Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 49, 5 Kekemapa 1919 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

HALAWAI NA HUI UNIONA KEPANI MA KEIA PULE

Akoakoa Mai na Elele o na Hui

Uniona Apuni keia Teritore

no Keia Kulanakauhale

NUI NA MANAO HOAKAKA

NO KA HOOPII UKUHANA

Lokahi na Elele Apau no ke Kupono

e Hoomahuahua Hou

ia ae na Ukuhana e na Haku

            I k@like ai me ka hooholo ana a na @@ uniona o na Kepaui hana o na ma@@@ ap@ni keia Teritore, no ka akoa@@@ ana mai maloko nei o keia kulana@@@hale, o kekahi mau elele, no ka noo@@@ ana i ka ninau hoomahuahua uku@@na, ua noho ae ka halwai a kela mau @@ahui uniona, ma keia kulanakauhale @oko @ keia pule, a o na mea ano nui i @oonooia, o ia no ka hoomahuahua ana @ i ka ukuhana, ka hoemi ana mai i na @@@a hana o ka la, ka hoopau ana i ka uku manuahi, ame ka imi ana i na alahele, e loaa ai ka pono i ka poe hana o ka la, ka hoopau ana i ka uku manuahi, ame ka imi ana i na alahele, e loaa ai ka pono i ka poe hana ualalo o ka aelike kanu ko.

            I a akoakoa mai na elele o na hui uniona lehulehu i kukuluia ma kela ame keia mokupuni no keia kulanakauhale, @ ma @a Poakahi nei i hoomaka ai ka noho ana o ka halawai, e hookuu ai i ka @anawa e holopono ai na mea apau e @oonooia ana, no ka pono o na limaha@, a waiho akui ka lakou mau koi, @mua o na haku o na mahiko.

            O kekahi o ua mea mua loa i laweia wai a noonoo ma kela halawai, o ia no a ninau hoomahuahua ukuhana o na @@ahana apau o @ aiahiko mai ko nu @@@e a ko na wahine.

            Ma ka aoao o na elel mai Hawaii @@@ o ka lakou koi, no ka ukuhana, e kauia ia, ma ka ekolu dala o ka la ka ukuhana haahaa no na kane, a i elua dala me ka hapaha, ka ukuhana no na wahine, me ka hoopau loa ia o ka uku makana, e haawiia uei e na mahiko i na limahana i keia manawa.

            Ua hoakaka mai na elele o Hawaii, ma o ko lakou alakai la, o ke kumu o ke ake ana e loaa kela uku no ka la i ka limahana, mamuli no ia o ka pipii loa o na meakuai i keia manawa, o ia hoi, ma kahi o ke kanalima-kumamaha dala, ka lawa o ke kane, aole ana wahine, no ka @ahina hookahi, a in a he wahine ka@@, e hiki aku ana na hoolilo ma kahi @ ke kanawalu-kumamalima dala no ka @ahina, a ma kahi o ka haneri me ekolu @@la, iua he mau keiki elua ka laua, a oi aku no hoi, ke mahuahua ka laua mau @@@@i.

            Ua hoakaka pu mai kela mau elele i @a pii loa o na meaai a lakou i keia wa, mamua o ka manawa he elima makahiki @@ nei i hala, no keia mau kumu lehua@@@, ua manao lakou he mau kahua kupono loa ia no ke noi ana aku i na haku mahiko no ka hoemahuahuaia ae o ka @@@hana o na limahana.

            Ma ka aoao hoi o na elele mai Maui @@@, ma o ko lakou alakai la, ua hoa@@@a ae oia, e hoomahuahuaia ka ukuhana o na limahana ma kahi o ke kanalima pakeneka, me ka hoomauia aku no @@a uku manuahi, o kana hoololi wale @@ma kahi i kaupalenaia ai, o na ano @@@aa aku ai o kela mau dala manuahi, @@@oopauia ae ia i wahi e loaa like ai @@@ pono i na mea apau, in a no he ho@k@@i la o kekahi mea i hana ai o ka @@hi@a.

