Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 1, 2 Ianuali 1920 — He Moolelo no ka MAKAIKIU MAKENEKI a i ole KA OHUA MAI KA PA KAPILIMOKU MAI O SEKOTIA. [ARTICLE]

He Moolelo no ka MAKAIKIU MAKENEKI a i ole KA OHUA MAI KA PA KAPILIMOKU MAI O SEKOTIA.

"Ua kamaaina oia i ka Ilaku Edehascioua a pela»me ka Mekia Keiki. E holo pu mau ana oia me Laua i Kikemona, a i kekahi manawa»o ke Keikialii Rurtolofa kekahi e holo pu me lakou, me ka ike ole ia niai," wahi hou a ka ledē opio. "Me ke kanalua ole ke olelo ae 110 ka nana ana aku i ka napoo ana oka la mailuna aku oka puu, oia paha, ea? i ninau mai ai ka lede Beterama. '"Oia no hoi, no ka mea, mai kela wahi aku, e ike aku ana kekahi mea e hiki ana maluna o kela puu, i ka nani o ka la ma ka manawa e kokoke aku ana e napoo, oia ka ka manawa nani loa o ka la i ka nana aku," wahi a Adela. "Aka, manao au aole hookahi mea i hele aku i Rikemona i nei manawa, eia nae, he pinepine 110 na manawa a lakou o ka hele ana aku mamua. "O ka Haku Ezebona kekahi hoalolia pilipaa loa o \Yilemota, a ua nui na dala a V\'ilemota i aie ai mai iaia mai, a e hele mau ana no hoi o Wilemota i kona hale i ka hapanui 0 ka manawa, no kona makemake e loj'.a mai kekahi ike iaia ma k^mea e pili ana ina nialihiui kaahele Pelekane ame Amerika, pela kana olelo mai ia'u ma kekahi ahiāhi, oiai maua eai ana ika aina ahiahi. % "Aole anei 011 manao he wahi maikai kela e hele ai e makaikai i ike aku i ka nani o ka la i kona manawa e napoo aku ai, mailuna aku o kela puu, e Mr. Baida?" i ninau mai ai o Adela me ka hoihoi, no ka mea. ma ia manawa me he mea la i ka nana aku a ka lunanana iaia ua kaawale loa aku na mea hookaumaha i kona noonoo, a o ka hauoli ke nohoalii iho ana maluna ona ia manawa. "Pela kuu manao," wehi a ka Lunanana Baida o ka pane ana aku. alaila ku ae la oia iluna no ka hoomakaukau ana e hoi. laia iku ae ai. ku pu ae la na lede elua iluna a hahai mai la mahope ona me ka i pu ana mai: *"Me ka hauoli nui maua e hookipa mai ai ia oe ina no kou makemake e holo hou mai ianei," wahi a ka hakuhale. "E hoao ak'u ana oe e hana me ka maikai loa au e ike ana no ko'u āme Sānakelea pono, aōle anei pela?" i ninau mai ai ka lede opio me ka leo haahaa loa ame ka minoaka pu. E hoao oe e hana aku i ka maikai loa, elike me kau e ike ana, e Mr. Baida ! Aia maluna ou ko maua hilinai ame ko hiaiia hauoli, a ke noi pu ia aku nei kou oluolu mai hoike wale aku hoi oe eia au ianei." "Aia maluna ou ka maua hilin.ai no ko maua palekanā ame ko maua hauoli," i kahea mai ai ka lede Beterama ia iaua e haawi mai ana i ko laua aloha hope i ka lunanana. I ka hala ana mai o ka lunanana huli ae ta o Mrs Beterama a hoahewa ae la i ka lede opio no kona manao ana e haawifrio wale aku i kona waiwai me ka hana ole aku i kekahi niea no ia waiwai." "E ike mai oe o ke kumu 110 hoi o ko'u manao ana pela aohe makemake o Ausetina Sanakelea ia'u e koi aku i kela dala. E olelo ilio an apaha oe i ko'u puni wale aku i kana olelo mai, aka. no'u iho ua maopopo ia'u kona mau ano; ua manao oia lie hana hoohaahaa aku kela iaia, oia ke kumu!" "O, itā like maoli olua a elua me ke kamalii," i panfc mai ai ka lede Beterama, "ina e kamailio mai ana oe me kela. N'o ke aliā oe i ae ai e noho ma ke kulaua o ka mea i hookaumahaia? Manao anei oe lie hana hanohano ia? Oia hot 1 ka manawa au e hana ai me ka ikaika no ka hoomau ana aku i kou pono o ke ola ana, i mea e loaa like ai ia olua k'i' ōUiōhi o ka noho hauoli ana?" "lie mea oiaio no ia au i olelo mai la.' wahi a ka lede onio o kā pane ana aku, maliope iho o kona hamau ana ho leekahi manawa. "Aole i'o no ia lie liāna maik'ai o ka hoo nele aku iaia i kekahi mea e pono ai, aka—" ' I ka Lunanāna P>aida i hoi aku ai, me ka hauoli w'ale no oia o ia hoi ana aku no ka pomaikai o kana huaka'i o ka hele ana ae e ike i na lede, a mea nae i hoohiahuahua loa ia ae ai o kona hauoli oia no kona halaw r ai ole anā mā ke alanui me Lidia Madoka, ka wahine lawelawe a Mrs. Beterama ana i hopohōpo mau ai. Oia ka ka Lunanana Baida o ka mihi ana iho i kona laki no ka halawai ole ana me Lidia Madoka, no ka mea, o keia no ka waliine nana i hana i kekahi mau hana epa a imihala mamua, a poino ai ke ola o kekahi kaukaualii Paniolo, mamuli o kona lawe ponoi ana ae i kona ola 110 kona hooneleia anā i ka w.ahine ana i makemake loa ai e mare. O kekalii no hoi, o keia Lidia Madoka, o kekahi ia o na wahiiie e launa mau ana 'ma ka leka me Gerena, kekahi o na kaiiaka kolohe i kaulana, a o kekahi o na kanaka e hana ana ia hianawa e hoopuhili i ka hana a na makaikiu, a i niakemake loa ia e paa i ka hopuia maloko o Parisa.

