Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 49, 5 December 1919 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

E Hoonee Aku i na Hana Imua

         Aole he mau hoapaapa hou ana aku i koe, ua Looholo ka hapanui o na hoa o ka papa lunakiai o ke Kulanakauhele a Kalana o Honolulu nei, i ke kahua hou o ke Kula Kiekie Mckinley e ku aku au; o na manao like ole o na hoa o ka papa lunakiai, ame kekahi mahele o na makaainana, e hoopau, a e hoonee koke aku i na hana apau imua, i wahi e lilo mai ai kai aina i makemakeia i ke aupuni.

         Ma ka manawa a ka ahaolelo aku nei i hala, i hookaawale ae ai i kekahi haawina dala, no kekahi kahua hoe e ku ai o kela halekula, ua hanaia ia me ka manao, e kuai aku i ka aina i onaia e Fairchild; he kahua i hoakaka ae ai ke Kiaaina i kona manao apono, pela hoi me ke kahulula nui o ka papa hoonaauao, a i ka hooholo ana o ka hapanui o na hoa o ka papa no kela kahua, o ka hoea ana mai la ia i ka pau ana o na hoopaapaa no kahi kupono, a oi @e oka maikai, e ku ai o kela halekula.

         Ma na hana apau loa, he hana paakiki ka loaa ana o na manao kuikahi i ka poe i kuleana i kekahi ninau ano nui elike me keia ke ano; o na kuhihewa ame na kuhihewa ole no ke koho ana o ka papa i keia kahua, aole ia he ninau no keia manawa, aka na keia mua aku e hoike mai, a kakou e kau aku ai i na manaolana ana, aole i kuhihewa ka papa, ma ka mau mea i hana aku ai, aka ua hookahuaia maluna o kekahi mau kumu kupono loa, elike me ka ulu ana o ke kulanakauhele o Honolulu nei i keia manawa.

         Ua hoala mai ka ahahui o na haumana o ke kula i kekahi ku-e ana i keia kahua, me ke kikoo ana aku i kekahi wahi mamao, mamuli o ko lakou manaoio ana, o ke ku ana o kela kula malaila, e loaa ana he wahi kupono loa no na haumana, e loaa mai ai ke kulana ola kino maikai ia lakou, pela hoi ka loaa pu ana he kahua paani akea, a o ka mea oi aku, o ia no ka maluhia o ka huli naauao ana, no ka mea ua kaawale na mea e lilo ai ka noonoo o na kamalii i kahi e, elike me na kaa uwila e holo ae ana ma na alanui, ame ke kapahulu o na kaa otomobile, o ke ku-e o keia ano i hoalaia mai, ame kekahi mau kumu e ae, o ka keia pepa e a'o aku nei, e waiho aku kakou i na manao maikai ole apau, a e ku aku a kakoo i ka mea i hooholoia e ka papa me ka manaoio, e ike aku kakou i ke ku ae o kekahi halekula nani, maluna o kona kahua hou, i pili kokoke mai i ke kulanakauhale nei; malia e hooiia ae ana ka u'i ame ka nani o keia kulanakauhale ma on a la.

He Pono ke Haawiia na Kokua Ana

         I loko aku nei o ka manawa e kaua ana na aupuni o Europa, ke kaua hoi i komo aku ai ke aupuni o Amerika, ua koiia mai kakou, ma ke ano he mau makaainana Amerika, e haawi aku i ka kakou mau kokua ana no ke kaa o ka lanakila o kela kaua ma ko kakou aoao. Ua hoea mai na noi dala imua o kakou ma Hawaii nei, a ua haawi aku kela ame keia me ka minamina ole, elike me ka mea hiki, na ia mau hana i haawai mai i kekahi haawina a'o makai loa ia kakou, i ka lanakila ana o ka lokahi, he kumu hoohalike kupono hoi, na kakou e lawe mai ai, i ka wa i koiia mai ai ka kakou mau kokua ana. no ko kakou mau pilikia kuloko iho.

         Eia me kakou he umi-kumamaona mau hale, na lakou e malama mai nei i kekahi mahele nui o ko kakou poe pilikia, aole wale mamuli o ka ma'i, aka malalo o kekahi mau kumu e ae, aia no hoi he mau hale, i hookaawaleia no ko kakou mau kanaka opio e malama ai i kekahi mau hana, e lilo aku ai lakou i mau makaainana maikai; no ke kokua ana aku i keia mau hale, no ko lakou mau hoolilo no keia makahiki ae, i koiia mai ai na makaainana o keia kulanakauhale, e haawi aku i na kokua ana.

