Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 49, 5 Kekemapa 1919 — He Moolelo no KEAKA TAZANA Ka Weli o na Ululaau Mehameha o Aferika a o ka Hoaloha o na Holoholona Ahiu [ARTICLE]

He Moolelo no KEAKA TAZANA Ka Weli o na Ululaau Mehameha o Aferika a o ka Hoaloha o na Holoholona Ahiu

He keu aku a ka mea kupaianaha, ma kela ahiahi no ' knkakuka like ai oia me ka mapu, a hooholo e huli fioi aku <>ia imua o ke alo o kona mau makua ma Ladana, ma ka mokuahi nuia lua e haalele iho ana i kela aina, a. e noi aku i ka laua huikala ana mai iaia; iloko nae o keia inaii hora o ka po, aole he manaolaiia no kona ike hou aku i ko laua mau maka. no ka mea aia ke koko o Codona maluna o koua liina, me kona hoopoina loa ana, o ka mapu ka mea nana i hookau ako i ka make maiuna oha, aole hoi nana. .Ina paha aia no kela mau bila dala mahuahua me ia kahi i waiho ai. ua hiki loa iaia ke ki-pe alai i ka lunakanawai nana e hoolohe mai i kona hihia,' ua nele oia i ke dala, i na hoaloha. nolaila. aohe he manaolana nona, ma ka aina malihini. Ke noonoo la oia i kahi 'i nalowale ai o kana mau bila dala, o kana mea i lx>omaopopo, iaia maluna o ka oneki o ka! moku, e kokoke ana e kau aku maluna o ka waapa, aia no; kela mau bi!a dala maloko o kapakeke o kona kuka, aole 1 oia i nana hou maloko o kona pakeke mahope inai, nolaila j tia nolu> {>ouliuli maoli oia i ke ano ame kahi o ka nalowale ana o kana mau dala. Aohe waiwai o ka noho hou ana iho maloko o kela rumi, o ka wa wale no kela e huli ai i kahi o ka palekana, nolaila, kamailio aku la oia ia Akuta i ka pane aua aku ma ka olelo a na mapu: "H hahai ināi oe mahope o'u,' me kQna hele ana aku no kahi o ka puka aniani, a nana aku la i kekahi kiimulaau e ulu ana, he mau kapuai helu wale no ka mamao inai iaia aku. He lole moepo wale no ko Keaka e komo ana, iloko o kona mau manao pihoihoi, aohe noonoo ae no kona mau lole e waiho mai la maluna o ka noho, o ka mea nui wale iloko ona. o ia ka pakele mai ka make mai. Uu ae la oia i ka puka aniani me ka malie a kiekie, o> kona oili aku la no ia. he hookahi no lele ana, loaa aku la kekahi lala laau, a iho aku Ia me ka malie ahiki i ka haule ana iluna o ka lionua paa me ka malie, a mahope pono aku ©na, ka mapu. Aia ma kahi liemau haneri ia mai ia laua aku, e ulu mai ana na kumulaau loloa. no kela wahi i alakai aku ai o Keaka ia laua, a iloko o ka manawa pokole, ua nalohia aku la ke keiki a ka haku o Ladana, mai ke au malamalama aku, o ka holoholona kona hoa e kohu ai, ma ka olelo ana ae. L T a hele a awakea loa ma kekahi kakahiaka ae, kikeke aku la kekahi o na kau'wa o ka hale hookipa maw f aho o ka puka o ka rumi i hoolimalimaia e Mrs. Hilina ame kana moopuna. No ka pane ole mai o kekahi mea', i kana kahea aku, hookomo okoa aku la i kana ki. eia nae ua hookahahaia mai oia i ka ike aria, he ki kekahi maloko mai o ka laka. No kela rnea, i holo okoa aku ai. ua kauwa nei a hoike aku la i ka haku nona kela hale, i kana mea i ike ai, emo 0 1, lioea mai la ua haku nei, ua noke aku la no hoi i kekikeke me ke kahea ana me ka leo nui, aohe no he pane i loaa māi, no ia kumu i wawahi okoa aku ai oia i ka puka ahiki i kā hemo ana. Inuia ponoi o na maka o ka haku nona kela hale hookipa, e waiho niai ana ke kino make o kekahi kanaka malihini, a o ka wahine ma'i me kana moopuna, aole laua maloko o ka rumi. Ua wehe hamamaia ka puka aniani, me ka hookahaha loa ia aku o ka noonoo o kela kanaka, no ke ano o ka nalowale ana o kana mau malihini, a pela hoi me ka make ana o ke'a kanaka ana e ike aku la i kona kino. Ke nana la ka ona o kela hale hoolimalima me na maka aa, maluna o ke kino make, a ua hele hoi oiā