Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 42, 17 ʻOkakopa 1919 — Page 3
| This text was transcribed by: | Dion'e Tomaselli |
| This work is dedicated to: | Aloha wa'u ia oe ku'u Tutuwahine Mary Jane K. Kapu-Santos and Ku'u Tutu kone Samuel K. Kaeo |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T.H. POALIMA, OKATOBA 17,1919
O Keia na Keiki o ka Hui Kinipopo Cincinnati
(PICTURE)
HOIKE HUI NA KULA SABATI
AME C. E. O MOLOKAI.
E malamaia ana ka hoike hui a na Kula Sabati ame C. E. o molokai, ma ka luakini o Waialua, ma ka la 25 o Dekemaba, 1919, ma ka hora 9:00 a.m. elike me ia malalo iho penei:
Papa Kula Sabati ame C. E. o Waialua ame Honouli; Haawina o Augate; Papa Kula Sabati ame C.E. o Kuluaaha; Haawina o Sepatemaba; Papa Kula Sabati ame C.E. o Kaunakakai, Haawina o Okatoba; Papa Kula Sababti ame C. E. o Halawa, Haawina o Novemba.
E malama pu ia ana e na Kula Sabati apau i hoikeia ae nei maluna, he aha mele nui ma ke ahiahi o ka la 24 ma ka Hall o Waialua.
No ka pono ame ka pomaikai o ka Halepule ma Waialua, e makaala mai e na Kula Sabati ame C. E. elike me ia i hoikeia ae la maluna; e makaukau pu i mau Himeni no ka Ahamele kekahi no ka po lea Halalii olohe pepeiao auanei i na puukani o ka waileleopu o Moaula, a pela no na puukani o na “ Lai Elua a ka manu” me na hookani pila o Uwehone.
E hele mai. hele mai no apau loa. Hoomakaia na hana Ahamele ma ka hora 7:00 P.M.
, JOSEPH N. UAHIKUI, Kahu Kula Sabati Nui Molokai, Kaunakakai, Molokai, ) Oct, 8, 1919.
HAINA NANE.
Mr. Lunahooponopono o ka Nupepa Kuoka, Aloha kaua:-Eia ka’u haina o ka nane a J, H. K. o Waialua i ka ehukai o Puaena, he Penikala.
Penei ka inoa mua, dala, aia me na lahui apau iloko o ko lakou mau kino ia mea he dala, o ia hoi eha palekini akahi ia peni, he ana kau dala no Pelekane nui.
O ka lua o ka inoa, he peni, he oo mahiai punahele loa i ka poa naauao apau, a oia no ka hoahele pu o ka poe hana apau o ke ao nei, e hiki ai e kakau iho i na buke o na ano apau.
Pehea aku la keia! Pololei aku la paha ke kikoni ana a ka Maui i ka poe mouo o Waialua ea!
I hui kaua i ka wai o ka peni, I ka elele wahaole kohu i ka pepa; Eia mai ke aloha i ka nupepa, Kupa’i ke aloha lululima.
I.K.K. KAPUAIMAUI. Makiki, Honolulu, Oct. 13, 1919.
Kapeke mai la ke kikoni ana a ke keiki o Maui i ka boe hoopaa mokuahi, ua kaa-malalo o ka boe apiki. Huli hou ia mai!-L.H.
HE HAINA NANE.
E Mr. Kunahooponopono, Aloha oe:- E oluolu mai oe no ia nei e kau ae la maluna, kekahi wahi kaawale o ka milimili a kakou, o ia hoi ka haina o ka nane a ke Keiki o Waialua, J.H.K. penei:
He inoa ko’u ua kaulana apuni ke ao, ua maheleia nae i na mahele elua; mahele mua, aia au me na lahui kanaka apau o ke ao nei. Haina: Nupepa. Oiai o ka nupepa, aia ia me na lahui kanaka like ole apau o ke ao nei mai ke Pukiki, Haole, Kepani, Pake, a pela wale aku.
