Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 2, 9 January 1920 — Page 1

NUPEPA KUOKOA

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII

 

KO OLE KA MANAO E LAWE I KE OLA ME KA LAAMAKE

 

Inu he Pukiki i ka Laaumake a Hoao e Hou laia Ilo me ka Lahi ma Kona Home

 

HE PAHU PONOKARAPA KE KUMU O KA PILIKIA

 

Hoea Koke Nae Oia no ka Halewai a Paumaia ka Laaumake Mailoko Aku o Kona Opu

 

            Ma hope iho o ka hoopaapaa ana me kana wahine i hono ae ai he Pukiki o John Alexander ka inoa he limahana no ka Hui Kaauwila, e lawe i kona ola iho ma ka po o ke Sabati aku la i hala, pua ke Alanui Beritania, e kokoke la i ke alanui Alapai, ma ka inu ana i ka laaumake, eia nae ua hoopakeleia kono ola, ma o ka paumaia ana o ka laaumke mailoko aku o ka pou e Kauka Ayer, o ka halemai o na ulia poino, a mailaila aku o hoihoi loa ia ae ai noloko o ka Halemai Moiwahine.

            Ma ka manawa i laweia aku ai kelu Pukiki no ka halemai o na ulia poino, aole i maopopo i ke Kauka Ayer ke kumu oiaio loa o ka pilikia no ka mea, aole he hiki pono i kela Pukiki ke kamailio, a ke hoakaka ae i kana mea i hana ai, nolaila he elua noonoo iloko o ka poe o ka halemai, ua inu paha kela Pukiki i ka laaumake, a i ole, ua inu paha i kekahi rania i hookomoia me ka laaumake.

            I ka manawa nae i hoea aku ai o ka Makai Kalani mai ka hale aku o kela Pukiki, ua lawe pu aku oia i ka omole pahi uuku, a nana i hoakaka pono aku i ke kumu o ka pilikia, ia manawa i hoomaka koke ia ai ka pauma ana i ka opu me ka hoohainuia ana o kekahi laau no ka hooluolu ana aku i ka eha oloko o ka opu, a hoihoi loa ia ka mea poino noloko o ka Halemai Moiwahine no kaon lapaauia mai.

            Ma ka hoakaka a ka makai, mahope iho o ka inu ana ae o kela Pukiki i ka laaumake a no ka hoea koke ole mai paha o ka make maluna on a, nolaila ua hoao oia o hou iaia iho me ka pahi, aka ua aumeume nae kana kaikamahine me ka makuakane, a@iki i ka lilo ana o ka pahi i ke kaikamahine. O ke kumu o ke @la ana ae o ke pilikia, i kulike ai me ka hoakaka a ka makai, mamuli mai no ia o kekahi pahuolelo a kela Pukiki o ke kuai ana a haawi makana akuna kekahi wahine okoa, i ka manawa i kaawale aku ai kana wahine mare no kekahi wahi okoa.

            Ma kela po Sabati, ua hoea ae kela wahine okoa aku no ka home o John Alexander, aia no hoi ka wahine mare a lea Pukiki, maloko o ka hale, a mamuli o kela pahuolelo, ua noke laua i ka hoopaapaa, ahiki i ka huli hoi ana aku o John Alexander, no kona ike ana i kela pilikia, ua laua okoa aku la oia i ka omole o ka laaumake a inu no la; no kela hana naaupo, i hoike okoa ae ai ka wahine mare i ka lohe i ka halewai, a hoounaia mai la ke kaa makai no ka lawe ana i kana kane i ka halemai o na ulia poino.

            Maka manawa e paumaia ana ke laaumake mailoko aku o ka pou, i hemo ai ka niho kui o kela Pukiki, me kona hoihoiia ana aku no ka Halemai Moiwahine me ke koe no o kona niho i ka halewai malalo o ka malu o ka oihana makai, nolaila aia a hookuunia mai oia mailoko mai o ka malemai, ia wa e loaa hou aku ai iaia kono niho kui.

