Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 1, 2 January 1920 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

NUPEPA KUOKOA

SOLOMON HANOHANO, LUNAHOOPONOPONO

p OALIMA

KE KALAPU HOAHU KARISIMAKA

            Ma keia Poakahi ae e hoea mai ana, hoomaka aka ai ka hoahu ana ma ke ano hoomakaulii, maloko o ke Kalapu HOahu Karisimaka,o ka Banako o Bihopa ma, elike me ia a kekahi heluna nui o ko ke kulanakauhale nei poe i komo aku ai i mau lala, ma ka makahiki aku la i hala, o ke a'o a ke Kuohea i na Hawaii, e komo ae i mau lala no ke Kalapu Karisimaka o keia makahiki, no ka mea, poa wale no e loaa ai kekahi huina dala mahuahua me ke kauai ana i na mea i makemake ai no na la. a i ole. uku aku paha i kekahi mau pilikia o ka nojo ana. a o ka mea oi loa aku. o ia no ka @ he waihona ma ka pau ana o ka makahiki.

            I ka manawa i hoalaia ae ai o keia Kalapu Hoahu @ e ka Banako o Bihopa ma he mau @ ae nei i hala ua komo aku kekahi heluna @ @ na kanaka Hawaii i mau lala no ia mau ka@ a ma ke kalapu o ka makahiki i pau aku la, ua ike maoli ia ka nui o ka poe i komo ma keia ka-@,  iwaena o na lahui like ole, a kakou no a na Hawaii e hoohewahewa ole ai ke olelo ae, o ka poe @ i loko o kela kalapu. ua loaa maoli he mau @ mahuahua ia lakou, mamuli o ka hoahu mau ma i kela ame keia pule, elike me ka mea hiki.

             O keia kekahi o na kalapu maikai loa a kakou a na Hawaii e komo ai, ua hiki i kela wahine ame keia kaikamhine ke komo i lala, pela ke kane a keikikane paha, ma ka hoahu ana he he iwakalua-ku- mamalima keneka no ka pule, a pii aku ajiki i  ka @ dala no ka pule, elike me ka mea e hiki ana i ko'a ame keia ke hoahu. a no na pule he kanahakumamawalu iloko o ka makahiki , e loaa auanei i ka poe i lilo i mau lala no kela kalapu, ka huina nui o ka lakou mau dala apau i hoahi ai, me ka paku'i mai o ka ukupanee, no ia huina dala i hoahuia. Aia no he mau kalapu hoahu i hoalaia ae e na @ oloko o kekahi mau hale hana o keia ku-@ no kakahi mau makahiki loihi, me ka @ ana o ia mau kalapu i mea kokua aku i na limakana, aole wale ma ka hoopauia ana ae o ko lakou mau pilikia i ka wa pokele. aka ma ka loaa ana ia lakou he waihona maopopo loa, i ka pau ana o ka makahiki.

            Uka manawa i hoalaia ae ai o keia Kalapu Hoahu @, e ka Banako o Bihopa ma, he mau @ @ ae nei hala. ua komo aku kekahi heluna @ o na kanaka Hawaii i mau lala no ia mau ka-@, a ma ke kalapu o ka makahiki i pau aku la, ua ike maoli ia ka nui o ka poe i komo ma keia ka-@ iwaena o na lahui like ole, a kakou no a na Hawaii e hoohewahewa  ole ai ke olelo ae, o ka poe @ @ iloko o kela kalapu, ua loaa maoli he mau @ i kela ame keia pule, elike me ka mea hiki.

            O keia kekahi o na kalapu maikai loa a kakou a ua Hawaii e komo ai. na hiki i keia wahine ame keia kaikamahine ke komo i lala, pela ke kane a keikikane paha ma ka hoahu ana he iwakalua-ku-mamalima keneka no ka pule a pii aku ahiki i ka @ dala no ka pule elike me ka mea e hiki ana i ko'a ame keia ke hoahu a no na pule he kanahakumamawalu iloko o ka makahiki e loaa auanei i ka @ i lilo i mau lala no kela kalapu ka huina nui o ka lakou mau dala apau i hoahu ai me ka paku'i @ ka ukupanee no ia huina dala i hoahuia.

            Aia no he mau kalapu hoahu i hoalaia ae e ne  oloko o kekahi mau hale hana o keia ku-@ no kekahi mau makahiki loihi me ka @ o ia  mau kalapu  i mea kokua aku i na lima-@ a'ole wale ma ka hoopauia ana ae o ko lakou mau pilikia i ka wa pokele aka ma ka loaa ana ia lakou he waihona maopopo loa i ka pau ana o ka makahiki.