a piha me ka Vk>hihihi. i ke ano o ka halawai ana o kela kanaka me ka make, no ka mea ma kana lie holoholona ka mea nana i pepehi iaia a make, ma ke kakau o na niho nu- j nui ma ka a-i, .a ma na poohiwi. ] Aole malaila wale iho la no pau kona pohihihi, aka o ke ano kekahi i nalowaleaku ai ke leupunawahine ame kana moopuna, no ka mea, he eha poe kanaka na lakou i hapai mai i ka luahine ma'i ahiki i ke komo ana maloko o ka rumi, aia wale no a he eha poe kanaka na lakou e hapai aku iaia. alaila hemo mailoko aku o ka rumi. Ke nana la ua kanaka nei mawaho o ka p'uka aniani, aole loa he wahi moali o na kapuai wawae, e maopopo ai la hoi, ua liemo laua ma kela puka aniani. Hoouna okoa aku laoia i kekahi poe kauwa, e hele e nana maluna o ka lepo, malalo pono o ka pukaaniani, ina e loaa aku ana ia lakou na moali kapuāi wawae o kela niau mea. ua huli hoi mai la nae kela poe kauwa. a hoike mai la, aole v. lakou mea i ike, koe wale no, ka waiho o ka lepo me ka /naikai. Hoi hou mai la oia noloko o ka. rumi, a nana aku la ma kahi i ku ai o ka moe, aole elike me ia i kukuluia ai i kinohi, aka ua uWaiia ae he w r ahi okoa, ke kiei la oia malalo o ka moe, aole ana mea i ike aku. a ina.paha no kona lohe i na makaikiu kaulana loa ma ka hookolo ana i na mea pohihihi. ina ua waiho okoa aku oia i kela hana iloko o ko lakou lima, aole nae pela. ke lioka wale la no oia„ me ka liiki ole i kona noonoo. ke hooholo .i ke ano o kana mau mea e ike la. O kekahi mea nana i hoopohihihi loa.mai i ka noōnoo o ua kanaka nei, aia no na lole»apau o ke kanaka opio, pela hoi ka lole o kona kupunawahine, a ina ua oili aku laua mawaho o ka puka aniani. a nla kekahi ano e ae paha, ua hele aku laua, me ke olohelohe o ko laua mau kino, a i'ole, me.ko laua mau lole moepo wa\,e. no. Afa ka hoea ana aku o kel.a mau niea ma kona hale hookipa. aole laila i hele mai nploko o ka rumi aina, aka maloko no laua o ko laua rumi i.ai ai, a o k<?la ka manawa hope loa o ua ofta hale hookipa nei \ ike ai i kana mau malihini, a o ka hora eiwa keia o ke kakahiaka ana e ike nei, aoie laua o ka rumi. Ke noonoo la ua kanaka nei, aole he moku i haalele iho ī kfc awa ma kela ix), aole no hoi he mau kaaahi ma keia aifta. a o kahi i nohoia e n<j kanaka ili keokeo, he mau mile ira«iao loa keia wahi āku, h.e hana pohihihi na kekahi mau mea. ka hoaano āna aku e hele no kekahi wahi. me ka mao"ono ole ia laua ke alanui, ke ole v e kaa aku nialalo o ke alakai ana a kekahi kamaaina, eia nae, me na<lako ai e hiki ai ke hele no kokahi huaka'i loihi. Xo ka uwiuwiki ole mai o kau wahi malamalama iloko o koija'noonoo no ke ano i.nalowale ai kela mau malihini, okoa ae la oia i ke poo, alaila ku'iku'i aku la mā ka,paia. no ka maooopo ole iaia p kekāhi mea, ia w.a i kali oha aku a ioia i kana mau kauwa e hoihoi i ke kino make, no|oko o kek.ah keena, ma ka hale malalo. no ke kakali āna 'ahiki mai kekahi luna aupuni no ka nana ana i kona kino. MOKUNĀ V. Aole a kaua mea'e kamailiō hou ai no ka ona hokele ame k<ma pohihihi nui, no ke ano o ka nalowale'ana o kana mau inalihini, a e waiho' iki hoi kaua ma keia wahi ia Keaka