 

HOOKU'I HE ELUA KAA OTOMOBILE

 

            Me ke kihi o na alanui Hokele me Puowaiua mahope koke iho o ka hora umi-kumamalua o ka Poakahi nei, i hooku'i ae ai he elua mau kaa otomobile i kahi hookahi, a o ka hopena i ikeia, o ia no ka loaa ana o ka eha ia Mr. Max Selinsky, ke kauka Rukini hookaui vaiolina kaulana, a no ia uulia i loaa iaia i hoopaneeia ai ka ahamele, i hoolalaia, maloko o ka Hale Misiona, nia ka po o ka Poalua iho nei

            E hookele ana kela haole i kona kaa otomobile ma ke alanui Puowaina, a i ka hoea ana i ke kihi o ke alanui Ilokele, o ka manawa ia i oili mai ai ke kaa otomobile, e hookeleia ana e Mrs. Reynold McGrew, o ka hooku'i ae la no ia o na kaa a elua i kahi hookahi, me ke kiolaia ana o Mr. Selinsky, mai kona wahi aku e noho ana, a hooku'i aku la i ka huila hoopololei i ka holo ana o kono kaa a loaa ka eha iaia.

            Ua hoihoi awiwiia aku oia no ka home o Kuka F. D. Kilbourne, a malaila i nanaia ai kono pilikia,  me ka ikeia ana aole no i kukonukonu loa, aka e hala ana nae iaia kekahi manawa e noho malie ai i ka hale, mamua o ka hiki ana iaia ke hele i kahi loihi, a malama aku hoi i ka ahamele o ka hoolalaia ana.

            Ma ka olelo a ka poe i ikemaka i kelaa hooku'i ana o na kaa a elua, ua hookani mai o Mrs. McGrew i ka o-le hoailoana, o kona kaa, i ka wa e hookokoke mai ana i ke alanui Puowaina, oiai oia e holo mai ana ma ke alanui Hokele me he mea la , aole i lohe aku o Mr. Selinsky i kela o-le pela i hoomau aku ae i ka hooholo ana i hono kaa imua, ahiki i ka hooku'iia ana mai e ka otomobile o Mrs. McGrew.

            Ma ka aoao no kela haole kana @aiolina kahi i waiho ai, me ka loaa ole o kekahi pilikia.

           

LELE ELUA MAU KAIKAMAHINE MA KA MOKULELE

 

No ka Pololei o ka Laua Mau Haina i ka Ninau i Laweia ai Laua Iluna o ka Lewa

 

PIHA KELA MAU OPIO ME KA HAUOLI NO KELA MAKANA

 

Laweia Laua Maluna o ka Mokulele me ka Nui o na Hana Hoopihoihoi i. ka Noonoo

 

            Mamuli o a lilo ana o na makana ia laua, no ka pololei o ka laua mau haina i waiho ae ai no kekahi hoolaha i hookomoia ae e ka hui kaa otomobile o von Hamm-Young maloko o ka nupepe Advertiser iloko aku nei o ka pule i hala, i haawiia ae ai he manawa no Miss Lydia Branco ame Miss Hoke, e kau ai maluna o ka mokulele, a ma ka Poalua nei i hookikakaha ae ai ua mau wahine opio nei maluna o ka mokulele e hookeleia ana e Charles J. Fern, iluna o ka lewa, na kaikamahine mua loa hoi i hoikeikeia ae ai na ano like ola o ka lele ana o ka moku i ka lewa.

            Mahope iho o ka laua laweia ana iluna o ka lewa no kekahi manawa, e pili ana iluna a e iho ana ilalo, ke ano o ka lele ana a ka mokulele, ua hoakaka ae o Mr. Charles J. Fern, o kela kekahi o na kaikamahine opio koa a maka'u ole, a ma ka aoao hoi o na kaikamahine opio, ua hoike ae laua i ko laua piha maoli i ka hauoli, ma kela huaka'i lele iluna o ka lewa.

            Maiwaena mai o na haina he hookahi hane@i me kanalima, o ka hookomoia ana ae no ka pane ana i kekahi hoolaha, i oili ae maloko o ka Advertiser, he elua wale no mau haina i ikeia ka pololei, no kela kumu mau haina pololei, o laua ka i laweia iluna o ka lewa maluna o ka mokulele.

            Ma ke kakahiaka o ka Poalua nei ka hoea ana ae o kela mau kaikamahine maloko o ke keena o ka lunanui o ka hui kaa otomobile o von Hanm-Young, a i ka wa i ninauia mai ai laua, no ka laua makana i makemake ai e haawiia aku, o ka wa i nenauia mai ai laua, no ka laua makana i makemake ai e haawiia aku, o Miss Braneo ka mea mua i hoike aku i kona manao, na makemake oia e kau maluna o ka mokulele, pela iho la i laweia ai laua maluna o ka mokulele, he pomaikai hoi'i loaa ole i ka hapanui o na wahine opio o Honolulu nei. O Miss Braneo ka mea mua loa o ka laweia ana maluna o ka mokulele, me ka hele o Kapiolauni Paka a piha i ka poe makaikai ma kela Poalua, a i ka hoi hou ana mai o ka mokulele nolalo o ka paka ia wa i kau aku ai o Miss Hoke, me ka lele ana o ka mokulele iluna loa ma kahi o ka elima kaukani kapuai.