            No ka põe nae i komo ole ma na kalapu o na limahana no lakou ka ke Kuokoa e hoeueu aku nei ano ka manawa e komo ae ai iloko o ke Kalapu @ Karisimaka aole paha he olelo ana no ka poe kahiko i lilo i mau lala ua ike maoli lakou i ka waiwai ame ka pomaikai o ka hoahu ana aka no ka poe hou ka poe i hoomaunauna wale i ka lakou mau dala e lu ana ma ko lakou mau makemake @ elike me ka hikiwawe o ka loaa ana mai no lakou ka keia pepa makee nei e lilo lakou i poe @ i ka hoomakaulii ma ka hoahu ana in a no ia @ na mea liilii e ike auanei lakou i ka lilo ana o @ mau mea liilii i mau mea nui e komo okoa iho @ no ka manao mihi no na dala nunui i hoomaunauna wale ia aku me na mea maopopo ole i loaa mai no ia mau dala.

            E a'o kakou e na Hawaii i ka hoomakaulii, ma ka hoahu ana e hoao e uumi i na makamake o ke @ ka maa ole o keia lahui kanaka i ka malama una i ka lakou loaa o kekahi kumu ia o ka hahai mau o ka pilikia ia kakou, oiai nae na lahui e iloko @ o ka liilii o ka lakou loaa, e malama ana nae lakou ma ka hoahu ana e uumi ana hoi i na makemake o ke kino i kekahi manawa a i keai la, ua hiki ke olelo ae, ua lilo maoli kekahi poe malihini @ kakou e noho aku ana malalo o lakou.

            Ma ka hoahu ana he iwakalua-kumamalima ke-@ no ka pule no na pule he kanaha kumama-@ iloko o ka makahiki e loaa ana ka huina o @ kumamalua dala. Ina hoi he hapalua ko ka @ ua like ia me iwakalua- kumamaha dala no na @ he kanaha-kumamawalu he hookahi dala no ka pule ua like me kanaha-kumamawalu dala a po ka elua dala o ka pule, e loaa ana ka huina o kanalua kumamaono dala mawaho ae o keia mau dala e paku'iia mai ana ka ukupanee o eha pakepeka no ka makahiki, nolaila e ike maole iho ana no ka mea i maa ole i ka hoahu ana maloko o na ba-@ a maloko paha o na hui hoahu e ae i ka nui maoli o kana mau dala e loaa mai ana i ka pau ana o ka makahiki ka mea hiki ole e loaa i ka hapanei o na Hawaii, iloko o kekai i manawa hookahi mamuli o ka hoao ole ana e hoahu i ka lakou mau loaa @ ma kekahi mau wahi kupono.

            Ke loaa nei na ukuhana maikai i kekahi poe o @ o ka pule, e koe nui ai no kekahi hapa o ko lakou uku, mahope o ka uku ana aku i na hoolilo maamau o ke ola ana o ko lakou mau ohana o ka hana maauao iloko o keia manawa o ka noho auwe mau ana o kekahi poe o ia no ke kiola ana aku ia mau koena ma na wahi e koe ai aole hoi o ke kiola ma na hana uhauha e hahai mau mai ai ka nele la lakou.

            Ua lawa keia mau makahiki loihi a kakou i ike maoli iho ai no i ka noho pilikia ana iwaena o keia lahui kanaka e loaa ai na haawina a'o kupono loa ua hala na la o ka ai hookano ana na la o ka lealea ame ka uhaha nolaila mai na hopena  pilikia me ka poino a kakou i auamo mau ai aka e ku ae iluna @ ka malo'elo'e e haoao e kau uke aku me kaka'ai poe kupono a ulakolako o kakou ma ka lawe ana aku i ke a'o a keia pepa e hoolilo ana hoi ia kakou i Hawaii hou aole i Hawaii kahiko i maa i ke kauka'i ana aku maluna o na ohana ame na hoaloha.

 

EIA IHEA KAHI O KA PILIKIA?

            He keu no hoi o ka pau ana o ke kaua a nohoalii mai ka maluhia he kumu ia e emi mai ai ke kumukuai o na meaai ame na mea e ae e pono ai ke ola ana, o ka oi loa mai nei ka ia o ka pipii launa ole o na meakuai i keai mau la, a o ia ka makou i hoomaoe ae la me ke poomanao maluna ae Eia ihea kahi o ka pilikia?

            I ka nana aku he nui na wahi o ka pilikia. Ke hookau aku nei ka poe kuai o ka lehulehu hoi ma kekahi olelo ana ae maluna o ka poe mahiai ka poe hanai holoholona no ko lakou hoopipii i na kunukuai na meaai pela hoi na halehana na 'okou o  hana nai nei i kekahi mau mea e pono ai ka noho ana no ka lakou hoopipii a ke hooili mai nei hoi lakou i na hoahewa ana maluna o ka lehulehu. Ke hooili aku nei na limahana i na ahewa ana maluna o ka poe waiwai pela hoi ka poe waiwai e hoahe wa mai nei i na limahana i ka hoopii loa i ko lakou mukuai o na meeai pela hoi na halehana na lakou ai na meakuai i keai manawa maluna o na mea apau.

