Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 2, 9 Ianuali 1920 — He Moolelo no ka MAKAIKIU MAKENEKI a i ole KA OHUA MAI KA PA KAPILIMOKU MAI O SEKOTIA. [ARTICLE]

He Moolelo no ka MAKAIKIU MAKENEKI a i ole KA OHUA MAI KA PA KAPILIMOKU MAI O SEKOTIA.

I k.a naua aku a ka lunanana hc helehelena maikai no kona ine h* mea la aohe mea hana i hoano-e mai i kona rioonoo, eia nae,:|ie ano kukule kona me ka hulili nae 0 kona mau maka, a he helehelena maku-e ke nana.aku ma kona lae. / , • , 4 "Heaha kela kiijceleawe a'u i ike aku nei mā kela abao mai o ke alanui?" i ninau aku ai ka lunanana ftie kopa ;nau li'ma ilōko o kona inau pakeke, awe kona lae e pili aku ana i ka mākā aniani o ka puka aniani. "O ke kii hoi ia p Lui XIV," wahi a ka Baia pane. "Ua kuekaa waīe iho nei paiia oe ia, loko nei, ea? Huki āe i kou mau lima mailoko ae q kou mau pakeke a e hookaawale inai kela puka aniani mai. Aohe maikai i ka nana aku me kou mau lima ileiko o fca pākeke, aohe hoi he i-nu oioko nei." ? "Ua powaia oe e Beni." # "Ke haalele au i ka pahuhao nei me ka Laka ole ia," i pane mai ai o. Binamu, me ke ku ana ae a hele aku la e hoao i ka Uika oka pahuhao. "O ua paa no hoi ha!" wahi hou ana me ka maha o ka noonoo. . "He nui na waiwai makamae o kela pahuhao i keia manawa, o na ano like ole, pela ko'u koho aku, oia anei ka mea oiaio?" i ninaiuaku ai ka lunanana me ke ano hōohuoi. . "Ua pololei kau i koho mai la, he mau mea a na makaikiu 0 Enelani e makaleho ai e lilo aku ia lakou, aole nae e.loaa aku ana ia lakou," wahi ana. Nana iho la oia me.ke kaholo maluna o ke pakaukau kakau ana me ka huki ana mai i na ume ma ka ao.ao akau o ke pakaukau laia i noīio iho ai iUlo. "Aohe a'u bila dala i wāiho iho nei maluna o keia pakaukau aohe no he māu palapala e aie," \yahi hou a,na. Kc ku 'mai la no ka lunanana ma kahi o ka puka aniani me ka mau no o kana nana ana iwaho. O ka ume malālo loa o ke pakaūkau a Binanut ua lakaia oia mau no ka paa iaia i huki mai ai, alaila huki mai la oia 1 ka ume ma)una ,loa o ke pakaukau ma ka aoao a iaia i nanā iho a* i na mea apau oloko a ike iho lā oia ttia.u no kaha mau mea liilii apau, elike no me ia ana o ka waiho ana iho, pani hou aku la oia i ka ume, a ina pahā no kona na'na iho ialoko o kana wahi pahu huina-ha uuku, kalii ana o ka waiho ana i ka pohaku dāimana ana aole e nele aha kona hoohuoi ua āihiieia e Baidā. "Heaha la ia mea.au i kamailio mai nei i keia 'manawa mai la?" i ninau aku ai ua o Binamu i ka lunanana biai 110 oia e hoomau ana i ka nana iwāho ma ka puka aniani. "I keia mauāwa iho nei?" Wahi a Bāidā-' v< Ae.hoi; māmua o ko kaua hoomāha ana iho nei." v, Ke hoomanao ole nei au la!" "He kanaka hupo pupule hoi kela o ka helē ana mai nei t hoohāūnaele i Wa kaua kamailio. He kanaka walaau ma'oli kela i ike ole i'ka rula keōnimāna. O kekahi iā o na kanaka i iawe i ka inisua mai u makou āku, a h'e māu kānaka hou aku 110 kekahi i like ke ano me ko kela.kanakā, ,a ina he heluna nui o na kanakā elike me kela, 0 poino ana fra hui. E Baida, e oluolu e lalau māi i kikā, ke makeinake nāe oe." ""O, me ka mahalo, āole." "1 wale iho la no paha oe iloko iho ou, he keu aku hoi hā kā keia a kt kānakā h'upo hele aiia inai nei e ike ia|Binamu me ka hele ole mai ine ke kiipono a kipa mai i kfeia keena ma keia auwina la?" . "Aohe.'o'u ma'nao pela; o ka'u i noonoo iho nei he kanaka kela i makemake e paii koke kanallana a hele aku no kekahi ,wahi okoa no kekahi hana okoā, pela oia i makemāke ai e han.āia kana hanā me ka awiwi loa," i pane aku ai kā lunānana. "He keu aku kela a kahi kanakā hupo o ka hele āna māi me ka puahi nui me ka pekupeku .pu mai mawāho o ka puka, o kana hana ,iho la ka. hoi ka .mea nui. e nanaia aku ai, āohe ona manao mai he hana no hoi ka kekahi mea okoa maloko nei. Ile wahi kanaka pupule maoli kela, rib ka.mea ua koi mai nei oia i kana māu dala e hoihoi hoū iā ākū no konā inakemake ē hopmoeiā ākū kana mau daia ma na hana. ho6pukāpuka ma na aina e. Aole anei ia la he pupule no kela wahi kanāka i kou inanao?".