         He huina dala mahuahua ka i makemakeia na oukou e ko Honolulu nei poe e hoopiha aku, e kau ai no ka weli ke nana aku, me ke komohia iho o na manao kaniuhu, no ka hiki ole aku o na kokua ana i ka huina i makemakeia; in a nae kakou apau e haawi ana, mai ka hookahi dala aku, me ka manao lokahi, a makee no kela mau hale, a mau home hoi no ka poe pilikia; e lilo ana keia huina nui i mea liilii loa.

         Ma ka makahiki aku nei i hala, ua ku ae kela ame keia home o ka poe pilikia, a mau hale e ae, i hoona aku ai kekahi mau makaainana ma ke ano o ko lakou puuhonua ia; a noi mai i na kokua ana aku a ka lehulehu; ma ia ano ua konoia mai kakou, e haawi aku i kela ame keia manawa, e hoea ma ai na komite imua o kakou; i keia makahiki nae, aohe a kokau kauka'i ana aku i na noi dala liilii i kela ame keia manawa; nolaila e hoomaikai iho kakou, no ka hoohuihuiia ana, o kela waihona a i hookahi puu, a i hookahi no manawa a kakou e haawi ai.

         Mai ka Poakahi mai i hoounaia ai na komite i hookaawaleia no keia hana noi dala ma kela ame keia apana, a he mea na kakou, na na makaainana o keia kulanakauhale e hauoli ai, ka ike ana, ua makaukau mau kela ame keia e haawi i ka mea loaa iaia, elike me kona kulana ulakolako, a nele paha, me ka nana ole ia ma ka lahui.

         Eia ko kakou poe kuonoono, ke komo kino nei a hooikaika, ma ka hele ana iwaena o na makaainana, no na kokua. ke haawi nei lakou me na manao makee no ka pono o keia mau home, me ko lakou nana ole, i na lahui i hoopomaikaiia aku, ma o ka lakou mau kokua la. he hookahi mea nui iloko o ko lakou noonoo, o ia no ka hiki ana, ke ekuia aku na hoolilo o kela mau home, no ka makahiki e hoea mai ana me ka pilikia ole.

         Mai noonoo iho kakou na Hawaii, mamuli o ko kakou nele a ilihune, aole he pono ia kakou e haawi i na kokua, he mau manao kuhihewa wale no kela, no ka mea, o ko kakou lahui kekahi i hoopomaikai nui ia aku, ma keia hooikaika ana e loaa he waihona dala mahuahua, no ka mea, ke noho mai nei kekahi poe pilikia a poino o kakou ma na home, i kaa aku na kokua ana mai ma ka aoao o ka lehulehu.

         O ka la apopo, ka la hope i koe no na hooikaika ana e loaa ke dala no ka waihona i manaoia, a i hoea aku na komite imua o oukou, mai hoolilo ia kakou i poe nanamaka, no na pilikia iua ponoi o ko kakou mau ala; aka e ike mua kakou ia kakou iho, mamua o ka ike ana aku iawaho.

Mai Ae Aku i na AlakaiHewa Ia!

         Eia na elelē o na hui uniona o na Kepani limahana o na mahiko ke malama mai nei i na halawai, no ka noonoo ana e hoomahuahuaia ae ko lakou ukuhana, a e hoemiia mai na hora hana, ame kekahi mau kumu koi e ae, a ke Kuoko e manaoio nei, ina aole e lawelaweia na hana apau a kela mau elele me ke akahele, a e hookahuaia hoi ka lakou mau kumu koi apau, maluna o na kumu kupono, e hoea mai ana i ka wa e ala mai ai he pilikia mawaena o na limahana ame na haku hana.

         Ma ka hoomaopopo ana i ke kulana oiaio o na hui uniona ma Amerika i keia la, e hoea mai ana i ka manawa e pau ai ko lakou noho mana ana, no ka mea, ma na wahi i hoalaia na olohani, me ka manao o na alakai na lakou kela hana, he mea maalahi wale no ia lakou ka hookikina ana aku i na haku hana, elike me ka lakou i makemake ai; ke hoohanaia mai nei no na halehana, e na kanaka wawahi olohani; a e na kanaka o ke aupuni, a ua hoi hou aku kekahi poe olohani i ka hana, no ka hiki ole ia lakou ke ku hou aku, a nanamaka i ko lakou mau ohana iloko o ka pilikia.

         Ua hoalaia ae na olohani ma kekahi mau wahi o Amerika, aole malalo o na kumu maikai, aka no ke kokua wale ana aku no, i wahi e hookoia mai ai na koi a kekahi mau hui uniona, aole loa he pololei iki o keia ano hana, no ka mea ma kahi a lakou i manao ai, e ili aku na poino maluna o na haku hana, ua holo aku ke ko'iko'i maluna o na miliona o na miliona o na kanaka ma Amerika, ka poe e kauka'i mai ana i ko lakou pono, maluna o na oihana mikiala iloko o ka aina.

