Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 4, 23 Ianuali 1920 — LOAA PONO NA MEA PAAHANA APUKA DALA Paa Nae he Poe Pilipino na Lakou na Hana Apuhi i na Bila Dala i ka Hopuia [ARTICLE]

LOAA PONO NA MEA PAAHANA APUKA DALA

Paa Nae he Poe Pilipino na Lakou na Hana Apuhi i na Bila Dala i ka Hopuia

Maloko o ke Kuea Stur. uia k;i pule aku la i liala. i loaa aku ai i ka Makaikiu MeEhiWo, inalalo o ke alakai ana a keknhi Pilipino, he wahi pahu uuku o na meahana apiika i na dala pt f pa, inalalo o ku m;/fu o kekahi mau Pilipino, me ke kaa ana aku o kela meapnahana malalo o na makai; pela lioi nie kekahi mau Pilipino, i lmluiia ae no ka halewai, no ke kaknli ana apaii na hana noii a ka oihana makai, e pili ana no ke ano 0 ka lakou mau hana apuhi. Ma ka oleloia, ua nui maoli na hale? kuai liilii o na Pake aine na Kepani i hoopilikiaia aku, mamuli o kela mau liila dala aj>uhi i hanaia, me ke poho ana o na ona uo lakou kela mau halekuai, i kekahi heluna «laia mahuahua. O ke ano o ke apuhi ana a kela poe Pilipino i na bila <lala, o ia no ka(hoololi aoa ae i ka bila o hookahi dala, a 1 ka umi dala, a o ka bila elua dala hoi, i Ka iwakalua dala; aole nae i loihi loa ka hele lanakila ana o ka poe kolōhe ma ka lakou mau haua,.ua paa iho la i ka h^puia. He mahina ae nei i liala, ua kaa aku la kekahi Pilipino nona ka inoa o Santiago Panjon i ka hopuia, inalalo o kekumu hoopii, o m no kona hoololi ana i ka bila o hookahi dala, a i ka umi dala, he ha'na apuka hoi, i ku-e i 'ke kanawai.

0 ke kiunupale a k(Ha Pilipino i wai- 1 ho aku ai iinua. o ke kanaka o ke aupuni, aole oia i hana maoli ma ke ano i ka bila dala, aka na kekahi niea okoa I aku i liaawi niai i kola 1»iIa apuka iaia, I a ua uku aku hoi oia i 'ka waiwaiio o ka bi!a «lala, i ka mea nana i haawi mai iaia, a iloko o kona maopopo ole i ka j mea i hanaia, ua haawi aku la oia i kela bila hookahi üb, i ka ona nona kekahi halekuai. l'a hookuu hou ia aku kela- Pilipi.no, me ke kauohaia ana aku nae e lawe mai oia i ka huina o na «lala a ka ona o ka halekuai, o ka haawi ana mai iaia no , kela bilu apuka ; a o ka Poaono aku nei i hala, ka mnnawa hope nona i haawiia j aku ai, no ka liuli ana i kela mau «lala. j Mamua nae o kona hoea ana ae i ka halewai, ua hiki niai la kekahi ona o ka! halekuai, a hoike niai la i kona poino, 0 ia 110 ka uku ana i kekahi huina «lala,. niahnaliua, no kekahi bila apuka i loaa | aku iaia, o ka hana a nā maka|, i wahi j e"pau ai kona pilikia, a e loaa pono'ai hoi ka mea kolohe, o ia no ka haawi ana aku i ke kauoha iaia, e hoi no kona j halekuai, a hele hou mai, nia kekahi. maiiawa kupono. ® 1 ka hoea hem ana akii htre 6 ka Pl'li-! pino no ka halewai, ua paaia oia, a i ka ' manawa o ka ona o ka halekuai i hiki aku ai, elike me ke kauoha a na makai iaia, ua ike koke mai la no oia, o kela! no ka Pilipino hookahi naua i laweaku 1 ka bila «lala apuka imua ona. I ka ike ana o kela Pilipino, aole oia e pakele ana, no ka.mea ua pālua kona haua kolohe aua, a he elua hoi mau ona o na halekuai, i hooiaio mai, oia ponoi no ka mea nana i haawi aku i na bila (lala apuka i& laua, ua hoike okoa ae la ua Pilipino nei, he poe okoa uo ka poe na lakou i hana na bila dala apuka, a na lakou i haawi njai iaia, e; hele e wawahi o na halekuai, me ka hooweliweli okoa mai, ina aole oia e liele ana e hooko elike. me ke kauoha, alaila e hoopilikiaia ma'i ana oia e lakou. Ma ka po. o kela Poaono, ua alakai aku la kela Pilipino iku Makaik ; .u McDuffie, no kahi i noho ni o na Pilipiuo hana bila «lala apuka, he oiaio, i ka hoea ana aku o ke kanaka o ke aupuni, noloko o ka rumi i noho ai o kela poe Pilipino, ma ke Kuea Star, ua loaa po- I

110 aku la hc wahi paliu uuku' maloko olaila e waiho ana na nieapaahana, no ka Jioololi ana i na huahelu, ko ano o ka inika ame na hoololiloli ana npau, e kuhihewa. madli ia iho ai no he bila ;lala maikai. Maloko o keknhi ipukuha e waiho anu maloko o k-ela rumi i loaa aku ai i kn Majtaikiu MeDuffie he bila o hookniii dala, i hoololiia ae i ka umi dala, ua hanaia ma ke auo c hiki loa ai no ke ikeia iho he bila apuka ia. Aia pu malalo o ka malu o ka Maknikin McDuffie knkahi bila dala apnka, me he moa la, ho bila i hanaia ma'loko niai o kekahi hila dala i pn'iia kii, a he ike walo ia iho no na ano e hoohewahewa ole ia 01, lie. bila npuka, no ka mea aole he like iki o ka waihoohni me ko y ka bila i hanaia eke aupuni.

.»ia ita M3 okoju paaa puie k:i uauawa a ka 1 hoohana aua o kola poe T, ilipiuo i ka lakou hana kololie me ka holopono, tt mamuli wale no o kn paa ■ onn i "ka hopuia, e kaohiia mn.i ai la'khi, jivai ka hookau •pu ana aku i na ii';!-pilikia ana maluna o kekūhi poe e ae. | Wahi a kekahi Pilipino o ka hoakaka. aiin ne, oia ka mea nnna kekahi bila o umi ilaln, nie ka hele ia ana'e wawnhi i na bilh o hookohi ame elun daln 4 o kela mau bila i loāa mai ln, ua hoololiia ae la ka w&iwaiiO, e loaa ai i ka hila o j hooknhi (lala, na dala ho umi, a i ka I bila hoi o elua dnla, he iwakalua dala.