I ..... 1 Tazana ame kona hoaloha mapu, a e ae mai i ka mea kakau | moolelo, e hoakaka aku nq kekahi pualikoa, no.h mea e 'hoea mai'ana i ka halawai pn ana o ka kaua koa opio me kela puali, 'elike me k.a nee ana aku o keia moolelo, a he ( mea pono hoi, e 'baa mua ka ike ia kaua no keia poe koa. } Mahope ilio o ke kaahele'ana no kekahi mau mile loihi, ua hoea'mai la kekahi pu.aiikoa nui, ma kekahi wahi ponaha, ! e pili kokoke ana i kekahi kahawai, malaila i kauoha aku I ai ke kapena koa i kona poe kanaka e hoomaha no ka hooI luolu ana. | [ O ka inoa o ke kapena o kela pualikoa, oia o Amana Jakota. t>ia ' leje iho ai mailunā mai o kona iio, wehe mai la I; ka pale huluhulu, a halii ae la malalo o kekahi kumulaau, ! a inaluna o kela huluhulu pale lio i noho iho ai oia, me ka i hoomohala ana aku i kona mau wawae, a hilinai aku la hoi, ! kona kua i'ke kumulaau. v * | Aia mamua pono aku ona, kona kanaka lawelawe, e hoo- ! yiakaukau mai ana i kona aina ahiahi, a ma kahi mamao hoi, ! /uai iaia aku, ka nui o kona poe koa e hoomakaukau ana no ( [ i ka lakou mau iiieaai, e noke ana hoi kekahi poe i k.a aka-j aka. a e puHipaka ana hoi leekahi poe, elike me kfc ano mau 0 na koa, i ko lakou manawa e hookuuia ae ai e hoomaha. 1 Aia iwaena o kela poe koa he nui, he elima mau kanaka ! Arabia, i hoopaaia ko lakou mau lima i k.a hao, ma ke ano he mau pio, a h€ mau paahao hou na ke aupuni, malalo o ke kiai makaala ana a kekahi maū koa, i hoonohoia aku e nana ia. lakou. Oiai o Kapena Amana Jakot e noho ana, me ka hoopu-a ana i ka uw,ahi o kona paka kikalika, ke nana mai la oia maluna o kana mau paahao, me kona piha hauoli, no ka uku pono ia ana o kona luhi ame kona mau koa, no ka mea, he hookahi mahina okoa ana i huli ai i na kanaka aihue, a pepe4iikanaka maloko o ka waoakua o Sahara, o kela poe ka i paamai iaia i ka hopuia, a pakele aku no kekahi poe o lakou. O ka hana nui a kela poe kanaka Arabia, o ia no ka aihue ana i na lio, na pipi, ame na holoholona a na kanaka, a i kekahi manawa. ina e hoalaia mai ana he inaf! ku-e ana ma ka aoao o na ona na lakou ia niau holoholona, e pepe+ii maoli ia .aku ana lakou a make. Ma ka pule aku mamua, ua loaa pono kekahi puulu o na kanaka Arabia ia Kapena Amana Jakota me kona j)ualikoa. a mahope iho o ka hopukaia ana o kekahi kaua, he kaua hoi ( 1 make ai he mau koa i na poka a na kanaka Arabia, ua paa]uo iho la he elima mau Arabia, a pakele aku he ximikumamalua o lakou, aka no ka nui ae na<? o kela puulu, ua pau lakou i ka lukuia e na pioka o na pu raifela a na koa. īwaena nae o na kanaka Arabia i paapio mai, he hookahi P lakou o Ben lioelina kona inoa, a oia no. hoi ke alakai o kela puuln aihue. Oiai o Kapena Amana Jakota e noho la hoomaha, he hookahi no mea nui iloko o kona noonoo, o ia ka halawai aku me na maka aloha o kana wahine ame kana kaikamahine uuku, no ka mea ma kekahi la mai oia e hoea aku ai me kona mau kanaka no ko lakou kahua hoomoana, kahi ana i haalele aku ai i kona ohana. Oiai no nae ua kapena nei e noonoo ana, no kona, halawai hou aku me kana mau mea aloha, ua hoohikileleia mai kona noonoo, i ka lohe ana aku i kekahi o na koa kiai i ke kahea ana ae ikekahi o na aliikoa, me ke kuhikuhi ana o kona lima i kahi mamao. no ka mea ua ike aku la oia i kekahi poe e hele mai ana. no kahi a lakou e hoomaha nei. : Aole i napoo aku ka la i kela manawa, he hiki no ke ikeia aku na kanaka i kahi mamao. No kela lohe ana aku o Kapen.a Jakota i ka leo kahea o ke koa, ku okoa ae la oia.iluna, oiai aole he hiki iaia ke ike aku ma kekahi aoao, i kē alaiia mai e na lio lehulehu o kona poe kanaka; o kekahi iio hoi he kanaka o Kapena Jakota i maa i ka makaala, ao|e ona lawe mai i na mea a kekahi poe e ike ai, a e lohe ai paha, aka e hoao mau ana oia e ike i na mea apau me.kona mau maka ponoi> īaia i nana aku ai i kahi mamao, ike aku la oia i na poo o kekahi poe ma kahi o ka umi a oi, e oiliili mai ana iwaena 0 ke kula one, a no kekahi mau minuke kon.n ku malie ana e nana. akahi no a maopopo mai Ja iaia, he jxie kanaka kela noloko o ka waoakua, me he mea la, he manao nui kā lakou 1 makemake ai e hele mai e halawai pu me kofia pualikoa. Aia ke pioloke iwaena o na koa