            Ua mahael@a na manao o na elele ma@@@@ o ka ninau uku manuahi, o ka ke@@@i poe o ia no ka hoopau loa ana, a e @@@@ kela ame keia limahana i koua @@@ piha, o ka kekahi mau elele hoi, e @@@@auia aku no kela uku manuahi. a @@@ooponoia ae nae, ma ke ano e @@@ like ai ia pomaikai i na limahana @@@@.

            O kekahi o na mano hoakaka no ka @@@@@@ loa ana i ka uku manuahi, o ia @@ ka pilikia maoli i loaa aku i kekahi @@@@@imahana iloko o ko lakou wa maʻi, @@@@ooikaika lakou e piha ka iwakalua @@@@@a hopena nae i ikeia, ua make @@@@luna nui o lakou, ma ka manawa @@@@@@@ ana ka maʻi flu.

            Ma @ kumuuhana e hoemi mai ana i @@@@@ hana i ka ewalu no ka la, aole @@@@@ hoala mai i na ku-e ana, koe @@@ no ka loheia ana o kekahi mau @@@@ Loakaka. e. hoemiia mai na hora @@@ @ na wahine, i ehiku hora o ka @@@hiki ai ia lakou ke hoi no na home @@@@akaukau aku i na meaai ame ke@@@@ @au hana e ae i pili i ko lakou @@@ home.

            No na mea e pili ana i na aelike mawaena o ka mahiko ame ka poe kanu ko, ua nui na mea i kamailioia, e hoololi ana i ka aelike, a e loaa aku i ka poe kanu ko, i kanaono pakeneka, a i kanaha pakeneka i ka mahiko, aole hoi elike me ia e ku nei i keia manawa, i kanaha pakeneka i ka poe kane ko, a i kanaono pakeneka i ka mahiko, ua ikeia ka nui o na poho i loaa i na kanaka kanu ko, i lawe i na aelike i hanaia ma kela ano iho la.

            Aia a hooholo ka halawai a na hui uniona maluna o na ninau apau o ka wa iho la ia e waihoia aku ai na koi apau imua o na mahiko, a ma ka manawa e loaa mai ai na pane, e ikeia ai na mea a keia mau hui uniona e hana aku ai.

 

HOOHOLOIA KE KAHUA HOU NO KE KULA MCKINLEY

Apono ke Papa Lunakiai i ke Kahua ma ke Alanui Moi ma ka po o ka Pakahi Nei

EKOLU HOA O KA PAPA I KOHO MA KA AOAO KU-E

Haule Wale na Manolana o Kekahi Poe no ke Kahua Mai kai Mawaho o Kamoiliili

 

            Ma ka halawai a ka papa lunakiai o ke Kalana o Honolulu nei i noho ae ai ma ka po o ka Poalua aku la i hala, i hoea mai ai i ka hooholo ana o ka hapanui o na hoa o kela papa, i ke kahua e ku aku ai o ke Kula Kiekie McKinley ma keia mua aku, o ia no ke kahua ma ke alanui Moi, aole hoi mawaho o Kamoiliili.

            No kekahi manawa ae nei i hala, ua mahaelua ka manao o na hoa o ka papa lunakiai, ame ka lehulehu no hoi, no ke kahun kupono loa e kukuluia aku ai o ka halekula McKinley, e koi ana ke kahi poe, o ke kahua mawaho o Kamoliliili kahi kupono loa, a o ka kekahi poe hoi o ke kahua ma ke alanui Moi.

            O ke kahua ma ke alanui Moi kahi a ke Kiaaina i apono ai, a ua kulike no ka manao o ka lunakula nui me ko ke Kiaaina, a i ka wa i hoea mai ai i ke koho ana a na lunakuai maluna o kela kumuhana ma ka po o ka Poalua nei, o na Lunakiai Petrie, Pacheco, McClellan ame Arnold, ka i koho o ke alanui Moi a @ nu Luakini Kumulae, Low ame Hollinger, ma ka aoao ku-e.

            O keia kahua o ka hooholo ana a ka papa lunakiai, o ka aina no ia o Fairchild, a e hoomakaukauia ana na palapala apau e ka loio kuhina, no ke kuai ana aku i kela kahua, a lilo mai i waiwai no ke aupuni.

