame ka hoopokole ana mai i na hora hana o ka la.
New York. Ian. 26-He 2855 mau ma'i "flu" hou i hoikeia mai ianei iloko o na hora he 24. Iloko o ia manawa he 30 poe i make i keia.
Nalowale He
Haole Me kona
Ike Hou Ole Ia
Noke ia Oia i ka huli e na makai ma na Wahi Like Ole Aole Nae On a Loaa Iki
Ma Ka Poalima Nei Kona Nalowale Ana Ma Waikiki
Ikeia Oia e kekahi Wahine Kahu Ma'i e Hele Ana me Kona Lole Auau ma Kela La
Ma ke ahiahi o ka Poalima aku nei i hala, i nalowale ai he haole nona ka inoa o Charles R. Grean, mai kona hale hoolimalima aku mawaho ae nei o Waikiki, ma ke ano pohihihi loa, me ka lilo hoi i hana nui na ka oihana makai, ka huli ana iaia.
Mai kela manawa mai o kona nalowale ana mai kona hale aku, ahiki wale ma ke kakahiaka o ka Poakahi nei, aole he mea i lohe hou ia nona, me ka mau no nae o na makai i ka huli, ma na moali apau e hiki ai ia lakou ke maopopo i ke kumu nui o kona nalowale ana, in a paha ua piholo iloko o ke kai, a i ole, ua lawe maoli ae no paha i kona ola iho.
Aole ma ka hale ka wahine a kela haole ma kona manawa o ka nalowale ana, aka i ke taona nei oia, a he elima paha mipuke mahope o ka haalele ana iho o ke kane i ka hale, ua hoea aku la oia, e a ana no ka laua kapuahi, me ka pilikia ole o ka laua mau meaai, pela i maopopo ai i ka wahine, aole i loihi, ka manawa i haalele mai ai o kana kane i kona hale.
He wahine malama ma'i, ka mea i ike hope i kela haole, a wahi apa. e komo ana o Green, i kona lole auaukai me kona kuhihewa aku, i ka auaukai kela haole a hoi mai, eia nae, iaia i nana ai aole i pulu kona lole, nolaila ike iho la oia, aole kela haole i ka auaukai.
Ma ka olelo a Mrs. Green ma kekahi manawa o kela auwina la, he kanaka malihini ka i hoea aku no ko laua home, he kanaka oohu o kona kua, a he mea hoi i malihini loa iaia, a o ka hana a kela kanaka, he kalaiwakaa, o kana hana nae i makemake ai e ike i kana kane, aole i maopopo iaia.
He mau mea malihini keia o ka hoea ana mai no Honolulu nei, iloko aku nei o ka mahina o Novemaba ma ke ano hoolanalana ma'i a wahi a ka wahine, ua ike maoli iho no oia. I ke kulana maikai o kana kane, oiai ma Hawaii nei, eia nae, o ke kumu o kona nalowale honua ana, o ke kumu o kona nalowale honua ana, o kekahi ia o na ninau pohihihi loa, e hiki ole ai iaia ke kuekaa ae, koe wale no, aia a loaa kela knaka malihini, malia oia ka mea nana i hoakaka ae i kana mau mea i ike ai.
Ua ninauia ka poe auaukai, ma Waikiki, in a paha ua ike lakou i ka hoea ana aku o Mr. Green nia kela wahi no ka mea ua kamaaina lakou iaia, i ka hele mau i ka auau, ua hoole mai lakou.
He mea kuai laau lapaau kela haole ma Canada, a o ke ano o kona ma'i he haalulu, no ke kaulana o Hawaii nei, no ka maikai o ke ea, pela iho la oia i holo mai ai me kana wahine no Honolulu nei, me ko laua hoolimalima ana i kekahi hale ma Waikiki, no laua e noho ai, ahiki i ka huli hoi hou aua aku no Canada.
Hopuia Ekolu Koa No Ka Powa Ana I Ka Pake.
Ma ke ahiahi Poalima o ka pule aku la i hala ua powaia kekahi Pake malama halekuai ma Kamoiliili, mahope o kona hoomaka'uka'uia ana aku me ka waha o ka pu panapana a kauohaia aku e haawi mai i ke dala, a ua haawiia mai i ua poe powa a he 36 dala, a ia loaa ana mai o na dala ua holo aku la lakou a nalowale. O na koa ekolu o ka oihana koa i paa ae ai i ka hopuia e na makai o ke kalana ame na makai o ka oihana koa ua manaoia o lakou ka poe i powa ai i kela Pake.