MOKUNA XIV. Mai ke alanui Makao aku katrfoe pololei aku la ka hele ana a ka Lunanana liaida ma ke alanui e hoea aku ai i ke keena oihana o Kinamu. O ka palapala i haaleleia iho ai e HinamU e noi ana ia i ka lunanana e kipa aku e ike iaia, e hoakaka ana maloko olaila he akeiia o Bināmti na ka Hiii Inisua o Parisa, a e hooia mai ana iaia aole oia e kanalua nona. I ka lunanana e heluhelu ana ia palapala ua hookahahaia ae l.a oia ia manawa, a no kekahi manawa konā heluhelu akahele loa ana me ka noonoo nui no na mea i kakauia maloko. laia i hoea aku ai i kahi i hoakakaia maloko o ka leka, ua hoopuiwaia oia i kona manawa i ike aku ai i konā hoaloha | kahiko, Baia, e noho mai ana iloko. "Eia mai nei ka hoi o. i ala ianei," i namunamu iho ai ka lunanana iloko walē ihoj no ona. "O i ala kekahi i hoohuoiia ila lauilp me Mr. Nila ke kan.aka haiolelo hoole waiona. He kanaka kupanaha maoli kela i ka nana aku. Aka, paha ua koho oia o keia kahi kupono o kana hana e lawelaweia ai me ka holopono." . • | Aia ma ka papahele malalo o kela hale he rumi hoikeike liulu pikake no kekahi kanaka, a ma kekahi aoao ae he rūmi kuai mikini humuhumu o ke ano mikini etrti īoā o ke kiimukuai, a i hanaia hoi ma Kelemania. Ma ke poo maloko aku 0 ka liolo akea he alanuipii a he puka komo ma kekahi aoāo mai o ia alaniiipii, oia ka puka e komo aku ai iloko o kekahi halehana piano, a ma kekahi aoao e huli pono mai ana ia niini he halehana pua pepa na ka Madame Tafire. I.ka pii ana aku o ka lunanana a kau i ka papahele ekahi ike aku ia oia i ka pahuku a kekahi kanaka huki niho, ā nia kekahi aoao ae ka nimi o ke kauka huki niho; nia ka āoāo pkāu ae o ia rumi ke keenahana o Mr. Binamu. Ma na papahele elua a ekolu he mau keenahana wale no o nai ano iiana like ole, a he noho ie nui ke ku ana ua hoopiliia āku 1 ka paia. * .Mamuli ona huapalapala nunui e kau ana nialuna ae 6 ka puieā i maopopo. ai i ka liinanana ,o ka rumi oihana ia q liinamu, a iaia e nana aku ana ma na wahi apafi lā'f«mi ke hoqkani wale la no oia i ka nani o na /mea apau a kona niau maka e ike āku ana. O na huaoalapala nunui e kau ana hiawaho mai o ke keenahana o Binatitit; ' < 'Atkfenā īnisita

' amc na Hana o Kela ame Keia Ano no na Aina E." No kona makemake iho la e komo aku iloko o ka rumi, |rale aku la oia ike pani puka oke keena. Ma kana mea e ike akuana ia manawa ua hanaia ia puka me ka maalahi loa no ka wehe ana aku maluna o kona mau ami, eia nae ka n:ea hilu aohe hemo aku. Pale hou aku la oia aua like no ka paua nie mamua; ma ia manawa hop v e lohe aku la oia i ke kani ana mai o ka hele, he hoailona ana i maopopo mua ole 'āi ua ikeia ftiai ia oia e ka mea maloko he makaikiu. Ku iki iho Ja oia e kakaj4 o ka weheia, iuai, oia mau no nae ka paa o ka puka. la manawa me he aha la ia alawa ana ae ana, o kona ike a.e la no ia i kekahi pihi ina kekahi aoao o ka puka o Binamu me na huaolelo e kau aua M e' oluolu ka malihini e 'wili ae i keia pihi." wili ana ae no ana lohe aku la oia i ke kani o ka bele māloko mai o ka ruini. I Ile sekona a eliia paha ma a hope iho hēmo mai ana ka puka, o kona komo aku l.a no ia maloko o ka puka, eia nae iaia. e nana aku ana ua paa mai la oia i kekahi paku nui e hiki ole ai iaia ke ike aku ialoko o .ka rumi. la manawa o ke komo ana aku ua lohe maopop'o aku la oia i ka upa inoia ana aku o kekahi ume o ke pakaukau kakau, a lohe pu aku la oia i ka halulu mai o na kaina wawae maloko, j a' oiīi mai la he kanaka me ka helehelena aoo. me ka umiumi' puhuluhulu ma kona auwae, oioi