            Ma kela halawai ana a ka papa i hoakaka aku ai ka Lunakiai Hollinger i kona manao, no ka hoololi ana i ka olelo hooholo kumu, i wahi e kuai hoa ia aku ai a lilo mai i ke aupuni na kapuai he eha haneri e huli ana i ke alanui Moi, mawaho ae o ka aina o Farichild, eia nae ua ku-e mai kekahi mau hoa o ka papa i kela manao, me ka olelo ana i ka nui loa o na hoolilo, a ua lawa a ua nui loa kela aina o Fairchild i kahua no ka halekula e ku ai, o ke ake hou ana aku i kahua nui ae, e lilo ana kekahi hapa o kela kahua i wahi no ka hooluana ana, ame ka hoonanea ana, aole hoi no na hana i pili loa aku i ka halekula.

            Ma ka manawa i noonooia ai ke koho ana maluna o ke kahua o ka halekula e ku aku ai, u ahoakaka mai ka Lunakiai Pacheco i kona manao, e apono ana i kekahua ma ke alanui Moi, a ma ka manawa e noho hou mai ai ke kau o ka ahaolelo kuloko, e noi aku ana oia e hookaawaleia ae kekahi huina dala no ke kuai hou ana aku i na kapuai he eha haneri, no ka mea ua hookaawale ka ahaolelo aku nei i hala i ka huina wale no o kanaono kaukani dala, nolaila aole i lawa kela huina dala, no ke ake ana aku e hoomahuahua ae i ke kahua, aka no ka aina wale no o Fairchild.

            O ka Lunakiai Low ke i ninau ae in a paha ua hoomaopopoia ke kumukuai o ke kahua mawaho o Kamoiliili, aole nae he mea i ikeia no ka waiwaiio o kela kahua, ua noi ae oia e hoopaneeia ka hooholo ana i ka olelo hoohoo, ahiki i ka maopopo ana, o ka waiwaiio o ke kahua ma Kamoiliili, i hiki ai ke hookukuia, ka lilo no na kahua a elua, ua ku-e mai nae ka Lunakiai Pacheco, ia manao me ka olelo ana ae, aole ma ke kumukuai o ke kahua ka mea ano nui loa e pono e noonooia ai, aka ma ke kahua oi ae o ke kupono.

 

HULIAMAHI KO HONOLULU NEI POE NO KE KUAI ANA I NA MEAAI O KA OIHANA KOA, I HOOUNAIA MAI NO HAWAII NEI, MALALO O KE KUAI ANA A NA LUNA OIHANA KULANAKAUHALE. O KE KII MALUNA, HE HIONA LA E HOIKE ANA I NA KANAKA E KAKALI ANA MA KA PUKA O KA MAKEKE TERITORE NO KE KOMO ANA AKU ILOKO E KUAI AI I KA LAKOU MAU MEAAI I MAKEMAKE AI. O KA HIONA HOI MALALO IHO, E JOIKE ANA IA I KA POE E KUAI ANA I NA MEAAI, O NA LAHUI LIKE OLE. MA KA POAKOLU NEI I HOOMAKA AI KE KUAIIA ANA O KELA MAU MEAAI, E HOOMAUIA AKU ANA AHIKI I KA PAU ANA O NA MEAAI I HOEA MAI MAANEI.

 

E WEHEIA ANA HE MAU ANA I MAU HOME KAHAKAI

 

Nui na Apana Pa-hale e Waihoia Aku ana ma ke Kuai e ke Komisina Aina Aupuni

 

            Hookahi haneri âme iwakalua mau apana pahale e waiho mai la ma Pupukea-Paumalu, Koolauloa, mawaena o Waimea ame Waialee, e kuaiia aku ana me ke kudala akea ma ka hale kapitala m ka hora 9 kakahiaka o ka Poalua, Dekemaba 30, 1919.

