Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 50, 12 Kekemapa 1919 — He Moolelo no KEAKA TAZANA Ka Weli o na Ululaau Mehameha o Aferika a o ka Hoaloha o na Holoholona Ahiu [ARTICLE]

He Moolelo no KEAKA TAZANA Ka Weli o na Ululaau Mehameha o Aferika a o ka Hoaloha o na Holoholona Ahiu

"l'a lolie mua aku nei no olua aohe a'u niho elepani, no-■ laila e hele koke olua, i keia manawa, aole o'u makemake t kuai i ka olua fnau waiwai, alaila ku ae la oia iluna, me 1 Ke kula'i okoa ana mai i kekahi o kela mau kanaka, a ia laua i hoopaakiki aku ai, ua hoopuka mai la ua moi nei i na ~lelo hooweliweli, no ka lele ana mai o kona mau kanaka! inaluna o laua, akahi no ua mau malihini nei a emi aku' ih.»j»e no kahi o ka puka pa, no ka huli hoi ana aku no koj 1.-iiia wahi i hoomoana ai me ko laua mau kanaka. ] kela hala ana mai hoi o ua mau kanaka nei, hele pololei niai la ka moi a loāa o Miriama, hopu aku la m.a kona lau-1 ( ,ho. a kaualako āku la noloko oka hale pe'a, me ke peku! ana aku mahope o ke kua, a kamailio aku la i na olelo ikaika: "Mai hoao hou ōe e hele mai iwaho nei o keia hale," wahi ana me ka wiliwili ana aku i kana puupuu imua o ke kaikamahine uuku. I'na au e ike hou ana ia oe i kou poo mawaln» nei o ka hale, i ka wa e hoea mai ai na malihini, e pepehi no au ia oe a make loa," alaila holoholo iho la ua nei mawaho o ka hale i hoonohoia ai o Minama, oiai ])«,i ka wahne Paele kiai e noho niai ana me ka piha i ka maka'u i kona haku. () kela mau kanāka malihini elua e ka makamaka helulit*lu, oia no o Kala Jesena ame Sela Mahina, i ka hoea ana aku o ua mau kanaka nei no ko laua hale, kamailio aku la ( , Kala Jesen^: "Aole loa o'u kanalua iki, o keīa ke kaikamahine o ka ailuieia ana mai kona mau makua mai, ke kaikamahine no lioi a kaua i noke ai i ka huli, ahiki i ko kaua hoopau okoa ana i kela liana. Oka mea wale no nana i hookahaha loa mai i ko'u no<moo, o ia no ke koi ole o kela kanaka, i ka ukumakana i kauia no kela kaikamahine." "Ma ko'u kamaaina i na kanaka Arabia, aia kekahi mea ~i lua aku iloko oko lakou noonoo mamua o ke dala, o ua mea la. o ia no ka panai ana aku i ka ino no ka ino," i pane aku ai ka lua o na kanaka. "Malia paha ua pololei kau mea e kamailio mai nei, aole no nae he hewa.o'ko kaua hoao ana e ki-pe i kela kanaka me ke gula, ina oia e ae mai ana, alaila o ke kaa no ia o keia kaikamahine, malalo o ko kaua malu, a ohi no hoi i kekahi pomaikai nui." "Pehea ka nui o ka kaua hooikaika ana e loaa mai kela kaikamahine, ma ke ki-pe ana aku i kela Arabia, aole loa ia e holopono ana, ua oi aku ka manao inaina inma ona, mamua o ke dala ame ke gula. paha ma o kekahi poe e ae kana e hoao aku ai e ki-pe, aole loa o'u kanalua, no ka holo--I>ono oia hana. Ua ike no kaua i ka piena maoli o kela kanaka, i ka wa i maopopo aku ai iaia, ua ike kaua i ke kaikamahine opio, a o ko kaua hoouluhua hou ana aku iaia, e hoomahuahuaia ae ana kona inaina, a malia o ko kaua hoi r.la ana mai la keia, hoao hou aku kaua, o ka make wale no ke hookauia mai, e kela kanaka Arabia. "Akahi au a apono aku i kena manao ou, ma o kekahi ia o na kanaka kaua e ki-pe aku ai," i pane mai ai no hoi ka lua o na kanaka, a kakali iho la laua uo. kekaiii muii 'Li. o k.. laua halawai pu me kekahi o na'kanaka Arahia, a ma oiia la e ki-pe aku ai i na dala gula, malia o liiki i kela kanaka ke lawe mai i ke kaikamahine opio. Ma kekahi ulia pomaikai nae, ua loaa i'o iho la ia