Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 3, 16 Ianuali 1920 — HOIKE O BILLY SUNDAY I KE KU-E I KE KULA KEPANI Hoakaka Oia i Kona Manao Apono Ole no ke A'oia o ka Olelo Kepani Maanei LOKAHI NA AMERIKA NO KA HOOPAUIA O KELA KULA O ka Hoomauia o ke A'oia Ana o ka Olelo Kepani Aole ia he Ano Amerika [ARTICLE]

HOIKE O BILLY SUNDAY I KE KU-E I KE KULA KEPANI

Hoakaka Oia i Kona Manao Apono Ole no ke A'oia o ka Olelo Kepani Maanei

LOKAHI NA AMERIKA NO KA HOOPAUIA O KELA KULA

O ka Hoomauia o ke A'oia Ana o ka Olelo Kepani Aole ia he Ano Amerika

Ma kekahi inanao i pa'iia maloko o kekahi nupepa Kepani i hoopukaia ma kela ame keia mahina maloko o keia kulanakauhale a i hoopukaia mai ma ka Poaono aku la e hoakaka ana ia i ko W. A. Sunday, he kanaka haieuanelio kaulana, ka mea nana kekahi haiolelo hoopihoihoi noonoo nialoko o Amer : ka *i puni i lilo ai oia i kanaka kaulana, i kona kakoo i ke aupuni komisina no Hawaii, no ke kumu no ka lilo o na makaainana Kepani i hanauia ma Hawaii nei i mea hooweliweli mai. Ua hoakaka pu mai oia i kona ahewa no ka hoomauia o na kula e a'oia ana ma ka olelo Kepaui ma Hawaii nei, a wahi ana, aohe makemake o Amerika i mau hapa Amcrika a i hapa Kepani. "I ka nana aku nie he niea la e lilo ana ka ninau o ka hoolilo aua i na Kepaui opio e ulu ae ana maloko o Hawaii j mau niakaainnna i ninau ko'iko'i, a o lilo ana ia i mea kupono no ka hooponopono aua uia o ka hoonele ana i na kanaka apau o Hawaii i ka pono kolio paloka, a e hoihoi oe i na mokupuni apaw lalalo o ka hoomalu ana a ka oihaua koa. Na Haina ? na Kepani i Hoohuoiia A oiai he makemake kakau na Amerika i na Kepani no ka hoohuikau ole i ko lakou koko nie na lahui e ae, eia nao e lilo mau ana ia i kumu keakea i ka hooiilo ana i na Kepani i mau makaainana Amerika, no ka meh e pono e loaa ia kakou i niau lahui e hoolike ana me ke koko Amerika ame na ano apau o ke ola ana me ko ke kanaka Amerika, oia ano nae he mea hiki ole ke hanaia e na Kepani, no ka mea ua kulike ole loa kakou me lakou nia na ano o ka aahu ana, ka nolio ana, ma ka olelo a ina ka kooniana aua, no ka niea o ko lakou Akua aole ia o ko kakou; nolaila o ka hoohalike aua he hana hiki ole ia ina no aole e kupaa loa ko ua Kepani hoole ma ka. hoomaka ana e hoohuikau i ko lakou koko me ko na lahui kanaka e ae. Ua loaa na manao hoohuoi i na Amerika aia uo he mau meahuna ka na Kepani iloko o lakou, aole i ikeia aku.