 

HUKIIA KA MOKUILI A HEMO MA KE AWA AE NEI.

            Mahope iho o ka ili ana me ka hemo ole no na la elua iluna o'kahi papa'u o ka uuku ae nei o ke awa, ma ka aoao ma Waikiki, i hukiia ae ai ka mokuahi Cuzeo a hemo ma ka hapalua o ka hora ewalu o ka po o ka Poalima nei e ke kao eliawa California ame na moku kolo o na Hoahanau Young, i ka wa i pii mai ai ke kai, mme ke ku maile mai o ka mokukaua Chicago, me ka makaukau e haawi mai i na kokua ana, no ka hoopakele ana ae i kela mokuahi mai ka poino mai.

            Ua nui no hooikaika ana e huki i kela mokuahi a hemo mamuaaku, eia na@, aole he holopono iki, ahiki i ka hu'e akoa ia ana o kekahi ukana iwaho, no ka hoomama ana ae i ka hokuahi, ma  ia hana ana mae, a hui pu iho me ke kokua ana mai a ke kai piha, i ka hoolana ana ae i ka moku iluna ua hemo mai la kela mokuahi me ka pilikia ole.

            Ua manaoia, ina nei no ka hemo ole o kela mokuahi, i ka wa a na mokukolo ame ke kao eliawa e hooikaika ana e huki, in a ua komo okoa mai ka mokukaua e haawi i kana mau kokua ana, no ka mea ua makaukau loa kela mokukaua me kekahi kaule kila, o eono iniha ka manoanoa, no ka hoopaa ana mai i ka mokuahi poino, o ka mea wale no i hoopaa ole ia mai ai o kela kaule, mamuli no ia o ka hemo e ana o ka moku i ka hukiia.

            Ma ka hora eha o ka wanano o ka la 31 o Dekemaba aku nei i ili ae ai kela mokuahi ma ka nuku o ke awa, me ka hiki ole i kona heleuma ka paa iho i ka moku i kahi hookahi.

            Ma ka nanaia ana, in a palia ua poino kekahi wahi o kela moku malalo ae o ka iwikaele, ua ikeia he o ia mau no ka maikai, o ke pena keia, aole i pau a me he mea la, ma na mea i kohoia aku, ua ili no kela moku iluna o ke one, a mamuli o ka paila ana mai o ke one ma kela ame keia aoao, pela iho la i paa loa ai ka mokuahi i kahi hookahi.

            Ma ka moolelo e pili ana i kela mokuahi, ua halawai mau oia me na ulia poino,  no ka mea o keia iho la ka elua o kona manawa i ili ana, ua haalele okoa kona mau on a i kela moku a kuai hoolilo aku i ka on a okoa, na ia on a i hooikaika ahiki i ka hemo ana, a hoolilo hou aku i ka on a o kela mokuahi i keia manawa.

            O kahi @ae i laki ai, ma keia ili ana ma ka nuku ae nei o ke awa, o ia no ka nui ole o na poino i loaa, a ua pomaikai.

            HALAWAI ELUA ME KA MAKE MA WAIKIKI AE NEI

Haki ka a-i o ia Mau Haole Mamuli o ka Luupoo Ana ma Kahi Papa'u o ke Kai

 

LIKE KE ANO O KA POINO I LOAA I KELA MAU HAOLE

 

He Hookahi Wale no la ke Kaawale o ka Make Ana o Kekahi Mai ko Kekahi aku

 

            Ma waho ae nei o Waikiki i halawai ai ia mau haole elua me ka make ulia, he hookahi wale no la ke kaawale o kekahi mai kekahi aku, mamuli o ka haki a@a o ko laua mau a@, ma o ka inupa@ ana iloko o ke kai @ hooku'i ke p@@ ilalo o ke one i hele a pu@kiki.

            O ka haole mua loa i halawai me kona hopena, oia o William M. Graham, ma ka auwina la o ka Poaono nei, a ma ka auwina la hoi o ka Poakahi mai, i halawai ai o George D. Lucas, he kahoe nolua o ka mokuka@@ Chicago, e ku nei malalo o Puuloa, me ka make aia ia wahi hookahi no.