laua kekahi kanaka Arabia, mahope o ko lakou kukakuka ana, ua makeinake lo.a kela Afabia i ke giila, oiai ua ike maoli oia i ka waiwai ame ka mana o ke dala, a hooia mai la imua 0 laua, e lawe mai no oia i ke kaikamahine, ma kela po ana iho. Oiai e iho aku ana ka la i ka ilikai, haawi aku la na kannka ili keokeo i ko laua poe e hoomakaukau no ka haalele ana iho i kela wahi ma ke aumoe o ka po, e hoomakaukau kela ame keia kanaka i kona mau' ukana iho, e hauhoa hoi 1 ko lakou mau holoholona a paa, a kakali aku o ke kauuha, o ko lakou nee no ia me ka nana ole ia pouli. l"a ma'u no ke kakali ana a ua mau kanaka nei, ia wa lohe aku la laua i ke pahupahu mai o na kapuai wawae, aia lioi ua mau kanaka nei ke ku la me ka makaukau, pela hoi me na Arabia i lako'me na pu raifela, a o ka mea kupaianaha nae, he elua kela mau kanaka e liele mai ana, aole hoi lie hookahi, elike me ka lakou aelike ana i kinohi. t'a ma'u no ke kakali ana a ua mau kaaaka nei, ia wa lolie aku la laua i ke pahupahu mai o na kapuai wawae, aia hoi ua mau kanaka nei ke ku la me ka makaukau, pela hoi me na Arabia i lako me na pu raifela, a o ka mea kupaianaha nae. he elua kela mau kanaka e hele mai ana, aole hoi lie hookahi, elike me ka lakou aelike ana i kinohi. "f)wai kela?" i ninau aku ai o Kala Jesena. "Owau no keia o Meeda," wahi a ka pane. O keia ka inoa o kela kanaka i ki-peia aku i na dala gula, akahi no a olu iho la ka manao o Jesena, o kona kahalia wale no nae, " ia ka hele pu ana mai o kekahi kanaka.hou aku mawaho ae ona; aka nae ua hoopauia aku-kona pohihihi, i ka wa i ike aku he mau laau i hana moemoe ia ka kela mau kanaka e j>aa ana, a maluna hoi o ka moenjoe kekahi mea puuhaku, a omo iho la ka manao hoōnaukiuki iloko o Jesena, aole he kino kupapa'u ka laua i uku aku ai i na dala gula ma-, hnahua, aka e laweia mai ke kino ola o ke kaikahiahine opio. 1 ka hoea ana mai o ua niau kanaka Paele nei imua o na kanaka ili keokeo, hookuu iho la laua i ka moemoe ilalo, a " kekahi ka mea i pane mai: "Ina he kino kupapa'u ka kela mau kanaka i lawe niai nei. he keu.aku a ko kaua poho, ix> ka mea me ka nui o ka hana kaua i hooikaika ai a loaa kela mau dala gula," me ka lalau ana iho i ke kihi o kekahi welu i uhiia iho maluna 1 ke kino e waiho ae ana iluna o ka moemoe. lloko o ka huhu, ka hoonaukuki ame ke kuaki, ua noke la ua mau kanaka nei i ka hoopuka i na olelo hailiili, laua i ike iho ai me ko laua mau maka ponoi, ma kahi Oj *e kaikamahine opio, o ke kino kupapa'u o ke kanaka a ' 'ia i kipe ai, ke waiho oni ole ae ana. | N'o kela ike i ko laua hoohokaia ana, ame ka loaa ana aku i."i o ka ike i. ka moi, aia ka makemake iloke o laua e kaa kela kaikamaliine malalo o ko laua nialu, e ala mai ai \rabia a hoouka i kekahi kaua, o ka hoeu aku la no ia ' na mau kanaka nei. i ko laua mau hoa, e nee ka huaka i Hiuia. iloko o ka wa pono. mamu.a o ka lele ana. mai o na •\ral>ia maluna o lakou, ke ao ae ma kekahi la mai, MOKU.NA VI. Ma keia wahi aku o ka moolelo. e hookolo aku knua e ka makamaka heluhelu mahope o ka meheu o Keaka 1 ;tzana me Akuta ka mapu. Ma kela haalele ana ku i ka hale hookipa, ua kamoe po- '■■ *U-i aku kā lau.a huakai noloko o ka ululaau. a ma kela po ' nia loa a Keaka i hoohala ai iloko o ka pouli, ke anu ame k.i pololi, me he mea la. aole e liiki iaia ke hoopoina iki i kela po, mailoko aku o kona noonoo, no ka mea aole oia i inaa i ke ano o ke ola ana elike me na holoholona.