            O ke heluna o na apana, ka iliaina o kela ame keia apaha ame ke kumukuai haahaa e ikeia no ma kekahi mau kolamu o keia pepa. Ua hiki i ka mea hookahi ke kuai i hookahi a elua paha apana e pili ana kekahi i kekahi. He pa-hale noho wale no ka manao o keia mau apana, aole no ka hoohanaia aku ma ka hora 9 kakahiaka o ka Poalua, aku ma kekahi ano, okoa, a in a e hoohanaia ana kekahi o ia mau apana ma  kekahi ano e ae, mawaho ae o ka mea i kaupalenaia e hoi hou ana i a apana a mau apana pala i ke aupuni. E weheia ana na apana pili kakahiaka i ka lehulehu me ka hookapu pu ia o ka pa ana me na palaau a pa pohaku paha, a mau mea alalai @ae. Ua hoolaha pu ia ae e ke keena oihana o ke komisina aina aupuni ka hookomo ana mai i laina paipuwai no ia mau apana, a e hoopuka koke ia mai ana i ke koho no ka aelike no ka hoomoe ana i ka laina paipiwai, a no ia mau hoolilo e auhauia ana maluna o kale ame keia apana $170.

            Na ka mea e kuai ana e koho i ke ano o kana hookaa ana. Hookahi hapaha o ke kumukuai e uku muaia i ka wa e lilo ai, o ke koena aku iloko o ekolu hookaa liilii like ana ma ka makahiki, me ka ukupanee o 6 pakeneka o ka makahiki.

            No na palapala âme na hoakaka piha e loaa no ia mai ke keena mai o ke komisina aina ke hele ae e noi.

 

HOOHANOHANOIA IA WAHINE NO NA HANA KOKUA

 

Hoounaia Mai he Ke'a Hoohanohano i Kekahi Wahine o Hawaii Nei mai Belegiuma mai

 

            No ka Mrs. Hazel Brown mau hana maikai a kokua i ka lahui Belegiuma iloko o ka manawa a ke aupuni o Belgiuma e kaua aku ana ia Kelemaena na hoohanohanoia mai oia e ke aupuni Belegiuma me ke kea hoohanohano Eiizabeth, he kea hoohanohano i hoomakaukauia no ka hookau ana mai maluna o ka poe apau i hoike ae i ka lakou kokua ame ko lakou wiwo ole iloko o ka manawa o ke kaua nui o ke ao, ia lahui.

Ua hoouna pololeiia mai keia kea mai ke keena oihana Belegiuma mai o ko na aina e ma Berusela i ke kanikela Belegiuma A. Marques ma Honolulu nei, a ua hoikeia ae ia Mrs. Brown e ke kanikela ua lehulehu ka Mrs. Brown mau hana kokua i ka lahui Belegiana. He lima kokua makaukau loa oia no Mrs. Jos. S. Emerson iloko o ka Mrs. Emerson mau lawelawe hana ana no ka lahui i pilikia, a ua lawelawe pu oia ma ka ohi dala ana no ke kokua ana aku i na keiki Belegiana ame kekahi mau hana kokua e ae.

            O keia hanohano i hookauia mai la maluna o Mrs. Brown he hanohano ia e loaa ai ke kuleana iaia, in a no kona holo aku i Belegiuma, e hookipaia aku ai i ke aloalii a imua hoi o ka poe maka hanohano apau o Belegiuma, a e hoohanohanoia mai ai ma na ano apau. O ka makana ke'a he hoailona ia o ka hanohano kiekie loa e paaia mai la e ka Moiwahine Elizabeth o na Belegiana.

 

            GENEVA, Nov. 29.-Ua kipakuia aku ke Keikialii Alexander mai Helena aku mamuli o kona hoohalua ana e pepehi i ke Kuhina Nui Venizelos. Ma ka hoakaka a ka Nupepa Lugano e holo aku ana oia a hui me kona makuakane e noho mai la i Zurish, Switzerland i nei manawa.