         Ua hoala ae kekahi mau hui uniona i na olohani, aole mamuli o ko lakou makemake ponoi iho, aka mamuli o na a'o ana aku a na alakai i maa i na hana olohani; na kanaka i makemake wale no e loaa nui na pomaikai ia lakou ma ia hana, me ka nana ole i ka hopena e kau aku ana maluna o ha'i; a ke manaoio nei makou, ua alakaiia aku na Kepani naaupo, e noho hana nei ma na mahiko, e hoala i na hui uniona maanei nei, me ka maopopo ole ia lakou o na kumu kupono.

         Ua pipii i'o ke kumukuai o na meaai i keia manawa, ame na mea no apau e pono ai ka noho ana, ua ike kakou ia mea, iloko nae o ia manawa hookahi, aole wale maluna o na limahana i holo aku ai ke ko'iko'i o ka uku ana i na meaai pipii, aka maluna pu o na mea apau, me ke komo pu o na on a mahiko; a ma kekahi olelo ana ae hoi, he ma'i keia i pahola like mai maluna o na mea apau e pono ai e noonooia na aoao a elua, mamua o ka hoala ana mai i na hana, e komohia aku ai kekahi mahele nui o na makaainana iloko o ka poino.

         Aole paha e hiki ia kakou ke hoole ae, i ke kuleana o na Kepani limahana o na mahiko, i ka waiho ana ae i na koi ana imua o na on a mahiko, ma kekahi mau mea, i ike maoli ia ke kupono, aka o ka manao ana, ma o na hui uniona la, e hoea mai ai i ka hookoia ana o ka lakou mau koi apau, ke manao nei keia pepa, he manao kuhihewa ia; a he hana hoi e hookomoia aku ai na manao ku-e iloko o ka poe i kuleana i na mahiko, a lawe ae i kekahi mau keehina, e ala mai ai na manao maikai ole o ke ano pili lahui ma keia mua aku.

         E hoomanaoia, aia ma Amerika i keia la, ke hoolalaia mai la he hoololi kumukanawai, no ka hookomo ana aku iloko o ka ahaolelo lahui, no ka hoonele ana mai i na Kepani i hanauia ma Hawaii nei, a ma Amerika i ka pono makaainana; e akahele na Kepani ma ka lakou mau mea e hana aku ai, ma ka ninau hoomahuahua ukuhana, a mau koi e ae paha; no ka mea ua hookaakaaia na maka o ko kakou mau makaainana ko'iko'i i keia manawa, no na mea a na Kepani e hana nei, a i hana mau ai ma Hawaii nei.

        

         Ke keu aku a ke akamai o ka poe iloko o ka oihana kuai i'a, ai ole, he kolohe maoli no paha, no ka mea i ka manawa e hoopipiiia ana ke kumukuai o ka i'a, e piha mau ana na makeke o kakou i ka amaama, ke awa ame kekahi mau ano i'a e ae, i ka hoemiia ana mai keia, malalo o ke kauoha a ka Loio Amerika Huber ma Hawaii nei, o ka wa ia i hapa mai ai ka@i'a ma na makeke, Ina he mana kekahi o kela luna aupuni federala, alaila e huliia aku ke kumu oiaio o ka pau ana mai o ka loaa nui ana o na i'a loko ma ua makeke e pono ai!

 

         Ua pono ka hoole ana mai o ka Lunakanawai Kaapuni Franklin, i ka ae ana ia Kauka Clemmens, e loaa iaia ka laikini hana niho, a e lawelawe aku i kana oihana ma keia kulanakauhale. O kekahi Kelemania i hoike okoa mai i kona lilo ana he enemi no Amerika, aole oia i kupono e noho iwaena o na kanaka Amerika; aka e huli hoi aku oia no Kelemania e pono ai, a i ole e holo aku no Mekiko, kahi o na kanaka elike me kona ke ano e noho mai la malaila.

Nuhou Kuwaho

         CONSTANTINOPLE, Nov. 29 Ua komo loa aku la na pualikoa Palani a paa i na kulanakauhale o Marash Anitab ame Ourga, na kulanakauhale eno nui iloko o ka Apana o Aleppo; Ua hoikeia mai ka hakeka ana o na koa Palani me na kana e noho ana maloko o na kauhele mahope koke iho o ke komo ana aku a na koa Anitab.

         WAKINEKONA, Dec. 1- O ka puali leel i ka lewa Eha maloko olaila he 10 mau aliikoa ame 120 mau ka naka ka i kauohaia aku ma ka la eku la i nehinei e ka oihana kaua e holo mai ke kahua eku o Mitchell, Nu Ioka, no Honolulu. E holo ana kela puali no Kapalakiko a malaila e kali ai no ka mokulawekoa e ka oihana kaua e haalele iho ana no Honolulu ma ka la 4 a 5 paha Ianuari.