no hoi ua iwimahamaha ( nona ka inoa i kamaaina mamua ae nei o Kupuna, a o Baia j hoi kekahi inoa ona. ' j "E kala mai ia'u," i pane aku ai ka lunanana, ''a ninau aku aiia au i kou hanohano, eia uo anei o Mr. Binamu ma-! k>ko o keia hale i nei manawa?" | "Aole oia maanei i keia mauawa ua hele aku nei oia no | kekahi hana i kauohaia mai nej," wahi a ka pane a Kupuna. j ''O, he mea kaumaha 110 kela, no ka mea, mai kahi mamao j loa au oka hele ana mai nei no ka ike ana iaia. E oluoluia mai anu anei au e komo aku 110 ke kakali ana iaia no kona hoi mai?" "O, komo mai, komo mai, mai hopohopo oe. Owau kana wahi keikikane uuku." "Pehea? O Beniamina aneloe?" "Ae; o Heniamina, ke kaikaina o losepa, a lakoha i hoouna ole ai me kona mau hoahanau i Aigupita, no kona Uopo-, hopo o halawai auanei oia me ka poino," eia nae o Ben Baia' 11 o keia e kamailio mai nei ma ka hoohalike aku. | - "Q Beniamina hewa ole, ke keonimana o ke kiure i hoa-, ole ?a ai mamua aku nei, eia rtae, he kaiiaka hewa ma-ui no oia" "Ka, elike me kau e kapa mai ai," alaila pani ino mai la o Binamu i ka puka a ka'i aku la i kana malihini no kekahi, aoao aku o ka paku o ka rumi. " | "Ileaha ka manao o keia mau mea apau a'u e ike aku nei, e Beni?" i ninau aku ai ka lunanana. Nana ae la ka lunanana ma o a maanei o na walii ō ka numi me ka hookahaha nui ia o kona noonoo. "Ka mānao o keia mau mea? Eia ka rhanao, eka Lunanana Baida. o keia ka punana o na meli hana momona. Noho aku ilalo maluna aku o kela uoho nui, a ina he makemake oe i ke kika a i aku ka mea maikai loa iloko o ka pahVi, alnila | panee mai la o Beni i ka pahu kika mamua oke alo o ka iunahana. ] ll.āule iho la o Baida ilunā o ka noho i kuhikuhiia aku • ai me kona alo e huli pono aku ana.i ka malamalama o ka puka aniaiii a o ke kua i ka puka. He!e ae la,ot>inamu a ma ka ifoho e huli pono mai anā mamua o ke alo o ka luna-1 nana a hoho iho la. Oke pakaukau nana i hookaawale ia laua he pakaukau mahokene me na ume ma kela ame keia aoao. laia i noho pono iho ai i mai la; "Ua hana makou me ka ikaika maauei, aneane e laha loa ka hui iiiisua niaancjjj a me k.a hana nui makou e a'o aku ai i kela poe. Ua hoao makou ( e hoopakele ae i ka lehulehu mai ko lakou noho hemahema : ana, a ke ike aku nei inakou i ka holopono o ia hana ivyaefna ona kanaka. Maloko o keia riimi i ho,akakaia aku ai nā mea apau a ka lehulehu e hana ai, a maloko 110 hoi o keia mau' i>āia e hookipa mai ai makou i kela ame ke(a hapaha i na kanaka i aku 110 ka lawelawe ana ia hana." '«O makou au i olelo mai la, owai ia poe?" "Owau ame kekahi maii hoa i hianioe. Na kakauolelo?| O, he mau kakauolelo lehulehu ka makou, aia ko lakou: ftiau pakaukāu kakau maloko o kela rumi ma o, eia nae, j hookahi o lakou o ko'u hookuu koke ana aku nei no ia. 'Uai

hoao mai oia e hoopoino ia'n ora ko'u.kunui o ke kipaku ana akll nei iaia. O kekahi iho he opio kulana keonimana kona, uā hele aku nei nae i nei nianawa iwaho, he kanaka opio i makemake e hoonaauaoia kana keikikAne ma ka olelo Enelani, a pela hoi me ka lawelawe ana i na hana kalepa ma ka | olelo Knelani. •'Laki no ka hoihoi ana mai nei a kela kanaka opio i ke (lala uku kaulele a kona makuahine kanemake ia'u, no ka mea, he lehulehu wale ka poe kolohe e lawelawe mai nei i ka me ka loaa ole o ia me.a he alolia i ka poe ilihune, a o keia»dala uku kaulele i komo mai la iioko o kuu lima ua komo mai ia. i ka manawa kupono loa. He huina elala mahuahua loa keia i hoihoiia mai la ia'u a ua ukuia a piha pono elike me ka huina