Ke nana la ua o Keaka maloko o ka ululaau, aole he wahi hioaa iki o na lahui aikanaka, a i ole ia na holoholona ahiu paha, ma kana nana iho, aole ia mea he maka'u a he weliweli iloko ona, o kana mea wale no e hoomanao la, o kona makuahine, i ka noho me ke kaumaha nona, me kona mihi ana i kona poino, inamuli o ka hookuli, i iia a'o ana a kona mau makua, he mihi make nae, no ka mea aole he alaliele e hoea hou ai imua o kona mau makua. Aole i lilo ka make aaa o Codona i mea hookaumaha aku iaia, no ka mea ua pono no ka make ana o kela kanaka, ua hoao mai oia e powa i ko ia nei ola, aka o ka mea wale no nana i hookaumaha aku iaia, o ia no ka holopono ole ana o kana mea i hoolala ai, no ka huii hoi hou āku no Ladana. Ma ke ano nui ke olelo ae, he pio o Keaka na ke kanawai, no keia kumu, a hui pu iho me na ike i loaa mai iaia, ma ka heluhelu ana i na moolelo like ole, hooholo iho la' oia, ua oi loa aku ka pono o kona hoohala ana i ke koena aku o kona mau la o ke oia a'na, maloko o na ululaau. Aole e hiki iaia ke hookokoke hou mai ma na kapakai o kela wahi, o paa auanei oia i ka hopuia, a ina no kona ahewaia no ke karaima pepehikanaka, alaila e kau aku ana ke alina 0 kana mea i hana ai maluna o ka inoa maikai o kona maw makua. ..... I ka oili ana niai o ka malamalama ma kekahi la ae, oili pu mai la me na manaolana iloko o Keaka Tazana, no kona huli hoi hou aku'imua o kona mau mākua a imua hioi o kahi 1 nnhoia e na kanaka nuilamalama ma kekahi alahele okoa ae, e hoohuoi ole ia ai kona pili i ke karaima pepehikanaka. Ke pili kokoke loa Ia ua o Keaka Tazanā ma ka apao o kona hoaloha mapu, ma ke kumu o kekahi laau nui e ulu ana; ua hele oia a make i ke anu, no ka mea, aole e hiki i kona lole moepo ke hoopumehana mai iaia, a o kona aoao wale no i pili aku me ka hulu o ka mapu, kahi mehana, no ka nui ae o kona kino, he hu'ihu'i wale no; a i ke poha anai mai hoi o ka la, akahi no a manao ae ka pumehana i ka wela! 0 ka la, a e hiki pono ai no hoi iaia ke ike aku i na mea apau. I Oiai oia e pupue ana ma ka aoao o ka mapu iloko o ke| anu, me ka loaa ole he hiamoe ana iaia ma kela po, liele mai j la no hoi oia a pololi, hoala aku la oia i ka mapu, me ka i am j mai: | "K ala hoi paha e Akula ua puka ka la, a e hele aku e huli 1 mau meaai na kaua, no ka mea ua hele au a pololi loa, a ke manao nei au, ua kiekie ka la iluua," me kona kuhiknhi ana aku i kekahi wahi ponaha akea, i ulu nui ole ia e na kumulaau. I kela pau an'a no o ka Keaka Tazana kamailio ana mal i ka mapu, lele aku la oia ilalo o ka honua, aka no Akuta nae. i kona wa i ala ae ai, alaalawa ae la kana nana ana ma o a maanei, me ka hoohanuhanu ana o kona mau pukai.hu, ina kahi a ka makani e pa mai ana, ina paha he mau holoholoiia aku kekahi ma kahi e kokoke mai ana ia laua, a iaia i hoomaopopo ai, o laua wale no na mea malaiia, akahi 110 oia a lele mailutta mai o ke kumulaau, a ku ana ma ka aoao o ke keiki opio. "Aole he hana maalahi ka hele aiva maloko o ka ululaau i ka wa kakahiaka nui, no ka mea ma ko'u kamaaina i ka noho ana oloko nei o ka ululaau, o ka liona me ke tign na holoholona. mua loa, na laua e hoala ka hiamoe o na holoholona e ae, a o ka mea mua e loaa aku ana ia laua e hele ana, e pau ana ia laua i ka aiia, a loaa ko laua paina kakahiaka. Nolaila e loaa ka ike ia oe e kuu hoaioha mai keia manawa aku, mai pupuahulu oe i ka lele mailuna mai o kou punana, o pau auanei oe i ka mu-kaia e ka liona, aka e nana'mua a malaelae ke alahele alaila haalele aku i kou punana." 