Mahele elua, he milimili au na ka poe Haole, Kepani, Pake, a pela wale aku.
Mahele elua, he milimili au na ka poe naauao, mai ke kiekie a ka haahaa, a he hoa hana pu me lakou. Haina: Kuokoa. Aole keia o ke kuokoa pili lahui, aka o Kuokoa nupepa keia, a kakou e hookauwe nei, e lawe i na wahi puolo a kakou mai Hawaii nei a Kauai.
I ka hoohui ana ae i na mahele elua, e loaa no, Nupepa Kuokoa, ka ipu uwila nana e hoomalamalama nei i ka Paeaina Hawaii, a o ka milimili hoi a ka lahui.
Me ka Lunahooponopono ahonui ame kona mau hoa paahana ko’u aloha.
AILELEHUNA. Hakalau, Hawaii.
Paewa mai la kau kikoni ana i ke poo o ke kuikele; iliki hou ia mai!-L. H.
HE NANE.
E Mr. Lunahooponopono, welina kaua;-E noi aku ana aui kou oluolu piha, ina he wahi kaawale kekahi o kourumi kapena, no’u hoi ia wahi rumi; o ka rumi ma ke kihi o ko’u wahi rumi hoi ia, no na hua apala e kau ae la maluna, i ke mai ai na olohe huli meapohihihi, hooni malie o ka noonoo. Sure kela!
Ekahi, he mau kama ka’u i hanauia i Kahiki, a hanaiia i Hawaii nei, a kanikoo a palapauhala nae, i keia mau kama a’u he ike aku no au iaia e hoomahieluna ua li’aloko, ua ike mai oia ia’u, ua komo ke kuko me ka halia; o ia wale no, a lilo i mea ole, alaila, hui iho la na kama a’u me ke aloha paumoko o kekahi i kekahi.
O ka ninau: Owai ka inoa o kuu mau kama! O ia, miloia mai ke aho ma kahi o ka noonoo, o kahi pulupuluahi o ka la ua iho la no ia, a momokuahi hoali o ka la makani.
Ekolu mahina lawe wale i ke Kuokoa ka makana i ka mea e loaa ai.
Me, ka Lunahooponopono ko’u anoai nui ame na keiki hoani hua metala ko’u kuilima pu ana.
PUUONALE BOY.
Keena oihana o kaomi ke pihi o inisiinisi malie, North Kohala, Oct. 8, 1919.
LILO KA INOA MOHO O KE KINI POPO I KE CINICINATI.
No ka manawa mua loa, ma ka moolelo o ua hookuku kinipopo mawaena o na hui kinipopo kaulana o Amerika, i aha’i ae ai ka hui Cinicinati i ka inoa moho o ke ao nei, kela hana mamuli o ka loaa ana he elima lanalika iaia, iloko o na paani ana he ewalu, me ke koe o hookahi hookuku ana, i paani ole ia e kela hui me ke Kikako.
Ma ka Poakolu o ka pule aku nei i hala, i hoomaka ai kela mau hui kinipopo a elua hookuku, a ma ia hookuku ana, i kaa ai i ka hui Cinicinati ka lanakila; pela no ma ka elua o ka paani ana.
Ma ka ekolu mai nae o na la o ko laua paani ana, ua huli ka ulia laki ma ka aoae o ka hui Kikako, a i ka eha mai hoi o ko laua paani ana, ua aha’i hou aku la ke Cinicinati i ka lanakila.
Ua like me ekolu lanakila i loaa i ke Cinicinati, a he hookahi a ke Kikako, ma kela mau hookuku ana eha; a i ka elima mai o na hookuku ana, ua kaa ka lanakila i ke Kikako; a i ka eono mai o na hookuku ana, aha’i hou ke Cinicinati i ka lanakila, a ia nee ana mai o ua mau hui nei ihua, he hahana maoli ka laua paani ana, me ke aumeume.