 

PAA I KA HOPUA NO KE APUHI ANA I KA BILA KIKOO

 

Hoololi he Haole i Kona Inoa Oiaio I Hiki ke Kikoo i ka Bila Dala Haleleka

 

            Ia Cyril Bishop e makaukau ana e kakau i kona inoa maluna o ka palapala elike, ma ke kakahiaka Sabati i hala, no ka hana ana ma ke ano he kanaka kiakaa no na kaa uwila o Honolulu, o kona manawa no i ai paa koke ai ka hopuia e ka Maikaikia McDuffie a lawia ae e hoopaa i ka halepaahao, no kona wawahi ana i kekahi bila kikoo haleleka no $70 o hooliloia eia iloko o Maraki o keia makahiki, no kona mau makemake ponoi.

            Mahope mai o keia klohe ana o Bishop ua hoololi oia i kona inoa o Williams, a ua manaoioia ma kekahi o na mahiko ma Hawaii oia i hoohala ai oia i ka hapanui o kona manawa mai ka mahina mai o Maraki. Ua loaa mai he hana nana malalo o kela inoa mai ka ui kaa uwila mai ma ke ano he kiakaa aneane he pule aku la i hala, a ua ikeia oia maluna o kekahi o na kaa uwila ma ke kakahiaka Sabati e Mr. Burford, he kanaka i hana pu ai me ia iloko o ka pualikoa Canadian. Ua hoike koke ia ae ka lohe ia McDuffie a ma ka hora 11 o ke kakahiaka Sabati i loaa aku ai oia maloko o ke keena oihana o ka hui kaa uwila, e hoomakaukau ana no ke kakau ana i kona inoa maluna o ka palapala aelike no ka hana mau ana me ia hui.

            Mamuli o ka paa ana ae o Bishop i ka hopuia i loaa ae ai he manaolana ia C. F. Mant, ke lunahoohana o ka home o na luima, e loaa hou ae ana iaia na dala he kanahiku ana o ka uku ana ae i ka haleleka no kona kakau kua ana i ka bila kikoo haleleka a Bishop i wawahi ai.

 

            Ma ke Kinao o ke ahiahi nei haalelo iho ai ka Lunakanawai Kaapuni W. C. Achi Jr., i keia kulanakauhale, no ka lawe ana ae ikona kulana hou he kahu no ka aha kaapuni o Kauai.

 

PAA HE KEPANI I KA HOPUA NO KE PUHI RAMA

 

Loaa Aku he Mau Galani Okolehao he Nui i ka Makaikiu McDuffie me Kona Mau Kiu

 

KELA KAHI PUHI RAMA NUI HOOKAHI I IKEIA

 

Wi Nae ka Niho o ka Mea Hakihaki Kanawai a Noho Ana i ku Puhi no ka Hookolokoloia

 

            Hoko o ka nanea ame ka moeuhane mua ole, ua kokoke loa mai na kanaka o ke aupuni, ame na lima o ke kanawai e lalau aku maluna on a, i paa ae ai he Kepani o Akimoto Akigiro ka inoa i ka hopuia e ka Makaikiu McDuffie ame kona mau kokua, ma ka po o ka Poalua nei, me ka loaa ana aku o na galani okolehao lehulehu, a noho ana ka mea hakihaki kanawai i ke puhi.

            Ma kahi o ka ekolu haneri galani okolehao i loaa aku i na kanaka o ke aupuni, a he umi-kumamalua haneri galani o na mea i hoawaawaia, no ke puhi ana aku a lilo i okolehao. Mawaho ae o kela mau mea, ua loaa pu aku he eke kopaa o 125 paona, he eke laiki Kepani, he ipuhao puhi okolehao, ame na lako apau i pili aku i kela oihana.

            O kahi o ka paa ana o kela Kepani i ka hopuia e ka Makaikiu McDuffie, mawaho ae nei no ia o Waikiki, ma ke alanui ololi Hobron, e kokoke ana i ke alanui John Ena.

            O kahi i loaa mai ai o ka ike i ka oihana makaikiu, no ke puhi okolehao o kela Kepani, he meahuaa ia i maopopo wale no i ka Makaikiu McDuffie; a ma ka hora eiwa me ka hapa o kela po, ua hoea aku la na makaikiu a hoopuni ae la i ka hale i noho ai kela Kepani, me ke kikeke ana aku o ka Makaikiu McDuffie i ka pula, aole nae he weheia mai, no ia kumu i lawe ae ai na makai i ka mana iloko o ko lakou lima, a hana aku la ahiki i ka hemo ana ae o ka puka, aia hoi maloko o kela hale, e noho ana o Akimoto ma kana hana puhi okolehao.