Mamuli o ke kauoha i haawiia ae i kekahi mau koa e ka Lukanela Frank I. Stevenson, ke poo o ka oihana makai koa, o kiai ma kahi e ku ai ke kaa uwila ma ke poo o ka laina kaa uwila mawaho mai o na hale o ka oihana koa ma Kahauiki, i paa ai ekolu mau koa o ka hoi ana aku ma ka hora ekahi o ka wanaao Poaono. Mamuli o ka ninaninauia ana e ka Lukanela Stevenson o kekahi koa mahope iho o ka hopuia ana i hoike ae ai oia i ua inoa o kekahi mau koa e ae elua i komo pu ai ma kela hana powa. Ua paa laua i ka hopuia mahope iho.
Ua hoao ka ke koa mua i paa ai i ka hopuia e huna i na inoa o na koa e ae mahope o kona koiia ana aku e hoike mai, piai ua loaa i ka Makaikiu MeDuffie , e hana pu ana maluna o ia hihia, na inoa o na kanaka e ae i komo pu ai ma ia powa ana, a mamuli o ia hoikeia ana aku i hoike mai ai oia i na inoa o na koa e ae.
A hoea mai ma ka Poalua aku la i hola, o ka holuna nui o ka poe kupono i ke koho ha@, i hele ae e hoonaa i ko lakou mau inoa, he hookahi wa'e no kaukani, me ewalu haneri, mailoko mai o ka huina o umi-kumamakolu kaukani o ka poe kupono i ke koho haloka.
Hoi Hou Ka Poe
Hana O Na Hui
Kaa I Ka Hana
Apono na Hakuhana e Haawi i Uku Manuahii ko Lakou Mau Limahana ma ka Hapaha
Apono Na Limahana I Na
Hoakaka A Na Hakuhana
I ka Poe Paamau i ka Hana me Ka Malama Pono i na Kaa e Loaa Ai na Uku Makana.
Ua pau ka olohani ana a na kahukaa ame ka poe kokua o ka Honolulu Construction & Draying Co., a ua hoi hou ae i ka hana ma ke kakahiaka Poakahi nei.
Ua hoikeia ae keia pau ana o ka olohani e E. P. Chapiu, ka lunanui o ka hui, ma ka po Sabati nei; wahi ana oia pu kekahi ma ka halawai a na kanukaa o ka noho ana ma ka la Sabti nei a hoomakaia na kukakuka ana maluna o ka ukuhana, ua ikeia ka oluolu o na kahukaa ma ka manawa i hoakaka aku ai ka hui e haawiia aku ana i mau dala manuahi i ka poe e hana hoomau ana me ka hui elike me ia a kekahi mau hui e ae e hana mai nei i ko lakou mau kanaka hana i kela ame keia hapaha.
Ua apono loa na kahukaa i keia ano o ka uku ana, a i kulike ai me ka lono i hoikeia ae maluna o keia kahua i hoopaa ai na kanaka i ke olohani ana a i hooholo ai e hoi hou ae i ka hapa.
I kulike me ka Chapiu o ka hoike ana ae ma ka po Sabati iho nei ua loaa ae iaia ka ike no ia ano o ka uku ana i na kanaka hana mai kekahi mau hui mai e hana mai nei, a he oi aku ia o ka maikai mamua o ka hoomahuahua aua ae i ka ukuhana, a uku kaulele, e loaa ana n@e ia uku i ka poe e malama a@ i na kaa, na holoholona ame na lako hana e ae apau a ka hui.
Ma kekahi mau hui e ae, wahi ana ua ike oia ua ukuia ua @ kou na Kaa i haki e waiho ana maloko o na halehana no ka malama pono ole ia, he kaa paha ia e hukiia ana e ka lio @ e ka ailaea paha.
O ka põe ale no e ikeia ana ka makaala, ka malama i na kaa, aole hooku'i, aole hakihaki o na materia e huki ia ana ke loaa aua na uku manuahi, a oia ano ka ka @ o ka hoomaka ana e hana ma ka Poakahi nei a i aponoia e na kanaka hana.