            Ke makemake nei na haku hana, ka poe waiwai, e loaa nui ka puka ia lakou mai na oilhana imi waiwai mai, eia hoi na limahana ke koi aku nei mau ukuhana kiekie e haawiia aku ia lakou, i ka ike ana mai o ka poe mahiai i ka nui loa o ka pomaikai e loaa nei i ka poe waiwai a i na limahana hoi, e hoopipi mai ana lakou i ke kumukuai o na meaai iluna pela ka poe hanai holoholna a o ka nunui iho no hoi no hoi o ka uku e loaa ana i na limahana me ka nunui pu no hoi o na dala puka a ka poe waiwai aohe nanaia ae o ka pipii o ke kumukuai e ae aku ana no lakou e lawe mai i na waiwai oiai no nae ua oi wale aku ke kumukuai mamua o ka waiwaiio o na meakuai.

            O ko kakou makemake ana e loaa ka ukuhana maikai me ka oluolu o na meaai pela hoi ka poe waiwai i makemake aku ai e mahele i na puka nunui. a e emi ke ola ana he hana paakiki loa ia iloko o keia manawa aole loa e kuikahi keia mau mea a elua aka elike me ka mahuahua ae o ka ukuhona oela no ka pipii ae o @ meakuai; a elike hoi me ka nui o na puka o ka poe waiwai pela no e koiia mai ai lakou e uku aku i na kumukuai pipii o ka lakou mau mea e ai ai.

            Ma ka mea oiaio, ia makou e nana aku nei i ka nee ana o ke au o ka manawa, he hana paakiki a pohihihi loa, ka loaa hou ana ia kakoi o na meakuai me ka oluolu, elike me ia mamua aku o ka manawa o ke kahua; he hookahi wale no alahele e oluolu mai ai o ia no ka hoemi ana mai i na puka o ka poe waiwai ma ka lakou mau oihana, pela hoi na limahana e hoemi hou mai ai i ko lakou ukuhana; he hana hiki ole nae keia i na hakuhana ame na limahana ke hooko mai nolaila elike me ko laua ku mau ana maluna o ke kahua o ko laua mau pomaikai iho pela no auanei e mau ai ko kakou uku ana i na kumukuai kiekie no kekahi manawa maopopo ole.

            Ua lehulehu na manawa a na luna oihana ma Wakinekona i hoakaka ae ai i ko lakou mau manao no na alahele e hoemiia mai ai ke kumukuai o na mea apau, ahiki mai nae i keia la ke pii mau ae nei ke kumukuai o na mea apau ma na anuu he okoa ke kumukuai o na mea apau ma na anuu, he okoa ke kumukuai o keia la, he okoa ke kumukuai o ka la apopo nolaila o ka mea wale no e pakele ae ai kakou mai ka uku ana aku i kekahi mau ano waiwai i papalua a i papakolu iho ke kumukuai o ia no ka hoao ana e hoemi mai i ke kuai ana i na mea pipii a e kuai aku ma na mea emi mai in a no ia he mea e hooneleia mai ai kakou i na mea i ma ia kakou mamua aku.

E HOOMANAO MAI I KE OLA O KA PEPA

            O keia ka helu mua loa o ke Kuokoa no keia makahiki e nee aku nei o kakou ke paipai hou aku nei no makou i ka poe heluhelu ane ka poe lawe i keia pepa e hoomanao mai i ke ola o ka pepa, ma ka uku ana mai ko lakou aie o ka pepa, ma ka uku ana mai ko lakou aie o ka hapa hope o ka makahiki i pau aku la, ame ko keia makahiki e nee aku nei.

            He mea no nae na makou e haawi aku nei i na hoomaikai kiekie ana i ko ke Kuokoa poe lawe nupepa, no ka hoomanao mau ana mai o ka hapanui i ko lakou aie i ka nupepa, me ko makou manaolana, o ka poe kakaikahi i koe, e hoomanao mai ana no lakou i ko lakou aie iloko o ka wa kupono o keia mahina.

            O ka põe e noonoo ole ana i keia leo paipai, a manao iho paha, aia a hala na mahina eono, a i ole  aia paha a pau ka makahiki, o ka wa iho la ia e uku mai ai ka auhau o ka pepa, he noonoo lalau loa ia, no ka mea e hoomaka aku ana makou e paa i ka nupepa a ka poe e uku ole mai ana i ka lakou mau nupepa nolaila i mea e ike mau ai i na meahou ame na moolelo hoonanea o ka lanakila no ka uku mua mai iloko o keia mahina.

