Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 51, 19 December 1919 — Ka Ninau Olohani o na Limahana Mahiko [ARTICLE]

Ka Ninau Olohani o na Limahana Mahiko

O ka ninau ano nui iloko o keia mau la e nee nei, . . ia no ka hoala ana ae o na limahana Pilipino ame _ na Kepani. i komo iloko o na hui uniona, he 010-j h;mi, ma ka haalele ana aku i ko lakou noho hana ; ana ma na mahiko apuni o keia Teritcwe, elike me na mea oiaio i ikeia, ma ka halawai a na alakai o J ka hui uniona o na Pilipino ma ke Sabati aku nei ii hala, a i aponoia aku hoi e na alakai o na hui uni-1 ona o na Kepani liniahana o na mahiko, ke kakali j wale ia aku nei no, o ka hoea mai o na elele mai | na wahi'like ole mai o keia Teritore, a haawi i lakou apono lokahi ana no kela hana i hoolalaia e koonei poe. Ma na mea i hoomaopopoia, o na lunahoopono- ■ pono o na nupepa Kepani o keia kulanakauhale, me kekahi mau kumukula Kepani, ka poe na lakou f «• hoeueu nei i keia manao olohani iwaena o na Kepani limahana, pe!a hoi me kekahi Pilipino, iwai na o kona lahui t noho hana nei ma na mahiko, he ]»oe i loaa ole na ike kuhohonu, a i nele hoi ka ioaa ana ia lakou o na mea oiaio e hanaia nei i na limahana ma na mahiko; o ka poe o keia ano, ra luna oihana ma Amerika Huipuia, i keia la, ke| kaiehu nei ia lakou maUoko aku o ka aina, no ko ( lakou lilo ana i poe hōopilikia mai i na oihana ( īnikiala maloko o Amerika. I Ke manao nei keia pepa, ina aole i loaa aku na uku kupono i na limahana e hoho nei ma na mahiko; aole hoi he mau hale kupono no lakou e noho ai, hoopilikia wale ia aku paha lakou ma kekahi . mau ano. a i ole hoohana wale ia aku mawaho o ka manawa e ukuia ai lakou, alaila e lokahi ana no j kakou me kela. mau limahana, ma kela manao, e lioala mai i na hana olohani i wahi e nanaia aku ai ko lakou pono; aole nae pela na mea oiaio i ikeia, aule keia ma ka manao wale ae, a koho wale aku ]>aha, aka mai na hooia i loaa mai, mai ka poe e r.oho hana nei ma na mahiko i keia la. t"a maikai maoli na hana o na mahiko i keia manawa, mamua o na makahiki aku nei i hala, no keia kiimu i hookololohe ai kekahi heluna nui o na Kepani ame na Pilipino e noho hana ma na mahiko, a iloko aku la o ka mahina o Novemaba i liala, ua loaa maoli i ka hapanui o na limahana o ra mahiko, he huina dala mahuahua iloko o ko lakou waihona, mamua o na limahana e, ae e noho hana nei ma kela ame keia wahi, me ka loaa ia lakou ©■ tia okuhana maikai. Ina e hoolaweia ae ana, na hoolilo maamau e ukuia nei e na limahana mawaho nei, i kela ame keia mahina, e ikeia ana, ua oi loa aku ka mea e loaa nei i na limahana mahiko mamua o ka lakou, rn ka mea aole o lakou mau hoolilo e ae, mawaho 0 ka lakou mau meaai. 110 keia kumu, ame na kumu lehulehu e ae, i manao maoli ai no na Kepani, ame na Pilipino limahana o keia manawa, ua oi loa aku ko lakou pomaikai o ka hoomau ana i ka hana a na mahiko, mamua o ke kauka'i ana mai i na hana ».waho nei. Aole he kumu nui e ae nana i hoala mai i ka manao olohani iloko o na alakai o na hui uniona, na Pilipino ame na Kepani iloko o keia mau la, mamuli no ia, o ka hooleia ana mai o ka lakou mau l:oi i waiho aku ai imua o ka poe i kuleana i na mahiko, he mau koi e hiki ole ai, ina no o kakou ma kahi o na ona mahiko, ke ae mai, ua oi wale aku ia mamua o ka mea pono; ua maopopo no ia mea i na alakai o kela hana koi hoomahuahua ukuhana; o ko lakou manao nae, aia iloko o na limahana ka niana e hoonee aku ai i ka oihana kanu ko imua. pela lakou i hoala mai ai i ka hana, e hoaoia ai ka manao o na ona mahiko, a keia pepa nae e kanalua ole ai ke olelo ae, e hoea mai ana 1 ka manawa e hoohoka mau ia aku ai ka lakou mau hoeueu olohani ana. Aole he hana uuku ka hoala ana ae i ka manao olohani. ma ka aoao o na limahana Pilipino me na Kepani, no keia kumu, he mea pono i na Pilipino ame na Kepani, ke noonoo me ke akahele, mamua o ko lakou maliu ana aku i na alakai lalau ana a ka poe aole lakou he mau limahana, no ka mea he hopena awahia ke kau aku ana maluna o lakou, a na lakou ponoi ana no e auamo i ka ehaeha, aole na na alakai o keia hana olohani. Ina nō ka hoalaia ae he olohani o na limahana Pilipino ame na Kepani ma na mahiko apūni keia! "ieritore, iloko o keia manawa, ihea iho la kela mau limahana olohani e noho ai? Pehea na dala manuahi, a lakou i hooikaika ai ma ka hana, no ka ukuia mai ia lakou? Oka mea niaopopo loa, e kipakuia ana lakou mai na home aku a lakou i ai. ma na mahiko, e hoonele pu ia aiia lakou me na aala manuahi mai ka mahiko mai. Aole he wahi no lakt>u e noho ai ma keia kulanakauliale, no ka nea aole he Kale e hookipa mai ai i kekahi heluna nui o na limahana, o ke alahele wale no i maopopo ia makou, o ia ko lakou huli hoi aku no ko lakou aina. eia nae, auhea na mokuahi na lakou e halihali aku i kekahi heluna nui o na limahana; aole malaila wale iho la no pau Ha pilikia, aka e loaa ana anei i na limahana Pilipino ame na Kepani, na mea a lakou i hauoli ai ma Hawaii nei, mamua o na mea e loaa mai ana ia lakou ma ko lakou aina iho ?

Aole loa he kanalua iki, no ka hooiia ae o ka po-! maikai o na limahana o na mahiko ma keia mua nku. mamuli o ka uku manuahi kiekie a njT haku J mahiko i hooholo ae ai, e haawi aku ia lakou no keia makahiki ae, o keia wale no ke alahele o ke kaulike a makou i ike ai. no na aoao a elua ; e hooikaika ka limahana no ka.pono o ka haku hana, pela hoi e nana pu. ia mai ai kona pono, a elike auanei me ka pii mau o ke.kumukuai o ke kopaa ttia' keia mua aku, e holo aku ana kekahi pomaikai nui i na limahana hoomanawanui.

No ka hoao ana e hoopoino aku i ka oihana hookahi nana e hoowaiwai nei i ke aupuni, a e hoopomaikai aku nei i ka lehulehu, a i na oihana no apau oloko nei o ka aina, aole anei o ke alahele kupono loa e laweia ae, o ia no ke kaiehu ana aku i ka poe> na lakou e hookonokono nei i keia hana, mai ka lepo aku o Hawaii? E o-u ika maka oka wauke oi opiopio!