Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 50, 12 December 1919 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

HOPUIA KEKAHI KOA NO KAAIHUE KAA OTOMOBILE

----------------------------------

NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T.H., POALIMA. DEKEMABA 12, 1919.

--------------------------------

Mahuka Oia Mai ka Makai Aku

Mahope o ka Hopuia Ana

Mawaho o Daimana Hila

----------------

PAA HOU OIA I KA WA

I IKEIA AI MA KA PAPU

---------------

Manao ka Oihana Makai ua Hoea

Mai i ka Loaa Pono Ana

o ka Mea Aihue

--------------

Mamuli o ka paa ana o kekahi haole koa i ka hopuia, i ala mai ai ka manao @loko o na makai, ua hoea mai i ka manawa o loaa pono ai ka mea nana i lawelawe i kekahi mau hana aihue kaa otomobile, maloko nei o keia kulana-kauhale i kekahi mau mauawa lehulehu ue nei i hala.

Ma ka po'o ka Poaono aku nei i paa ae ai kela haole koa i ka hopuia e ka Makai J. G. Branco ame kekahi poe e ae a laweia aku la oia no ka Papu Ruga, eia mae, ua mahuka iho la kela haole mai ke kauaka aku o ke aupuui, me kona loan hou'ola, eia nae, ma ka Poakahi nei i ike how ia ai oia a paa i ka hopuia.

Ma ke ahiahi o kela Poaono, he kaa otomobile no ka lunanui o ka halcha-pahao, ka Honolulu Iron Works, ka i lilo i ka aihueia, e kekahi mea i mao-popo ole. a i ka wa i hoikeia mai ai ka lohe i ka oihaua makai, no ka ualowale ana o kela kaa, ua loaa mai la kekahi hoomaopopo ana, no ka ikeia ana o ua kaa nei. ma kela po mawaho ae nei o Kamoiliiii, no ia kumu ua kau aku la ka Ma@@@ Branco me kekahi poe e iho ma-@@@@@ kekahi kaa otomobile, a hooma-@aku la e holo mowahe o Daimana.

Ma ke alanui e kaapuui ana ia Daimana Hila i loaa aku ai ke kaa otomobile. o ka nalowale aua, e ku ana i ke alanui. me hookahi laholio o ke kaa i @@@wale. a ma ka huli ana aku a ua kanaka o ke aupuni, ma ua wahi e pili kokoke mai ana malaila, ua loaa aku la ka haole koa. maloko o kekahi wahi o ka pali pohaku, e komo an he lole o ka poe hana.

Ua hoihoiia luai kela haole koa no ka Papa Ruga, mailaila aki i holo mahu-ka aku ai oia, a ma ka olelo a ka Makai France. in a ua ki aku oia i ka pu i ka lawehala, aka ua hookii aki no oia e holo me ka hooia ana mai nae o ke kakiana akoa, aole he pilikia , oia ka mea nana e makaala i ka wa e hoi aku ai o kela koa.

Ma ka Poakahi nei i loaa mai ai ke kauoha i ka Makai Franco e hele aku no ka Papa Ruga, e nana ai, in a paha e hiki ana iaia ke ike i ke koa o ka holo mahuku ana ma ka po o ka Poaono aku i hala. a ua kuhikuhi aku oia i kana laehala.

Ma ka olelo nae a kela haole koa, maloko no oia o koua halepe'a kahi i hiamoe ai, ma ke hora uni o ka po Poaono: aka ma ka hoakaka a ka Makai Branco, ma ka hora 'ekahi o ka wauaao i huli hoi aku ai oia no ka papu, me kekahi puolo, a maloko o ua puolo nei, he lolewawae o ka poe hala clike me ka lole wawae ma kone manawa i hopaia ai e ka makai ma ka po o keia Poaono.

Ma ka olelo a ka Makai Branco, ua manaoio oia, ua hoea mai i ka loaa pono ana o ka me nana e lawelawe mau ana i kekahi mau hana aihua i na kaa otomobile lehulehu i kaahope aku nei, o ia ka lawe an i na kaa otomobile mai na wahi like ole mai no na wahi mamao mai ke kelanakauhale aku ner, a malaila e wehewehe ai i kekahi mau mea olina o na kaa ma ke alanui, a lawe @@@ hoi i na waiwai i manaoia, e loaa mai ana kekahi mau dala mahuahua, ma ke kuai hoolilo ana aku ia ha'i.