            Ma ka auwina la o ka Poaono, na hele aku la o Mr. Graham i ka anaukai, a mahope o ka hoohala ana i kekahi manawa ma ka au ana, ua hoea ak@ la oia no kahi i hanaia, no ka poe luap@o, mamua pono aku o ka hale o ka Hui Outrigger, ia manawa i hoomaka aku ai oia e lele ma ka luaa ana o ke poo mamua iloko o ke kai.

            Ua hala paha na minuke he umi o ka waiho ana o ke kino o kela haole iloko o ke kai, mamua o ka lana ana ae iluna, a na kekahi haole okoa aku e auau ana malaila, i ike mai i ka laua o kon kino, a i ka hele ana mai, ua haalele mai ke ola i kona kino, a oia ka mea nana i hoihoi aku ahiki i ka hoea ana iuka o ka nina maloo.

            Ma ka nanaia ana o kona kino e kekahi o na kauka o ka oih@na koa, oia i e waiho ana malaila, i hoike ae ai oia i kona manao, ua make kela haole mamuli o ka haki ana o kona a-i, ua hooiaioia mai hoi kana ike i ka manawa i kaha maoli ia ai kona kino mahope mai e Kauka Ayer, o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei, maloko o kahi waiho o na kino make ma ka hale o ka papa ola.

            MA ka auwina la hoi o ka Poakahi mai, ua hele aku la he ekolu mau haole oluna o ka mokukaua Chicagonowaho o Waikiki e nuaukai ai, a mahope o ko lakou auau ana no kekahi manawa, na pii aku la o George D. Lucas noluna o kela wahi hookahi no a ka haole o ka Poaono aku, o ka luu ana mai iloko o ke kai, a hoomaka mai la e l@u, me kona poo mamua; o ka mea nau i ikeia, i ka wa i lana ae ai kona kino ilua o ka ilikai, ua make loa oia, me he mea la he mau sekona helu wale no, mahope iho o kela hooku'i ana aku o kona poo ilalo o ke one, ma kahi papa'u o ke kai.

            Ua ha'oha'o kona mau hoa i ke ano e o ke kino, i ka wa i lana ae ai iluna o ka ilikai, nolaila au mai la laua ahiki i ka loaa ana, ua make, a hoi hoi loa aku la nouka o ka aina.

            Ma ka nanaia ana, o kona kumu o ka make ana, i loaa aku ai na hoomaopopo ana, ua haki kona a-i, elike no me ke ano i make ai o ka haole o ka Poaono aku, nolaila ua lawe loa ia mai, kona kino make, no kahi waiho o na kino kupapa'u o ka papa ola, a mailaila i waihoia aku ai malalo o ka malu o ka oihana kaua, no ka hana ana mai i na mea apau e pili ana i kela kino make.

HOOKU'I ME KA OTOMOBILE A MAKE LOA

            Ma ka hora ekolu a oi o ka auwina la o ka Poalima aku nei i hala, i hooku'i ae ai he kaa otomobile, me kekahi Pilipino, mauka ae nei o Kapalama, a maloko o ka Halema'i Moiwahine, i make loa aku ai kela Pilipino, ma ka hora eono o ke kakahiaka o ka Poaono ae.

            I kuliko ai me ka moolelo e pili ana i kela ulia, e holo mai ana o L. D. Weinand mualuna o kona kaa otomobile ma ke alanui Moi no ke kaona nei, iloko o kona nanea i ka holo, ike mai la oia i ka hele ana ae o kekahi Pilipino mai kekahi aoao mai o ke alanui, no kekahi aoao, a i wahi e hooku'i ole aku ai kona kaa i kela Pilipino ua hoohuli ae la i ke kaa no ke alanui Beritania.

Ma kana olelo, ua kokoke no ka kela Pilipino e kau aku ma kekahi aoao o ke alanui, alaila hoi hou mai la ihope, ma ia hana ana pela i hooku'i mai ai i ke kaa otomobile.

            Ua hina kela Pilipino ilalo, aka ua hookauia ae @ae oia maluna o ke kaa a hoihoiia mai me ka awiwi no ka halema'i Hoiwahine, a oiai ua kukon@ko@@ loa ka poino i kau aku maluna on a, ua make kela Pilipino, ua ikeia ua paha kona poo.

            Ma ka olelo a na hoike i ikemaka i kela ulia, aole i hewa ka mea nona ke kaa otomobile, no ka mea ua hoao oia ma na ano apau i wahi e loaa ole ai kekahi ulia, eia nae; ua imi mai no ka Pilipino i wahi nona e poino ai.

hoi kona on a, ma o ka hemo ana o ka mokuahi me ka maalahi loa, me ka uuk@ hoi o na hoolilo e uku aku ai i ka poe na lakou i huki i kela moku ahiki i ka hemo ana.