0 keia ka haawina mua loa a ka mapu o ke a'o ana aku ia Keaka Tazana, me ka iawe ana mai no hoi o ka opio a ma : lamjj,.np ka inea ua liilina'i aku oia maluna o ka mapu, no ke kuhikuhi ana mai iaia, i na poino oloko o ka ulul«lau ame na alahele e palekana ai mai ia mau j)oino mai. Mamuii o ka ike o Akuta ua anuanu kona hoahele, alakai aku la oia ia Keaka, ma kahi e loaa mai ai laua i ka wela o na kukuna o ka la, me kona kuhikuhi ana mai no hoi ia Ke-, aka, i kahi e huli aku ai, a loaa na holoholona kolo, i mau mea e ai ai; luliluli wale ae la no ke j>oo o ke kanaka opio, e hoike aku ana i ko.na hoowahawaha i ka ai ana i kela mau mea ku i ka hoopailua; aka no Akuta naē, haalele, ke loaa aku i kona liina, me he mea la, o kela kekalii mau meaai ono loa, maluna o ke pakaukaii. l T a ma r u nae ia noke ana aku a Akuta i ka/huli malalo o na laau maloo, a iwaena no hoi o na lau laau, loaa aku la iaia he mau hua manu, o keia ka Keaka Tazana, o ka lawe ana mai, me ke omo ana, i ke kau-o oloko o ka hua, aole no kona makemake maoli, aka e aho ia, paa aku ka houpolewalewa; a i ka ike ana aku i na hua nunui o kekahi mau laau, a Akuta o ka eli ana iloko o ka lepo, lalau pu aku la oia, ai ae la me kona nana ole i ka mu'emu'e, o kana wale no e nana la. o ka hala ae o ka la poniuniu. Haalele iho l'a laua i kela wahi, a hoomau aku la no i ka hele ana imua, ahiki i ko laua hoea ana aku i kekahi wahi haahaa o ka aina, e lana mai ana kekahi lokowai, he wahi hoi a na holoholona e hele ai e. inuwai, e ahu ana no ka meheu kapuai wawae hou loa • a oiai ua hele o Keaka a makewai loa, aohe ana nana aku i ka hele o ka wai a lepo, hakalia no a hoea laua nei no kahi o ka wai, ō kona kulou aku la no ia ilalo, a inu, elike me ka inu ana a ka holoholona, aohe nana kulana ae o kela manawa, aka e hoohalike aku ana oia me na hana a na holoholona, ame ke ola ana hoi o na holoholona. la Keaka Tazana hoi e hoopiha la i kona opu me ka wai, aia o Akuta ke ku malie la i kahi hookahi, me ka nana ana o kona mau maka ma o a maanei, ina paha he mau'holoI holona ahiu kekahi e hoohalua mai ana i ko laua mau ola. [ I ke kena ana hoi o ko Keaka makewai, hōomaka aku la 0 Akuta e inu, me ke kauoha ana mai nae i ka opio, e ha- | kilo oia, a e makaala i na holoholona a - no ka hilinai i ole no nae o Akuta i kona hoaloha* mamnli o kona malihini 1 #ia ano oloko o ka ululaau, ke inu la no oia me ke aea ana mai o kona poo iluna, a nana aku la ma kekahi wahi i ulu paapuia e na laau, ma kahi he haneri i-a ka mamao mai ia laua aku. 1 ka p.au arja o ka Akuta inu-ana i ka wai, kamailio mai 1a oia ia Keaka; "He pilikia anei kekahi au i ike aku nei no kaua ma kahi leokōke?" "Aole a'u mea i ike, i kou wa e inūwai ana, he meha puj wale no," wahi a Keaka, a o ka mea oiaio no nae ia, aole no oia i ike aku i kekahi holoholona- ahiu ma kahi kokoke, a ma Ikahi mamao paha. / j "Maloko nei o ka ululaau, he uuku loa na kokua a kou mau maka e haawi mai ana ia oe; a ina oloko nei o na ululaau kou wahi e noho ai, alaila e hilinai nui aku oe maluna o kou mau pepeiao ame kou ihu, maluna nae o kou ihu ka oi loa aku o kau mea e hilinai ai. la kau.a i hookokoke mai nei no keia kahawai, ua honi mai nei kekahi pu-a pipi ahiu i ko kaua hohono. a hoomaka mua aku nei e holo, nolaila aole he pilikia a he poino e loaa ana ia kaua ma keia aoao o ke kahawai. "Ina he poino kek.ahi ma keia aoao, ina aole e hookokoke mai kela pu-a pipi ahiu, e maka'u ana lakou.o pau i ka aiia e na liona, pela au e olelo aku nei ia oe e kuu hoaloha; o keia , kekahi o na ike, e pono ai ia oe ke lawe aku a malama. | "Ma kela aoao o ke kahawai, kahi a kā makani 6 pa la ma'aila. aia paha he poino, ame kā pilikia, aole nae he mea hiki ia kaua ke honi aku. koe wale no a kaa kaua ma ka aoao e huli m.ai ana i kahi o ka makani, ia wā e hiki ai ke honi aku i ke ea o na holoholona ahiu. "Ua hoolono nae ko'u mau pepeiao, ua noii aku, kd'ti mau makā iloko o kahi pāapu i na laau, a ua ike au,