Ma keia ano o ka uku ana e loaa ana i na kahukaa he 15 pakeneka a i na kokua o lakou he 10 pakeneka a ma kela ame keia hanaha e uknia @. E malamaia ana he huke moolelo no kela ame keia kalaiwa, na mea hana i poino ia lakou, a pela aku, i waihoia mai malalo o kana malama ana. I ka pau ana o ka hapaha o na kahakaa makaala a malama pono apau i na lako meahana e paku'iia iho ana he mau uku houmaluna o ko lakou uku mau, nui a uuku, aia ke kaukai ana maluna o kana malama ana i na meahana.
O Keia Ka Manawa O Ka Fiwa Ha'iha'i Iwi Paniolo.
Ua hoea mai la i ka manawa o ka ma'i fiva "flu" o ka makahiki. I kulike me ka hoike a ka Peresidena Trtter o ka Papa Ola, he ehiku poe i make i ka ma'i fiva ha'iha'i iwi a he 18 i ka ma'i numonia.
Iloko o na mahina like me keia o ka 1919 he 32 ka nui o ka poe i make i ka "flu" a he 16 i ka ma'i numonia. Mailoko ae o na ma'i he 30 i hoikeia mai iloko o keia mahina, he 13 o lakou maloko o ka halekula hanai Kepani ma ke alanui Papu mauka loa. O keia mau ma'i apau ua laweia aku i ka halema i Kepani.
O ka mahina oi loa o ka heluna o na make iloko o ka makahiki i hala oia o Feberuari, ia manawa he 77 poe i make i ka ma'i "flu" a he 15 i ka aumonia. Aole i ikaika loa ka luku ana a ka ma'i ma Honolulu nei ia makahiki elike me ka ikaika luku ma na kulanakauhale like ole o na mokuaina o Amerika. Wahi a ka Peresidena Trotter o ka hoike ana ae, o na wahi e ike nui ia ana ka puka ae o keia ano ma'i i keia makahiki oia na wahi i nui ole na ma'i i ka makahiki i hala.
"Ma na la mua o ke kupulau o kela ame keia makahiki e oili mai ana keia ano ma'i. Malia paha e lahilahi ana ka pahola ana a nei ano ma'i i nei makahiki, aka nae, ma ka mea i hoomaopopoia e nui ana ka poe e loaa ana i nei ano ma'i. He mea pno i na kanaka e hoomaka i nei manawa e paio aku me keia ano ma'i, i ole e nui kona laha ana aku. I na e hiki ana ia kakou ke a'o aku i na kanaka e hoi koke ihuna o kahi moe i ka manawa mua e ike apa i kekahi ouli o ka hoea mai o ka fiva a malohi mai paha alaila e hiki ana no ia kakou ke kaohi i ka laha nui ana aku o ka poe e hoopoinoia ana e keia ano ma'i. O keia ka mea ano nui a waiwai e hana ai a e pono i na kanaka e hoomaopopo iho ia mea.
Wahi hou ana, he oi aku ka ikaika o ka hoonawaliwali ana a keia ano ma @ i ka poe kino ikaika mamua o ka poe nawaliwali.
Ma ka Poalua aku la i hala i malama ae ai na Kepani haua halakahiki i kekahi halawai, mauka ae nei o Kapalama, a hooholo e kukulu i hui @ iwaena o lakou iho, ma ka inoa ka Hui Uniona o na Kepani Kanu Halakahiki.
Loaa Ka Uku O
Na Limahana O
Ke Kalana Nei
Kakauinoa ka Meia i ka Bila Haawina ma ka Poaono Nei a Ukuia na Limahana
Ma Keia Poaono Iho E
Uku Hou Ia Aku Ai Lakou
Manaoia e Loaa Aku Ana ko Lakou Uku i Hoopilia Ae Elike me ka Bila Haawina
Mahope iho o ka hoololoiahili ana o na hoa o ka papa lunakiai o ke kalanakauhale a Kalana o Honolulu nei, i ka hila haawina o na hoolilo no keia mau mahina eono e nee nei, a hoea i ka la hope o ka mahina o Iune, akahi no a hooholo lokahi ka papa i ka hila haawina, me ke kakauinoa and o ka Meia Fern ma ke kakahiaka o ka Poaono aku nei i hala, a ma ka manawa i hemo ai na keena oihana, i momoku aku ai na himahana o ke kalana no ke keena o ka lunahooia, no ke kii ana i ka lakou kikoo dala, a mailaila ae no ke keena o ka puuku, me ka hoomama'a ana mai o ko lakou mau noonoo, no ka loaa ana o ko lakou ukuhana, a lakou i kakali ai no kekahi mau la mahope aku o ka mamawa maamau no ka ukuia ana.