 

KAUIA MAI KA HOOPAI MALUNA O NA OPIO AIHUE

 

He Hookahi Makahiki e Noho ai Maloko o ka Halepaahao no ka Aihue i ke Dala

 

KEIA NA OPIO O KA BANAKO I HOPUIA AI

 

Ae Hookahi o Laua i Kona Hewa a Hoole Hookahi Ahewa Like Nae ke Kiure ia Laua

 

            Ma ka auwina la o ka Poalua iho nei i hookauiamai ai ka hoopa'i hoopaahao no hookahi makahiki maluna o Leo De Roo a me Lewis J. George, @a opio na laua i aihue ka huina o $1000 mailoko mai o ka banako Hawaii, oiai laua he mau mea ohi dala no ia hale banako.

            Ma ko laua hookolokoloia ana ua ae maoli ae o George i kona hewa a u@ De Roo hoi ua h@ole ae oia i ka pili o ka hewa iaia, a nolaila, ua waihoia ae kona hihia na kekahi kiure e hoolohe. ua hoopuka ae ke kiure i ka lakou olelo hooholo no ka pili like ana o ka hewa ia laua ma ka hora elua o ka Poalua nei. Ua waiho pu ae lakou he palapa apono e apono ana i ka hoopa'i ma ka mea kupono.

            I ka manawa i heluheluia mai ai ka olelo hooholo, aia hoi ua hoohaniniia na waimaka o ka ehaeha ma na papalina o Mrs. De Roo, ka makuahine o De Roo, he wahine kane make, a he manawa mahope iho na ke Kahunapule Canon Ault oia i alakai aku mailoko mai o ka hale hookolokolo. Oiai e heluheluia ana ka olelo hooholo he nanaina kuoo maoli ko De Roo me ka wiwo ole, a i ka wa i ninauia aku ai in a paha he mea kekahi ana i makemake ai e ka mailio mai in a paha no ke kupono a kupono ole o ke kau ia ana o ka hoopai maluna on a, ua hoole loa mai oia.

            Ua hoike ae ka Lunaka@@wai Franklin, mamuli o ka pa@@@@ia apono a ke kiure i waiho mai ai, malaila wale no kela mau opio i pakele ai mai ka loa@ ana aku o ka hoopa i ko'iko'i maluna o laua pakahi.

            Ua noi ae o Lunakanawai Akipoka ka loio o De Roo e noho lanakila no elua la malalo o kela @ona mua o $1000, no ka hooponopono ana i kekahi mau hana mamua o kona noho ana aku i Kawa. Ua hoike mai ka aha ua hiki iaia ke noho ahiki i ka hora 12 o ka Poakolu ae malalo o kela @ona mua a in a e hiki ana iaia ke ku bona hou nona no ka huia o $5000, alaila ua hiki i ka aha ke ae oluolu aku no kona noho ana ahiki i ka hora 12 o kela la, aka i ka wa a Akipoka i hoike mai ai aole o hiki i kona aoao ke ku bona hou no kela huina hou, ua haawi mai la ka aha ma ka hora 12 o ka Poakolu ae e pau ai kona noho lanakila ana.

            Mahope koke iho o ke kau ana aku o ka aha i ka hoopa'i maluna o De Roo, ua kahea ia aku la o George in a paha he mau mea kakahi ana i makemake ai e kamailio mai no ke ku-e a i ole ia no ke apono ana paha i ka hoopa'i i kauia aku maluna o laua, ua ku mai la oia a hoike mai, he mau makahiki i hala ae ua loaa iaia kekahi mau palapu maluna o kona poo Wahi ana i hoike ae ai, iloko oia o ka oihana koa i ka makahiki 1915 ame 1916, a oia kekahi o na koa nana e kiai ana na palena mawaena o Mekiko ame Amerika, a oiai oia malaila, ua hoao mai la na koa Mekiko e a 'e mai maluna o ka lepo o Amerika me kona ike ana aku i ka hina ana o kekahi o na kiai o ko lakou aoao ilalo. Holo aku la oia no ke kokua ana iaia a ma ia hana ana ua loaa mai la kona poo i kekahi hauna pu he mea hoi nana i waiho iaia maloko o ka haukipila no kekahi manawa loihi, a mai ia manawa mai, w@i ana, i loli loa ae ai kona kulana mai ko ka wa i hala aku.