aolc no kaua i kaawale mai na poino mai." | "Aiaila hēaha kau mau mea i ike aka nei?" noke okoa ana ae o Keaka i ka akaaka ma ke ano i koaa hoaloha mapu. ' j "Ua ike aku nei au, aia ma kela .wahi e ulu .paapu mai la na laau, he liona, ua ike mai oia ia kaua, e kakali \vtale ana no o ka loaa o ka manawa kupono iaia e lele inai ai maluna 0 kaua/' "Pehea i maopopo ai ia oe e Akuta he liona ma kela ; wahi, no ka inea ke nana aku la no hoi au, aole o'u wahi! mea a ike aku i kekahi mea i ka noho mai, a i ke kokolo' ae.paha?" "Aia he lion» ma kela wahi kahi i hoohalua mai ai i ko. kaua mau ola; o ko'u kumu i hooiaio loa ai he liona ma | kela wahi, ua lohe maoli aku nei au i kona leo nunulu, a ia oe nae i kekahi mea malihini, aole e hiki ia oe ke i ka '■ like ole o ka leo nunulu o ka liona, mai na halulu e ae oloko nei o ka ululaau. Aole malaila wale iho la 110 i maopopo ai ia'u he liona ma kela wahi. aka ma ke ano o ka luli ana a ka nahelehele, ua kaokoa loa ae ia mai ka hooluliluli ana a ka-nuakani. E nana ae no hoi oe la i kekahi nahelehele, ua manana maoli ko lakou ulu ana, mamuli mai keia o ka, moe ana o ka liona ilalo, a manana ka anie keia aoao ona, a i kona wa e hanu ai, pela iho la no e j onioni ai na niauu i pili loa aku i kona kino. Ke nana aku i oe i na niami e ae, he onioni ko lakou elike me ke ano o ka pa ana mai a ka makani." No kela mau hoakaka a Akuta, nana pono i'o aku la o Keaka ma kahi o ka mauti e manana mai ana, me kona ike pu ana aku no hoi i ka oni like o kela mau mauu, i ka wa e hanu ai o kekahi mea, i moe iho kona kino ilalo, a o ia kana o ka hooho ana ae: "Akahi au a ike i ka oiaio o kau mau mea apau 'i kamailio mai nei e Akuta, no ka mea aia ke poo o kela liona ke huli pono mai nei ia kaua, pehea la, no kaua anei kona makemake e nana mai la?" "Ae, aia maluna o kaua ka makemake o kela liona, me kona manao nae, aole kaua i ike iaia. Ma keia wahi a kaua e ku nēi, aole he pilikūi, ua kaawa7e loa kaua mai iaia mai, aka ina 110 ko kaua ike mua ole aku nei iaia, a pono hele aku kaua me ka nanea, o kona manawa ia e lele mai ai me ko kaua ike mua ole, he hookahi no hopena maopopo loa, o ia ko kaua halawai me ka make, a ]>au i ka ai ia e kela holoholoua. "O kekahi kumu o ka nolio malie loa o kela liona ma kona wahi e pee uiai la, ua piha kona opu, me he mea la, aia no oia ke moe la maluna o ke kino o kekahi holoholona ana 1 pepehi ai a make. Ina aole oia i maona, e lohe okoa akii ana no kaua i ka nakeke o ka iwi iloko o kona waha, e nauia ana e na niho wakawaka ooi o kela holoholona. "Ma ka'uHana aku, ke nana wale mai nei no oia ia kaua ma ke ano ua hookahahaia aku oia nou, ina 110 e maopopo aku ana ia, o kona hoomau aku no ia i ka ai ana i kaua holoholona i pepehi ai a make, a i ole, ku ae a iho mai e inuwai- •• "Oiai aole ana mea maka'll, aole no hoi i makemake e pepehi mai ia ka.ua, aole oia e kanalua iho ana i ka hele .ana mai no kahi o ka wai, nolaila mamua o kona haalele i kela wahi,.o keia wale 110 ka mana\Va maikai loa nou e honi aku ai i ka hohono o ka liona, e hele aku. kaua ma kahi e kupono ana i kahi a ka makani e pa mai.ai, i hiki ai ia oe ke honi aku i ke ea o kela ano holoholona, he mea ano nui loa ia, ke noho oe maloko nei o ka ululaau; '*!Ua ko'u kamaaina, ina e ike ana ka liona he nui loa na mapu, aole oia e hoopilikia wale mai ana ia makou, o kekahi kumu, ua makā'll oia ke hoonahoa mai iinua o makou, aka nae na ua pololi oia, me ka ai ole no kekahi mau la, aole loa oia e hoohakalia iho ana, i ka lele ana mai maluna o kekahi o"ii|akou, o kana mea niii wale 110, 0 ka loaa aku iaia o kekahi'meaai e piha ai ka opu. "Ua lawa ko kaua ku ana ma keia wahi, e hele kaua malalo o ka aoao'lulu, ma kahi e hiki ai ia oe ke honi aku