iloko o kela manawa. me ko. lakou hoomakaukau ana ae i ka lakou mau pu. kaei ae la i na ili poka ma ka puhaka, aka haawi aku la o Kapena Jakota i ke kauoha i kekahi kakiana, e lawe aku i umikumanialua mau koa me ia, a e holo pololei aku no kahi a kel£ poe e holo mai la maluna o ko lakou mau lio. ! Ua..ala ae no ka manao iloko o na aliikoa malalo aku ona, e hoouna i ka pualikoa holookoā, mamuli o ko lakou manaoio ana, he mau hoaloha kela no na paahao, a e hele mai ana lakou, no ka hoopakele ana aku i na pio. ua nae I ko Kapena Jakota manao mai ko lakou niai, no ka'mea ma kona hoomaopopo, ina o ka manaoia o kela poe e hele mai la, .a.ole o lakou hele hoikeike mai\aka e kakali ana lakou ahiki i ka wa poeleele, ia wa e hoao mai ai e lele maluna o ! lakou nei i ka wa e hiamoe ana. Ma kahi paha he elua hanen ka mamao inai kahi aku a na koa e hoomoana nei, ua halawai aku la ke kakiana me 1 • 1A .^ ana^a malihini. a ke ike aku la no o Jakota i ke kamailio pu o ke kakiana me kekahi kanaka Arab.ia kino loihi, alaila hooluf!i like mai la n poo o ko īaua mau lio, o ka! hoomaka mai la no ia e holo no kahl a ke kan_ena e uoho aku ana. He mau i-a \va4e no koe, hoea mai imua o Kapena Jakota, lele like ihu la laua mailuna mai o na lio, a hele mai la a hoolauna mar la ke kakiana i ke kanaka Arabia imua o'ke kapena, me ka olelo ana mai, ua makem?ke kela kanaka e ike iaia, a e kamailio pu hoi maluna o kekahi kumuhana ano. nui. Nana pono loa mai la o Kapeiia J-akota malii'.ia o keia kanaka. o keia no kona manawa i ike ai iaia. l'a makaaina oia i.na kanaka Arabia ko'iko'i apau. aka no keia kanaka nae. o keia no ka manawa.mua loa 6 kona halawa'i pu.ana me ia. He kanaka kiuo loihi keia me ka pilalahi pu, aia pālia kona%mau makahiki ina k.ahi o ke kanāono, a ua hiki loa i ke kapena koa ke hākilo aku ma ria maka o kela kanakā. n.a piha i ka maalea ame ke kolohe. f "Ina he makemake kou ia'u, a h'e manao paha kau e kama^: ilio mai ai. ua makaukau an i keia manawa e aku I ia oe,' wahi a Kāpena Jakot.a, md ka mau no o kana nana ana ma na-maka o kela kanaka Arabia. "I hele mai la au e hui pu me oe. a nonoi aku e mai oe ia Reni Hodina, o ke.keiki hookahi wale iho no oia a ko u kaikuahine. Ke ae mai oe i keia leo noi. alaila e k.avi mai maluna o'u ke ko'iko'i o ka makaala ana iaia, aole e i han.a hewa hou aku i na kanaka o Palani/' j He _niea paakiki loa kau i noi mai la ia'u," i pane aku ai ke kapēna koa me ka lulilulrana ae o4cona p'o ). "He mea pono iaii ke lavve āktt iaia imua o ka aha hookolōkolo. a ina aole ī pili ka hewa iaia, alaila e hookuuia mai aua no oia me ka pilikia ole." j A pehea, ina e ahewaia ana oia, lea mea e hanaia n } a ' una ona?" i ninau aku ai ke kanaka Arabia. | J nui na kumu.hoopii e ku-e ana i kei.a kanaka. o ia no kona nana ana he mau pepehikanaka lehulehu, a'ina e hiki ana laia ke hooiaio aku imua o ka aha hookolokolo, aole oia i liewa malalo o kēla 'inau kumu hoopii a iau. alaila e looknuia no oia, aka h©i ina e ahewaia ana alaila he oo -*hi uo .hoopa'i, o ia ke kaūia aku o ka make maluna . ona. . r • a e kanaka Arabia e kamailio la 1 l-™-, inupL- i [? ,a kona limahema maloko ae o ke opi o I lo,hl kah " waiho ai, 'a i kona ike ana, i ka paa-