         Plymouth, Nov. 29.-Ua lilo ka Lede Astor oia ka wahine mua loa i hookupono iaia iho no kekahi noho iloko o ka Ahaolelo Pelekane ma o kona kohoia ana a lanakila maluna o kona mau hoapaonioni elua ma ke koho baloka ana mai ka Mahele mai o Plymouth, ma ka la 115 o Novemaba, oia ka lono i hoolahaia ae me ka manawa o ka pau ana o ka helu baloka ma ka la i nehinei. O keia malalo nei ka hua o ke koho baloka Lede Astor, Unionist 14,495; W.T. Gy, aoao o na limahana, 9292; Isaac Fotte, aoao Liberala, 4139.

         AMOY, Nov. 30.- E hoakaka ana ka lono mai Fushow, Kina Hema mai no ka lehulehu o na Pake i houia e na

koa Kepani i hooleleia mai ai iuka o ka aina mailuna mai o na mokukaua Kepani e ku ana ma ke awa ma keia wahi. Ma na wahi a puni ia apana ua nui ka inainaia o na Kepani e na Pake. Ma na la mua o ka pule i hala i hoikeia ma ai ka lono uo ka hoohaunaele a hoopoino o na Pake i na Kepani ma Fuehow.

         KAPALAKIKO, Nov.30.-Ua haule na manawa holo loa i ikeia no na moku hahai topido mamua aku nei i ka Rizal a ua aponoia ma kona hoaoia ana, mamuli o ka loaa ana he 41.87 mile ka mamaholo i ka hora, me ia ikaika no o ka nou mai o ka makani ikaika mamua pono mai a e pa ana hoi ma kahi he 60 mile i ka hora. He moku hahai topido ka Rizal i haawiia mai ia Amerika e na kanaka o na mokupuni Pilipine.

         SAYVILLE, Dec. 1.-O ka mikini u weaolelo i hiki e hoouna aku mai ka 300 a i ka 400 huaolelo i ka minuke ke hookoimoia ae ana i ka hale uwea olelo o na mokukaua maanei. O ka mama hiki ke hoouna aku i keia manawa he 10 huaolelo i ka minuke. Ua manaoia e lilo ana ka mikini hou i mea hoomama ae i ka hoouna aku i na olelo ma ka lewa.

         DUSSELDORF, Dec. 1.-Ua ikeia e ka aoao lahui ka hana hoohalua a ka poe pili alii e hoihoi hou mai ia William Hohenzollern, ka Emepera KElemania mua ame ke keikialii Fredrick, ka Hooilina Kalaunu mua, i Kelemania ma ka la 12 o Dekemaba, ua hoolahaia ao ia lono maanei ma ka la aku la i nehinei.

NA MAKE

         Levi Kalauli'i ia Constance Mahuka, Nov. 22.

         John W.E. Friedenberg ia Lokalia Kaawalauole, Nov. 28.

         Earl E. Lee ia Alice Wilkins, Nov. 29. A.P. Waipa ia Eva Wan, Nov. 29.

         C.L.Robidean ia Rachel M. King, Dec. 1.

         J. Kealohapauole ia Aunie S. Piilani, Dec. 2.

         Lui Papalimu ia Lepaka Pupuhi, Dec. 2.

NA HANAU     

         Na Akina Aipa âme Rose Gilman, he keikikane, Nov. 26.

         Na John Lum Chong ame Maria Akwai, he keikikane, Nov. 27.

         Na W.K. Swain ame Esther M. Kekauoha, he kaikamahine, Nov. 29.

         Na Samuel Miranda âme Hattie KAehu, he kaikamahine, Nov. 29.

         Na David Kalili ame Irene Ako, he keikikane Nov. 30.

         Na Alex Craig ame Sarah Kaloa, he keikikane, Dec. 1.

NA MAKE

         He bebe na J.M. Gonios, ma ke Alanui Ohai, Nov. 26.

         A.M. Lamaku, ma ke Alanui Hale Pupule, Nov. 26.

         HE BEBE NA J. AKI, MA KE ALANUI Moi, Nov. 27.

         B.A. Hussey Jr. ma ka halema'i o na kamalii, Nov. 27.

         Millie K. Hoohuli, ma ke Alanui Dowsett, Nov. 27.

         Abraham Hilo, ma ke Kiekiena Makiki, Nov. 27.

         Elizabeth Kala, ma me Alanui Dowsett, Nov. 28.

         Robert Crowell, ma ke Alanui Kanakanui, Nov. 28.