i koiia aku. "Na kela kanaka opio e kakau i ka'u mau lelea no'u, a oia no hoi ka mea kokua m.ai ia'u ma ka hui ana aku a kiikakuka me na kanaka Palani e makemake mai ana e komo i ka hui. Ua hoounaia aku nei oia e a'u e holo ma kela aoao o Parisa nei. Ua ike au i kona makemake e hele, a no kona makēmake ua ae aku au iaia e hele me ke' ku-e ole aku. "Aohe no ana hoi ana mai, koe wale no a makeniake" oia pela. Hnokahi a elua mau kakauolelo hou iho o lakou. me na uku kaulele i oi aku ka nui, a ua ike no hoi au aole 110 laua d hoopoino mai ana" ! "Aohe anei he mea iloko o kela?" i ninau aku ai ka lunanana, me ke kunou ana aku o kona poo i kahi o kekahi pahliume ku e ku mai ana ma kekahi aoao. "Aōhe waiwai oloko. he ku pahu wale iho no kela me ka waiwai ole, eia no hpi a hiki mai i kona manawa e hoohanaia aku ai ,oia hoi loaa rtiai kekahi mau mea no ka hoihoi ana aku iloko olaila. alaila loaa kana ukana. i "He maikai ka hana i ka nana aku; ua haawi mai ka lehulehu i ko lakou hilinai maluna o makou. O, i ka manawa no e loaa mai ai o ke dala ia makou ua hoihoi kokeia aku ia mau dala apau i ka banako. Ua ike makou he nui k'a oōino e loaa ana ke waiho iho maanei, no ka mea, aole i ikeia aku ka poe aihue, he hana mauna kiekie loa ija e hoahu tho ai maanei, he nui a lehulehu ka poe kolohe ma keia Wahi: He mea kuoanaha no hoi ia ke noonoo iho i ka hiki ole an.a i kekahi hoakanaka ke hilinai aku i kekahi hoakanaka^ "N'olaila, he inisua pauahi no ka kekahi a oukou e lawelawe nei maanei?" x "O, ae, ae! oia hana imi loaa no ia. Pehea, e kamau wahi kiahd waina naha oe?" Uā hoole aku la o Baida no kona makemake ole e inu ia fnari.awa o ka la. no ka mea he awakea loa, ua hopohoj)o oia o'oheha mai a makehiamoe, oiai he nui aku kana mau hana 1 koe. Oiai o Mr. Binamu e nana ana i kekahi buke, a e hooniail mai afia no hoi i k.ana kamailio ana ma ka mea e pili ana i ka hana, alawa hou ae la ka Lunānana Baida ma o a maanei o k.a rumi. > \ Ke hialāai lā kona fnau niaka i na mea hoonani apau ana e ike ākti *aifa. oia hoLna noho ie, na piilu kumūkuai mii, a hookahi mea tlana i hoohauoli toa rhāi i'kona noonoo [o?a kona ike ana aku i ke kii mabala hā'pā o ka Ēmepera • N r ap6li'ona"e kāu mai- ana maluna o kekahf nahuku, a maaku o kekahi pahukii he' kli keleawe no Gamcbeta. r £ 4Fē mau ipupua kekahi e k(iu mai aiia maluna o kekahi

[pakaukau ma ke kihi a mai ia mau pua mai ana e ike aku ;.<i.na e.ko mai aija ka moani aala o oa pua like ole, a ma kela ' ame keia kihi he mau pahuku i piha nie na buke ame na I pepa oihana. Ma ka paia mahope p kona kua e kau ana ( kekahi uwaki nui ana e koho ana ia manawa ua hanaia ma Keiemania. | Ika pau aaa oke kilohi ana a kona mau maka maluna o | keia mair mea hoolele pau aku la oia i ka ike a kona mau [ maka maluna o kekahi man puka i paa i ka lakaia e ku !mai ana ma kekahi aoao aku o ka rumi a laua e noho aiia, ' H ma kana koho iho oia na puka "e komo aku ai iloko o kekahi -mau rumi aku inailoko akii o ka rumi a laua e noho ana. ! Ika halA ana o kekahi manawa me ko lāua noho mumule o ka lunaruana ka mea mua o laua, o ka hooj)uka ana ae i ' nei mau olelo: "Ua ike iho au māloko o na nupepa ahiahi 0 Ladana he mau kelēkalama e hoakāka ana no ka pepehiia ;ina a make o kekahi kanaka Pelekaiiē. Ua īke au hookhi 1 keia kakahiaka ma ka hokele. No iā nuhou ua koho iho au na kekahi poe onei i kelekalapa aku nei i kela mau nupepa no kela pej>ehiia ana o kela k.anaka Pelekane. Ua heiuhelu anei oe i kekahi mea e pili ana ia