Ma ka auwina la o ka Poalima aku, ka holo ana o ka hila hawina, ma ka heluhelu elua ia ana, me ka hoopanea ana o ka halawai a ka papa a noho hou mai, ma ka hora iwa o ke kakahiaka Poaono ae, he oiaio, mahope iho o na hana maamau o ka papa a i ka wa hoi i heluheluia ai ka hila haawina no ka ekolu o ka manawa, ua apono lokahi ia, a ia wa i kakau ae ai ka Meia J. J. Fern i kona inoa, me ka hoohakalia ole, no ka mea ua hoike mua oia i kona manao, no kona makaukau e kakau i kona inoa, mahope iho o ka heluhelu ekolu ia aua o ka hila haawina.
Maloko o ka hila haawina hou, ua hoomahi@ ae ka ukuhana o ka poe mai ka hookahi haneri dala a emi mai o ka mahina, eia nae mamuli o ka loaa ole o ka manawa nui kupono i ka lunahooia ame kona mau kokua hooponopono ai i ua ukuhana, elike me ka hila haawina hou, ua hoopukaia mai no na kikoo malalo o ka haawina kahiko a ma ka hapa hope o ka manawa uku, e haawi pihaia mai ai ka ukuhana o kela ame keia limahana elike me ia i hoomahuahuaia ae ai.
Oiai o ka la apoapo, ka la hope o keia mahina e hoomakaukauia ana na kikoo ukuhana o na limahana, no ko lakou mau ukuhana, e hoea ae ana lakou no ke keena o ka lunahooia, ma kela la, no ke kii ana i ka lakou mau kikoo, a hoea aku hoi no ke keena o ka puuku, no ka ukuia mai, i na dala ukuhana, o keia hapa hope.
Hooku'ila He Kepani E Ke Kaa Otomobile A Eha Loa.
Mamuli o ka hooku'iia ana mai e ko kaa otomobile e kalaiwaia ana e Jack Kanamu ma ke alanui Waialae, ma Kaimuki, ma Ka hora 6:30 o ke ahiahi Pea kahi nei, i loaa ai ka eha kukonokonu loa ia K. Sakamoto, he kakauolelo no ka Banako Kepani Yokohama Specie Bank, a he kulana nawliwali loa kona e waiho mai la iloko o ka halema i Ke pani i nei manawa.
I kulike me ka hoakaka a ka moolelo no keia ulia poino, o ka lele ana iho no ka ia o Sakamoto mailuna iho o ke kaa uwila, a ia manawa i holo mai ai ke kaa otomobile e kalaiwaia ana e Kanamu a hooku'i ka pale aoao o ke kaa ia Sakamoto a hina ilalo, a ma ke aumoe iho o ia po, he oia mau no kona ike a hooaao popo ole ae, oiai oia e moe ana maloko o ka halema'i, kahi on a i hoihoiia aku ai, a mamuli o ia kumu i manaoia ai ua naha kona iwipoo.
Ma ka olelo a ka poe i ikemaka i hela hooku'iia ana i na makai, i ka wa i ku iho ai o Sakamoto iluna o ke a'anui a ike aku la i ka holo mai o ke kaa otomoble, ua maopopo ole iaia kana wahi e holo aku ai e houuku'i ole ia mai ai oia e ke kaa, me he mea la no ke olinolino loa paha kekahi o kona mau maka i na kukui mamua o ke kaa otomobile e holo mai ana. Ma ka lakou olelo ua holo oia imua a ihope no ka hoao ana e hoalo ae i kona hoku iia ana mai, a mamuli o ia holoke ana ana ua hiki ole ia Kaaamu ke alo ae mai ka hooku'i ana mai iaia.