 

HOOKU'I HE KAA UWILA ME KE KAA OTOMOBILE

 

            No ke kiekie loa o ka ulu ana a ka lalani laau pua alalo a i lilo ai hoi ia i mea alai i ka ike ana aku o ke kalaiwa o ke kaa otomobile i ke kaa uwila, o ka hopena i ikeia ua hooku'iia mai la ke kaa otomobile e ke kaa uwila ma kekahi kikee ma ke alanui o Manoa ma ke kakahiaka Poaono i hala, a loaa like na poino ia mau kaa.

            E holo mai ana ka o E. L. Knickerbocker, ka lunahoohana o ka Hui von Hamm Young mai kekahi alanui ololi mai no ke alanui Manoa, ma Ewa ae o ke kahua paani a ka hui tennis, ma ka manawa a ke kaa uwila e holo mai ana mauka mai.

            Ua hooku'iia mai ke kaa otomobile ma ka aoao e ke kaa uwila a no kekahi mau kapuai ke pahuia ana mai o ke kaa otomobile. O ka papahao pale omua o ke kaa uwila ka i olepeia a lele i kahi e. O kahi i laki ai aohe i poino kekahi wahi o ko Knickerbocker kino, o ke kaa wale no ka i poino. Na ka lalani pua aloalo i a)ai ae i ke kahua paani tennis mai ke alanui olo@ mai, mai la wahi aku he elua kapua@ wale no ka mamao o ke alanuihao mai ke poo aku o ke alanui ololi, he wahi huina alanui e @ele ole ai ka halawai me ka poino elike me keia, ke makaala ole. No kekahi manawa ke ku ana o ke kaa uwila ahiki i ka hookaawaleia ana o ke kaa otomobile ma ke kahi e.

 

LILO I KE KAI MAILUNA AKU O KA MOKUAHI

 

Halawai ia Wahine i Kamaaine ia Honolulu Nei me ka Make Oiai ma ka Moana

 

LILO KE KANE I KA MOE IKE OLE I KELA POINO

 

Manaoia na Kekahi Ale i Pulumi laia Mailuna Aku o ka Oneki o ka Mokuahi

 

            Maluna o ka mokuahi Peresidena, ma ka alahele mai Los Angeles no Seattle, i pulumiia aku ai mailuna aku o ka oneki o kela mokuahi o Mrs. Helen Louise Ferreira, he wahine puukani himeni, ma ka po o ka la 12 o ka mahina aku nei o Dekemaba i hala, a nalowale loa kona kino me ka loaa ole.

            Ua kamaaina loa keia wahine ma Honolulu nei, a no ka mea ua mare oia i kekahi o na Pukiki o keia kulanakauhale, a ma ka la 28 o ka mahina o Novemaba ko laua haalele ana iho ia Honolulu nei, a huli hoi aku no ko laua home ma Seattle, eia ka e halawai ana me ka make ulia ma ka moana.

            I kulike ai me ka moolelo e hoakaka ana no ka lilo ana o kela wahine i ke kai, aole he mea i maopopo iki i ke ana o kona halawai ana me ka poino, no ka mea ua pa'uhia loa ia kana kane i ka himoe, a i kona puoho ana ae o ka hora eha ia, o ka wauaao, aole kana wahine maloko o ko laua rumi, ia manawa oia i hoike ne ai i ka lohe i na aliimoku.

            Ua ninauia na kiai na lakou e malama ana i ka moku i kela manawa, aole he hookahi iwaena o lakou i ike i kekahi mea ano e: ua noke ia no hoi oluua o ka mokuahi i ka hula, aole no hehoailona, no ka loaa o kela wahine maluna o ka moku.

            O kela po i nalowale ai o kela wahine, o kekahi ia o na po ikaika loa o ka po ana o ka makani, me ka uhi pu ia o ka moku e ka ale, nolaila ua koho wale ia aku, ua ala ae kela wahine mai kona hiamoe ana, a iaia i oili mai ai iwaho o ka oneki,  loaa aku ai oia i ka nalu, a pulumiia aku la mailuna aku o ka oneki o ka moku, a nalowale iloko o ke kai.

            Mamuli o ka maopopo ole o ka manawa o kona haule ana iloko o ke kai, ua hiki ole ke huliia aku ahiki i kona loaa ana, eia nae, ua hoao no na aliimoku e huli elike me ka hiki ia lakou, ma ka moana, aole nae he mea i loaa mai, ma ia hooikaika ana.

