Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 42, 17 ʻOkakopa 1919 — KUU MAMA ALOHA ROSE KAMAKA KAPUAHELANI UA HALA. [ARTICLE]

KUU MAMA ALOHA ROSE KAMAKA KAPUAHELANI UA HALA.

E kuu Kuokoa, ke.Kilohana Pookela 0 ka Moann F'akipika, ka uwila auapu malamalama o ke ao holookoa:I—K1 —K mai i wahi kaawale o kou inau kolamu a o kou mau papalina nohea, no ka'u wahi puolo, he waimaka, he ukana luuluu hoi, nana hoi ia e lawe aku a loaa a lohe hoi na kini lehulehu o kuu mama 1 aloha nui ia, e noho ana m.ii ka hiki na 'a ka la a ka napoo ana a ka la i ke .komohaua; anoai wale! l*a haalole mai kuu mahia a 'u i alo'hn nui ai me kuu' puuwal i hoehaehaia ina ka la 23 o Sepatemaba, 1919, ma Waiakea Homestead, Hilo, Hawaii, a haalele iho la ia maua kana mau leialoha haule nle iaia, na nioopuiia lehulehu, na kaikunane aloha, na ohana he makena; auwe, luuluu wale! T'a haniu'ia kuu tfiama aloha ima KaKona Hema, Hawaii, a ua piha iaia na makahiki he kanaono kumamakolu me na la keu o koim hanu ana i na ea hu'ihu'i o keia ola honua ana. E Kona e, e Kona kai opu# i la'i, e Kona kai maokioki, e Kona kai malino a ehu, e Kofia i ke kai popolohua a Kane, o ko hiapo au i haakohi mai ai, ua hala, ua nalo, ua hele aku la 'i ,lje ala hoi hou ole mai: aole loa oe e lohe hou ana i kona kileo kani, a aole loa hoi e hehi hou i kou mau kapakai aloha ame kou makalae; aloha wale! •' E o'u mau haku kaikunnne Knohi kukuna la o ke one o Kaiakeakua e, a o Kailua hoi e, i ka nani o Hulihee, kahi a'u ame kuu mama aloha'e walea