ji ke ano o ke ea o ka liona* malia o keia wale no ka manawa maikai i halawai ai kaua me kekahi liona, i kou hele ana mai nae mahope o'u ea, e hoopilipili mau oe i kalii o ke kumulaau, aole kaua i ike aku i ka manao o kela liona ,ina no kona holo mai e hoopoino i ko kaua mau ola, e hiki ana ia kaua ke pinana koke iluna o ke kumulaau, a i hoopoino ole mai no hoi oia,'aole a kaua mea e maka'u ai ( , aole no nae he hewa o ka makaala mau i na manawa apau. E hoomanao pu no hoi, aole o ka liona wale no kau mea e maka,ala loā, aka o ke tiga pu no kekahi. mai pupualuilu oe i kou holo ana, i ka wa e alualu mai ai ka liona, e nana oe i kela ame keia o-pu nahelehele, malia aia malaila kek.ahi tiga kahi i pee mai ai, a mamua o.kou hoao ana aku e komo iloko olaila, e oe, aoie he poino iniua o kou alo; nolaila e ukali mai oe mahope o'u," o ke kaha aku la no ia o Akuta hele, ma kekahi alahele okoa loa, e kaapuni ae ai a kaa pono ma kahi a ka makani e pa mai ana e hiki ai ke hooniia aku ke ea o ka liorja. Me he mea la iloko o kela manawa, hoopoina loa ae la o Keaka i kona noongo e huli hoi hou akti imua o ke alo o kona mau makua, elike me kana i «noonoo nuia ai, ma kekahi alahele okoa ae 'oia e hoi aku ai i ke ao malamalama, o kona noonoo wale no i kela manawa, o ia ka lawe ana mai i na a'o ana apau «a Akuta, i hiki ai iaia ke hoho palekana maloko o ka ululaau. Ukali aku la oia mahope o ka niapu me na kaina wawae mama, ke alaalawa la hoi kona mau maka ma o a maanei, no ka hakilo pono ana, ina paha he poino kekahi e hoohalua mai ana i kona ola, a ke nana aku i i\a keiki nei, ua koho maoli iho no oia e loaa iaai ka ike.ame ka noonoo o na holoholona, no ka mea, ke hoike okoa mai la kona mau maka, i ka hele a piha hoihoi, me he mea la, ua loaa ka hauoli iloko o koha uhane, no ka noho aku maloko o ka ululaau. lloko o kela manawa a ua o Keaka e hahai aku nei mahope o ka mapu, aole mai la ona ike ia mea he maka'u, elike no paha me ke ano i loaa i kona makuakane, o ka mea wale no nana e hoopilikia la i kona noonoo maikai, o ia no kona kaawale ana mai kona mau niakua mai, eia nae he mea hiki ole ia iaia nei ke alo ae, no ka mea ua alaiia ae na alahele nona e hui hou aku a me kona mau makua. ana i aloha ai. Aole laua nei i kaa pono ae ma kahi a ka makani e pa pono mai ana maluna o ka liona, ua honi koke-aku-la no o Keaka i ka hohono o kela holoholona, ia wa i hoike mai ai kona helehelena i ka nanaina hoihoi, no ka mea he ike ano nui loa keia i loaa aku iaia, a ua o Keaka o ka i ana iho iloko ona aole loa e hiki iaia ke kuhiheWa i ka mea nona kela ano hohono, maiwaena mai o na ano hohono ana e honi aku ana. I kela wa a Keaka o ka honi ana aku i ke ea o ka liona, | ua okala ae la kona ili, me he mea la, ua hele kona mau lauoho a kupololei, a ke ike iho la oia i kona ano, ua loli loa ae ia mai kela ano 1010 mai, aka ua komo koke mai la ka iini anie. ka makemake loko ona, e halawai aku he alo a he alo, a e hoohana aku hoi i na aahuki o kona mau lala, me ka mea i kapaia ka moi o na holoholona. Aole loa oia i ike mua ia ano holoholona he liona, no ka ! mea ua papa loa kona makuahine iaia, mai ka hele ana e makaikai i na liona, o kahi ana. i ike ai i na liona maloko; no ia o na kii o kana mau huke i heluhelu nui ai e pili ana i ' na holoho'ona ahiu, aka 110 keia hoe.a ana mai oiia, i kahi e ike nono ai me kona mau maka ponoi i ka liona, ua loa ia mai oia me ka olioli, me ka haka pono loa ana o kona ' mau maka, ma kahi a laua o ka hoomaopopo ana aku i kela holoholona. iloko o ke o-pu nahelehele. j | No kela ake nui loa o iia o Keaka e ike aku i ke kino holookoa o ka liona, i kona wa e ku ae ai, ua houlolohi kana hele ana, meka huli mau o kona mau maka ihope/a iaia i