pepehikanaka?'' | "Ae, kahi mea e pili ana me ia meahou," wahi aka pane a k;i hakuhale. "He kupanaha no ke noouoo iho, he hikil wawe. maoli no na nupepa-i ka hoakaka ae i kekahi ineahou | a lakou e lohe aku ana iloko o ka manawa pokole, aole ma | ka olelo hookahi wale, aka ma na olelo lehulehu like ole. Pehea, aole anei oe- e kamau wahi oolopu waina madera? ! Aole? A uā pau ae la keia; he koe no ia no ko'u waina." | No ka hauoli loa oka lunanana no na olelo a P>inamu, 'mamua iho a no ka nui hoomano loa niai' no hoi kekahi o I Uinamu i ke koi, ua ae aku la ka lunanana e kamaii wahi I wainā pu me ia. | "F.a< e uoi okoa aku ana au ia oe e hoakaka mai i kou manaō e pili ana i kela pepehikanaka, ke oluōlu mai nae oe,'' | i pane aku ai ka lunanana. "Aole oc i hoakaka iki mai nei i kou manao no ia karaima i hanaia." j "He poe makaikiu akamai no kekahi o kou mau hoa ma- [ kaikiu ma Ladana a ma ko'u lohe o oe hookahi ka oi aku oke akamai mamua o lakou. Aka e hoike aku no au i ko'u manaoio ia oe aole i loaa ia oe ka hapaliia o ka uku no na hana au i lawelawe ai no ke aupuni me kou akamai ame [ka holopono. Ma kekahi manawa mamuli o ke ano naaupo o na kanaka i holopono ai kau lawelawe .ana i kekahi t mau hihia, pela ko'u manao." 1 "He mea .oiaio no ia au i olelo mai la, e pane aku ai ka malihini. VI ko lakou manawa makaala ua pakele aku lakou mai ka paa ana aku i ka hopuia, ina nae i maopapa in.ūa ia lakou ia mea. Eia nae, oia ano ix>e aole maloko ! o keia aupuni. I ha'i aku au ia oe e kau koke aku ana ko makou mau lima malun.a o na kanaka elua i hoohuoiia na [ iaua i pepehi ke kanaka Pelekane malupa o ke kaaahi laweleka o ka po, a i aihue 'aku ai hoi i na daimana a Mr. [ Kemmelona; I ka lunanana i hooki iho ai i kana kamailio ana i kēia. mau mea nana pono aku la oia i ka helehelena o ka hakuhale. "Aha! Ile hihia ka ma ke ano hoohuoi ea?" | Alaila hoakaka aku la o Raida ina mea apaii e pili an.a i na kanaka elūa i hoohuoiia i holo mai ai ma ke kaaahi laweI leka o ka ]k> mai Ladana mai. I "E paa aku ana laua ia mākou/' i palua aku ai ka ka Lunanāna Baida kamailio ana, "ma ka la apopo, a i ole ma kela la aku pahā. Hookahi o ka makou maii makaikiu kāulana eia oia 'maanei a ke hana pu mai nei me na makai [ maloko o Parisa nei, a ke hoike mua aku hei aii ia oe he maalāhi loa ka olelo ana ae no ko laua paa mai. Heaha kau e noonoo la ,elike me kou maopopo i na hana e lawelawe inau 'ia nei c na makaikiu maloko o Parisa nei?" Tle manawa iā no kela an\e keia mea o laua i nana aku lai kekahi i kekahi me nā m.anao kahaha. Ma ko Kupuna , helehelena ke nana aku me he niiea la āia kekahi manao nui iloko ona kahi i nu āi, a halā v kekahi rnanaw.a pane mai la: "Elike me kau i olelo mai nei ke manao ner āu ua paa nā inoa o kela mau kanaka i ka hoopaaia maloko o ka buke aka oihana makai. Owai kela man kanaka la, ina e oluolu ana-oe e hoike mai i ko laua mau inoa ?" "Ilē kanaka i kapaia o Waina a he kakini nae ona mau 'inoa kapakapa a he kan.āka akaniai loa i ka aihue 110 ke I komohaha mai nona ka inōa o I r inisa, a he 'niau inoa lehu- | l'ehu okoā aku kekahi ōna. •