Ma ka Poaha aku nei nae o ka pule i hala, i hoea mai ai i ka panina hope o ka hookuku ana a ua mau hui nai, a kaa ae la ka inoa moho i ke Cinicinati, ma o ka loaa ana i kela hui he elima manawa i lanakila ai, a he ekolu hoi lanakila ana i loaa i ke Kikako.
O ka huina nui o na kanaka i hele e nana i ka paani ana a kela mau hui no ewalu manawa, ua hiki aku ma kahi o ka $235,928. O na dala hoi i ohiia ma ka puka, me ke komo ole o na dala i ohiia ma ka puka, me ke komo ole o na dala i laweia ae no na auhau kaua, he $722,414.
No ka mahole o kela ame keia keiki pakahi i komo iloko o kela mau hookuku ana no ewalu manawa, e loaa ana i na keiki pakahi o ka hui lanakila, ma kahi o ka $5207, a no na keiki pakahi hoi o ka hui i haule, ma kahi o ka $3254.
E HOOMANAO ANA NA NAMAKA KAUA.
Ma ka hapalua o ka hora ehiku o ke ahiahi o keia Poakahi ae e malama ae ana ka Ahahui o na Mamaka Kaua he halawai, ma ka home o ke Kamaliiwahine Kawananakoa, ko lakou wahi halawai mau, ma ke alanui Pensacola, a ua makemkeia na lala o kela ahahui, e hoea ae ma ia halawai, no ka noonoo ana i kekahi mau kumuhana auo nui.
I kulike ai me na mea i hoolalaia e na alakai o kela ahahui, o kekahi o na hana ano nui, i kupono e lawelaweia aku e ka ahahui, o ia no ka hoomanao ana i ka la hanau o ka Moi Kalakaua, ma ke ano, e malamaia he anaina haipule maloko o ka luakini o Kawaiahao ma ka la 16 o keia mahina ae, o ia ka la hanau o ka Moi Kalakaua.
Ua haawi aku ka Rev. Akaika Akana i kona ae, no ka malamaia he anaina haipule hoomanao maloko o Kawaiahao ma ka la Sabati ka la 16 o Novemaba, a iua no kona kaawale ole mai keia kulanakauhale aku, ma ia manawa, alaila, oia pu kekahi e lawelawe ana i na hana o ka la.
Ua makemakeia na lala apau o kela ahahui, e hoea ae me ko lakou mau kahiko piha o ka ahahui, ma ia la, a me he mea la, e hoea pu ae ana no kekahi mau ahahui e ae o na Hawaii, no ke komo like aua ma na hana hoomanao ma kela la.
Mawaho ae o kela hana hoomanao i hoolalaia, ua pau kekahi mau hooponopono ana i ka hoolalaia, no ka haawiana aku i mau hoikeke takalo, maloko o ka Hale Memoriala, e pili pu la me ke keena o ka Papa Hawaii, ma ka po o ka la 15 mai, a pela no hoi ma ka po aku o ka la 18.
No ka holopono o kela mau hana apau pela iho la i makemakeia ai na lala o kela ahahui e hoea ae ma ko lakou wahi halawai mau, ma ka hapalua o ka hora ehiku o keia Poakahi ae.
KAPALAKIKO, Oct. 15-Ua hookipaia mai ia nei ka Moi Alabati ame ka Moiwahine Elizabeth ame ko laua mau ukali, a iloko o na hora he 12 o ko laua noho ana maanei he hookahakaha paikau ame ka ike alii ka i ukali mai mahope o ko laua hoea ana mai.
Ua haiolelo aku ka Moi Beligiuma i na kanaka lawelawe oihana o ke kulana kauhale i akoakoa mai ma ka papa aina i haawiia no kona hanohano.
HOOLEIA KA UKU NO ELUA PULE
Ma ka noho ana ka halawai a ka papa o na lunakini o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei, ma ka po o ka Poalua aku nei i hala, i waiho ae ai ke keena o ka loio kalaua, he manao kanawai, e hoole ana i ka mana ame ke kuleana malalo o ke kanawai, e loaa aku ai i kekahi mau limahana o ke kalana malalo o ke kanawai, e loaa aku ai i kekahi mau limahana o ke kalana, i hoopauia mai ko lakou mau kulana aku, ka uku no elua pule, koe wale no ka holo ana aku o kela pomaikai i na limahana e noho hana ana malalo o ke kalana.