            O kela kekahi o ua wahine kaulanaa loa ma ka hookani gita, no ka mea ua hoohala oia i kekahi mau makahiki elima, iloko o na hana keaka, a o kaua mau leo mele. ame kana mau himeni, me kana hookani ana ke gita, ua paa maloko o na puhuolelo, a ua kamaaina hoi kona kii iwaena o ka poe himeni ame ka poe hookana pila apau o Amerika.

            UA HULI HOI MAI NEI O B. P. K. BECKLEY MAI KE KAUA MAI

           

Ma ka Mokuahi Matsonia o ka Poalua nei i huli hoi mai nei i ke onehanau kekahi o na keiki Hawaii i komo kukonukonu aku iloko o ke ehuehu o ke kaua ma Europa me kapualikoa Canadian a mahope mai me ka Imperial Motor Transport R. A. F., a o ke keiki Hawaii hoi i loaa ka eha ma kona puhaka aueane me ka pule hope loa o ke kaua, oiai na pualikoa Pelekane e hookokoke aku ana i Mons, oia o Benjamin P. Mameeiamoku Beckley, me ka ukali pu ia mai e kana wahine Pelekane opio, he wahine kahuma'i i lawelawe pu me na wahine kahuma'i iloko o ka manawa kaua.

            He kaikaina o Kameeiamoku Beckley no Healii Backley i huli hoi mua mai ai ma kekahi pule aku nei i hala mahope o ke komo ana i ke kaua maloko o Ialani a ma Rusia Akau, me ka pualikoa Canadians oia i koomo aku ai i ka 1917 a holo aku no ka Papu Worth, Texas, kahi o na pualikoa Canadian lele i ka lewa e a'oia ai maua o ka hoounaia ana aku no Europa.

            O Beckley kekahi o na keiki himeni i holo aku no Amerika a no na makahiki ewalu a eiwa paha kona kaawale ana mai Hawaii aku. Ua hoi loa mai nei oia no ka noho loa iho ianei, a oiai ka oia ma Enelani, ea lehulehu na noi i waihoia mai imua on a no ka hui pu ana aku me na keiki Hawaii himeni malaila aohe nae oia i ae aku ia noi.

            MAHUKA KA WAHINE KEPANI I PAAIA AI

            Oiai kekahi wahine Kepani o Uta Akaboshi ka inoa e paaia ana maloko o ka hale hoopaelimahana federala no kona hoihoi hou ia aku i Iapana, mamuli o kona ikeia ana he wahine i makemake ole ia e noho loihi hou iho i Hawaii nei, ua mahuka aku la nae oia mailoko aku o kabi hoopaa ma ka po Sabati iho nei, ma o kona panana ana maluna aku o ka pa laau kiekie a haule iwaho, a ua manaoia he mea paha kekahi mawaho mai o ka pa nana i kokua mai iaia i hiki pono ai iaia kela mahuka ana. Ua huliia kela wahine aohe nae i loaa a me he mea la ke hunaia mai nei oia e kekahi poe ma kekahi wahi.

 

NUI NA ULIA KAA MAANEI MA KA MAKAHIKI HOU

 

O na Kaa Otomobile ka i loaa ka Pilikia Aole Nae he Hoo kahi Ola i loaa i ka Poino

 

NO KA HOLONUI MAI NO KE KUMU O KELA MAU ULIA

 

Pau na Huila o Kekahi Mau Kaa i ka Hemo a Pakele Wale iho no na Ola Maluna o ke Kaa

           

            No ka hoau ana i keia makahiki hou, he keu aku a ka nui o na ulia kaa otomobile, ma ka Poaha aku nei, o ka pule i hala, ka la mua o keia makahiki, eia nae, o kahi o ka laki, aole loa he hookahi ola i poino koe wale no ka nui o na poino i loaa aku i na kaa otomobile.

            O ka ulia kaa otomobile mua loa, mamua o ka oili ana mai o ka makahiki hou, mawaho ae nei no ia o ke alanui Beritania me Piikoi, ma ke ahiahi aku o ka Poakolu, me ka hooku'iia ana aku he elua mau kaa otomobile, e kekahi kaa e hookeleia ana e F. A. Schaefer Jr.

            Ua nui ka poino i loaa i ua kaa otomobile ekolu, me ka paa ana o Mr. Schaefer i ka hopuia, a hoopaaia ae maloko o ka halewai, eia nae, ua hooku@hou ia aku oia no ka hoea ae ma ka manawa e noho mai ai kona hihia, ma ke kakahiaka o ka Poalima mai.