Ma ka olelo hoi a kekahi poe i ikemaka aohe manawa iki a Kanamu i hopaa ai i ka holo o kona kaa, me ia ike mai no on a e ku aku ana ke kaa uwila no ka hoolele ana i na ohua, a ma ka manawa i ninauia aku ai ua o Kanamu no ke kumu o kona hoopaa ole ana i ka holo o kona kaa, o kana pane aohe mau peleki hoopaa maluna o kona kaa. Ua huli pono ia e na makai ka olaio o keia olelo ana, no ka mea, he hao wale no nei kaa otomobile i ka nele i na peleki hoopaa, oiai o na kaa otomobile e ae apau he mau peleki hoopaa wale no ko lakou.
Ua hookomo ae nei o Mrs. Ellen Mark ham i kana hoopii iloko o ka aha e ku-e ana i ka palapala kauoha hooilina i ha@ e kona makuakane i make Manuel E. Silva, iloko o ka aha kaapuni, ma ka Poakahi aku la i hala.
E Olohani Holookoa Ana Na Kepani Hana o Na Mahiko
Haawiia ke kauoha no ka Haalele o na Limahana Kepani Apau i na Hana o ka Mahiko ma Ka La Mua o Keia Mahina Ae
No ka hooko ana aku i ka manao olohani i hookahua kahiko ia iloko o na alakai o ua hui uniona o na Kepani limahana o na mahiko; a no ka ukali ana aku no hoi mahope o ka olohani a na limahana Pilipino i hooholo ae ai na elele o ka hui uniona o na Kepani akoakoa mai ma keia kulauakauhale, ma ka halawai i malamaia ma ka po o ke Saba@i nei, e kahea i olohani @ no na Kepani limahana mahiko apuni keia Teritore, e hoomaka ana ma ka la @ o ka mahina ae nei o Feberuari.
Mahope iho o ka olohani ana o na Pilipino limahana o ka hui uniona ma ka Poakahi aku nei o ka pule i hala, ma kekahi mau mahiko o Oahu nei, ua ukali pu aku he heluna nui o na Kepani ame kekahi mau lahui e ae, ma ka waiho ana i na hana o na mahiko me ka hoomau no nae o kekahi poe Kepani i ka hana.
Me na limahana kakaikahi ma kekahi mau mahiko, ke hoomau ia mai nei no na hana o ia mau mahiko aka ma na mahiko i hapa loa mai na limahana, ua ku wale na halewili, me ka mau no nae o ua hana e hiki ai i ua limahna kakaikahi i koe aku. e hoomau i ka lakou mau hana.
Aole Mau Hoopuikia Ana
Maloko iho nei o keia kulanakauhale ua oi aku ka nui o na hana hoopilikia ame hoopoino, ma ka waha o na kanaka, mamua o ka mea oiaio maoli i keia iwaena o ka poe olohaui ma na mahiko.
Ma ka pule aku nei i hala, ua hoea aku ma kahi o ka eono kaukani ka nui o na Kepani o na mahiko i waiho aku i na hana, no ka hui pu ana aku me na limahna Pilipino, ma ka olohani aua, a ma ka mapawa e hookoia ai ke kauoha laula mai na poo aku o ka hui uhiona o ua Kepani, e waiho i ka lakou mau hana,e hoea aku ana ma kahi o ka iwakalua kumamalima mau kaukani Kepani e kaawale mai ana mai na hana mai.
Ua manaoia, ma ka manawa e hookoia aku ai kela kauoha no ka haalele ana o na Kepani limahana i na hana o na mahiko, e waiho pu aku ana na Kenani apau o kekahi mau oihana e ae i ka lakou mau hana, no ke kokua ana aku i na Kepani o na mahiko, i wahi e lauakila ai kela hana olohani ma ko la kou aoao, ua keia Poakahi ae nae ia e hoike mai, ma ka manawa e hooko piha ia aku ai kela kauoha olohani.
Ma ka mahiko o Waipahu ame Aiea, elike me na mea oiaio i ikeia ma ka Poakahi nei, aole he mau hoopilikia i ikeia, aka o na limahana i hoomau i na hana o ka mahiko, ua hele no lakou i ka hana, oiai hoi na makai e ku mau aku ana e nana, i na hana hoopilikia mei, ma ka aoao o ka poe olohani, eia nae aole he mau mea i ikeia o kela ano, koe wale no ka maluhia.