"Ae, hupo io no," wahi a Baida, "ika nae, maiia paha «a ikre .no kela i kā pono ole o kana mau dala he. hookomoia mai i ka hui inisiVci a oukou maanei.' "E nana iho oe maluna o ka makou mau palapala hoolaha. lle mea ia e loaa ai ia oe ka ike no ka laulaha loa o kā makoii lawelawe oihana aua ame ka palahalaha o kahi o ka hana i laha aku ai," i pane mai āi kg. lunanana me.ka mau no nae o ka pili o kona ]ae i ke aniani o ka puka aniani me he mea la ua ko-luia a paa loa malaila. ■ . "Ala ka'u mea e nana aku nei ia oe, e Mr. Baida, me.lie mea l.a ka hoi he mea ano nui loa kekahi malaila. au e nana la, aleahi kou pipili loa malaila. Heaha ia mea au e nāna la iwaho?". i nlnau mai ai o Binamu. "Aohe. E nana wale ae ana no hoi aū ia waho." Ia nianawa huli mai U ke alo o ka lunanāna iloko a nana mai la i ua o Binamu, me ke kani ana iho nae oke uhu. "Aohe mea ai?o nui owaho o ko oukou māu alanui e waiwai āi ka rcaha ana aku, e ka Monisua Binamu, koe .wale no na kanaka e maaloalo mai la rnaluna o ke alanui." "O na ano kanaka elike me oe ka makemake i na mea anq hou oia 110 paha ia poe la e inaaloalo mai lā au e ike aku la." "Pela paha hoi. Oia nae hoi ka'u o ka noōnoo ana iho la 110 ka lakou hana o ka puukiuki ana mai la mawaho o kela hale. E noonoo ana au no— —" Ma ka mea oiaio e noonoo ana ka Lunanana Baidā no ka hana a kekahi kanaka ana o ka ike ana o kekahi hale ma ha'i o ke alanui, a ma kanā koho iho me he mea la oiā no ke kanaka i komo mai ai iloko o ka ttaie mamua iho a i oili aku ai o Binamu iwaho e htii me ia, he I-anaka kuoanaha ana o ka noonoo ana iho, oiai he kanaka hoi oia i lawe i ka inisuā, eiai nae, aohe oia i mao'nopo i kahi e hemo āi o kā f)uka ame kahi o ka bele e hiki ai ke hookani mai. Oiai oia e noōnoo āna no kela kānaka ana o ka.ike anā aku, ala mai !a iloko o kana hoomanao ana ka heieheilena o ke kanaka, ā me he mea la e kakali ana, oia no kekahi kanāka.okoa aku, oiai no na manawa lehulehu kona pōkāa hele ana māwāho o ka hale mā ke kihi. ma kekaihi mānawa e ike ia aku a'ha oia iViā kēiā aoao q ka Wle,.a i kekāhi manawa. nalowale aku lā ma kekahi aoāo. O ka helehelena o.ke kanāka āna o ka ike ana akū Ua .kamaaina muā eiiā iaia, pēlā ka pāā o konā hianāō, a oiai oia e nalu a'nā ūa ālā koke ā'e la np iloko o ka'ha Tio6manab nria. āolie.kēlā I).fe kanākā e *ky, 'alei 6 Walna no, a i ole, o Gerenā, a me he Vnea iā e k'ākali .ana oia no kekahi mēā okoa aku oia kona fcūViiu o ka pokaākaa mau aiia ma kelā wāhi.