            Ua hala aku la ka makahiki kahiko, ma ka Poakolu nei, oili mai ka makahiki 1920, a elike me ka nalohia ana aku o ia makahiki me kana mau hana, a pela kakou e halele aku ai i na hana maikai ole apau e pomaikai ai kakou no keia makahiki hou a ma kekahi olelo ana ae e hoano hou kakou no ka maikai ae i keia makahiki.

            Ea, nui ka make o ka poe ma Amerika no ka inu ana i ka wisake i hoohuihuiia me ka alekohola laau he haawina a'o kupono loa keia no ka poe inu waiona ma Hawaii nei e hookaawale aku ai i ka rama e hanaia mai nei no ka pomaikai o ka poe ku-e ka-nawai, o loaa like auanei i ka hopena i kau aku maluna o kekahi heluna nui o ka poe i make ma Amerika. O kela huina nui pau mai nei i ka make, o kekahi ia o na kumu ko'iko'i loa ma ka aoao o ka poe kinai waiona, no ka lilo i'o o ka waiona, i mea pepehi aku i ke kino o ke kanaka, ame ka hoopoino pu aku i na ohana lehulehu.

            Nuhou Kuwaho

            LOS ANGELES, Dek. 28.-Ua-hopnia e na makai o Leo Julofski, a i ole, o Leon Kules, ma ka la inehinei, no ka aihue ana ae $141,000, ka waiwaiio ma na bona kuokoa ami kekahi hui mai o Nu Ioka. He $53,000 ka waiwaiio o na bona i loaa aku ma kona kino, a o kekahi mau bona ua pau i ka haehaeia, kahi a na makai. O keia paa ana iho la on a o ka pau ana ia o ka huliia ana on a ma na wahi like ole o ka aina.

            NU IOKA, Dek. 28.- He elima poe i paa i ka hopuia maanei i nehinei, ka poe i hui pu ai me kela aihue ana i na bona kuokoa mai ka hui kuai aina mai onei o ka piha ana iho la ia o ka eiwa o ka poe i paa i ka hopuia. Ua loaa ae i na makai he $27,000, a ke huiia me na dala he 53,000 e paia mai la ma Loa Angeles, e na makai, ka pee na lakou i hopu ia Leo Julofski i komo pu ai me ka aihue ana i na bona, koe he $61,000 o ka huina o $141,000 ma na bona i aihueia i maopopo oole . Ua manaoia o ka hapanui o na dala he 61,000 ma na bona aia ma loko o ka banako maanei.

            PARIS, Dek. 28.- Ke manao nei ke  aupuni o Palani e hoahu i 6,000,000,000 francs ma o ka hooliloia ana aku i kona mau lako kaua i hoahuia, a i 13,000,000,000 mai ke kuaiia ana aku o na lako kaua a Amerika.

            LINCOLN, Dec. 28.- HE palapala noi i kakauinoaia e kekahi heluna kupono o ka poe koho baloka, e noi ana e hoopaa pu ia ka inoa o ka Mekia Kenerala  Leonard Wood ma ka paa baloka Repubalika wae moho, ka i waihoia ae ma ka la aku la i nehinei me ke kakauolelo o ka makuaina.

MAKEMAKE NA KEPANI LAWAI'A

E OLOHANI

            Ina aole e hoea mai ana na Kepani lawai'a aku, he hookahi haneri me kanakolu ka nui, i ke kuikahi pu ana me na hale hana i'a elua e ku nei ma Kakaako, no ko lakou ukuhana, alaila e hoea mai ana i ka manawa e nele ai na makeke, a pela pu hoi me na hale hana i'a, i ke aku ma keia mua aku, no ka mea, ua paa ka manao o na Kepani lawai'a aku, e olohani, mamuli o ka hoemiia o ko lakou uku e na haku hana.

            O ela poe Kepani lawai'a apua, ia noho hana aku lakou malalo o na on a no lakou na @@@ hanai'a elua, me ka hoolako ana o kela mau hui i na waapa ame na pono no apau o ka oihana lawai'a, a o ka uku e loaa ana i kela poe Kepani lawai'a, he kanahiku pakeneka, a he kanakolu hoi pakeneka i na haku hana, malalo nae o ka aelike, he elima keneka no ka paona e kuaiia ai ke aku.

            Ua hooholo nae na on a no lakou kela mau hale hana i'a, i hoohui ia lakou iho a lilo malalo o ka hui hookahi i kekahi manawa, iloko o keia makahiki e hoomaka ana mai keia mahina aku, e loaa no i na Kepani lawai'a he kanahiku pakeneka no na loaa apau o ka lakou aku i  lawai'a ai, a i kanakolu no hoi pakeneka i na i'a, eia nae ua hoemiia iho ke kumukuai o ka i'a, a i eha keneka me ka hapa o ka paona, uo keia hoemiia ana iho, ke kumu i ala ae ai na manao olohani iloko o keia poe Kepani.