            I kulike ai me ka hoike a ka poe i ikemaka i kela ulia, ua hookelo o Mr. Schaefer Jr. i kona kaa me ka puahia maoli, ma kahi o ke kanaha mile i ka hora. E holo mai ana kela kaa ma ke alanui Beritania, a i ka hala hope ana aku o ke alanui Piikoi, ua hoao mai ia no o Mr. Schaefer e hooholo i kona kaa mawaena o ke kaa uwila ame ke kaa otomobile e hookeleia ana e G. W. Neilson, o ka hopena i ikeia, o ia no ka hooku'iia ana aku ohope o ke kaa o Neilson, a hemo pu kekahi huila, alaila holo pahu'a aku la ke kaa o Schaefer ahiki i ka hooku'i hou ana aku me kekahi kaa otomobile e ku malie ana ma ha'i o ke alanui, me ka hemo ana he hookahi huila o kela mau kaa pakahi.

            Ma ka hora eha hoi o ka Poaha ae, ma ke kihi'o na alanui Beritania ame Nuuanu, malaila i hooku'i ae ai he elua mau kaa otomobile, he hookahi kaa e holo ana ma ke alanui Beritania, a he hookahi hoi mai ke alanui Nuuanu mai, me ka loaa ana o na poino i kela mau kaa a elua, me ka pakele ana nae o ka poe maluna o kela mau kaa, mai na poino mai.

            O Ka mea apiki nae, mahope iho o ka hooku'i ana o kela mau kaa a elua, aole i ku aku kekahi kaa e nana i ka nui o ka poino i kau aku maluna o ka lua o ke kaa, a i ole maluna paha o na ohua, aka ua hoomau loa aku la no i ka holo ana ma ke alanui Nuuanu, eia nae, ua ikeia mai ka helu o ua kaa nei e kekahi poe, a ma kela helua e hookoloia aku ai, ahiki i ka paa ana o ke kiakaa i ka hopuia.

            Ma ka hora  eono hoi o ke ahiahi no o kela la, mawaho ae nei o ke alanui Waila ma Punahou, i hooku'i ae ai he elua kaa, me ka loaa ana o na poino i na kaa otomobile a elua, a ua loaa pu hoi he eha ia Mrs. G. P. Wilder, ka mea e kau pu ana me kana kane maluna o ko laua kaa, a i hooku'iia mai hoi e kekahi kaa okoa aku.

            Aole malaila wale iho la no pau na ulia kaa i ikeia aka ma ka hora ehiku o kela ahiahi no i hooku'iia aku ai he keiki uuku e ke kaa' otomobile, e hookeleia ana e G. Sakuri, ma ke alanui Kula, me ka loaa ana o ka eha kukonukonu i ke kamaiki, a hoihoi loa ia noloko o ka Halema'i Moiwahine, e lapaauia mai ai.

            Ma ka olelo nae a ka poe i ike i kela ulia poino, i holo okoa ae no ke keiki opio mamua, o ke alahele o ke kaa e holo aku ana, pela iho la i kau aku ai ka poino maluna ona.

            Ma ke alanui Kalakaua ae nei hoi, oiai kekahi poe lehulehu e huli hoi ana no ko lakou mau home mai ke kaoua aku nei, mahope iho o na hana hoohauoli o ka makahiki hou, maluna o k@ lakou kaa, e kekahi kaa otomobile okoa aku, a o ka mea i ikeia, o ia no ka eha ana o kekahi kaikamahine, he eha nae i kukonukonu ole, a mawaho ae one, ma palekana kona mau hoa mai kekahi pilikia mai.

 

KU-E NA LUNAKIAI NO KA NUI LOA O KA LILO

 

            Ma ka halawai a ka papa lunakiai kulanakauhale o ka noho ana ma ka po Poalua nei i weheia ai na kohokoho ana no ka aelike makahiki no ke kanu ana i ka poe ilihune loa, a ma ia manawa i ikeia ai ka nui maoli o na hoolilo o ke kanu ana i like ole me ko ka makahiki i hala. Elua wale no mea koho, o H. H. Williams ame Wm. Borthwock.

            O ka H. H. Williams koho he $29.50, a no ka Borthwick he $32; o Borthwick ka mea iaia ka aelike kanu i ka makahiki i hala, a ma kana aelike no ka makahiki i hala he $14 no ke kino hookahi, ma keia koho ana iho la hoi he $18 ka pii hou ae. Ma keia mau koho ua nui loa keia mau dala hoolilo no ka poe make i ko ka papa noonoo.

            Mamuli o ke noi a Lunakiai McClellan ua waihoia aku na koho elua na ka komite o na loaa ame hoolilo e noonoo mai.