         Annie Kauahikaua, ma ke Alanui Morris, Nov. 28.

         Lulu Simeona, ma ke Alanui Laimi, Nov. 29.

         William Watson, ma Kaukeolani Hale, Nov. 29.

         James Kaohele, ma ke Alanui Kukui, Dec. 1.

         Hannah Pokahi, ma ke Alanui Liliha, Dec. 1.

         Kamohai Kanakaole, ma ke Alanui Moiwahine, Dec. 2.

NUHOU KULOKO

         No ka piha loa o ka pepa i keia pule, ua hoopaneeia ka hoopuka ana aku i kekahi mau palapala a na makamaka i hoouna mai ai i keia pepa, a kahi wa hou aku.

         Ma ka Poakahi nei, ka la mua o na hana hooikaika i waihona kokua no na wahi he umi-kumamaono ka nui, ia hiki aku ka huina nui o na dala i loaa mai ma kahi o ke kaualima-kumamaono kaukani a oi.

         I kulike ai me na hoike mai ka papa ola ae, ke akakuu mai nei ka ma'i fiva o ka pahola ana he mau pule aku nei i hala, ma kekahi mau wahi o ke kaona nei, ame na apana kuaaina aku nei.

         Mamuli paha hoi o ke komo ana mai o na luna oihana federala, a hoomalu i ke kumukuai o ka i'a e kuaiia aku ai ma ka makeke i keia manawa, ua hapa mai ka loaa nui ana o na i'a kamaaina ma na makeke.

         Ma ka Poakahi ae nei, e noho mai ai ka halawai makahiki a ka ahahui o ka poe kanu ko o Hawaii nei, o kekahi o na kumuhana ano nui e noonooia ana ma ia Halawai, o ia no ka ninau ukuhana o na limahana.

         Ma ka Poaha o ka pule aku nei i hala i hoolaaia ae ai ka halelaa ma Laie, me ka nui o ka poe o ka Hoomana o Iesu Kristo o na La Hope Nei i hoea aku no ka ikemaka ana i na hana e lawelaweia ana mai na alakai a na hoahanau.

         O na palapala ma kekahi hoopii oki mare i nalowale ai maloko o ke keena o ke Kakauolelo Henry Smith, ua loaa hou, ma kekahi mau pepa i waiho hewa ia ma kekahi wahi, o ka pau ana ae la ia o ka pilikia, i pili i kela mau palapala.

         He pule keia i hoolaala no ka hooikaika ana e loaa he waihona kokua no kekahi mau hale i kuleana ai ka lehulehu i ke kokua ana aku ma na mea e pono ai ka poe e noho nei malaila, me ka loaa he huina dala mahuahua ma ia hooikaika ana.

         Eia na lako meaai tini ke kuaiia mai nei e ka akena o ke aupuni kulanakauhale William E. Miles me kona mau kokua, ma ka makeke Teritore i keia manawa, me ka noa i na mea apau e hele ae malaila e kuai ai i ka lakou mau mea apau i makemake ai.

         He halawai ka ka Ahahui ka Hale o na Alii e malama ae ana maloko o ka Hale Hui Phoenix, ma ka hapalua o ka hora ekahi o ka auwina la o keia Sabati iho, ka la 7 o keia mahina, e nana ae i ka hoolaha e puka aku nei ma kekahi wahi o keia pepa.

         Ma ka po o ka Poakahi nei i hoea ae ai he heluna nui o na makaainana o keia kulanakauhale a hoakaka i na manao ku-e, ame na manao apono, no ke kauoha kanawai i hanaia e ka papa o na lunakiai, e kaupalena ana i ke ano o na hale e kukuluia ma kekahi mau apana i nohoia e na kanaka.

         O ka põe i makemake e loaa on a home kahakai no lakou,  ma na kuaaina aku nei, ua hoea mai i ka wa e loaa ai he mau home, no ka mea e kuaiia aku ana imua o ka lehulehu, he hookahi haneri a oi aku mau apana no ka noho ana ma Paumalu-Pupukea, Koolauloa, ma ka la 30 o keia mahina, mamua o ka puka komo o ka Hale Kapitala.

         I kulike ai me ka hoakaka a ka nupepa Maui News, he ekolu mau keiki liilii o ke komo aihhue ana ae maloko o ka hale amra o Dan Carel ma Wailuku, a he nui ma waiwai oloko i laweia e kela poe keiki, a ia lakou o ka hoikeike ana ae i ka lakou mau waiwai, iwaena o na kamalii kula, i ikeia ai lakou, a paa i ka hopuia e na makai.