noonoo ole iie ai no kekahi mai: mta okoa, ua lioohikileleia niai oia, i ka lolie ana aku i kekahi leo kapalili mai ia Akuta mai, huli ino ae la oia a nana aku la ma kahi a Akuta e ku mai ana, aia; oia mamua pono aku o kona alo, mahope mai Akuta, e ku mai ana he liona wahine, i hele na hulu ō ka a-i a ku pololei iluna. Xo ke alai pono ana mai o kela holohōlona, mamua o kana wahi e hele aku ana, ua hele maoli o Keaka a piha me ka pihoihoi, me ka maopopo ole o kana mea e hana aku ai no kona palekana. Aia na maka o ua liona wahine nei ke haka pono mai la maluna o ka opio, ma kahi paha he umikumamalua wale 110 kapuai ka mamao mai iiua ak\i. a Ke iwakalua hoi kapuai ke kaawale mai ia Akuta mai. Va ike o Akuta i ka poino o kona hoaloha opio, nolaila kahea mai la oia ia Keaka e holo no kahi o kekahi kuinulaau pokole, a.pinana aku iluna i pakele, ai oia, a iloko no hoi o kela manawa hookahi, ke noke mai la oia i ka hoohaehae i ka liona wahine, me ka lilo ole aku nae o ka noonoo o kela liona i kana mau hana, aka aia mau no kona mau maka maluna o Keaka i na manawa apau. Xo ka noke loa mai hoi o Akuta i ke kamailio i na olelo ku i ka hoonaukiuki, ua hoonunulu ae la ka liona wahine, e hoike ae ana i kona piha i ka huhu, me ka hele ana mai he hookahi kainā wawae imua o Keaka, ia wa i kahea hou mai ai o Akuta iaia e holo 110 kahi o ke kumulaau e- ku mai ana. t Aohe he wa hou aku no ka apa ana, o ka huli ae la no ia 0 Keiika a holo 110 kekahi kumulaau e ku kokoke mai ana iaia, a iloko no hoi o ia wa hookahi i hoomaka mai ai ka liona e holo mahope ona. Aia kekahi lala oke kumulaau e halii ana. ma kahi he umi kapuai ke kiekie mai ka honua ae, 1 ka ike ana o Keaka i kela lala laau, ua lele aku la oia a paa ana kona mau lima i ka lala, o ka manawa hookahi no hoi ia i lele mai ai o ka liona, a pa mai la kona kikala i kekahi wawae raua. a na kekahi maiuu o kela wawae i uhae aku i ke kuapo o kona lole moe-po, a lilo aku la kekahi hapa o ka lolewawae pajama, eia nae aoie keia i eha, a ma ka hooikaika ana. ua kau pono ae la keia maluna o ka lala laau, oiai lioi ka liona i liala aku ai ma kekahi aoao o kel;i kumulaau. » l'a huli hoi mai la nae ua liona nei, me ka lele hou ana mai maluna o Keaka, aohe nae he mea loaa iaia, 110 ka mea, ua pii loa aku la oia ma kahi e hiki ole ai i kela liona ke hoopoino pku i kona - ola. Aia hAi o Akuta iluna o kekahi kumulaau ok»"Ki aku kahi i hailiili mai ai i kela liona wahine, ma ke ano hoonaukiuki, me ke komo prt ana aku o Keaka he hookahi ka hailiili ana i kela liona, aka iaia nae i ike ai, aohe mea hiki i kana mau hnaolelo hailiili ke lioopoino aku i kona enemi, lalau okoa ae la oia i na lala maloo, a lioonou aku la i ka liona, elike me ka hana a kona makuakane, he iwakalua makahiki i kaiihope aku, iloko o kona ma.ii la kamalii, a kaua no hoi e ka mea heluhelu i ike ai ma ka moolelo o Tazana. Ke pokaa wale mai la 110 ua liona nei nu ke kumu o ka laau, me ka lele ana i o a ia nei, i ka manawa e pa aku ai ke poo i ka pauku laau a Keaka e nou aku ai iaia, a no kona makehiake ole e lilo i mea hoehaehaia mai e kela keiki opio, hoomaka aku la e holo iloko o ka ululaau, a pau aku la ko laua nei ike hou ;ma i ua liona la. 1 ka ike ana o Akuta, ua kaawale l<*i aku kela liona, no ka mea ua holo pololei lod aku ia no kahi oka liona kane i noho ai, kauoha mai la oia ia Keaka e hoi nolalo o ka honua, a e hoomau ;iku i ko laua hele ana ma ko laua alahele. ■ ■ - 1 ko laua nei akoakoa ana aku i kahi hookahi, ia wa j nuku mai ai o Akuta ia Keaka, no kona hoololohi mahope, aohe he hele pu aku mahope pono w»a, me ka i ana mai o ua mapu nei: "Ina aole i lilo kou noonoo no kela liona a kaua o ka ike mmi «ina aku nei, ina ua loaa he manawa kupono ia oe e ike ai