"1 lia'i aku a\i ia oe ua paā loa ko makou īnanao e paa aku ana laua i ka hopuia, a nia ka'u mau mea o ka lohe ana mai e paa pu akli ana ia m.akou kekahi kanaka i halawai ai me laua i ka nlaiiawa i ku māi āi ke kaaahi i Parisa nei, he kanaka ha'iha'i kanawai kahiko, a ua manaoia oia ke kanaka nana i huna i keia maii kanaka ae. la maloko o kekahi hale." : Ma 'ke'ia nianawa a pau .a ka lunanana e kamailiō aku ana aia mau kona mau maka maluna o na puka e paa mai ana i ka lakaia ma kekahi aoao aku o ka fumi> a ke hoomāopopo mai la no nae o Binamu ia mau afio apāu o ka lunanana. "He kupanaHā. heaha kou kuleafia e lawelawe ai i kekahi hihia penehikanaka i hanaia maluna o kā lepo o Palani\ a maloko hoi o ke kulānakauhale nei o Parisa?" "No ka hoike ana aku ia oe i ka mea oiaio eia au mahope 0 ka meheu o ka mea nana i aihue i ria daimana mai ka liale mai o Mr. Wilemota ma Enelani. O ke kauoha i loaa mai ia'u o ke kanaka i penehiia ai a make nāna i' aihue i 1 kela maii elaimana, uā paaia eia kela mau daimana me kona kuleanā ole ma ke kanawai, .aka oiai nae aole i loaa aku kela mau daimana maluna o kona kino, ua koho wale ia, a oia ka manao e ku nei i keia la, ua l.aweia kela mau daimana mai ke kino aku o ka mea i make e ke kanaka a mau kanaka pahā na laiia i pepehi. "Ua maopopo i na k.anaka no laua na inoa a'u o ka hoakaka'anā aku'nei ia oe ke huliia mai nei laua e na makaikiu h Ēnelani. Nolaila aole e hiki ana i kela mau kanaka ke hoolilo aku'i kela mau daimana ma ke kuai oiai laua e hanuia mai an.a. I mea nae e hiki ai ia laua ke hoolilo aku ia mau daimana ma Palani nei, he mea pono e l©aa i hoahui no laua maanei, ke kolu o na kanaka. ''Nolaila, elike me ke anō o na k.anaka kalepa waiwai mai kekahi kānaka e lilo aku ai 'a i kekahi, pela no me kela mau kanaka; ina o oe ma ko'u wahi, me ka paa o ka manao e huli aku mahope o ka waiwai i aihueia, me ke koi ole ia aku nae e'hana i kekahi mea e pili ana i kela hihia pepehikanaka, a ina e manao kaua o ke kolu o na kanaka he hoaloha kahiko nia no kela mau kanaka elua na lauā i pepehi i ke kanaka Pelekane inaluna o ke kaaahi. he kanaka i hana mai i ka maikai ia oe, au nae i makemake ole ai e hoopoino aku iaia, heahā ana kaii e hana aku ai nona?" Maniua o ko P>inamu Dane ana mai i kekahi hiiaolelo, ua kani mai la ka bele uwila me ka nawaliwali loa mahope o kona noho. la manawa hookahi no ua loheia- aku la he mau kaihawawae mawaho mai o ka rumi. 4 'He malihini kela mawaho, a he mea malihini nae ia hale." i noonpo iho ai ka lunanana, me hoomanao ana iho iaia i hoea mua mai ai ia hale i'na niinuke mamua iho. Owāi lā ia malihini aohe maopopo iaia, eia nae kana mea e ike ana iaia iho ia manawa ke pioloke wale no oloko iho māwahō lia piha 1 kai iiiaina. Me he mea la e kula'i mai ana mawāho iia pihā i ka inaina. tle he niea la e kula'i mai ana o ; .a i ke panv>uka elike me ka ikaika hiki iaia, a i ka manawa hope lohe aku-la oiā i ka flalulu māi maWaho me he mea la ua ku'i māi la ke kanaka i ka puka. "He kanaka aku kelā mawaho ine he mea la he hana 3wi<vi loa kana no ka hoopaa ana i kona ola." i pane aku ai ka Lunanānā Baida ia pinamu. "Wehe 4coke mai oe i ka ouka o kali loa mai oia, e Beni!" īa manawa lālau ae 'la o ftinamu i ka laka i hnopaaia ai ;ka ~tika 'e ku mai ana mahope o ko.ua noho a wehe ae la. . "E kāla mai oe ia ? u no kekāhi maiiawa," i noi mai ai o

Bqni i ka lunanana., "Ke hookuuia aku nei oe me ka maikai." i pane aku ai ka lunanana me ka oluolu loa. Ku ae la o Binatnu iluna a hele aku la 110 kahi o ka j):i <u 0 ka rumi, a nalowale aku la ma kekahi aoao o kapaku. a ia manawa i lohe aku ai ka lunanana i ka halulu o kek;.hi puupnu oke ku'ii ana mai ika paia. «Ua lohe pu aku 1a «ia 1 ka haki ana mai o ka laka i ka wa i hemo mai ai ka pa npuka. Me mau leo nunui ma ka olelo l»eritania kana o ka lohe ana aku aole nae i ka maopopo loa. a lohe pu aku ia pia i kekahi leo liilii losi oka paneia aiia aku e l>inamu. L'a lohe hou aku la oia i ka upa ino ia aku o ke a pāu aku la kana lohe arm i kekahi mea, no ka mea, ma kana hoomopopo aku ua oili loa aku na kauaka iwaho. 