Ua ala mai kela ninau, i ka manao o ke keena o ka loio kalana, mamuli o ka manao ana o ka papa, he mea kupono no e loaa la uku o elua pule i kekahi mau limahana, i hoopauia mai ka hana aku.
O ka Lunakiai Pacheco ka i hoakaka okoa ae i koua manaoio, he mea pono no e ukuia aku na limahana i loaa mua ole ko lakou hoomaha o elua pule, o ia hoi, ina no ua pau ko lakou noho hana ana me ke kulana, aia no kela kuleana hoomaba o elua pule ke ku mau la, me ka ukuhana no ia mau pule elua.
Ua kue ka manao o ka Lanakiai Kumalae i na hoakaka a Mr. Pacheco, aka ua kulike kona manao me ka me ka manao kanawai o ke keena o ka loio kalana, a mahope iho o na hoakaka manao ana o na hoa o ka papa, ua noi mai la ka Lunakiai Hollinger e ae aku kela papa e ukuia na lima hana i hoopauia, no ka manawa o elua pule, aole nae he mea i kokua au i kana noi, nolaila ua haule wale na mea pili i ka uku o kela mau limahana no keia manwa.
UA HOEA MAI NA BONA HOIKEIKE ANO IANEI.
I kulike me ka lono meahou o ka hoikeia ana ae ma ke akea ua hoea ae nei ma ka Poakolu nei na bona hoike- ike hou a ke teritore o $1,500,00 i hoounaia mai nei e ka Puuku Teritore D. E. Metzger i ke Kiaaina C. J. McCarthy mai Anerika mai. Aia no ka Puuku Metzger ma Nu Ioka ke kuai mai la malaila i na palapala hoopaa.
Ua hoounaia mai na bon hoikeike ianei no ka ke Kiaaina nana ana iho a apono i ko lakou ano, a ma ka Poalua iho nei ke kakauinoa ana o Hope Puuku Henry Hapai he 1500 mau bona maloko o ke keena oihana o ka Hui Hawaiian Trust, a ua hoounaia aku ia mau bona i ka Puuku Metzger ma ka Poakolu iho nei.
KIPAKULA MAI HAWAII NAI AKU
Mahope iho o kona hele lanakila ana no na makahiki elua me ka hapa, ma ke ano he pio na ka hapa, ma ke ano he pio na ka keena hoopae limahana, i paa ae ai he Kepani i ka hopuia a hoihoi hou ia aku no Iapana.
He kamana ka hana a keia Kepani malalo ae nei o ka mahiko o Ewa, no kela mau makahiki elua me ka hapa, akahi no nae oia a ikeia, me kona paa ana hoi i ka hopuia, ma la Poaha a nei o ka pule i hala.
O keia kekahi o na Kepani a ke kaena hoopae limahana i hoole ai i kona komo ana mai iloko nei o ke Teritore, mamuli o ka ikeia ana, he ma’i kona ma ka maka, ka mea a ke kanawi i ae ole ai i na Kepani o kela anoi e noho ma Hawaii nei, nolaila ua hoopaaia oia maloko o ka hale o ka oihana hoopae limahana, no ke kakali ana ahiki i ke ku ana mai o ka mokuahi, nana e hoihoi hou aku iaia no Iapana.
Oiai nae e noho ana malalo o ka malu o ka oihana hoopae limahana, a malalo hoi o ka makaala ana a na liak, ua holo mahuka iho la kela Kepani, me kona noke ia i ka huli, aole nae he loaa iki; aka nae, ua hoea mai i ka wa e pau ai kona hele lanakila hou ana ma Hawaii nei, mamuli o kona ike ia ana a paa hou i ka hopuia.