ai i ka pa aheaho māi a I<a makani aloha o ktiti aina ho eka; aA>vi», aloJia ino: 0 kou maii alamii nani kahi a'u me kuu mmna aioha e holoholo ai, mau lei aloha, ua pau kona niaalo heu ana no ka wa mau loa. 4 K Holunloa i lte ani peahi a ka Jau 0 ka ni(i, e Knhahm i Jf/i wai pukaiki 0 Helani, kahi a'u ame kuu mama e hele ai e hoolana ma'i me a'u mau lei aloha; auwe, ehaeha wale au ke hoomanao ae! Xo'u ka ma'i no kann lei nlolia, e imi ana kuu mama i kahi e ai ka oluolu ia'u; auwe, kupouli ke alolia o ka makua ke hiki mai. E Keauhou i ka ilillinelie 1 ka pu'e ūnē, ua nalo aku la no ka wa mau loa, ka hanai, Ka milimili a oukou, aole oukou e lohe hou ana i koua leo, oki loa aktf libi koiia himeiii ana ihai. ,<■ ' iflca' o Alanapo e, i kahikoia e nn hatf 0 Maihi, e KaiiAHū i ka uhi inai a kii no£; e Kaawaloa 'i ka pali kapu 0 Keoūa anu* ka Wai 0 Haiiilua; e Napoopoo i'ka papa konane 0 līikiau, ua pau ka hoopulu hou tfhri a ko oukou.mau kehau hu 'ihu'i rrta kona niau pa]»alina nohea, a no ka mea ua imi aku la i ke aia o ila mea apnn; lhuluu wale! E Honaunnu i kn hnle 0 Keav\;e, ka puu hoom6ha 0 kuu mama alohn; e Kii Ia« i ka wai hu'i o Kokela, aole kona mhu lehelehie e hoopa hou ana. i kon mau waipuna hu'ihu'i, ; oki loa aku hoi e m6ni mai,'a 110 ka mea ua piō -ke liUkiii, uh naha ke kino, -ka hale, kahi a kou mau waiinapuna e hoopulu iho ai; minamina -wale! E Kealia e, kahi a na kupuna am« na makua aloha o kuu mama, o Keka mauliolono, he lono kaumaha kau i lolu aku; ni makua ame na kaikunane 0 kui mama aloha, 0 ka wai 0 Piiahuula ami ke one 0 Naue; ke ike ae la paha ou kou ia Kainaka Kapuahelani, kun mania a'u i aloha 'nui ai, i maalo ae ln a nalo aku la; auwe kuu minamina anu kuu lunluu e! E Hookena i ka wai hu'i o Puhau ur inu a kena, kuu mama nloha i kou wai ono, aole nae oia e inii hou ana, no kr niea ua hala akn la oia i ka opu an.i ole o ka honna; luuluu wale'. E kā lao o Alaihi e, anie kn lae < Limukoko e au ae la i ke kai, koi mau kole ntakaonaona;«aoJe kuu manu e kii hou aku ana, a rio ka mea, ua hak oia, aka 0 kona leo hanehane oia kj olua e lohe mailoko mai 0 na nalu < po'i ana ma kumupali. E Kalahiki e, i. ke one 0 Ohiki, amt ke kai 100 nui o Puukea, a e na ulunii hoi o Pokahi e, ua pau kona holohol< ana ma kou man aeone aloha, a pau pi hoi kona inu ana i ka wai hu'ihu'i ( ka niu, ua liala aku la a ua nalo ak\ la; alolia! E Waiea 1 "ka pali kahea kanaka ( Pokaa, ame' na. lehua 0 Pinaonao e a\ ae la i ke kai, e ka lae kpulana o Puo hulehule, ua pau kona ana i koi mau aa ooi ame kou mnu pahoehoe uli uli; nole oia e ai hou ana i mai Opiihi ono, ua mai oia no ( kQ. w: mau loa. . j E Pahoelioe e i l<a poli o Kaliolo am< ' na liala hooiiaoha ihu 0 Haimoeipo, o k: ipo a olua kuu mama aloha, aole oia < honi ,hou ana i ke nla o ke. onaoua ( ka hala, oki loa aku hoi e laia?#rakii lei inai. a'no ka men, un moku 'ne ln k< kaula o ka lei, ua mae iho la ka pua ni 1 ka wa mau loa. I E ka nalu 0 Wahaiuo e, aole oia < hee liou'i kou ninu nalu; e ke kawa leli o Lanai, aole ohi e auau hou, aole lu> e luu hon i nn wnna momonn 0 ia wnhi ua pan kona hehi hou ana i kou mai pahoehoe, ua lele aku la oia i ke kawj puanuanu; aloha wale! E ka awai o Pukaana, kflu -mau paii aloha, aole e lohe hon nna i kona leo kou mau papahele mania, ua pau kow hehi hou ana, e na haumana Kula Saba ti 0 Pukaana, na -hooikaika Kristiano 0. E., na hoahanau, na makua, na ku puna, ka ohana iloko o ka hana a ki Akua, ua pau ko oukou lohe ana i koni

liimeni aoa aku i na himeui Kula 8aI,atf, a iio ka ntcsL ua noha ka pika.wai, ua haniai aku la ka wai, aole e ( loaa hou, me he pua la i mohala ae i ke kakahiaka, pa iho la n kukuna o ka lamaluna ona, a moe iho la, pela no oia i | palanehe aku la i ke ala hoi hou ole mai; luuluu waleī | Ke ano o kuu mama aloha, he ma-, kuahine aloha keiki oiaio, aloha moo-j puna, aloha kaikunane, aloha ohana, be ; oluolu, he waipahe, he hookipa i na mea' apau e kipa mai ana i ka home. He ( luaole oia iwaena o kona ohana, he: maiau, ike hanalima o na ano like ole o.| ka noho home ana, hfeaha ia mea he mo- ( ena i kuu mania; auwe, hoaa au i kuu mama aloha, ke hoomanao ae au nona, kupouli ke aloha ke hiki mai.