         No ka hoopau ana ae i na pohihihi ame na kuhihewa o kekahi poe, no David Palakiko Keawehaku, nona ka hihia lapaau laikini ole o ka hooloheia ana maloko o ka aha hoomalu, a e waiho mai nei hoi imua o ka aha @@@puni, aole ia o Gabriel K. Keawehaku, a i ikeia ma kekahi inoa kapakapa, ma ka na mau manao kakou maloko nei o keia pepa, Anela o MEkiko; a i kamaaina no hoi i ka lehulehu iloko o na hana kalaiaina.

HOPUIA KE KANAKA KIPI E KONA POE KOA IHO NO

         JUARES, Mexico, Dec. 4-Ua paa o Francisco Villa, ke kanaka Mekiko i kaa mawaho o ka malu o ke kanawai o Mekiko a o ke kenerala kipi hoi e ku-e ana i ke aupuni o Carranza, i ka hopuia e kona mau koa popoi a ke paaia mai la no ke kali aku o ke ukuia mai o kekahi makana e ke aupuni MEkiko, elike me ka hoakaka a ka lono mai kekahi poe mai, he lono nae i hooiaio ole ia mai e ka Peresidena Carranza. Ua nui na hooikaika ana e huli aku i ka oiaio a hoopunipuni paha o ka lono i loaa mai mai ka manawa mai o ka loaa ana o keia lono ma ke ahiahi loa ana iho o ka auwina la i nehinei. O ka lono mua i loaa mai ai ianei mai kekahi mea mai ia o ke kelekalapa ana mai Parral mai ma ke alahele ae o Jimenez ame ke kulanakauhele o Chihuahua.

HE HOALOHALOHA NO MRS. MIRIAM KALIMAHAALULU

         I ka Lunahooponopono, Aloha kaua: E oluolu mai oe i kekahi wahi kolamu o ka kaua milimili, i ke poomanao e kau ae ia maluna.

         Ma na hora poniponi o ka Poakahi nei, hora 7 a.m., Nov. 17, 1919, i niau palanehe aku ai ka uhane aloha o ka makuahine, Mrs. Miriam Kalimahaalulu, ma ka hale o kana mau keiki, Wm. Kekua Puaikaula, ma Puuloa, Oahu.

         Ua hoopuiwaia ka ohana ame na lehulehu, no ka mea, aole oia i loaa i kekahi mau haawina nawaliwali, ma kela kakahiaka, e hoomakaukau ana oia i mau mea paina na kana keiki, a hele aku i ka hana, ua haalele iho oia ia mau mea, komo koke oia i kana huakai hele loa.

         He kamaaina oia no keia mau kaha, mai Kalaeloa a ke komona i ke awalau o Puuloa; he paulehia oia ma ma na alunakai o keia mau kaha.

         Ua hanauia oia ma Kukuipahu, Kohala Akau, Hawaii, i ka 1852, o kona mau luaui, oia o Huapuaa (k) ame Wahinepulu (w), mai ia laua mai elima hua, Miriama (w), Nalimahopu (w), Nakaikuahine (k), Tamara (w), Joseph (k).

         Mare mua oia ia Kahoomana (k) a loaa mai elua hua, Kaaiohelo (w), Kahai (k). Kaaiohelo (w) noho ia Mr. Keahi, hanau hookahi kaikamahine.

         Mare elua: Miriama (w) ia Kekua Kalimahaalulu, hanau ia ai he 12 keiki, 6 keiki i komo mua ma ke poo o ka huaka'i hele loa, na koena mai o na keiki cono, he eono moopuna, elua kuakahi. Ka ohana e ola nei, eono keikikane, elua kaikamahine, 7 moopuna, 3 kuakahi, 1 kaikaina, Tamara, aia i ka ohu o Haleakala

         Kualoalo ke kulana o kona ola ana i na la mahope iho, he konea, he mau la loihi kona ua hiki i ka lolo. Ka ohana me na hoaloha ka minamina iaia. He eleu, mikimiki, hoomanawanui, ikaika ma ka lawelawe ana i na mea e ola ai ka noho ana.

         Ke haawi aku nei ka ohana i ka hoomaikai i ka poe i kukiai ame na makanapua i haawiia mai, ame ke kaiauna ana i kona hale hope.

         ME ka Lunahooponopono ko'u hoomakai.

                                               J.P. Kaale,

                                                        Ame Ka Ohana.

PEPEHIIA HE 200 MAU KOA AME NA LUNA AUPUNI E NA ILIKINI

         NOGALES, MExico, Nov. 30.- HE elua haneri man koa MEkiko a he lehulehu wale na aliikoa kiekie o ka pualikoa o ke aupuni ame na luna aupuni o ka mokuaina o Sonora i pepehiia a make ma ka la aku la i nehinei e na Ilikini Yaqui ma Onawa, i kulike me ka lono i loaa mai i ke Kanikela Amerika Dow maanei.