MINAMINA KO HILO POE IA BOW MAN KE WAIHO OIA I KA HANA
I kulike me ka hoakaka a ka Nupepa Hilo Tribune, minamina loa ka ko Hilo poe ia Bowman ke haalele oia i ka lawelawe ana i ka hana ma ke ano he Iunanana poo no na hana hoomaemae no ka mokupuni o Hawaii malalo o ka papa ola i kona manawa e hoi aku ai mai kona hoomaha aku o elua mahina e hoomaka ana ma ka la 1 o Novemaba. Ua hoike okoa ae ka o Bowman i kona manao ua lawa kona lawelawe ana i na hana o ke aupuni a e lawe ae ana oia i kekahi kulana me ka ahahui o ka poe mahiko me kona keena hana ma Honolulu nei me ka loaa o ka mana hoomalu i na papahana apau a ka ahahui a ka poe mahiko maloko o ke Teritore holookoa.
Wahi ka ana iaia e noho aku ai a hana me ka ahahui a ka poe mahiko e nui ana na manawa kupono nona a he kahua oi aku hoi o ke akea ana e hana ai a ia manawa like e kaawale loa ana oia mai na hana pili aupuni mai apau.
NA MARE
Wm. H. Melemai ia Mary L. Sniffen, Oct.7.
John Enos ia Myra Bridges, Oct. 7.
Wm. Clark ia Emma Kupihea,. Oct. 7.
Paul H. Karratti ia Elsie N. Goldstone, Oct. 11.
Wm. K. Kauai ia Rose Kahue, Oct. 11.
Moses Naopala ia Mrs. Maria Scott, Oct. 12.
NA HANAU.
Na Harry Wilson ame Hannah Mahuka, he kaikamahine, Sept. 29.
Na Henry Kukahiko ame Rose Malfuka, he keikikane, Oct. 13.
Na Make.
Mrs. Ellen Mahoe, ma ke alanui Lailani, Oct. 6.
Eloua Haili. Ma ke Alanui Waiakamilo, Oct. 7.
Jonah Iona, ma ka Home Leahi, Oct. 7.
James Kupihea, ma ke Alanui Alapai, Oct. 10.
John Kapena, ma ke alanui Kanani, Oct. 12.
Kuualoha Kalaaukahi, ma ke Alanui Factory, Oct. 13.
He bebe na Henry Kukahiko, ma ke alanui Puowina, Oct 13.
Mailoa Waioli, ma ke alanui Colburn Oct. 13.
KUHIHEWAIA HE OPUIMA ILOKO O KA I’A
Ma ka amauwa i kahaia ai ka opu o kekahi ulua nui, ma ka makeke kuai i’a ma ka Poalua nei, a ikeia kekahi mea nui iloko o ka opu, i kulike loa me ke ano o ka opiuma, ua hoopihoihoi loa ia aku ka noonoo o ka poe o ka makeke, me ka manao, e loaa, ana kekahi pomaikai nui mai kela opiuma mai.
He ulua nui kela i paa i ka makau, ma ka huli Koolau aku nei o ka aina, a ua lilo aku i ke kuaiia i kekahi Pake o ka makeke.
No ke ake ana e ike pono i ka mea nui iloko o ka opu, e hiki ai no ke ikeia iho me ka maka, i ka puu ae, ua hoomaka iho ka opu, a i ka wa’i hemo ae ai, aia hoi kekahi mea poepoe nui eleele iloko.
O ka manao mua loa o ka oili ana ao iloko o kela Pake, ame ka poe e ae malaila, he opiuma kela mea nui eleele, i moniia e ka i’a. I wahi nae e pau ai na kuhihewa, na hoounaia aku kekahi o kela mea eleele imua o ka Pake i kamaaina i ke ano o ka opiuma, a iloko o ka manawa pokole mahope mai, i loaa mai ai kana pane, aole kela he opiuma, aka he mea okoa no.
Ma ka manao o ka poe i kamaaina ke kumukuai o ka opiuma i keia manawa, ina he opiuma i’o kela mea eleele. Alaila ua hiki aku kona waiwaa’o ma kahi o ka ekolu, a i ole eha paha haneri dala.