Ua hoohala oia i ka hapanui o kona ola ana me kuu kaikunane aloha Hugo Kanae Kapuahelani ma Honolulu, oiai ua hala mua ko maua papa aloha ma kela ao, a ko'e ka inama aloha o maua e' aumeume ai maua iaia, me kuu kaikunane i kekahi wa, me a'u i kekahi mana- • wa, a i ka makahiki 1918, o kela maka- ( hiki aku nei i hala i kii mai ai o ( kunane i ka mania aloha o maua a hoi | me ia i Honolulu, mai ia manawa mai ko maua kaawale ana ahiki iho la i keia makahiki 1919 i ka.la 27 o lune | hoi mai la au a noho i Waiakea Home-. stead, Hilo, a kauoha aku la 6u i kuu mama aloha, e holo mai e i keia aina, a no ka nohp pu ana no hoi me a'u i keia aina malihini, oiai no hoi j ka'u aliikane e noho ana i Kailua, X. Kona, e imi ana i pono no keia ola honua ana, a owau wjile no ko keia aina malihini me na lei a maua, e hoomanawanui ana i na inea he nui o keia o!a honua ana. T ka mahina o Augatc, pule mua, i holo mai ai kuu mama aloha me kuu kaikuaana, wahine « kuu liaikunaUe, he moku Poaha ia, i ke alanui au 'kahi i kali. ai ia laua a hoea mai; auwe'kuu hai'oli ma kahi hapa, he liaumaha ma kalii hapa, i kuu ike ana aku i kuu mama aloha ua hele a koe ka iwi, kani mai la no ke o a kuu unama ia'u, pela aku uoi no hoi au iaia, a ku ke kaa, lelo koke aku nei au puliki a honi i kuu mama aloha, me kuu kino ua hel« a ha,alulu i ke aloha makua, lalau nei i na lima a hapai mai la ilalo me ka pau oke "aho o kuu maina a'u e nana aku nei; hoi mai la maua, hoi o ka hoomaha, eha hoomaha ana hiki i kauhale; ua hele a paii iW'loa, ke 'kii l i pakekewai hoaucitt''i %iiii mama apau a*>lelo mai la ae la, auwe iio hoi k'e ano 6 'keih ni&*?!' '