i keia liona a kaua o ka ike mua ana aku nei, ina na loaa he manawa kupono ia oe e ike ai i keia liona Jiou, a ma ka ulia wale no i hoopakeleia ai kou ola i keia la, aka nae e loaa he haawina d'o kupono loa ia oe mai keia manawa aku, aole loa he palekana o ka hele nanea ana maloko o ka ululaau." "Owau kau e hoahewa inai nei, pehea ka hoi oe.'i ike mua ole ai i kela liona? , Ua kaawale loa oe i kahi e, mailaila oe i 'ke ae nei iaia!" i kamailio aku ai o Keaka, me ka hooili pu ana aku i na ahewa ana maluna o Akuta. "Aole au i nanea ma ko'u hele ana mai nei, a iloko no o na manawa apau a'u i hele ai nialoko nei o ka ululaau, ua makaala au i na wa apau, aka nae, ma ka ulia laki wale no i pakele ai kela liona mai ka ike ana aku a ka'u mau maka. Ina ma ka aoao m.akani kela liona kahi i pee ai, ole loa oia e nalo, aka no kona kaa ma ka aoao liilu, pela iho la oia 1 pakele ai, a loa.a aku la iaia ka ike no kaua. Aole nae no keia pilikia, ua liala aku la ia, no keia mua aku ea, ma kahi a kou mau piaka e naiia ai, malaila pu kou mau pepeiao e hoolohe ai, a e hoohamama hoi i kou mau pukaihu, i hiki ai ia oe ke ike i na poino ame na popilikia." Aole laua nei i halawai hou me kekahi nuu holoholona hoopilikia i ko laua mau ola, nia ke koena aku o keia la, a i ka uhi ana mai o ka po, maluna no laua o ke kumulaau kahi i hiamoe ma po nae, he oi loa aku ke anuanu, ine p&a haukae Keaka, i kau a mea oka maa ole ika hele wale 0 kona kino, me ka hoomanawanui wale no oia i pupue ae ma ka aoao o Akuta me ka moe maikai ole ahiki i ke ao ana ae, ma kekahi la mai. Ma kela la nae, ua kaula'i maoli oia iaia iho i ka la, no ka mea o ko laua alahele a Akttta o ke alakai ana, ma kekahi kula oneanea ulu nui ole ia e na kumulaau. Ia laua e hele nei o ka noonoo iloko o Keaka, o ia no ko laua kaahele ana nia ke kukulu hema, a huli hoi ae ma na kapakai, ahiki i ka hoea ana i kekahi wahi i nohoia e na knnaka, a ina he alahele kekahi e loaa ana iaia, alaila mai kela wahi aku, e kau ai oia maluna o kekahi moku, a huH hoi no Ladana, kahi a kona mau makua e noke mai la p&ha 1 kanikau nona. Aole nae oia i hoakaka aku i kela manao ona, imua o Akuta, no kona hopohopo no, ina e lohe akli ana kona hoaloha ia mea, aole ana ia e lilo i m<£a maikai iaia, oiai ke oi loa aku la ko laua nei pipili ana o ka noonoo 0 kekahi i kekahi. No ka mahina hookahi keia kaahele ana a laua mai kekahi<wahi a i kekalii, nie ka" nui o na ike i loaa ia Keaka, i na kanawai o ke ola ana o na holoholona maloko o ka ululaan, a ua ano maa aku Ia rio hoi kona kino i ke anu, aole mai la ona ike i ka hu'ihu'i; mea e hoomaopopo la 1 kona mau lala, ke oi loa mai la ka ikaika, no ka mea t hoohana mau ia ana kona mau lima, ma ka hopu ana t na lala laau, a e hoohana pu ia ana no hoi kona mati wawae, aole wale no, ma ka hele ana iluna o ka honua, aka ma ka pinana ana kekahi iluna o na kumulaau, a ua kohu mapu oia ke nana aku i keia manawa, elike no hoi me ke ano o kona makuakane, iloko o kona mau l^. Ma ka Keaka ike maoli iho no ua hiki iaia ke Jels mai kekahi kumulaau a i kekahi, nie he wahi hana paani w r ale la no ia iaia, okē kumu mai, ona ano apau o kona makuakane, ua ili aku no ia māluna o kana keiki. Pehea ke kiekie o kana wahi e pii ai iluna o ke kumnlaau, aole ona ike iho i ke uoniuniu. a ke lele oia.mai? kekal)i lala laau a loaa kekahi lala okoa aku, aole e ikeia aha he anuu ana no kona kino, a mai kekahi wahi kiekie mai oia e lele ai a kau iluna o kekahi lala haaliaa, me ka pilikia ole, a ina no e lele aku iluna o ka honua, aohe wahi mea a anuu kona mau ka hana hiki ole hoi ia Akuta kē lawelawe mai, iloko o ka hele o ka mapu a maa i ka pinana ana ilunā o na kumulaau, no ka mea o ko lakou aina paa ia. (Aole i pau.) , 4