            Ua komo na Kepani lawai'a iloko o ka hui uniona, a ma o keia hui la i manao ai lakou, e kaa ka lanakila ma ko lakou aoao, eia nae iloko o ia manawa hookahi, ke kakali mai nei na on a o na hale hana i'a i ka pane a kela poe Kepani, in a no ka waiho aku i ka hele ana i ka lawai'a, alaila e imi aku ana na haku i na alahele e hiki ai ke hoolako mua ia aku na halehana me ka i'a i kela ame keia manawa.

            Iloko o keia kikina o ka makahiki he kakaikahi loa ka loaa nui o ke aku i ka poe lawai'a, aka, iloko o ke kupulau, e hoomaka mai ai ka au ana a ke aku, ia manawa e lako mau ai na makeke me ke aku, a e wehe hamama ai na halehana, no ka hana ana i ke aku, a hookomo maloko o na kini, kuai aku ma Honolulu nei a ma na wahi mawaho aku o Honolulu nei.

KE KANAWAI HOU A KA OIHANA KOA

            Ina e hana kekahi makaainana i ke karaima maluna o kahi i hokoeia no ka oihana koa ua hiki no i kekahi kanaka e noho ana malaila ke hopu ia mea hana hewa me ka palapala hopu ole, o keia ke kauoha i hoopukaia ae e ke Kenerala C. G. Morton, U.S.A., ke aliikoa kiekie o ka oihana kaua ma ka Poa aku la i hala.

            Ua kuhikuhi mai ke kenerala i ka pauku 3724 o na Kanawai i Hooponopono Houia o Hawaii e pili ana i ka hopu ana, me ka palapala hopu ole e hoakaka ana:

            "Ua hiki no e hopuia kekahi mea e hana ana i kekahi karaima e kekahi mea e noho ana malaila me ka palapala hopu ole."

            O na makaainana e hopuia ana nia ia ano maluna o na aina i hookoeia no ka oihana koa malalo o keia kanawai e haawiia ae ana lakou i na luna aupuni federala, a i ole, teritore paha me ka hoohakalia ole, a e hoike koke ia ae na mea oiaio apau o ia hopuia ana i ke kenerala nana e hoo,alu ana ka oihana.

            Nuhou Kuloko

            Ma ka moku lawekoa Logan o ka haalele ana iho ia Honolulu nei, ma ka Poalua aku la i kau aku ai ke Kiaaina ame na komisina o ka aholelo no ka lakou huakai no Wakinekona.

            Ua makaukau loa ka alemanka ma kana a ke Kuokoa i keia manawa, a mamuli o ka la kulaia, i hoopaneeia ai ka hoouna ana aku i ka poe helehelu o keia pepa a keia pule ae.

            Ma keia la, e hoomaka aku ai ka helu kanaka no keia Teritore, i kulike ai me ke kuahaua a ka Peresidena Wilson ame ke Kiaaina McCarthy.

            Mamua o ka moku kalepa ili ma Ahukini, Kauai, ua hoolilo aku oia i kela moku ame na waapa elua, i kekahi mau mea elua, mamua o kona holo ana mai me na luina no Honolulu nei.

            Ma ka Poaono aku nei i hala i waho hou aku ai no na alakai o na hui uniona o na Kepani i ka lakou koi imua o ka ahahui o ka poe kanu ko, no ka hoomahuahuaia ae o ka ukuhana o na Kepani limahana o na mahiko, me ka hoemiia mai hoi na hora hana o ka ia.

            He halawai hui ka na lala o na kalapu Demokarata o ka mahele eiwa ame umikumamakhi, o ka apana elima, ma ka hora ekahi o ka auwina la, o keia Sabati iho, no ka noonoo ana i kekahi mau kumuhana ano nui, e alawa ae i ka hoolaha kahea halwai e ouka aku nei ma kakhi wahi o keia pepa.

            Mailoko mai o ka nui o ka poe i loaa ke aponoia, no ka lawe ana i na apana aina hookuonoono o Wailua, Kauai, he iwakalua-kumamakahi wale no poe na lakou i koho i na apana, o ka pau no ia, a nele aku kekahi poe, no ka mea he elua apana, a ka hapanui i koho ai no lakou.

            No ke pani ana aku i ka maklua i hoohakahakaia, mamuli o ka make ana o ka Rev. J. E. K. Maia o ka Ekalesia o ke Alaula o ke Malamalama, i hooholo ae ai na hoahanau o ka akoakoa ana ae, ma ke Sabati aku nei i hala Dec. 28, e koho i kahu napule hou ma kona wahi ma keia po Poaono iho, Ianuari 3, 1920.