kiki maoli o ke aliikoa, aole he ae mai i kaha noi, ia wa i wehe ae ai oia i kona lima iwaho, a hoikeike aku la i kekahi eke i hele a piha me ke dala gula, he mau dala keia no ke ki-ne ana ike aliikoa. ' , j Wehe ae La oia ike kaula i hoopaaia ai ma ka waha oke eke, a lu iho la i ke dala a piha kona lima aknu, he dala gula wale no no Palani, a ma ke'koho aku a Kapena Jakota, < aia he heluna dala mahuahua maloko o kela eke, ina nei no ka loa.a aku i kekahi mea. - | j Mahope oka hoikeike ana aku i kela mau Hala imua o Kapena Jakota, ua hoihoi pakahi mai la ke kanaka Arabiaj iloko o ke eke, me ka nakii hou ana ae i ka waha a paa; a iloko o keia manawa a ua kanaka nei e hoikeike la i kana, mau elala gula t aole ona kamailio wale aku i ke aliikoa, aole no hoi he kamailio mai o Kapena Jakota, aia nae oia ke.hakilo pono niai la i ka hana a kela kanaka. j O laua nei wale no elu.a ke kū la ma kela wahi, ua hele i aku ke kakiana no kekahi mau kapuai .ka mamao, me ka huli o kona alo i kahi e, me ka ike ole mai i ka hana a ke ' kanaka Arabia. I kā lioihoi hou ana mai nae o ke kanaka; Arabia i ke eke dala noloko o ke opi o kona lole, pane aku la i keia mau olelo: ''O keia mau dala apau. e haawi no au ia oe, ina oe e ae mai ana e hookuu lanakila i ke keiki a kuu kaikuahine: ma lia paha e pakele aku ana oia i keia po, ma kekahi ano i maopopo ole. e mihi loa ana oe, no kou ae ole ana e lawe j aku i keia mau dala." # No kela mau olelo ku i ka hoonaukiuki a ke kanaka Ara-j bia. ua pii ae la ka hoonaukiuki iloko o Kapena Jakota, o j kona kahea aku la 110 ia i ke kakiana e hele mai, me ka i i ana aku iaia: ''Ke makemake nei au, e l.awe aku oe i keia ilio eleele 110 kahi o keiia poe kanaka e kakali mai la iaia. E kauoha aku loa e hoao ana e hookokoke mai ma keia kahua hoomoana, e| loa e hoao ana e hoookoke mai ma keia kahua hoomoana, e ki aku iaia a make me he ilio la." No kel.a man olelo a ke aliikoa, ku ae la ke kanaka Arabia a pololei iluna. hapai pu ae la no hoi i ke eke dala a kiekie me ka hoikeike ana aku imua o na maka o Kapena Jakota a i aku la: - "No kou hoole ana mai la i ka'u noi, e ike ana oe, e uku ana oe a oi aku i ka waiwaiio o ke dala maloko nei o keia eke, no ke ola o ke keiki a kuu kaikuahine: aole malailn wale iho la no pau na mea au e uku mai ai, aka no kou kapa ana mai ia'u i ka ilio eleele, a maluna ae o keia mau mea a elua, e kau aku ana maluna ou ke kaumaha ame ka ehaeha a aole loa e hala keia mau olelo a'u e hoike akū nei ia oe." "E ku kok? oe a hele mai kuu alo aku e keia kanaka ino," me ke kauoha hou ana aku o Kapena Jakota i ke kakiana, e lawe .aku i kela kanaka, no khhi o leona lio e ku mai ana. a e kipaku aku iaia nie kona mau hoa, aole e hookokoke hou mai ma ke kahua hoomoana. O keia mau fnea apau a ka mea kakau moolelo e hoakaka aku nei, ua hanaia ia, lie ekolu makahiki, mamua ae o ka weheia ana o keia moolelo. M.a ka hoopokole ana ae i ka lloakaka 'ana no ka hopena 0 Beni Hodina ahie kona mau hoa, ua ahewaia lakou apau. 1 ka wa i hooloheia ai ko lakou mau hihia imua o ka aha hoo kolokolo, .a lia kāuia aku hoi ka hoona'i make maluna o lakoii pakahi, a n oka make ana nae o I>eui Hodina, ua hoalaia aku k'a manao inaina a hoomauha'.a iloko o na kanaka Arabia, ka haiia hoi i hoea mai ai i ka hookoia ana o ka olelo wanana a ke kanaka Arabia kino loihi, no ka, hopena e kau aku ana maluna o Kapena Jakota. Iloko o ka nanea ame ka mahu'i mūa ole, aia ka pilikia ke lioohalua nia ila ma kona mau aoao.'he hookahi mahina mahope mai, ua nalowale honua iho la ke kaikamahine uukn a Kapen.a Jakota o Janeta ka inoa. me ka pohihihi loa. O ka nui o na waiwai o Kaoena Jakota ame kana wahine, aole iā i lilo i kumu e hoi hoii mai ai ka laua kaikamahine , aloha mua o ko laua alo. a ua lilo hoi na hooikaika ana a tm mana o ke aupuni o Palani. e loaa he moali no kahi o ka nalowale a:na o ke kaikamahine uuku i mea waiwai ōle. Ua haawiia kekahi mau uku makana nui i ka poe e lawe mai ana i na hoike no kahi i malamaia ai o kela kaikainaliine. a i ole ke ano paha o kona nalowale ana: o na