PII LOA KA HIHIA I KA AHA KIEKIE O AMERIKA.
O ka hihia o kekahi mau Kepani elima ka nui, he mau kumukula o ka holo ana mai Iapana mai no Hawaii nei, a i hooleia ai e ka oihaua hoopae limahana maanei, ko lakou kuleana e noho
Ma keia Teritore, a i kakooia mai hoi ia hooholo ana a ka oihana hoopae limahana, e ka aha federala maanei nei, e pii loa aku ana ia i ka aha kiekie o Amerika Huipuia.
O ka mooolelo ma ke ano nui e pili ana i ka hihia o keia mau Kepani kumukahi 1917 ua hoea mai la keia mau kumukula he elima ko lakou noho ma Hawaii nei, a a’o aku i na keiki Kepani maloko o kekahi mau kula.
Ma ka noonoo ana o ke keena hoopae limahana maanei nei, aole e hiki i kela mau kumukula ke noho maanei, aka e hoouna hou ia aku lakou no Iapana.
O ka hookomo ana mai i na Kepani ma Hawaii nei, ma ke ano he mau li oihana, ua papa loa ke kanawai federala ia mea, nolaila ua noonoo ke poo o ka oihana hoopae limahana, ua kaa mai kela mau Kepani elima malalo o ka manao o ke kanawai.
Ua hahalahala kela mau Kepani imua o ka aha federala maanei nei, e noho lunakanawai ia ana e ka Lunakanawai Horace Vaughan, i kela rula ana a ka oihana hoopae limalana, a mahope o ka hooloheia ana o na ike apau, ame na hoakaka kanawai, ma na aoao a elua; ua hoopuka mai la ka aha federala maanei nei i ka olelo hooholo, e kakoo ana i na mea i hanaia e ka oihana hoopae limahana.
Aole nae kela mau Kepani i ku wale a ae aku i ka pololei o kela hooholo ana, aka ma o ko lakou loio la, ua paio aku la no i ko lakou pono, ahiki i ka aeia ana mai e noho lakou manei nei, no ka manawa, malalo o ko lakou hoolako ana aku i kekahi bona, oiai lakou e waiho ana i ka hoohalahala imua o ka aha kapuni no na hihia hoohalahala ma Kapalakiko.
Ua hooko aku kela poe Kepani i ka lakou hana, o ka hoea ana mai no Hawaii nei, o ia ka noho kumukula ana aku, no na kula i makemakeia ai lakou, a ua waiho aku hoi i ka lakou hoopii hoohalahala iloko o ka aha kaapuni ma Kapalakiko.
No na makahiki elua ko lakou kakali ana i ka olelo hoohoo, a kela aha, a iloko o ka mahina o Augate aku la i hala, ua hoopuka mai la kela aha i kana olelo hooholo, e haawi ana i ka pono no kela, mai Kepani , e ku-e ana hoi i ka olelo hooholo a ka Lunakanawai Vaughn.
I wahi nae e hoopauia ai ua pohihihi, ma na ano apau, no na Kepani e komo mai ana ma Hawaii nai, ma ke ano he mau kumukula, ua lawe ae ka loio kuhina o Amerika i ke ko’iko’i o ka hoohalahala ana i ka olelo hooholo a ka aha kaapuni o na hihia hoohalahala ma kapalakiko, a waiho aku la na ka aha kiekie o Amerika Huipuia e hooholo mai i kela hihia.
Ua like no ka pohihihi ma na aoao a elua, no keia, mamuli auanei o ka puka ana mai o ka olelo hooholo a ka aha kiekie, o Amerika, e hoopauia ae ai ia pohihihi, a hoomauia aku ai ke komo ana mai o na Kepani kumukula, a i ole, e hiki ole ai paha ia lakou ke komo mai i Hawaii nei.
PAKELE MAI KA MAKE MAI.