            Ma ka manawa i komo aku ai na makai iloko o ka hale, a ike mai hoi kela Kepani, ua hoopiha loa ia aku oia me na manao kahaha, eia nae aole he mea hiki iaia ke hana mai, no ka mea ua loaa pono oia, koe wale no ka noho malie ana a ae aku i na makai, e lawe aku iaia, he paahao na lakou.

            Ua kauia ka ipuhao puhi okolehao maluna o kekahi kapuahi ea nui, a e a ana no ke ahi, ma ka manawa a na makai i hoea aku ai, me ke kahe ana o ka okolehao iloko o kekahi ipulepo.

            Iwaena o na okolehao apau i loaa aku i na kanaka o ke aupuni, o keia ka helu ekahi o ka nui loa o ka okolehao i loaa aku i ka manawa hookahi, pela no hoi me na makaukau apau i pili i kela hana, mahope iho o ka hookapuia ana o ka waiona ma Hawaii nei.

            Maloko o kekahi mau pahu nunui o eqalu ka nui, a he hookahi haneri me kanalima galani o ka pahu hookahi, i hoahuia ai na mea i makaukau no ke puhi ana aku a lilo i okolehao, ua pau loa kela mau pahu i ka nininiia e na makai, a wawahiia hoi na pahu apau i ka nahaha. O na mea keia maloko o ka ipuhao puhi okolehao, ua pau i ka nininiia, a o ka okolehao i makaukau, ua laweia mai e na makai, iloko o na eke huluhulu eono ka nui, a ua lawe pu ia mai no hoi na lako puhi rama apau, ma ke ano he mau hoike, ma ka aoao o ke aupuni no ke ku-e ana i kela Kepani.

            Ma ka manawa o ka ninauia ana aku i kela Kepani, in a paha ua loihi kana lawelawe ana i kela hana puhi okolehao, ua ae mai oia, a o kane mau mea e hana ai, he laiki no ia me ka kopaa, mailoko mai o kela mau mea, e puhi aku ai oia, a loaa ke okolehao.

            Ua laweia mai kela Kepani ma kela po a hoopaaia maloko o kahi hoopaa o na lawehala, no ka waihoia aku na na luna oihana o ke aupuni federala e hookolokolo mai iaia, a in a no ke ku i kahi o ka hewa, a laila e auamo ana oia i na ko'iko'i apau o kana mau hana hakihaki kanawai.

            Aole nae, o kela wale no kahi a ka Makaikiu McDuffie ame kona mau kanaka ao ke kipa ana aku a hopu i ka mea puhi okolehao, aka ma ka po o ka Poakahi aku, ma ke alanui Kalakaua, i paa hou ai ia mea hakihaki kanawai i ka hopuia, aole nae he nui o ka okolehao i loaa aku, a o ka mea puhi rama i loaa malaila, o kekahi ia o na meahana o ke ano hou loa.

 

HOOLAAIA KA HALELAA MA KA LA HOALOHALOHA

 

Ku i ka Ilihia na Hana Hoolaa i Lawelaweia me ka Hoopaia o ka Uhane o ke Anaina

 

HUI NA ALAKAI I HOIKE O KO LAOU MAU MANAO

 

Puka Mai ka Lahui Hawaii Mailoko Mai o ka Lahui Isaraela ma Kekahi Haiolelo

 

            I kulike ai me ka papa hoonohonoho i hoolalaia no ka hoolaa ana ku i ka halelaa o ka Ekalesia o Iesu Kristo o ka Poe Hoano o na La Hope Nei, ma Laie ae nei, pela iho la i hoea mai ai i ka hookoia ana o kela hana, ma ka Poaha o ka pule aku nei i hala, ka La Hoomaikai a Hoalohaloha i ke Akura, me ka hele oloko o kela halelaa a piha i na alakai ame na hoahanau o kela hoomana.