------------------------------------

NEW YORK, Dek. 7.-He $141,000,000 i haalele ia iho e Henry C. Frick, ka on a miliona haokila, me kekahi la mua o ka pule i hala, elike me ka palapala kauoha i hoolahaia ae ma ke akea i kei la. He $25,000,000 i waihoia iho a Mrs. Frick ame kana mau kaikamahine, a o ke koena iho $117,000,000 e haawiia aku ana i na halekula a mau @@lema 'i o ka lehulehu. E loaa aku ana i ke Kula Nui Princeton he $15,000,000. O ka hale nani ame na mea i hanaia e  ke akamai o kek kanaka i ohiia mai ua @@@ ia i hale hoahu no na mea akeakamai i hnaia ma ka make ana o Frick, mamuli o kana palapala kauoha.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

KA HALELAA MA LAIE-O ke kii malalo iho nei, e hoike ana ia i ka Halelaa o ka Hoomana o Iseu Kristo o ka Poa Hoaono o na La Hope Nei ma Laie, ma na alakai o kela hoomana. E hoomaka ana mai ka hema aku, ke kii o ka Halelaa, ke nanaia mai kahi mamao aku; ma ka akau ae ke kii o ka Peresidena Joseph F. Smith i make. Mawaena iho mai ke hema mai, Wm. M. Waddoups, ka pereidena o ka halelaa; Duncan M. NcAllister, Peresidena Heber G. Grant, Sarah Jeanna Cannon, E. Wesley Smith. Malalo loa mai hema mai, C.W. Nibley, me ke kii o ka halelaa e ikeia aku ai mamua o ka puka komo.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

AOLE E WEHEIA

 ANA NA APANA

MA WAIMANALO

---------

Kaohiia ka Weheia Aku no ka

Hookuonoono Ana a Loaa

ke Alanui me ka Wai

----------

O ka põe aia ke kau ana o ko lakou mau maka maluna o na aina hookuonoono o Waimanalo, ma ka aoao huli makani o Oahu nei, i mau home kahakai uo lakou, e konoia aku ana lakou e kakali no kekahi manawa. loihi maopopo ole, mamuli o ka manao o ke Komisina Aina Aupuni Bailey, aia a maikai mua ke alanui, o ka manawa iho la ia e weheia aku ai kela mau apana aina, no ka hookuonoonoia.

Aia ma kahi o ka ekolu haneri eka aina aupuni, ma Waimanalo, i unuhiia a emai ka hoolimalima mai, ma ka mahiko o Waimanalo, he mau mahina ae nei i hala, me ka maano, e maheleheleia aku kela mau eka aina i na apana, a kuai aku i ka poe e makemake ana i mau wahi noho no lakou. Ina nae no ka maheleheleia, e hiki aku ana ka nui o na apana ma kahi o ka ekolu haneri a oi aku paha, a'ole nae ia e kuaiia aku ana i ka manawa hookahi, aka iloko o na manawa lehulehu.

'Eia uo kela mau eka aina ke waiho wale mai nei i keia manawa, me ke kanu ole o ka mahiko i ke ko. Ma ka hoopanee ana nae i ke kuai hoolilo ana aku i kela mau apana aina i ke lehu-

(E nana ma ka aoao 3).

----------------------------------------------------------------------

MAKEMAKEIA E

HOONOA I NA KAI

LAWAI'A MAANEI

-----------

Kauoha Mai ka Loio Kuhina o

Amerika e Hoopiiia na Pono

Kai Lawai'a Konohiki

-----------

Mamuli o ka hookapuia ana o na kai lawai'a ma Puuloa ame Honouliuli, i kekau mai nei ka Loio Kuhina Palmer o Amerika Huipuia, i ka Loio Kuhi@ Irwin, o ke Teritore o Hawaii, e kauoha mai ana iaia, e hookomo aku i ka hoopii hoahewa. iloko o ka aha hookolokolo maauei, i wahi e weheia ai na kai lawai'a, i papaoa e na 'on a aina, no ka lehulehu e hele ai e lawai'a.

O na pono kai lawai'a a ka Loio Kuhina Palmer o Amerika i kauoha mai ner, e im'iia aku na alahele e hiki ai ke hoonoaia no ke lehulehu, o ia no na pono kai lawai'a i onaia e ka Waiwai o Ii, ma Puuloa, ame ka pono kai lawai'a i onaia e ka wiwai o Campbell.

Ma ka loaa ana mai nae o kela kanoha i ka Loio Kuhina Irwin, ua hoakaka'ae oia i ka nele o kekahi waihona kaokoa, e hiki ai ke hookomoia aku ka hoopii iloko o ka aha, a ke uku aku i us on a o na kai lawai'a, i kekahi huina dala. i wahi e lilo mai ai kela mau kai, i wahi no ka lehulehu e hele ai e lawai'a.