Ke hoomanao nei no ko ke Kuokoa poe heluhelu i ka ulia kaa otomobile halihali ukana mauka ae nei o ka pali o Nuuanu, kela ulia kaa i make ai he elua mau Kepani kane me hookahi wahine. O ke kalaiwa, a o ka ona nona ke kaa poina, a i pakele mahunehune niai ai kona ola, me kekahi mau Kepani hou elua, ua hookuuia mailoko mai o ka halema’i. iloko o kekahi mau la aku la i hala, me ka pomaikai nui, no ke koe ana mai o kona ole.
No na Kepani ekolu o ka hoihoiia ana noloko o ka halema’i, e lapaauia mai ai lakou mau palapu, heelua i hookuuia aku, a koe ko laua hoa, me ka makukau loa no nae e hookuuia, iloko o ka manawa kupono.
He moolelo ku i ka mana’ona’o ke ano o ka halawai ana o kela poe Kepani, me ka poino, no ka mea i ka manawa e iho ana ke kaa oto halihali ukana, ma ka pali o Nuuanu, me na Kepani lehulehu maluna i kela kaa i piha no hoi i ua ukana kaumaha, ua hooku’i aku la ke kaa i ka pale puna kameki ma ka aoao mawaho o ke alanui me ka pa hu ana ae o ka ipu aila, a lalapa ne la ke ahi, me ke kau o na alina maluna o kekahi kaikamahine opio.
He ekolu mau Kepani i make ma kela ulia, he elua kane me hookahi wahine opio, he ekolu hoi i loaa na eha kukonukonu, a ma na ulia pomaikai i hoopakeleia ae ai ko lakou mau oia, a pakele aku ke ola o kekahi mau mea elua, ma ke ano kupaianaha loa.
EKOLU MAHINA I AEIA MAI NO KIAAINA McCARTHY.
Oiai ke Kiaaina McCarthy ma ka hoikeike fea o Maui. Ma ka pule aku nei i hala, i hoea mai ai ka hoike i kana kakauolelo mai Wakinekona mai, e hoakaka ana, no ka ae ana mai nei o ko keena kalaiaina, i ekolu mahina ona o kaawale aku ai ma ke ano he kiaaina, no kona hoea kino ana aku ma Wakinekona, ma ke poo o kekahi komiaina, a ka ahaolelo aku nei i hala. I hooholo ai.
No na makahiki ae nei he umi i hala, aole he mau hoololiloli i ikeia no ke Kanawai Kumu o Hawaii nei, a oiai he nui na hoololi i noonooia, a i makemake nui ia e pili ana i na kanawaia aina, ua hooholo iho la ka ahaolelo aku nei i hala, e hoouna i kekahi komiaina i wakinekona, no ka imi ana aku i na hooponopono ahaolelo kupono, i wahi a e loaa ai na mea a koonei poe i make nui ai.
O ka poe e holo aku ana no Wakinekona, ma ke ano he mau komiaina, oia ke Kiaaina McCarthy, ka Loio Kuhina Irwin, ke Komisina Aina Aupuni Bailey na Senatoa Wise ame Shingle, amo ka Lunakamaainana Rawlins ame Lyman.
Wahi a Kiaaina McCarthy, e kahea aku ana oia i halawai kukakuka na keia komisina, a e malama mau ia aku no kela halawai, i hookahi manawa i keia pule. Ahiki i ka manawa a ke komiana. E haalele iho ai iaHawaii nei, ma ka lakou misiona no Amerika.
O ka manawa e haalele iho ai, elike, me ka hoakaka a ke Kiaaina, ma ka la elima o ka mahina ae nei o Ianuari, maluna o ka mokuahi lawekoa, e haalele iho ai ia Honolulu nei no Kapalakiko; a o ka manawa e pau ai kela aeia ana mai o ke Kiaaina e hele hoomaha, he ekolu mahina e pau ai ma ka la 13 o ka mahina o Aperila.
LOAA NA KII ONIONI I KA PELE MA KONA.