Hoomaka 'alhi ie'i au ' e i' kuu inama, aloha, &lelo aku noi/pehea la oe e mama i huii'd ! Sii ia 'n aole ou' ha'i mai ia'u h.e ma 'i jiilikia loa kou, lua owau ke holo ftku; ahonui jnaoli oe i au mad nei i keia moana me keia pililiia. Pane niai no kuu mama na ke kauka keia olelo ia'u e 'hfefe i Hilo nei, kahi o' ka ea hu'ihu'i, pel&'.o kunane i hookuu mai nei me ke kah'alua'no i ao mai nei ia.'u e holo, no no hoi. ia op . me, na moopuftaj' :, ifb "au i. l>olo'. mai nei. Hoomalia Kilii- £ 'Hiakaukaū. āa meaai, ai inakou inV'kā K inHikai ia ltf a p.o, a āo ae a po, me ia maik'ai, a hauoli aē -la ko'u noonoo, ia po hoomaka k£' ano © h-ou, o ia hoi pii mai ka paUpauaho, aole hiki ke moe ilalo, e okuu ia ana a ao ka po, pela a po ka la,. aole hiki ke komo ka ai. Hoonoha aku la ia mama, a nui no ka loaa, akakuu mai la ka pau o ke aho, kohu auo nae, a hauoii hou ae la, he elua no la e maikai ai, hoomaka hou no ke ano e, pau ino māi la ke aho, e uweia ana a ao ka po, aole hiki kc moe, olelo aku la i kuu maina aloha e heīe au e huli i ola nou; huli, imi a loaa mai ana ka maha, maikai loa a holoholo mawaho o ka lanai- a moel inaikai ka po a hoea mai ka'u'aliikane ia ahiahi mai Kailua nmi, hui iho la me ka hauoli me ia maikai wale no. j He eha paha la mahope iho, hou mai ana, noke aku na Jftau Hawaii, I hamo na laau haole, oi loa mai la ke ano e, pau loa mai la ke aho, olelo ak'u la au i ka'u aliikane ina peneia nei <) mama, auwe e kaumaha ana kaua; olelo mai la kela ia'u e hoihoi au ia mama i Hookena, hoole aku la au ,aole e hiki ua palupalu, hoole pu mai la no me kuu mama, i kekahi la ae, iho ka'u aliikane t kai o Hilo, loaa inai la ka lodO kaumaha mai Kona mai, ua' make kona'~mā\ ma aloha, auwe no hoi e, ho'i-mai' la' kela a haha'i niai la, vme like ae*nei makou no keia mama aloha, auwe, hiki ole ke noonoo ae, a kahi ia, hoi ana ka'u aliikaue i kela pilikia, koe iho la au me kuu raaroa aloha, ua moopuna me ia auntv o-'u o Makue A!kiona, ao ie Poakuhi hoonaha hou i kuu mama, nui no ka naba me ka maikai. Kakahiaka Poalua hele aku nei au ma kona moe a leie aku nei au e muki i kuu mama aloha, nana aku la, mohala na wahi maka nie ka helehelena, hauoli ae la no hoi, ai no a maoua, mai kuu waha aku kana ai e ai ai, e hanai ana au i kuu mama n>e ka hiolo o kuu waimaka i ke aloha iaia. - Ua hoomanawanui hookahi ia e< a'u kuu mama aloha aole kokoolua, e lilo v-kuu mama, e lilo ana i ka'u poe leialoha, no ka mea he liilii wale .no *a u poe keiki, e lilo ana i ka hooponopono i ko makou noho home ami a po ae ana ka la,'hele mai la a maluhiluui, au'a i kuu aunty Makue Akiona e kokua ia'u, noho pu makou kokoke hookahi pule, loaa iki ae la ka maha ia'u, na kuu aunty ka hana ana ia mama, lilo ae la hoi au i na hemahema o ka nolio home ana, » I ke awakea Poalua hoea mai la ke

kauka, nana a pau ,olelo mai ua pa)uj>alu ua uiea paahaua, loihi loa kona ma'i ana, bui pu me ka luahine iho, pela mai la ke kauka, &ka hoao no kaua, apopo kii ae oe i ka laau.

Me ia maikai wale no a hora eha palia ia, ,aao e hou mai ana, hana awiwi aku la i.meai a moa, olelo aku la e ai, hoole mai la, hanai i. na keiki apau i ka maoua, hoi koke ae la no au i kuu mama, e noke ana i ka uwe i ka eha, ma ka umauma me ke kua ka oi loa o ka eha, lomi ttku la me ka peahi pu aku, olelo mai la ia'u ikiiki mai nei ka hoi, ae qku nei au, he keu kā wela o keia po, hora eono ia,. olelo mai nei no ia'u, aloha i Ua ohana a nui loa me kuu lei Hugo Kanae, aole oia e ike ia'u, me kuu keiki I)an Haleamanu, aioha a nui loa ia lakou apau,"aoie hiki ia'u ke paa i kuu waimaka, olelo aku nei au, e mama, pehea ka noonoo; olelo mai maikai no; o keia wahi eha wale no i kuu houpo, paa aku la au hoholo ae la pela wale no maua i apa ai a olelo aku au e kii hou ia aunty, hoole mai no kelA» lomi aku la me ka peahi, aia a peahi e aho ia, pela jnaua i apa ai.

la'u no e ku ana ma ka aoao o ka moe, pane ae la no kuu mama, 0 oe mai. la ial Ae aku la .au; pehea e mamaf Pape no kela, nui ka eha, ua pau.