"Healia lā tt&sftoo la, o» nooHoo aiia anei oe i ka like.ole o na mea aū e ikē āku tiCi ilia ralffni j\ci me ko i;adanA? Hoi mj(i maAnei —aule .anei oia leau inau moa e noonoo la?" ; "Ae> e Beni, oia k:i T u mān oka noonoo ana iho li/' oiai nae he .okoa loa.;ka Baida mau mei o ka f noonoo ana. "Pehea, iia hoohoki anei oe i kou manao?'-' "Ae, ua hooholo āii."' . "A i like ka oiaio o kau mau olelo me ka kekahi kanākhL ol<oā.aku—?ole anei?—he kanaka piha Ihmjhuoi maoli no oe!" t "Poiolei iā mea au i ōl'elo'n'iai la—ua like ka oiaio o kau ihau olelo m6 kā kekahi kanaka okoa aku.'' '/lna hoi ha pela. mai oe i ka lieni nei, Rfeni Raia. Hekeonimanakahiko oia.i hoohanonano.ia, ua hookAa aku oia i na auhau apau 'a kā mōiwahine ame na auhau e ae «tpau maloko o Knelilni. . Iloko o ia mau ano maikai n'u a pau t eia nae. aole lakpu i hookuu mai ia'u e hele me ka maluhia, iw 'nana mau. niai ka. oihana makai o Enelani ia'u ma ke ano he kanaka hana kanaima i na inanawa anau. a me he mea ia ahiki no paha i nei manawa, pela ka'u ike aku, "a ke hoomāka mai nei lākou e hana i kekahi jnea e hoopoino mai ai ia'u. "Ua hahai mai lakou iaiā ahiki i kona koi okoaia ana mai e o'peope ae i kona mau wahi ukana a e hele. (.). aloha no 0 Baia, ke kanaka i imihala wale ia! Oka lakou hana hope loa oia ka huli ana mai ia $aia a kij>aku mai la iaia mailoku mai o ka aina—ua kipaku maoli ia mai oia mailuna mai o kona onehanau, a i nei. manawa he kanaka kuewa oia maluna o ka lepo o Palaiii." "O, mai uwe iho oe, e Baia," i pane aku ai ka lunanaua. "O, aole o'u makemake e uwe iho, e \lr. Baida. aka, i lioakaka aku la au ia oe i ka mea i hanaia mai maluna <>'u e kela poe ma Enēlani, he mau hana maikai ka'u i hana aku ai, eia nae, o ka mea i hanaia mai maluna o'u he hana hoohaahaa loa. "L'a hoopāu oia i kona mau la o ke ola ana me ka hanoHano me ka hilināi nui ia e na kanaka o ka aina malihiwi, me ka nui o na pomaikai j loaa iaia me ka maluhia pu, a e hoomau aku ana oia ia a i ka hope loa o kona mau la. 1 lookāhi Binamu i ala ae a pani ma kona wahi—" "Oia o De liinamu, o B6ni, oia anei?" "Owai kekahi kānaka i like me ia elike me mau l;ua pi i like kekahi me kekahi, aole hookahi. Kia nae aole i like ka oluolu ame ke aloha me nā he nui nana ponoi, n me na dala nui hou aku mahope o kona kua, a me na waiw.ai e ae he nui e paaia ana ma kona mau lima. e lilo ana i hana hoopoino aku i kekāhi ka hoao ana mai e honpnino iaia. "A ke puana hon ae nei au o ke kanaka e lioao mai ana. a i ole, noonoo iho pahā he hiki iaia ke hoopoino mai iaia he pupule oia. A 'e oleio hou ae au i keui o na kanaka e hanii niai ana mahope o kona mau meheu e halawai ana me lakou na ulia poino lehulehu. K halawai ana ia poe nie na poino, a me he mea la i ka nana aku e haule iho ana lakou ilah) o ke alanuipii a haki na ā-i!" '.'Ea, he mau olelo hoomaka'uka'u maoli ka hoi kena au, e Beni." "A.ole; he mau olelo oiaio .keia," w»ahi a Beni. "Ma ke ano anei he mau olelo a'o. Ea, he mau olelo a'o ku maoli keiia i. kē kupoiio ole, he mau olelo aV>. Ea, he mau olēlo a'o ku maoli kena i ke kupono ole, "he mau olelo a'o hoo>veliweli maoli," i pane aku ai ka lunanana me ke kuoo. "Akahi au a ae aku e kamau wahi oolopu waina kaua, ua pau ae la no ka'u hana o ka hele ana mai nei, a ke makemake nei au e hoi hou aku i ka hokele i nei manawa," i pane aku ai kā luiianana. 1 ka p.iha ana o ko laua mau kiaha ku like ~ae la laua ilUnai ā niahope o kā haawi ana i na aloha ame na kalokalo āna jno ko laiia māu ola, oili aku la ka lunanana a. kaha la hele no ka hokele ana e noho ana.