makaikiu i alualu aku e loaa kela mau makana, ua halawai wale no lakem .apau me ka make. a aia ko lakou mau iwi maloko o ka waoakua o Sahara kahi i waiho ai i ka wela a ka la. īwaena o na kanaka i hele aku e huli i kel.a kaikamahine uuku a ke aliikoa, aia he elua mau kanaka o Kala jesena ,ame Sela Mahina: mahope iho nae o ko laua noke aiia i ka huli n okekahi mau makahiki ekolu, me ke poho o na manaolana no ka ohi i na uku makana nunui e lilo ai laua i mau j kauaka waiwai, u.a hoopaū okoa laua i ka huli ana i kela 1 kaikamahine, a hoohuli ae la laua i ko laua nooiioo, e komo ina ka oihana aihue niho elepani, ka oihana hikiwawe o ka waiwai. L a lilo keia mau kanaka i v mau mea hookau aku i ka weli i na kanaka Paele ame na Arabia, no ka'laua mau hana luku wale, ua ku'i aku ka laua mau hana powa me ka pakalni a lolie na luna oihana o ke aupmii, o ka me.a apiki nae, ; aole he paa iki o keia mau kaiiaka i ka hopuia, no ka mea, o ko laua kamaaina i na ano o na haha ma ka hema aku 'o Sahara. o ke kumu holomua ia o ka laua mau hana aihue, ia , laua i kaahele ai ma k.a akau o kela wao kua. | j L a piha maoli kela mau kanaka me ka maalea. no ka mea | i ko laua man.awa e hoomaka ai e aihue i na niho elepani I I a na kanaka me krf holopono loa, aole laua e noho kokoke ' j iho ana nia kela wahi, aka e hookaawale lo.a ana no ka I

akau, kalii noho ole na kanaka. I ka manawa o keia mau kanaka e liele ai ma ka laua misiona aihue, i na niho eliepani a na kanaka P.aele ame na Arabia. ina no e loaa aku ana na elej)ani ia laua me ko laua mau kanaka, e noke ana no lakou 1 ka pepehi i na elepani, me ka lawa ole no o ko laua mau m.akemake. e hoea aku ana no na kauhale i nohoia e na Paele a e na Arabia paha. 0 ka hoofnaka aku la no ia e luku i na kamaaina o ia wahi, a hao mai la i i.ia njho ele|)ani ; O na kokua no ka holomua 6 na hana aihufc a pakaha a • keia m.au kanaka he mau kanaka Arabia no i hiki aku ka heluna i ka hahen a oi, pela no hoi me na kanaka Paele, me • ke kauia o ka weli o keia. mau kanaka e na mea anau. j Ua lawa paha keia hoomaikeike ana aku no puulu ' kanaka mamua aku o ka weheia ana o keia moolelo, nolaila e hoomanao e ka mea heluhelu i na inoa o keia mau kanaka . elua oia o Kala Jesena ame Sela Mabina, no ka mea e halaw.ai hou ak uana no kaua me ua.mau kanaka oki puu nei, i ka wa pono, ma keia mua aku. | ; ?Via hoi iwaenakonu o ka hihipe'a o kekahi ululaau nana I e alai ana i na kapa o kekahi muliwai nui, e kahe ana i ka Moana Akelanika, aole i mamao loa mai ka poai wela aku, ! e ku ana kekahi wahi kauhale uuku, i lioopuniia kona mau aoao ap.au e kekahi pa manoanoa i hanaia mai na laau nunui mai. % j j 1 Aia paha ma k.ahi o ka iwakalua ka nui o na hale i ku- j kuluia e na kanaka Paele ma kela wahi, a mawaho aku hoi i [o kela pa, na halelole o na kanaka Arabia i hanaia me naj ili o ke kao, kahi ai, na kanaka kalepa i hele, mai no' ke kuai ana i ka lakou mau waiwai no na niho elepani a na Paele, a i kekahi manawa, e aHiue okoa ana i wahi e loaa mai .ai na nilio elepani, a la\ye aku no ka akau e kuai ai 1 ka lehulehu, !■ Aia mamua pono o kekahi o na hale o na kanaka Arabia he kaikamahine Tiaole uuku o umi makahiki kahi i paani ai. ' Ma na ano 'apau 6 keia kaikamahine, e hoike mai ana. ua j kaniaain.a i ka noho ana oloko o ka waoakna; o kana me» e paani ana, e hana ana i kekahi lole mauu, no kekahi kii '