Hoala koke aku la au iluua, hina hon mai la kela; auwe koke ae nei au ia uianawa, me ka niaopopo ole o ka'u mea e hana ai, oiai owau hookahi wale no, ua.pau na moopuua i ka moe, hoomaka au'e nonoi i ko ke Akua aloha e hookipa i ksi uhane o kana kauwa nawali wali, hoomoe ponO ae> nei i kuu uiama aloh&iluna o ka uluna, kahea hou au e mama e, aloha nui kaua. Pane ae no kela/ Aloha, hoomaka -na lima e apo ae ia'u a \ipoi malie iho la kona mau lihilihi maka no ka wa. mau loa. ,

> Auwe, ua like au ia hora me ka pupu,- J ,\e e Uoka wple ana no ma na wawae j me lte t?oo," aole itnea ; hiki.'ke hoowiaopopo, hoala aku la i na leialoha a'u, hoouna i' kuu pspe e kii i'kuu auuty me kekahi mau hoaloha a hoea mai lakou hoo-1 ponopono au a pau kuu mama, a maemae, a kāu iluna o ke pakaukau, akahi no a hoomaka aku e uwe, ua like au me kekahi liaumaha iloko o ia horn, nana ae aoU ka'u kane aloha me a'u, aole ka ohana owau hookahi wale no, i ahona i na keiki me kuu aunty me kuū kuku a'u i hoohoaloha ai, Mr. ;Kaaakaole, me WiIU«V he keiki malihini, i ka' wa o ka pilikia, ua kpkua, mai oia ia'u, 'Xd laua'ka'u hoomaikai. 'nui loa a ni'Ke aloha o ke Akua.e hoopomailiai mai lo <oltfa i na la apw o ko. ; olua ola aiia, o ka'u leo pule i. ka j Haku, ka Nana *i hana keia kino 'ka- ulmie. i'- : Make ku\i mliihu aloha i ka hora 7:.°>Q f m M a; mā ka hrtta : J2 hoea hou mai ia mau keiki 6 Mr. Ahune ame Mr» Kaa ame Mr. Aona, ala ia po a ao, hooa niai na hoaloha' lehulehw, me Mrs.. Julia Dōyle, a iliaiia 'ka hooponopono aria mai ( i ka home'ni'e lia leialoha a maua, a kuka Ao la no' kahi e wajho ai ke kino: 0 leuu ;fnatoā. akona -mau hemahepaa ap'aii, lauaa Jdfta p Mr,. H. Naope a; mai oi'a me ke'kaumaha no-.kooa Vittltu~Hel6 loa, 'a nana< ka 'home i waiho »r na iwi o kuu mama aloha; a no lakou pakahi ka'u mau hoomaikai palena .ole a'u e poina ole ai i 'na la- apau o ko'u ola. ana.

I ka hora 1 hoomaka na hana haipule no kona uhane, a maneleia aku kona kino wailua ma ka ilina o Homelani, malaila, haipule hou a hookuuia kona holowaa nolalo o ka lua a ko iho la ka olelo a ka Buke Nui, e hoi ka lepo i ka lepp, o ka uhane i ka mea Nana i hana. Ke hoomaikai ae nei au i ka Makua Lani no Kona haawi ana iuai i ka mana 0 kona aloha maluna o'u kana .kauwa, ka mea a'u i moeuhane ole ai pela iho la na haawina kokua ia'u i ka wa o ka pilikia, aole kuU ohana ma keia aina malihini, pela pu hoi me ka'u kane aloha, kau.lima akau o keia ola ana. Me keia mau kanaenae anā ke hooki nei au, a ke haawi aku nei. au i na mahalo ame na hoomaikai ana i na hoaloha ame na makamaka no ko lakou ala pu ana aine ke kiimakena pu ana no kuu mea aloha he makuahine, ka mea loaa o]e i ka bopu hou *ku. 1 Owau ihō no ke kaikainahine i hoondeia i ka mama. MAKAEA H.VLEAM.VU: — ■ 1