         Ma ka mea maopopo loa o keia lele kaua ana aku la a na Ilikini o ka hooko ana ia i ka lakou mea i olelo ai ma na la mua o Novemaba, e hoomaka aku ana lakou i ka lakou "mau hana luku" iloko of Dekemaba. Maluna o ke aupuni a Carranza ka hoahewa a na Ilikini no keia kumu o ka luku ana.

         Mahope o ke oki ana i na uwea kelepona mawaena o Torres ame San Javier, ua haaleleia iho e na Ilikini he palapala e hoakaka ana i ka manao i na kanaka Amerika elike me ia malalo nei ma kekahi hapa:

         "Ma keia ke hoike aku nei au i na makaainana apau maloko o Sonora, ma ka la 15 o Sepatemaba i hala aku la ua haawi mai ko'u kenerala ia'a i ke kauoha e hoike aku i na kanaka apau e noho ana maloko o ka mokuaina o Sonora e makaala, oiai ke haawi nei ke Kene@ala Espinosa i ke kauoha no ka hoouka kaua ana aku maluna o ka enemi.

         "Ma keia Dekemaba ae e hiki mai ana e hoomaka aku ana makou i ka luku ana Aole makou e hookoe aua in a he mau kane, he mau wahine a he mau keiki paha na pio-o pepehi like ana makou ia lakou apau. No keia kumu, mamua ae o ka hanaia ana aku o ia hana, ke kauleo mu ku nei mkou ia oukou, n@oka mea, aole o makou makemake e pepehi wale aku i kekahi mea. He mau hoaaloha makou no ke ao Lolookoa, aka nae, no ka hoea ana mai o na koa a Kenerala F. Caller maloko o Topolohampo, a luku wale i na wahine ame na kamalii, e hana pu aku ana no hoi makou pela.

         "No keia kumu, e kala mai oukou ia'u, oiai aole no'u keia hewa, aku, no ke aupuni a Carranza ame ka poe i komo mai e kaua i ko makou aina. Ina aole keia poe i komo mai ai e kaua e haalele iho ana i ka Muliwai Yaqui, aole loa e hiki ia makou ke lilo i mau hoahanau noho oluolu.

                   "Me ke aloha,

                            Antonio Garcia

                                     Kapena Koa."

NA INAMONA O KE KOOLAU

         Aole no he wahi hiki ole ke lu ia na ulu 7-11 i ke alanui aupuni, i na wahi like ole no apau, in a ia he hui paani mabala mau ana ma na alanui a ma ke alo o ka hale amara ame kuai, i kuluma i ka piha mau ia i ke ao ame ka po, o ke dala ke aniani hoolele a ku pono aku i ko maka, ua oki oe e kapakahi kapakahi ana, i ka mea ike mana a ka haiole.

         Nawai ka hiki ke hoopaneenee I keia la no, he pulumi pau mai hoi kau a koe no KAleponi ka pahuhopu, a koe i ke onukunuku kalo. I hakalia no a ohi ka bonus, o ka Poaono, Nov. 8, Sabati ae no Honolulu na Pilipino, Poakahi ame Poalua na Pukiki aku, me Poto Riko no Honolulu a no Kapalakiko aku, he poe i noho a elemakule ia Kahuku, a hanau a kaniamoopuna, nui hewahewa na ohana, ke hele aku a hookahi Hawaii o ka lunaleta Owana, ma ka oni a ka pili aoao a naue oni pu o Hawaii ponoi ame Hawaii lahui, aia no paha i

OLELO HOALOHALOHA

         No ka mea, ma o ka lokomaikai la o ko kakou Makua iloko o ka lani, ame ke aloha palena ole hoi o Kana Keiki Hiwahiwa, ko kakou Haku aloha a Hoola, i hooloke aku ai ka kakou kaikamahine i aloha nui ia Mrs. Charlotte Papakeleaulani Kahalewai i ka leo kahea hope loa a kona Haku aloha iaia, ma kela home nani ma o ae; ma o ka waiho ana iho i kona kino, ka hale noho o ka uhane ma keia ao, ka makuahine aloha, ke kane hoi, ka hoapili o ua la mauleule o keia ola ana, ame na keiki liilii, ka ohana ma ka home o kona makuahine aloha, Mrs. Lilia Aholo ma ka hora 7:15 o ke ahiahi o ka Poaha o ka la 20 o Nov., 1919.

         No ka mea, he hoahanau o Mrs. Charlotte P. Kahalewai no keia Ekalesia o KAwaiahao, he lala a he peresidna no ka Ahahui Hooikaika Kristiana o na Opio, he kaikamahine opio hoomanawahui, a hooikaika i na hana e hooholomuaia ai ka ekalesia ana i hoopaa ai me kona Haku, e haawi i kana mau kokua, ahiki wale i kona waiho ana mai la ia mau haawina i kumu alakai no kakou apau e hoohalike aku ai.