Wahi ana, ma ke kau aku nei o ka ahaolelo i hala, ua hookomoia aku ke kai bila iloko o ke senate, no ke hoo-

(E nana ma ke aoao 3)

------------------------------------------------------------------------------

Mahaelua na manao no ka

hoikeike Fea Teritore

--------------

Ma ka halawai i malamaia ae e ka

Ma ka halawai i malamaia ae e ka Ahahui o ka Pe Kalepa, ma ka Poalua iho nei, i mahaelua ai ka manao o ka poe i akoakoa ae, ma na mea e pili ana i ke ano o ka malama ana aku i ka hoikeike fea Teritore.

Ua ikeia, ma ka hoikeike fea o ka malamaia ana ma keia makahiki iho nei, mawaho o Kapiolani Paka, he umikumamaiwai kaukani dala ke poho, ma ia fea, o ka mea wale no e hoihoiih mai. ai o kela mau dala, aia a noho mai ka ahaolelo, alaila noiia aki he haawina dala, pela hoi me kekahi haawaina dala no ke fea o keia makahiki ae.

Ma na manao hoakala o kekahi poe, aole he mea maikai ka malama ana in a hoikeike fea i kela ame keia makahiki, he mea ia e pakuwa ai, ka ike mau ana i na mea hoikeike o kela ame keia ano, aka e hoopaneeia ke hoikeike fea, a iloko o kela ame keia clua makahiki.

Ma ka manao hoi o kekahi poe, ua apomo no lakou, i ka hoikeike mau ia o ka fea i kela ame keia makahiki, me ke komo ole uae o ua halekuai iloko o na hana hoikeike, oiai, aole he mau pomaikai i loaa mai i na halekuai, ma ka lawe ana i ka lakou mau mea hoikeike ma ke kahua o ka fea.

Ua nui ke kue i hoalaia mai, no ke komo pu o ka poe he mau halekuai ko lakou, iloko o ka hoikeike fea, oiai he nui na hoolilo, o ka lawe ana ame ka hoihoi ana mai i na mea hoikeike, a o kekahi no hoi, ua uui ke poino i loaa aku i kekahi mau waiwai kumukuai pipii o kela mau boolilo nui, aole he pomaikai i loaa mai i na halekuai.

Ma k ahopena nae o kela halawai ana, ua hooholoia, e malama aku no i ka hoikeike fea ma keia makahiki ae, eia nae, ma kahi o ke komo pu aku o na halekuai maanei nei, ma ka hoikeike ana i ka lakou mau meakuai, e kapaeia ae ia, a o na meakanu, na huaai o na ano like ole, pela hoi na holoholona, na hana akeakamai, ame kekahi mau mea e ae, o na mea wale no ia e hoikeikea, a e hoikeike no hoi na halekuai i na meakuai, maloko o kela ame keia halekuai iho ma ke kaona nei.

Mawaho ae hoi o kela mau mea hoikeike hookahakaha o na koa, elike me na mea maa i ka hanaia, ma na hoikeike fea aku nei i hala.

Ma ka uiia ana aku o ka manao o kekahi mau luna oihana o ke Teritore ame ke aupuni federala maanei nei, ua lokahi lakou, ma ka oleloe ana ae, he mea pono ke malama mau ia ka hoikeike fea i kela ame keia makahiki, mamuli o ko lakou mauaoio ana, o kela kekahi o na mea maikai loa, aole wale ma ka hoonaauao ana mai i ka lehulehu, aka ma ka hookomo mau ana i na manao hoihoi iloko o na makaainana, no na mea e hoohanaia nei ma keia Teritore.

----------------------------------------------------------

WAKINEKONA, Dek. 10.-Ua powaia o James Cowan, he makaainana Amerika, a lilo aku he 1700 pesos (dala Mekiko), mai iaia aku e na kanaka Mekiko powa, elike me ka lono i loaa ae i ke keena aupuni ma ka po i hala.