paani a na kamalii/i haawf mak;ma ia mai iaia, c na kanaka Paele leauwa, he makahiki akū i hala. lle kii keia i hanaia ena k.anaka Paele mailoko mni | <a niho elepani, aole nae i Hke aku ka ui me na kii halekuai.-aka i na keiki nae oloko o ka waoakua, na lil,> j| kl la 110 ia i ivea makemak'e nui ia e liikou. 0 ka inoa o keia kaikamahine o ia o Miriama. a oiai ana mea hou ae i ike ai o kela kii 'wale no, me he inea la, 0 kela ke kii nani hookalii ana i ike ai ma ka honua hol.jokoa. 1 ka nana aku, o ka poe apau e hoea mai ana imua 0 keia kaikainahine! aole he hookahi iwaena o lakou, he mau hana maikai kekahi iaia, e keke ana. e lnihu ana. ame kekahi mau hana hoomainoino e ae maluna ona, o ka hele 110 ia ahiki i ka wahine Paele luahine nana e malama ana iaia, he kou ! aku ke keke o ke>a wahine, me ka noke mau ana i ka iniki 1 keia kaikamahine, a i kekahi manawa e kunikuni okoa ana i ka ili, me ka laiiahu wela, ahiki i ka hele.ana o kona ih a manumanu i na~alina o na hana hoomainoino maluna ona. i Ika manawa o kela kaikamahine e hookuuia aku ni o ia j wale iho no. he keu aku kona piha i ka hauoli. me ka ho.» I hala ana i kona manawa, ma ka ako ana i na pua niakana- | helehele, a'omou iluna o kona poo, a i kekahi manawa n.i I hoi, e hili ana.oia i kaul2. mai na mauu loloa mai. l'. nuke i mau ana keia kaikamahine i ka himeni. a i ole ma kekalii | mau hana e ae, e molowa ole ai oia, ke hookuuia aku i»i;i I wale 110 e na kanaka Paele. ! ]>chca ka nui o n ahana hoehaeha a hoomainoino paha a ! na wahine ame na kanaka e hana mai ai maluna ona. aolo i;i he mea nana e kaili ae i ka hauoli mai iaia aku ; he hookahi wale no ana mea wiwo, oia ka moi o ka lahui Arahia. In.i e ike ana'kela kaikamahine i ka moi. aole oia e walaau iki ana. a i ole, hana paha i na mea elike me kona hauoli. ua hele maoli a kku ka weli o kela kaikamahine. O kekahi mea maka'u loa ana, o ia no ka hele ana ma na iilulaau, a i ole ike aku paha i ke keko, me kela maka'u nae ona i na, holohplona ahiu, qa oi loa aku no kona maka'n i ka moi o 11 a kan.aka Arabia, a 1 kekahi manawa, ua komo ..»k*»a mai' ka manao kuko iloko ona. e holo malu. mai ke alo akn o kela moi ame ha kanaka e hookau ana i na hana ln>ehneh;i maluna ona. Oiai kela kaikamahine e noho ana mamu.a o ka puka «» ka halelole o ka moi, e hana ana i lole no'kana kii. ua auhee aku la ka hauoli mai iaia'ae, i ka wa i ike aku ai i ka moi i ka hōokokoke ana mai ana, a kapae aku la oia i kana l kii, nie ke kunihi aiia ae o kana'noho. ana, o ka mnnawa 110 ia i loaa aku ai i ke pa'i ma ke poo, a hina aku la ilalo. a<>le nae he 'wahi mea a kāhe mai oka waimaka, aka ke kukule wale no, ia wa i kaualako ia aku ai a komo ana iloko o ka hale, me ka noke ana-ae o ua moi Arahia nei i ka akaakn, me he hana haiioli loa ka hoomainoino iaia. Ke hoololo malie la Jce kaikamahine maloko. aliiki i koua maopopo ana. ua hala aku kela kanaka no kekahi wahi okua. lala uaku la 110 i kana kii, me ka nee loa ana aku a nia kekahikihi o ka hale pe'a, noke iho la i ka uwe, me ka puliki an.a mai i ke kii 'iloko o kona poli. aole e hiki iaia ke uwe nui ae, ina 110 ka lohe aku o ka moi, e oi loa mai ana ko ia nei ka pepehi. Ua nui maoli ka ehaeha o ka noonoo o keia knikainahine. pela hoi ka hoomanawanui ana i na ehaeha maluna o kona kino, o ka ehaeha oi aku nae i loaa iaia. o ia 110 kona h<\> neleia.mai i kela mea makamae loa i loaa i na keiki apau, o ia 110 ke aloha. Aole e hiki iki ia Miriama ke ike i na kuinu 0 ka hanaino i o ka moi, kona makuakane, ame kona kahu hanai iaia. Me he niea la 'iloko o kona noonoo powehiwehi, ke hoonianao la oia 110 kekahi makuahine oluolu ,aole nae e hiki iaia ke hooiaio i ka pololei o kana mea e hoomanao la. koe wale no mamuli mai paha o kona noonoo ana iho, ua like oia me ka makuahine no kana kii. O kana e ike la nona Iho. aia kona manao ak»ha nialuna o ke kii leo oīe, me kona noke aiia i ka honihoni