Ma ka mahiko o Aiea ma ka Poakahi nei, aole he mau hiohiona o na hana hoopilikia i ikeia, a oiai ua olohani ka hapanui o na limahana, ua konoia aku ka lunanui o ka mahiko e hoomaha i na hana o ka halewili, me ke koe no nae o na limahana ma kahi o ka elua ha@ e lawelawe ana ma na hana e ae o ka mahiko.
Hopuia He Mau Pilipino
Mamuli o ka ike ole ia o na hana hoohaunaele, a hoopilikia mai i ka waiwai o na mahiko, ma ka aoao o ka poe olohani, aole he mau hoomakaukau ana ma ka aoao o na luna oihana o ke kulana
Kiekie Loa Ke Koho Mamua O Ka Haawina Dala I Loaa
I kulike me ka lono i lo@ ae mai Maui mai, ma ka mana aku me @ @ la aohe halekula kiekie e kukulu koke ia ana ma Maui ahiki i la noho ana mai o ka ahaolelo a noi ia @ kekahi haawina dala hou no ia hale@
Ma ka noho ana ka o ka halawala ka papa o na lunakiai ma ka @ la o kekahi la o ka pule i hala, hookahi wale no mea koho i waiho ae i hana koho i ka papa no ke kukulu ana i ka halekula kiekie, a ua kiolaia e ka papa no ke kiekie loa o ia koho mamua o ka huina dala i hookaawaleia a i hiki hoi e loaa. Na E. E. Mellor ia koho i waiho ae he @38,000, me kekahi ololo a holo halawai ole no ia halekula. O kahaawina dala i hookaawaleia e ka a@ olelo he @30,000. Ua waiho pu ae ka o Mellor he koho me ke komo pu o ka holo halawai no @34,000. Mahope o ka noonoo ana o ka papa no keia mau koho ua hooleia ka haawi ana aku i ka aelike i ka mea koho.
Ma ka manawa mua i hoomakaia ai e weha na kohokoho ana elua mahina i hala, ua manao na lunakiai e hoolawa mai i ka huina i manaoia e lawa ai mai kekahi mau waihona mai. Eia me, ma hope iho ua hooholo lakou mamuli o ka maka'u honua he hana kanawai ole ia na lakou, a ua hoopau wale ia, oiai nae aohe kanawai e hookapu ana i ka huli ana i mawina dala mai kekahi mau waihopa mai, na waihona i hoakaka maopopoia ka hana. No ia kumu hookahi ka i ke'ake'a i na lunakiai mai ka hoolako ana aku i haawina dala paku'i no ke kokua ana aku i ka hana a na komisina kula federala, oiai o ke dala i loaa maloko o ia waihoaa he @ loa. kauhale ame ke Teritore i keia manawa, o kahi hana hoopilikia wale no i kela o ia no ka akoakoa ana ae o na Pilipino olohani, ma Ewa, me ka hoao ana e nou i na pohaku i kekahi kaaahi o na limahana, me ka hopuia ana he ekolu mau Pilipino, a kailiia hoi he ekolu mau pahi mai ia lakou mai e ka Hope Makai Nui Fernandez o ka apana o Ewa.
Me kela olo@ i hoalaia ae e na limahana Pilipino ame na Kepani, he kulana mehameha ko na kauhale o na mahiko, he hiona e hoike mai@ana, no a pau mai o kekahi poe i ke kulanakauhale nei, a i ole aia no paha maloko o ko lakou mau hale kahi i noho ai, me ka hoao ole e hoakoakoa ia lakou iho ma kekahi mau wahi, a hoala ae i na hana hooweliweli, no ka hoopoino ana aku i na waiwai o na mahiko.
Ma ka manao o kekahi heluna nui o ko Honolulu nei poe, in a e hoalaia ana ka olohani holookoa o na limahana Pilipino ame na Kepani apuni keia Teritore e poino maoli ana kekahi mau mahiko, o ka nui nae o na poino, aole he mea hiki ke olelo ae i keia manawa, koe wale no ke kahali ana aku a hoea mai i ka manawa o ike maoli ia aku ai ke ku wale o na halewili.