HIKI MAI IANEI NA PUKUNIAHI I KILA AKU AI NA KELEMANIA

            O na pu kuniahi i luai aku ai i na elele a ka make maluna o na pualikoa Kelemania maluna o na kahua kaua o Palani ua hoea mai ianei ma ka la Sabati iho nei, maluna mai o ka mokuahi Marica mai Nu Ioka mai, he mau pukuniahi i hoounaia mai no ka hoohanaia aku e ka oihana kaua maanei.

            Ma Ka oleloia he mau pu lakou i haaheo nui ai na aliikoa o ka oihana kaua, no ka holopono o ka lakou hana iloko o ka manawa kaua. Mawaho ae o keia mau pu he nui na ukana e ae o keia mau pu he nui na ukana e ae o ka mokuahi Marica o ka lawe ana mai no Honolulu nei, oia oi na lako like ole no ka oihana kaua, na poka pa-hu o na ano like ole me na lako na ka puuku o ka oihana kaua.

NA MARE

            Thomas Dare ia Esther Feary, Dec. 23.

            Edward Keawe ia Agnes Awana, Dec. 24.

            E. Andres ia MAry Mahoe, Dec. 25.

            Sam Pau ia Evaline Keala, Dec. 25

            Antone Martin ia Josephine Kuhlman, Dec. 27.

            Joseph L. Kukahi ia Maria W. Kamala, Dec. 27.

            Robert N. Boyd ia Glady Kalaola Cockett, Dec. 27.

            James Pau Seto ia Elizabeth K. Martin, Dec. 28.

NA HANAU

            Na Paul Aki âme Kealakai, he kaikamahine, Nov.4.

            Na Waldermar Muller âme Irene Muccarty, he keikikane, Dec. 10.

            Na Chas. K. Hosea ame Lei Keaweiwi, he kaikamahine, Dec. 14.

            Na M. C. Swift ame Angeline K. Spencer, he keikikane, Dec. 23.

            Na James Nakaahiki ame Nuukea Aipolani, he kaikamahine, Dec. 24.

            Na John Cardoza âme Helen William he kaikamahine, Dec. 26.

            Na Valentine A. Cederloff ame Kaena Colburn, he kaikamahine, Dec. 28.

            Na Herman K. Rodrigues ame Louisa Kaleleiki, he keikikane,  Dec. 28.

            Na Jacob K. Kalekini ame Esther Kaimimoku, he kaikamahine, Dec. 29.

            Na Wm. N. Brown ame Dora Daniels, he keikikane, Dec. 29.

            Na John Nua âme Elizabeth K. H. Olepau, he keikikane, Dec. 29.

            Na John A. Kahaleiwi ame Lucy Apo, he keikikane, Dec. 29.

            Na Manuel Kaupe âme Josephine Jones, he kaikamahine, Dec. 27.

            Na Pio Gomes âme Mary Kaui, he keikikane, Dec 30.

NA MAKE

            Carlyle Harbottle, ma ke Alanui Kalanai, Dec. 28.

            Julita Aki, ma Moanalua, Dec. 29.

            Sam Piikuahiwi, ma ka Home Leahi, Dec. 29.

            He bebe na Pio Gomes, ma ke Alanui Beritania, Dec. 30.

            Mrs. Mariiona Kaupiko, ma Honolulu, Dec. 30

            Mrs. K. Akuna, ma ke Alanui Kauakanui, Dec. 30.

HOPUIA NO KA HEWA APUKA I KE KIKOO.

            Mahope iho o ka hakiloia ana no kekahi mau pule ae nei i hala, no ka hoopuka i na kikoo dala apuka, i paa ae ai he haole koa i ka hoouia, e ka oihana makai, ma ka po o ka Poaono aku nei i hala, a noho ana i Kuapapanui.

            Ua hoohuoiia kela haole koa e ka Makaikiu Mcduffie, ma ke ano, oia ka mea nana i kakau i kekahi mau kikoo dala apuka, a mamuli o ke kulike loa o kona lima kakau, me ka lima kakau maluna o na bila kikoo dala apuka, i kaa aku malalo o ka malu o ka oihana makai, oela iho la oia i paa ae ai i ka hopuia.

            He umi-kumamalua mau kikoo dala apuka i loaa i na makai, a wahi a ka Makaikiu Mcduffie o ka hoakaka ana ae,mai ka elima dala aku ahiki i ke kanakolu-kumamalima dala, ka huina o na kikoo apuka i hoopukaia e kela haole koa, me ke kakau ana i ka inoa o ka mea naa ke koo dala, ame ka mea i manaoia iaia e ukuia aku ai ka huina dala, hoakakaia maloko o ka bila kikoo, a kela haole hookahi no ka mea nana e kakau kua i ke kikoo.