1 ke koe ana iho o ka Lunanana Bairia wale no kokjk( o ka rumi, ku koke ae la oia iluna a hele aku la 110 kahi a Binamu i noho ai, a hoomaka iho la e hukihuki mai i na u ue apau o ke pakaukau me kona lima akau, eia nae ua p&u w. le iio ika lakaia a paa. Eia nae i kona hoao ana iho e lu.k» mai i ka ume ma kn aoao hema maluna loa ua hemu mai !a. Alawa hou,ae la ka lunanana i kahi o na puka elu.i ;i i koaa he meha wale no ke kula aohe heu pueo. li o maka iho la oia e nana i na mea apau maloko.o ia ume n\e (<e ano lele no nae o ka oili no ka hoi koke 'mal o Hinaiuu a loaa poho mai oia e kuekaa ana i na mea apau oloku o kona pakaukau. Ae, oia hookahi wale 110 koloko o ka rumi ia manawa, aohe mea nana mai iaia. Ua lohe maopopo aku oia i ka upa ino ia ana aku o ke panipuka me ka ikaika loa. Ma ke ano ulia anei? Ina a:-k oia i lohe aku i ka hamu;nu mai o na leo mawaho alaila ua hanaia kela panipuka ma kekahi ano akamai loa e hiki ole ai iaia ke lohe aku i kekahi leo mawaho mai, a ua hanaia 'io hoi ma ke ano e loaa ai iaia ka pomaikai, loaa kona manawa nui e ai i na mea apau maloko o kela pakaukau. Ina aole i oili aku kela ona hale iwaho? lna he hoalolia me ia ma kela aoao mai o ka puka hana ka laua i hvolala ai no ka hoopaa ana iaia no kekahj nianawa, aohe anu mea i ike aku. Ina pela ana, alaila e lilo ana kona ikeia. mai e kuekaa ana i na mea oloko o ke pakaukau i hihia noua e haawiia ae ai ina makai Palani, mamua o kona hookuuia ana mai, e lilo ana oia ke kanaka hookahi a Uahi i maka' uai, a o ke kanaka hookahi wale no hoi i hiki ke hooiaio no na kanaka elua i makemakeia e hopu, i ))aahao. A oiai oia e hoopaaia ana he manawa ia no Finisa ame Waina e hookaawale ia aku ai mai l'alani aku no kekahi aina mamao loa ; o na hookolo ana aku mahope o ke dainiana i aihueia e loaa ole ana, a mahope o ko laua hala ana aku no ka ain.a e, ia mauawa o P»aia e hele mai ai a mihi mai imua o.ia no kana mea i hana ai, a e lilo ana keia hoopaaia ana < iia maloko o keia rumi i mea nana e hoomanao ai o kela hele ana mai ana e ike ia Baia maloko o kona rumi he liana wale'no ia e apuhi ana iaia i mea nona e paa ai, aole ia ha'i aku, aka i kona hoalolia kahiko no. tna e loheia ae ana keia paa ana ona e lilo ana ia i mea e kamailio nui ia ai uoua ma na wahi apau o Enelani, a pela pu maloko o ka Aiiiapuniole. oiai he inakaikiu oia i kaulana 110 ka maalea ame ka maka'll ole, eia nae, ua hoopaaia o'*a maloko o kahi paa e hiki ole ai iaia ke hoopakele i?ia iho. Aole e pau ana kona hooheneheneia e na makaikiu maloko 0 a hale oiliana m.ikaikiu ma Enelani me ke kauia o na huapalapala hoohenehene nona "ka ka Lunanana Baida hana koa hope loa." Ua lioomau aku la oia i ka hoolohe ana eia nae, aohe ana mea i lohe o ka nakeke wale mai 110 o ka holo ana a na maīalo aku oke alanui. Malia paha he hana naauao uana ka mauna ana aku iaia iho a eia nae e hoonui aku oia i kona makaala ame koha naauao ma ka huli ana ialoko o kela hale. A pehea, ina e loaa ana iaia ke elaimana maloko o keia hale, oia na daimana a \Vilemota i hoikeia mai ai ua ailmeia mailoko īnai 0 kona hale ma ke alanui Paka? Pehea la ina e loaa aku ana na daimana maloko oka rumi o Baia. (> ka mea maopopo loa e haawiia akn ana oia iloko o na lima o ra makai o Palani me kekahi oleloike e hoakaka ana me ke ku-e iaia o na daiinana i loaa aku ai iaia he mau waiwai ia 1 īuinaia maloko o kona kino ponoi 110 kekahi mauawa i maopopo ole? ; Ma ka hoakaka a Reminetona i hoike aku ai imua o keka- | hi maU hoa ohua oluna o ke kaaahi, o Baida kekahi i kau pu mai maluna o ke kaaahi laweleka o ka po. he hoike oiaio I e hiki ole ai iaia ke hoole iho, a ina pela oia pu kekalu e owili pu ia aiia ma kela hihia pepehikanaka mamuli o ka make ana o Reminatona maluna o ke kaaahi. 