            O kekahi o na mea ano nui i kamailioia mai e ka Peresidena Anthon H. Lund o Lokopaakai, Uta, ma kana haiolelo, ma kela la i malamaia ai na hana hoolaa, o ia no ka hoike ana mai, ua puka mai ka lahui Hawaii, mai ka lahui Isaraela mai, ma o Lehi la, ka mea i haalele aku ia Ierusa@ema, he 600 makahiki mamua o ka hoea ana mai o Kristo.

            O ka pule hoolaa i haawiia ae e ka Peresidena Grant ma kela la o kekahi ia o na pule ano nui loa, me ka piha i ka ilihia a ua hoopaia aku na oihana o ke anaina i @@@ ako maloko o la halelaa, me ke mea la, o ka uhane pu kekahi o ke Akua, ma na hana apau o lawelaweia ana.

            Ma ka hora elua me ka hapa o ka auwina la o kela Poaha i malamaia ai na hana hoolaa, oiai nae, mi ka Poalua mai, ma ka Poakolu ae no hoi, a hoea wale i ka Poaha, i akoakoa aku ai na alakai ame na hoahanau o ka hoomana, no ke komo pu ana iloko o na hana hoolaa, ua hele maoli o Laie a piha i na kanaka, mai Honolulu aku nei, a mai na mokupuni lehulehu mai.

            I ka akoakoa ana o na mea apau maloko o ke keena halawai o ke halelaa, ua lawe ae la ka Peresidena Grant ame kona mau hoa i ko lakou wahi, e huli pono aku ana imua o ke anaina, a @a kela ame keia aoao, maluna o na noho i hookaawaleia, na alakai ame na misiona o na wahi like ole, kahi i noho ai.

            Ua hoomakaia na hana hoolaa i ka halelaa, ma ke mele ana mai o ka papa himeni i kekahi himeni hoolaa, i kapa@a "Ke Halelaa ma Hawaii," a i ke puu ana iho o keia himeni, o ka manawa ia i ku ae ai ka Persidena Grant a haawi ae la i ka pule hoolaa, nona na huaolelo kuli'u, i piha me ka ilihia, ka mea nana i hoopa aku i ka uhane o kela ame keia mea maloko o kela hale.

            Mahope o ka pule hoolaa i mele hou ae ai ka papa himeni, a laila komo pu mai la ke anaina, ma kekahi himeni, e hosana ana i ka inoa o Iehova ke Akua. Na Haiolelo

            O ka Peresidena L@nd, ka mea mua loa i ku mai e hoakaka i kekahi mau olelo, e pili ana no ka halelaa, e haawi ana hoi i kana mau hoomaikai ana he nui, ame na mahalo ana i na hoahanau Moremona ame na alakai ma Hawaii nei, no ka lakou mau hooikaika ana e loaa he halelaa no Iehova, kahi a lakou e komo aku ai iloko o laila, no ka loaa mai o na hoomaikai mai ke Akua mai, aole no lakou wale iho no, aka no ko lakou mau kupuna pu kekahi.

            Ua hoakaka pu mai oia i ka pomaikai nui i loaa i na kanak i ka 1850, i ka manawa a ka Hoahanau George Q. Cannon (Pukuniahi) ame kona mau hoa i hoea mai ai no Hawaii nei, a hoike mai i ka euanelio. Wahi ana, he lahui Isaraela ka lahui Hawaii, ma o Lehi la, ke mea i haalele aku i ke kulanakauhale o Ierusalema, he 600 makahiki mamua aku o ka hoea ana mai o Kristo, me kona haawi pu ana aku hoi i na hoomaikai ana he nui i ke anaina, no ko lakou lawe ana mai i ka euanelio a Iesu Kristo.

            Ua hoeueu mai oia i ke anaina e hoomanao i ka ka Haku mea i hana mai ai no lakou, a i hoike no ka lakou mahalo i'o no ia mea, he pono e maemae ka lkou ola ana, a e malama hoi i na kauoha apau a ke euanelio; o ia hoi he poe keiki lakou na ke Akua, a he pono

 

(E nana ma ka Aoao 2)