--------------------------------------------------------------------------

WAIHO NA HUI

UNIONA HE MAU

KOI UKUHANA

-----------

Lokai ka Hui Uniona o na Kepa-

ni me na Pilipino e Hoopiiia

ae ko Lakou uku

-----------

MA KA POAKAHI NEI KA

WAIHOIA ANA O NA KOI

-----------

E Lawe Ana na Kanaka Kanu ko

a Noonoo i na Koi Mamua

o ka Hooholo Ana mai

-----------

Mahope iho o ka hoohala ana i kekahi mau la o ka pule aku nei i hala, maloko nei o keia kelanakauhala, ma ka halawai a na hui uniona a na Kepani o ua mahiko, i waiho ae ai na Kapani ame na Pilipino i ka lakou mau koi imua o ke kakauolelo o ka ahahui o ka poe kanuko, ma ka Poaono aku nei i hala. no ka noonoo ana mai o na on a o na mahiko i kela mau kumu koi.

Ua waiho like aku na elele, ma ka aoao o na hui uniona o na Pilipino ame na Kepani i ka lakou mau kumu koi i ka ahahui o ka poe kanu-ko ma kela ia, a maloko o ua palapala a elua, ua kulike loa na koi, e hoike mai ana, i ka hoomakaukauia ana o kela mau noi, ma kekahi wahi hookahi, a pela no hoi ka lokahi like ana o Kepani ame ua Pilipino. ma ka lakou mau hana apau i manao ai, no ka waiho ana aku imua o na on a o na mahiko.

            O ka mea wale no i maopopo ole, ma ka manawa o ka waihoia ana aku o kela mau koi, o ia no ka lokahi o na Pilipino, me na Kepani, ma ka ninau olohani, in a no ka hooleia mai o ka lakou mau koi. e na one o ne hiu n=mahiko.

Ma ka hoia umi@ @@a kakauolelo ka @@@@@@@@ 2@@ @@@@@ e ka @@@@ @@@@@ o na Pilipino imua o ke kakauolelo o ka ahahui o ka poe kapuko, me ka lakou mau koi, a he hapalua hora hoi mahope iho, i hoea aku ai na elele ma ka aoao o na hui uniona a na Kepani, me ka lakou mau koi, o kela ano hookahi no, he mea keia e hoike mai ana i ka hoolala mua ia ana o kekahi haua, no ke ano e waihoia aku ai na koi a na elele o ua hui unioua, i hoomakaukau mua ai.

Maloko o na palapala koi i waihoia aku e kela mau hui uniona. aia he @ ka nui o ua kumi koi. o ia hoi ma ke ano nui ke olelo ae e koi ana ia e hoomahuahuaia ae ka ukujana o na limahana apau, a e hoopokoleia mai no hoi na hora hana, me ka hoomauia aku o na uku manuahi, a e loaa hoi i na limahaua, ua auo kupono o ko lakou nohoana.

Ma kahi o ke koi ukuhana, e hoakaka ana kela mau palapala noi, e @@@@@@@-huaia ae ka uku, o ka poe e ukuia nei ma kahi o ke 77 keneka o ka la, i ka hookahi dala me ka hapaha no ka la, a o ka poe mahuahua ae o ko lakou ulu e hoopii hou ia ae, ma ke ana i haawiia aku i ka poe haahaa o ko lakou uku.

E kauia ka ukuhana o na wahine ma kahi o ke kanaiwa-kumamalima keneka o ka la, a o ke aua hoi e loaa ai o na uku mahuahi i na limahana, i umi-kumalima la hana o na wahine o ka mahina, alila kelana i ka uku manuahi. No keia uku manuahi nae, e hoakaka ana ke koi, e hookomo ai i na hoopii iloko o na aha hookolokolo, ma ke ano he pono pilipaa ia no lakou.

Aole o kela mau limahana wale ae la no ka poe i kuleana i na uku mahuahi, aka o na limahana pu kekahi e hana ana malalo o na aelike me ka mahiko; e haawiia na uku manuahi ia lakou, me ka nana ole ia o ka nui a uuku paha o ko lakou mau la i hana ai o ka mahina.

He ewalu hora, ka manawa iho la ia e hanaia no kela ame keia la hana oloko o ka pule, a no na hana o na la Sabati ame na la kulaia, e papaluaia ka uau e loaa i na limahaua.

No na wahine hoi i aneane e hanau, e hookuuia lakou mai ka hana aku, he elus pule, mamua'ae o ka hanau ana, a e noho hou aku, i eono pule mamua o ka hele ana mai i ka hana, a no keia mau pule i nohoia, mamuli o kela pilikia, e loaa no ko lakou uku paamau, me na dala manuahi, me he mea la, e hana maoli ana.

No na limahana hoi malalo o ka aelike, e loaa aku ia lakou, mahope iho o ka lawe mua ia ana ae o na hoolilo apau, i kanaka pakeneka o ka wawaii'o

Nana Ma ka Aoao Ekolu