         Ua pau ko kakou ike hou ana i kona helehelena i ka maaloalo, aka ua pa'iia kona hiohiona ame kana mau hana maikai a paa, ma na paia o keia luakini laahia ana i aloha ai, elike me ka loihi o ke o ana o ka inoa o keia luakini ame ka loihi o kona ku ana ma keia wahi.

         Ma ko kaou kahua heihei lani o ko kakou ola honua ana, ua lilo ia Mrs. Charlotte P. Kahalewai, ka hanohano o ka lei mua ana i ka leialii o ke ola mau loa i keia la imua i ke alo o ko kakou Haku aloha.

         Nolaila, o makou o na lala o ka Ahahui Hooikaika Kristiano o na makua o ka Ekalesia o Kawaiahao ma o ko makou komite la, ke komo pu aku nei makou ma o ka makou mau leo pule la iluna i ka paehumu kapu o Kona nohoalii mana loa, ke aloha palena ole o Kana Keiki Kamakahi, ko kakou Hoola ame ka Uhane Hemolele kakou kokua, e hoomama mai i na kaumaha ame na luuluu o ka makuahine i hooneleia i ke kaikamahine, ke kane i hooneleia i ka hoa hoinainau o na po ikiiki o ka makahiki, a pela pu me na keiki i hooneleia i ka makuahine.

         E hooholo loa ia e hoounaia i hookahi kope o keia olelo hoalohaloha i ka makuahine ame ke kane ame ka ahahui @aua i noho peresidena ai.

J.U. IOSEPA,

MARTHA HAILELE

KALEI HANAKEAWE

Komite, Ahahui Hooikaika Kristiano o na Makua o ka Ekalesia o Kawaiahao.

HOALOHALOHA NO JOSEPH MAKANANI

         Ka lain kuu home e maha mau ai, Pokele paa ole kuu noho maanei, No keaha e ohumu ke kau paapu mai, Na eha, na luhi, na kaumaha e. Mr. Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa, Aloha oe:-E oluolu mai hoi oe ia'u in a he rumi kaawale kekahi o ka kaua milimili no'u hoi ia rumi, mamuli o ko'u ike ana iho ma ka la 7 o Novemaba nei, ua hala ia makamaka maikai o makou a hoahanau hoi iloko o ka Ekalesia o Iesu Kristo o ka Poe Hoano o na La Hope Nei, a peresidena o ka apana o Halawa, Ewa; nolaila, ua komo mai ia makou ke aloha, i na hoahanau o ka Ekalesia, o ka apana o Waialua, ke komo pu aku nei makou me oe e Julia Makanani, me ka luuluu a kaumaha me na waimaka o ka ehaeha mokumokuahua o ka naau, ma o ko makou mau komite la, pela i ko ai ka olelo ma ka Buke Nui penei: O ke kanaka i hanauia o ka wahine, he hapa kona mau la, a ua piha i ka popilikia.

         Puka mai no ia me he pua la, a ua okiia aku, a holo aku no ia me he aka la, aole ia e mau.

         Ke pule nei makou i ke Akua nana no e hoomama mai i kou mau kaumaha, a Nana no e hookaawale ae i kou mau luuluu mai kou noho ana ma keia mua aku, a na ke Akua no e kau iho ou, a Nana no e hoopoina mai i kou mau noonoo ana no kau mea aloha.

         O ka makou pule keia ma ka inoa o Iesu Kristo, amene.

         Me na keiki o kou halepa'i ko makou adieu.

J.H. HAO,

H.N. KANIHONUI,

HALE  HANAMAIKAI,

P.D. KAAIAWAAWA,

J.E. KUALII,

C. KAMAI, JR.,

         Na Komite.

 

         PLYMOUTH, Dec. 1.- Ma ka po aku la i hala ka haalele ana mai a ka Lede Astor ame kana keikikane ia Plymouth nei no Ladana, kahi a ka hoa Uniona hou mai keia apana aku e lawe ai i kona noho i keia la maloko o ka hale o na lunamakaainana, i lilo mai ai iaia ma ke koho baloka o Novemaba 17, mahope o ka paio ana me ka hahana ma na aoao ekolu no ke alualu ana i ke kulana.

kaoni ana.

         Ke pii mahuahua mai nei na haole no Kahuku nei, a koe no kaua e ka Hawaii piha eepa, a ka hemahema e piliwale aku malalo o Pake ame Kepani aneane o Kahuku e niniu ole ka huila wai.

                  

J.A. KAHIONA.