0 na makaikiu holona a ka lehulehu, a o ka poe i makej make ole i ka hana a xia makai e kukala ae ana lakou oia pu * | kekahi i hana i ke karaima e. hiki c»le ai ke ku-e aku, a oiai ua hoike mua aku oia ia Baia i ka mea e pili ana i ka hoo huoiia o Waina ame Finisa, aole anei oia e komo pu ana i ilōko o ia hoohuoiia oiai mai Ladana pu mai oia o ka holo 1 anā mai ma ke kaaahi hookahi me na kanaka elua i hoohuoiia na laua i aihue a i powa ia Reminetona?'' Me keia mau mea ana e nalu ana i lupeaia ai kona noo noō, alaila huki mai la oia i ka ume o ke pakaukau maluna loa ma ,ka aoab hema a kaawale iwaho. "Owai auanei ke ike mai,' 'wahi ana iaia iho», "no ka'u mea e ike iho anā? lie wahi leka nahae kahiko, he pa'npala hoolauna, he wahi omole uuku wai ole me na inoa o Kalemenete ame ka hui e kau ana.'a he pu panapana, u ka pu panapana paha keia, pela ko Baida koho iho, i kiia ai o Remitietona a make. owai ka mea i ike? Ma kana hoomaopopo iho he palanai loa kela ume no l:r kahi pu panapana e waihoia ai. Ma okoa aku ana o ka huli ana iho loaa iho la iaia kekahi mau pooleka. he mea hoopipili, he pokaa kuaina. a he upa. Ina paha he holona,ina ua noke wale oia i ke kuekaa i na mea apau oloko e hiki koke ai no i ka nlea nana ia mau waiwai ke ike iho la huliia oloko, aka, no ke kanaka i kuluma ia hana, ua lawelaweia eia na mea apau me ka palanehe loa, me he niea la aohe i huliia kekahi m£a oloko. Aohe oia i hoopa iho i ka upa, ka pokaa kuaina ame l a mea hoopipili 110 kona ike aohe ona waiwai e hoopapa w; Uiho ai 110 ia mau mea. He wahi pahu uuku kana oka liopu ?na iho a wehe ae ld i ke pani, he pulupulu koloko me kek;.hi mea hulali ana o ka lalau»ana iho. a lawe ae la mailoko ;»c o kahi f>ahu a hookolno iho la iloko o ka pakeke o kona nuliki, he hana me ke kanalua ole ana i ike ai elike me kekahi poe eaee hoea mai ai he karaima. 1 ka pau ana o kei.a, pani hou iho la oia i kahi pahu huinaha a paa, a hoihoi iho la ma kahi i loaa ai iaia, alaila. haalele iho la oia i ka noho o Baia a hoi hou aku la maluna o kona hoho, mahope o ke pani ana aku i ka ume me ka palanehe loa. laia maluna o kona noho alaila ninau iho la oia iaia iho, ua ikeia mcd nei anei au? M Aolē i liuliu iho ku hou ae la oia iluna a hele aku la e holoholo maloko aku o ka IVlo loihi, a maloko o ia holo pouliuli aohe ana mea i ike aku. Hoi hou mai la ia a hele aku la mā kiihi o ka paku o ka rumi maniua mai o ka puka, a iaia e ku ana malaila lohe ana no oia i nakeke me he mea la he ki e hookomoia mai ana i ka laka, a ma kana koho iho o Binamu paha e wehe mai ana t ka puka noiui e. kom'o mai ai. He makemake kona e hele aku e nana ma kahl o rfā puka elua ana o ka ike ana aku e ku mai ana na kekahi aoao mai o ka rumi, aka, aohe ona manawa i keia auinā la. rhalia ō loāā iaia he manawa ma kekahi mainwa okoa aku. He mea kauniaha nae ia ana i noonoo iho ai-no ka hiki ole aila e loaa \ manawa. Ua hemo mai la ka puka o ke 'keena hana o Binaniu ia manawa, a upa ino hou ia aku ?ā friāhooe oiia, a oili mai la mai kahi māi o ka paku i Ihiiāiā a paā ma kahi o ka puka. (Aole i pau.) _ j j