            I wahi nae e loaa mai ai iaia kekahi mau dala, e hele ana oia maloko o na halekuai, no ke kuai ana i kekahi mau mea ana i makemake ai, a uku aku la i kela kikoo apuka, a o ke koena iho o na dala, mahope o ka laweia ana ae o ke kumukuai o kana mea i kuai ai, o ka mea ia e haawiia mai ai iaia, a i ka holopono ana o kekahi hana kolohe, e hele aku ana oia no kekahi halekuai okoa, a elike no me kana mea i hana mua ai, pela no oia e hana aku ai.

            O na Pake âme na Kepani he mau halekuai ko lakou, ka poe i koloheia aku e kela haole, me ke kauoha ana i na kupakako, e hoouna i kana mau mea i kuai ai no kekahi mau wahi, aole on a paa i na meakuai, mamuli no paha o kona hopohopo, o paa mai oia i ka hopuia.

            I ka waihoia ana aku o na kumu hoohalahala imua o ka oihana koa, no ka hoohuoiia ana o kela haole koa, ua komo like mai la kela oihana, ma ka hookolo ana mahope o ka meheu o ka mea kolohe, pela iho la oia i paa ai i ka hopuia, me ka maalahi loa.

            Mahope iho nae o ka hopuia ana o kela haole, i ae okoa ae ai oia i kona hewa, me ka olelo ana, oia maoli no ka mea nana na kikoo dala apuka i hana.

HAAWI MAKANA NA HAKU I NA LIMAHANA.

            Elike me ka maa i na makahiki apau i kaahope ae nei, ua komo ae na hui lawelawe oihana like ole o keia kulanakauhale, me na manao ohohia, o ka lokahi, ma ka haawi ana aku i na limahana e noho hana ana malolo o kela mau hale oihana, i na makana Katisimaka, ma ka Poakolu o ka pule aku nei i hala, a mea hoi nana i hoohauoli loa ae i ka manao o na limahana he mau haneri, no ka hoomanao ana aku o ko lakou mau haku hana.

            I hoike no na manao makee iloko o keia hui pa ʻ i nupepa i kona mau limahana, ua makanaia aku kela ame keia me na wa-hi leka, maloko olaila na dala a na haku i haawi aku ai elike me ka lakou i manao ai ua kupono no kela ame keia limahana.

            Ma na hale oihana e ae, a ma kekahi mau hui lawelawe oihana no hoi, ua hana like aku lakou ia hana hookahi imua o na limahana.

            Iwaena o na hale nunui o keia kulanakauhale i hoomanao ae i na limahana me na makana Karisimaka, ka Brewer & Co,., Theo. H. Davies, Castle & Cooke, Hawaiian Electric Company, I. I. S. N. Co., American Factors, Lewers & Cooke, Allen & Robinson, Honolulu Gas Company, ame kekahi mau hui oihana e ae he nui, a me he mea la o keia ka makahiki i oi loa aku ai ka mea a na haku hana i hana aku ai i na limahana, ma na mea pili i ka makana Karisimaka.

PUOHO KA PELE MA KILAUEA.

            I kulike ai me ka lono kelekalapa uwea ole o ka loaa ana mai keia kulanakauhale, ma ke Sabati aku la i hala, ua puoho ae la ka pele ma ka Luapele o Kilauea, a kahe aku la ma ka huli e ku pololei ana i Kau, Hawaii, a elike me na hoakaka ma kela lono, o keia kekahi o na kahe nui ana a ka pele i ikeia ma ka moolelo o kela luapele.

            Ma ka oleloia, o kela wahi a ka pele o ke kahe ana aku la, aia no ia ma ke alahele hookahi a ka pele i kahe ai iloko o ka makahiki 1868, ka makahiki hoi a ke ola ʻ i i hoonaueue ae ai ia Hawaii me ka ikaika.

            He ekolu mau mana a ka pele e kahe la, ma kahi o ka iwakalua mile, me ke kahe pololei ana ma ke kukulu hema no kahi o ke kai, eia nae, aole he mau hopohopo ana, no na ola o na kanaka ame na holoolona, no ka mea o kela wahi a ka pele o ke kahe ana aku, he wahi ia noho ole ia e na kanaka, a he kakaikahi na pipi hele ma kela wahi.

            O ka mea nui ma kela wahi, o ia no ka ohia ame kekahi kumulaau e ae, a no ka hopohopoia o hoe mai auanei i ka wa e kahe ai ka pele, ua kii mua ia na pipi o ka aina hanai pipi o Kapapala, a hookaawale no kekahi mau aina kiekie, nolaila aole he maka ʻ u o na kanaka hanai pipi, no ka hoopoinoia aku o ka lakou mau holoholona e ka pele.