i kela ame keia ma'nawa, a iaia i hoopili mai a i kana kii iloko o kona umauma, noke iho la oia i ka uwe, elike me kekalii niakuahine, i makee 110 kana kaikamahine. "Pehea no la lioi kuu makuakane i hanaino mau ai ia'u? U.a hoao au ma na ano apau e lilo i kaikamahine hoolohe. e noke mau mai ana 110 nae oi.a i ka pepehi ia'u; nolaila ua noho pouīiuli l<>a au 1 kana mea i makemake ole ai ia'u. Ke noho malie wale ih.' 110 hoi ka'u hana maluna o ka puka o ka liale, e hana ai i lole 110 kuu kii. o kona pa'i mai nei no ka ia i kuu poo, a peku mai nei ia'll me kona mau w.awae, h£ keu ke aloha ole o ko'u makua. «' 'Mh'u e hoomanao ae ai iloko o keia tr.au ma'kahiki. aule he la i nele i ko'u hoehaia mai. ina aole na kuu makuakane. alaila na kela wahine Pa'ele, ua ahona ka liuike ana akn. māihiui o ke ola ana e iiOke mau'ai i ka auamo i ua hana hoomainoino ā keia poe. Ma nehinei koke aku la no. i hoihoiia Mn'ai ai ke kino make 0 kekahi liona. aohe walii mea a onioni ae. |>atf kona hoopilikia wale ana aku i 111 ho'loholona e ae. nia na wahi inuwai, a pau.'no hoi ka lohe ana aku i kona leo e wawalo hele ana maloko o na ululaau. "Ua noke lakou i ka hahau i ke kino o ka liona. ia lak"'i 'i hoi'hoi mi ai i nehinei, aolē nae he ke ae o kela holohol"jna i ka eha. no ka mea ua make loa oia. Ina no ko'u make ' nei. aole au e ike i ka eha. in.a no e pepehi iho ana kuu m.ikuakane i ko'u kino. pela ine kela wahine Pāele, no ka niea aole he ola i koē iloko o ko'u kino* a ina e lioea i'o mai ana ka make maluna o'u, he oi l'oa aku ka hauoli, mamua «> ka ananio mau i ka ehaeha. " Oiai 110 nae o Minama e nok'e ana i'ke kaniailio iaia iho no. lohe aku la oia i ka niinui q ka leo ō na knnaka c

k-amailio ana. ke hoolohe 1.1 oia. aole he lohe pōiio ia akn ■» na mea e knmailioia ana. a ina paha no.kona huhu < »I<* 0 kona makuakane. ina ua oili koke aku oia iwaho, a h ,,,( ' akn no kahi e akoakoa niii .ana na kanaka. ,Kiei inai la nae kona poo iwaho, a ike mai' la i ka pmil i • ulu o na kanaka m.a kekahi wahi, a e holo aku ana h"» k<kahi poe, no kahi o keia puulu. aolle nae e hiki i iia 0 Mii'i; ama ke holo aku. no ka meā he eha wale no kona hoop i: ina e ikeia mai ana e kona makua. *• Taia no n.ae e nana aiia iwalio, ik : e aku la oia i ke l-a 1 lalani ana ae o na.kanaka e pii ana no kahi i ku ai o ka iia^* 0 ka moi. .a ike du 'aku 1ā no hoi oia, he. elua mau kanak;i 'li keokeo, a ke lohe aku la ōia i ke kamailio o na l J aele. ' s t waena o lakou iho, he mau kanaka kela i hele mai e ikr i ka moi, no kekahi mea,-a ua haalele aku 110 iko laua :ivui • kanaka, ma kahi hootnoana, he mau i-,a helu wale n<> i- < mamao mai keia wahi akli a lakou e nolio nei. Mamii'a tiae o lea hoea ana aku o na kanaka inalihini i . puka o ka hale o ka moi. ua oili e inai la ua kanaka nei i ' ku ana iwaho, aia hoi o Miriama ke nēenee 'oa aku la ah'k' 1 kona hen.io ana iwaho o ka hale. a noho iho la'ma ka <1".-'". - e hiki pono ai iaia ke ike aku i na kanaka malihini. a ke li ' ' i aku hoi i īia mea e kamailioia ana. | Kaawi aku 1a na malihini iko laua aloha )ka nvn «» w Arabia. a lohe aku la o Minama i ka olelo ana ae o ket il-i o ua mau kanaka nei, i hele mai lau,a no ke kuai ana i i niho elepani, ojai no nae ua hele kekahi, hale a piha i ke-.i ano waiiwāi. Ōiai no nae oia e noho ana me ka Uanea, ua huli mai i.'i kekahi o na kāhakk malihini a ike iaia me ke komohia aku ō na manao kahalia iloko o kela kanaka i ka wa i ike tnxii ai i koha n6ho āku. a i kela mahawa hoofcaTii : no hoi/ua ike mai 1a kā moi, ia Minaniā,. nolaila ua hooi loa ia ae kona liuhu, a pane mai 1a imua o kela mau kanaka: ' JAe|e i |»tt.l