Oiai hoi keia olohani nui o na lima hana e hoalaia mai nei na oili pu ae kekahi mau manao iwaena o na limahana o ke kulanakauhle nei in a no ke kikooia mai i mau limahana no na mahiko, alaila e hoi aku ana he heluna nui o na limahana o na lahui like ole o keia kulauakauhale ma na mahiko, ma@ o ko lakou manaoio ana, e loaa ana na uku maikai ia lakou mamua o na mea e loaa nei ia lakou, ma na hana mawaho nei me na hoolilo @ o ka noho ana i kela ame keia la.
Hoole i ka Olohani Ana
Ma na mea i loheloheia ae, ui hooie na limahana Korea i ke komo pu ana iloko o na hana olohani, aka e hoomau ana no lakou i na hana o na mahiko, a o na limahana Pake kekahi me in manao hookahi, a o ka poe i haalele aku i ku hana, aole ia mamuli o ko lakou manao maoli iho, aka no ka maka'u o hoopilikiaia mai auanei e na Pilipino olohani.
Ua hoike ne ke konikela Pake i kona manao i ke akea, no kona a'o ana aku i na Pake ma na mahiko, e hoomau no lakou i ka noho hana ana me na mahiko aole hoi e hui pu aku me ka poe olohani, no ka mea ma kona manaoio, aole he mea e loaa mai ana ma ka olohani ana, aka e lilo ana lakou i poe hikimua o ka hoomauaoia, e na haku hana ke hoomau lakou i ke ku ana ma ka aoao o na mahiko, mamua o ka poe e hoala aku ana i na ku-e ana, ma na hana olohani.
Ma ka huli hoi ana aku o na elele o ka hui uniona o na Kepani no ko lakou mau wahi, e haawiia aku ai ke kauoha i na Kepani limahna apau e waiho i na hana o na mahiko, ua pili keia i na limahana Kepani o Hawaii, Maui ame Kauai.
O na limahana apau i olohani ma ka Mokupuni o Oahu nei, ke noho mai nei no lakou ma na hale o na mahiko, a ke lawe mai nei no i na mea i maa ia lakou, me he mea la aole he olohani i hoalaia ae aole no hoi he mau keehina i laweia ae e na on a o na mahiko no ke kipaku ana aku ia lkou mai na kau hale aku a i ole hoonele aku paha ia lakou me na mea e pono ai ko lakou noho ana.
Ikeia He Waipuiiani Nui E Ko Maui Poe
I kulike me ka hoakaka a ka nupepa Maui News o lamari 18, he waipuilani @ ka ka i keia aku o ka pii ana ae mai ka moana ae a i ka lewa ma kehi he elua e ekolu mile paha ka mamao mawaho pono aku o Pauwela ma ka auwina la o ke Sabati o ka pule i hala, a ua lilo ia i mea nana nui ia e ko Maui Waena poe, he mau haneri ka nui, me ka hialaai nui, no ka mea o ka mua loa ia o ka ikeia ana aku o ia @ hao loa no kekahi mau makahiki leholehu i kaahope. Ma ka hoakaka a ka Maui News no ka hapaha horn kela ikeia ana aku, a oia no hoi kekahi waipuilani nui loa i ikeia maloko o ia moana, Ma ka, oleloia na hiki loa ke ikeia mai Waikapu mai he wahi mamao loa o aneane he umikumamalima mile a oi mai kahi aku o ka waipuilani i puoho ae ai. O ka waipuilani elike me ka wiliau pahiohio ua loaa ia mamua o ka hui ana o na makani paiolua elua i pa mai na kukulu like ole mai a hooku'i i kahi hookahi
Ua pii ae kela waipuilani me ka manoanoa loa i ka lewa a hui me kekahi ao eleele panopano e nee ana ka me ka malie loa, a ma ke koho aku a ka poe i ikemaka apeane ma kahi o ke kaukani kapuuai ke kiekie o kela waipuilani i ka lewa.
Maluna o ka ilikai kahi o ka waipui lani i hoomaka ae ai e wili na ikeia aku kake kupikipiki o loa o ke kai a pela hoi mahope iho o ka pau ana o kela waipulani. Mahope iho ka o ka pio ana ua hoomaka hou ae la ka wili ana aole nae i loaa aku ka hapalua o ke kiekie i ko ka waipuilani mua @ ouli kamahao loa keia i ike mau ole ia ma na kai o Hawaii.