"Ua hoikeia mai ia makou he lehulehu na kula Kepani maloko o Hawaii, ka'hi o na hanauna hou e uhi mai la a e a'oia ai, no ka pipili loa o na noonoo o ko lakou mau makuakane ame na makuahine mamuli o ka lakou mau mea i upu aku ai ua kauohaia aku ka lakou mau keiki e hele mau i ua kula aupuni mai ka hora 2 ahiki i ka hora 4 a mai ia manawa aku ahiki i ka molehulehu ana, a oiai lakou maloko o ka halekula ua noi mau ia mai na keiki e ka lakou mau kuinukula Kepani e hoolilo i hana paa niau na lakou ke aloha anā me ka oiaio i ko lakou aina ponoi ame ko lakou lahui a e hoopaaia iloko o na noonoo o ua keiki i hanauia maloko o ka panalaau Amerika, malalo o ka hae e kau ana na hoku ame na kahakahana, a ma ia ano la e ikeia aku ai lakou ma ke ano he mau makaainana Amerika a ua loaa hoi ke kuleana ia lakou e koho paloka ai. Nokeaha na makua Kepani i kiai ai ■me ka manao ikaika e pale ae i ka hiki aaa i kekahi manao alakai Amerika ke komo aku iloko o ua noonoo o ka lakou mau keiki? Nokeaha i ae ole ia ai lakou e lilo i niau makaainana Amerika e hoomaluia ana malalo o na hoku ame na kahakahana a e hoolilo ia lakou i mau makaainana Amerika piha, ine ka hapa a hapa ole, hapa Amerika a hapa Nipona. Wahi a Sunday, ma ko Amerika manao o na ku-e ana a lapana i ka launa hoaloha ame ka hookipa oluolu ana he hana hookamaui ia, a ina no ka puka amaka e e hoike aa ana ia i kona hoowahawaha i na mea apau koe na Kcpani. Ke loaa pu nei ia makou ka manao o na Kepani wale no ka lahui i wehe hamamaia aku ko kakou mau ipuka no lakou he poe i hoohana i ko kakou launa atia ma ke ano hoaloha me ka hookipa ana no ko lakou mau pono iho, a iloko uo nae o ia mau mea i loaa aku ua noi hou mai no e haawi hou aku. T'a hoouna niai o lapana i kana mau haumana i ko kakou mau kula kiekie no ka hoohana wale ana aku no i ka ike ame ka naauao i loaa ia lakou ma ke ano he mau mea kaua weliweli ;io ka hookuku ana ame na koi ana aole no ka hoonui ka launa hoaloha ana. Ua oleloia ua nui na dala i loaa aku i na Kepani limahana maloko o Amerika a ma Hawaii, mawaho ae o na huina dala liilii i hooliloia aku e lakou no na mea liilii kupono e.ae, no ke eke laiki, kekahi mau wahi ia maloo, no na kimono, a pela aku, i hoounaia aku apau loa i lapana. He hoike maopopo keia no ka pili ana o ka manao aloha o na Kepani i ko lakou aina ponoi, eia nae e olelo ana lakou i ka liilii loa o na pomaikai

me ka hilinai ole ia Amei'ika kahi o be ♦lala i loaa aku ai ia lakou. O ka manao o Mr. Sunclay i hoike ae la maluna e pili ana ia lapana ame na Kepani oia ka manao o na miliona kanaka maloko o Amerika ana i halawai aku ai me lakou oiai oia e kaahele ana no ka hai ana aku i ka Euanelio a lesu Kristo mai kekahi kulanakauhale a i kekahi. "Elike me ka kela poe e ike aku nei aoīe o lakou manaoio iloko o na olelo hoohiki a ke aupuni Kepani e hoihoi hou ia ae ana ka Anemoku o Shantung ia Kina, ua hookahuaia keia manao mamuli o na mea i ikeia i ka wa i hala, a pela hoi ko lapana manao aine kaoa i liana aku ai ia Rusia, Korea ame Kina, wahi a Mr. Sun<4£y.it:hilinai na kanaka Amerik&" i tta'T*ake, no ka mea ua manaoio na Amenka he hoaloha ia no kakou, aka no na Kepani he kanalua lakou no ka mea ua manao lakou o ke ano o na Kepani oia no ka lawe pau loa na lakou me ka haawi ole mai i kalii mea, a na ka hopena o ka hana e hoapono ,oia hoi, ma kekahi olelo ana ae ua hana na Kepani maluna o ka loina 'o ka ik,aika oia ka pono, a ua hoololi ae kakou i kela a 'o ana ma ka olelo ana ae o ka pono oia ka ikaika, a e hoopakele kakou ia loina. "E hoomauia aku ana paha ka noho &loha ana o Amerika ame īapana, no kekahi manawa loihi elike tne ia i nei manawa, a i ole e kaua aku ana paha ma nei mua koke iho, aia ia i ka lapana noonoo an&," wahi a Mr. Sundj>v. "Aole o Amerika i lawe iki i kekahi keehina ma kekahi ano e hoalaia ae ai he kaua mawaena o na aupuni a elua. Aole makou e kuoe hele aku ana mawa«na o na lahui me kekahi haawe maluna o ko makou poohiwi no ka nana ana aku no ka hakaka, aka ina no ke ala i'o mai o ka hakaka, he malama mau makou ia makou iho, a ua haawi aku i na waiwai i uku mua ia ka ukukaa."