Mahope iho o ka hoohala ana i kekahi mau la lehulehu ma Kona, ma ke pa’i ana i ke kii onioni no ka pele i kahemai nei mai Mauna loa mai no Hawaii Komohana, ua huli hoi mai nei o Mr. R. K. Bouine mai Hawaii mai, ma ka Poalua aku la i hala me na kii onioni, lehulehu, a eia oia ke hooponopono mai nei i kela mau kii, a kupono no ka hoikeike ana aku imua o ka lehulehu o ko Honolulu nei poe.
Wahi ana, ua loaa iaia na kii onioni lehulehu o ke kahe ana a ka pele, a ma ka poe i hoea kion ole ma Kona, a ikemaka i ke kahe ana o ka pele, i ko la kou wa e ike ai maloko o na kii onioni, ua like no ia me ko lakou holo kino maoli ana i Hawaii.
O keia ka manawa mua loa i pa’i, maoli ia ai o ke kii onioni io ke kahe ana o kiapele, i kekahi mai manawa o ae a ka pele e kahe ai, o ka wa iho la ia aole na kanaka makaukau, no ke pa’i ana aku i ke kii, a o ia ka kekahi poe i olelo ae ai i ka pomaikai loa o keia kahe ana o ka pele, ua loaa he kanaka kupono nana e pa’i i na kii lehulehu.
AIA O C. G. BARTLETT MA AMERIKA KA HEMA I NAI MANAWA.
I kulike me kekahi lono i lawe pu ia, mai e ka Makaikiu McDuflie mai Kapalakiko mai, aia ka o C. G. Bartlett ka lunahoohana nui mua o ka hale hana bia ma Kakaako ae nai i haalele hiki wawe loa mai ai ia Honolulu nei, a lilo aui hoi ia holo mahuka ana aku ana i mea kamailio nui ia e ko ke kaona nei poe no kekahi mau pule lehulehu mamua o kona hoopii ia ana ae e ke kiure kiekie o ke Teritore imua o ka aha no ka hewa apuka me ka lawe i ka waiwai i haawiia nana e malama maloko o ke kuluakauhale o Buenos Ayres, Argentina, Amerika Hema, kahi i lawelawe ai i kekahi oihana kalepa i nei manawa. Ua huikalaia aku o Bartlett e Pinkham ke kiaaina mua o Hawaii, oiai nae aohe manawa i hookolokoloia ai o Bartlett. Ke waiho nei no ka palapala hoopii hoahewa nona aiakahi o na palapala iloko o ke keena o ka aha kaapuni; o A. M. Brown ka loio kalana ia manawa, a wahi ana o ka oelo ana ae, ina no ka hoi hou mai o Bartlett e hookolokoloia ana oia, eia nae aohe ana manawa i hoi iki mai ai, a ke kani mau mai la ka i ala aka.
E KANU NUI IA AKU ANA KA AWA I LAAU.
Mamuli o ka ikeia i ka awa e ulunei ma keia Teritore, kekahi o na laau maikai loa no na ma’. E lilo aku ana ka awa, ma keia hope aku, i mea waiwai loa, i oi aku i ka mea e ikeia nei i keia manawa.
Ua kauoha nui ia mai ka awa e kekahi mau kulanakauhale ma Amerika iloko o ka manawa e nohoalii ana ka maluhia, maluna o ka aina, aka nae i ka manawa i oili ae o ke kaua ma Europa, ua hapa mai la ka noonoo nui ao; o na kanaka i ike i ka waiwai o kela meaulu o Hawii nei, aka nae i ka wa e hoi hou mai ai ka maluhia, o ka manawa ia e nui mai ai ka makemakeia o ka awa, e ko Amerika poe.
Mai ka manawa kahiko mai ka loaa ana o ka ike na kanawa Hawaii, he mea ona ka awa, ke inuia aku kona wai, aka nae ma ka noii ame ka huli pono ana a na kanaka akeakamai, na hookela na kauka naauao o ka honua nei, o ka awa kekahi laau maikai loa no na ma’i.