 

            HULI HOI MAI NEI O GEORGE H. K. BEOKLEY

George Healii Kahea Beckley

            Me na laina o na poka pu raifela âme ua pu mikini a na Kelenania lokoino i hookauia mai maluna o na kahua kaua ma Europa no na makahiki eha a oi, o kona komo ana iloko o ka oihana koa o ke aupuni o Pelekane, i huli hoi mai ai o George Healii Kahea Beckley, he koa lanakila no Kona aina hanau, ma ke kakahiaka o ka Poalua nei, maluna mai o ka Mauna Kea, mahope o ke kipa mua ana ae no Hilo, maluna o ka mokuahi Enterprise mai Kapalakiko mai.

            Iloko o ka hele o kona inoa a kau lana, no kana mau hana koa, a wiwoole, elike me ia i ikeia maloko o na nupepa, me ka haawiia o na ke ʻ a hoohanohano iaia, aole oia i hoikeike ae ia mau mea, iaia i lele mai ai ma kauwapo, aka ma kona ano makaainana no, a mamuli wale no o na koikoiia aku e kona mau hoaaloha maanei, i komo ai oia i kona lole niha o ka oihana koa, a hele ae e ike i na luna oihana maanei nei.

            Ua hoea aku he heluna nui o kona ohana ma ka uwapo, no ka ike ana i ke koa Pelekane, a iloko o na manao hauoli i hookipaia mai ai ula me ke ohohia.

            Ma kela kakahiaka ua kipa aka oia no ka ike ana i ka Elele Kalanianaoie ne ka apo ana mai o ka elele iaia, me na manao ohohia, me ka haawi pu ana mai i na hoomaikai kiekie ana iaia, no kana mau hana koa a kilakila loa iloko o ka oihana koa o Pelekane.

            Ua chipa pu ae oia e ike ia Konela Iaukea, ke Kokua Kiaeina, me ka loaa pu o na hoomaikai aoa mai iaia mai no keia keiki Hawaii, i hana aku i na mea e hookaulanaia ao ai oia ame kona aina hanau.

            He mau manawa lehulehu kona o ke ku ana i ka poka o na pu a na Kelemania, eia nae, i ka wa no e ola ai maloko o ka halema ʻ i, e hoomau ana no oia i ke komo ana e kaua ma ka aoao o Pelekane, a o ka hopena i keia, o ia no ke pio ana o na eneini, a ua huli hoi mai ia oia me na manao haaheo no kana mea i hana aku ai no ka noho maluhia ana o ka hoaua nei.

            Ua haalele iho o George Healii Kahea Beckley ia Honolulu nei ma ke ano he luina maluna o kekahi o na mokuahi o na Hui American-Hawaii an a ma Acapulco, i haalele ai oia kona mokuahi, a hoi ma ka hana hana holoholona. He eiwa mahina kona noho hana ana malaila haalele ia wahi, a holo hou no i ka moana.

            I ka hoea ana o kona moku no Palani i ka 1914, ua lalapa koke ae la ka manao uilani no ke komo ana aku i ke kaua, a i ka wa i hoea hou ai o kona moku no Nu Ioka, ua waiho aku la oia i ka noho hana ana maluna o @@ mouku, a  kau aku la maluna o kekahi moku Pelekane no Livapulu, a malaila i komo aku ai oia iloko o ka oihana koa, aole no nae me ka maalahi aka mamuli wale no o kona kapa ana i kona inoa hope o Beckley, pela oia i aeia mai ai e komo, ua manao na eliikoa Pelekane, o kela inoa Kahea, he inoa Kelemania, pela oia i hooleia mai ai e ke alikoa mua loa ana o ke noi ana aku e komo i koa.

            O kona hoahanay, oia o Henry P. Beckley, wahi ana, he kanena oia iloko o ke Ke ʻ a Ulaula ma Siberia, i pili aku i na lako lapaau.

MELE MARE

            Houheneia e na uwea kila kileo hone o na manu, muki pua ewainiu o Waialae, ame na manu hooheno pua laniuma o Kaimuki, ma ke anaina mare o Mr. Joseph L. Kukahi o ka Hale Leka ame Mrs. Maria W. Kamala, ma 1141 Alanui 17, Kaimuki, Dek. 27 1919.

 

1-Ma ka olu o Galilaia e, He ahaaina mare no; Hui launa ae na mea no apau, O ka Haku pu kekahi.

 

Hui- Hui oli a hauoli, Ma kela aha mare no; Hui launa pu no lakou, Hui oli mare e.

 

2- Hui loi pu na kiwi lai e, Me lakou no apau; Kani hone mai na rila oluna ʻ e I ke mele mare nei.

 

3- He nu nani oli kamahao e, I haawiia mai; A he mea nani a maikai no, O ka mare no kakou.

 

Leo-Leo Hoonani, p.68.