I I ka lunanana e makaukau ana e huli mai e hoi anehe | mai la o Hinamu e nie he hiea la no ke kuhikuhi ana māi i ka lunanana i ka wehe ana i ka'Huka, a oia ko Baida | manaWā i pane aku ,ai, mamuli o kWfta ike e ana aku ia ona i ka i ana -aku: I "Mai hooluhi wale m'ai oe ia oe iho, ua maopopo ia'u ko'u J wahi e oilī <aku ai iwaho," alaila kau ae la oia i kona papale ■ t a huli iuai la hele no kahi oka puka. "Ke haalehe nei au ia j oe i loasi i manawa nou e kuka ai me kou mau hoa e hoea ■ mai anā." "Ae, he hora hoolkahi ko'u e noho iho ai e hana <maanei, M j i pane mai ai o Binamu. He riiinuke ma ia hope iho u* puka loa mai la ka lunā'nana iwaho, a ma ia wahi ana o ka hele aha mai jne n,a kaina wawae koikoi oia o ka hele ana \ mai, a no ke kauniaha o kana hehi ana ua wawalo ae la : ka hallilu maloko o na paia o kela hale e manao mai ai no kekahi mea e lohe mai ana ua kaāwale lpa aku oia, aole nae. j Ma kahi o kona iho aku ilalo m.a ke alanuipii, ua pii aku . ia oia nia ke alanulpii le hoea aku ai i ka papahele maluna, a iaia i kau aku ai ma ka papahele, ku iki iho 1a oia e kāli no kekahi minuke, no.ka. hoolohelohe ana aku he poe pdha koloko o na rumi inalupa a aole paha. MOKUNA XV. Ku iho la oia ina ke poo o ke alanuipii i hiki ai iaia ke ike mai i ha mea apau e hanaia ana malalo iho, ina he poe kekahi e hele mai ana, a i hiki ai hoi iaia ke ike mai i na | papahele elua malalo aku ona. I He mau kanaka kakaikahi kana oka ike ana mai ika pii ana mai ame ka jho aku ilalo ma ke alanuipii. Ma kela a I ma keia aoao o ka holo nui ana e ike aku ana he mau rumi I hana, a no kekahi manawa ke kiei ana mai <> ke poo o ke-,-kahi kupakako me ke kikalika e kau ana ma kona waha, a i nana mai la .iaia nia ke ano ana e ike aku ana ine he mea I la e ninau mai ana iaia no kana hana o ka hoea ana aku. Ma keia manawa a ka lunanana e ku ana e au ana kona \ mau maka ma o a maanei no ke ake no e ike aku i kekahi mea malihiiii i kona mau maka, a oiai oia e ku ana, kunou mai !a ke kūpakako ana o ka ike ana aku i ke kiei mai iaia i ka noho, me he mea la.e olelo mai ānaiaia," e i aku ka noho ma o e noho iho.ai ilalo." Haawi aku la <iria i kona aloha ma ke salute ana aku, alaila huli aku la ke. kan.aka opio iloko o ka rumi a kamaiiio aku la i kona mau lioa, me he mea la i ka Bai<la hoomaoj popo ak ue olelo aku.ana oia i ko īakou poe he kanaka mai lihini eia mai mawaho kahi i ku ai. I A hala kekahi manawa ua ukuia mai ko Raida ku ana , malaila mē ka hoomanawanui. Aole i liuliu loa ia ku anu iho ana o kona ike aku la no ia ia ftinamu i ka oili anrf maij loko māi o kona rtimi, <n iho aku la ilalo ma ke alanuipii a 'oili loa aku la iwaho oke alanui. Aohe mea nana mai i ka LunĀnāna Baida ia -m^nawa. la manawa o kona huki ae la no ia i kekahi leia-i kilika nui mailoko o kp'na pakeke maloko o kona kuka, ame ia ; me.a i hoololi ae ai oia i kona mau ano apau mamua iho, _a ke nana aku iaia ia manawa me he kanaka e loa la oia. j Hauhoa ae la oia 5 kona helehelena me ke kaei kilika ana j o ka wēhe āna ae. a pu ae la i na hiuhiu o ke kaei a paa ma|lunā o kona poo me he mea la he pu lauoho. I I'ka pau ana o keia hookomo ae la oia i kona hainaka maloko ae o ke kaei mi kekahi āqAo o kona papalina, a huki iho la 1 kona 'Mo hie ka hooluhe ihp i na kihikihi o ka papal.e. alai'a kukulu ae !a i ke kala o kona kuka hoopu.mehana loihi iluna , \ J (Aol'e i pau.) . • \