Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 41, 10 October 1919 — HOLOMUA IA OPIO HAWAII MA KA HANA KIIONIONI. [ARTICLE]

HOLOMUA IA OPIO HAWAII MA KA HANA KIIONIONI.

Kuu Dear Solomon Hanohano, Aloha kaua: —E kala mai no hoi kou hanohanola'u e maalo hou aku nei imua o kou alo, manao no au e oluolu mal ina ho oe i keia wahi poomanao e kau ae la maluna. la'u ame ko'u mau hoa e noho aaa i Napoopoo, Kona, hui iho la au me Mr. Haoale Kapea, he opiopio kona kulaia. na kamaaina no hoi maua ma k? kulanakauhale alii nei a hui iho la au me ia ma kahi i hoikeia ae la me ka nauon piha no hoi, ua loihi maoli kela nalowale aua, a ninau aku 1a au iaia: Heeha kou pono o kou noho ana ma keiii ainaf ' Olelo mai la no hoi kela ia'a he mea hoike kiionioni oia me ka holepono ]oa. Ua nui maoli ko'u kahaha i na mea ana e kamailio mai ana ia'u, me ke kuhikuhi pu mai i na mea e pono ai ia hana o ia na mikini hoolelekii, na paku lieokeo no hei ame kekahi mau nohn, na mea no e pono ai, aia ilifha o kekahi kaa otomobile i hanaia na mei a makaukau maoli no ka nee ana ma kela vrahi wahi, me ka holopono maoli. ET kun Solomon, e kala inai, i kuu lawe ana mai a noonoo me ke akahele no na mea pili no keia opio Hawaii, he koko elike m« ko'u ame kou e kuu kenerala; ua hoopiiia ae ka uilani o ko'u manao e kakau i kekahi manao nona, me ko'u hilahila ole, ua kupono maoli i ko'u iini e ike aku i nā keiki hanau o ka aina e imi ana i na mea a ka Makua Lani i waiho mai ai nau e hana akn e kua lahni. Ē nana mai i keia hana hou maluna 0 ka lepo o na kupuna i hala aku ahiki mai nei ia kaua. E wehewehe aku au 1 ka'nmea i ike ai no keia opio Hawaii, i kona hijci ana mai i Napoopoo, Kona, ua komo aku la oia i na kauhale Kepani ame Pukiki, Pake, Haole, ame kona koko ponoi o ia ka lahui Hawaii, ua hiki aku keia paipai ana i Honaunau, ua hoounaia na kaa otoinobile no ka Jawe ana mai i na kaniaaina, e ike mai e ka lahui o ka makamua loa keia o ka hoikeikeia ana o n»-kii i kai o Napoopoo, o kana hana mūa e hui aku oia me na kamaaina e nohO ana ma ia mau kaha, i ka lawa ana o x na hoolilo, a loaa kahi ola alaila e imi oia i hale e Ifana ai, a e lawa ai i baneri a oi poe makaikai, pela oia i hana ai, i kona ike ana ua lawa na mea e pono ai kona luhi, ua hui aku la oia me ka hui hana kope, no ka hale e kaulaiia ai ke kope me ka loaa mai iaia, a o ka hoomakaukau no ia no ka wehe ana i na hana hoikeike. I ka -manawa i ha'iia ai. o ia ka hora 7:30 p. m., i ko'u hiki ana aku me ko 'u mau hoa ame ko maua kamaaina, ua piha maoli i na lahui like ole; e a mai anā ka uwila me he la ma ka'u uana aku, aia i Waipahu, Ewa. He laukanaka maoli me ka launa aku no hoi me na kamaaina, he ulumahiehie maoli, a hui hou iho la au me ua opio nei, ua nui ko'u nana i na mea ana e kuhikuhi mai ana. E ike mai e ka lahui, iloko o keia hana hou iloko o ka aina, o ka hoomanawanui ame ka hoopono ame ka mikiala i na mea e pono ai, e nana mai e knu lahui i keia opio, e hana ana i ka mea a ka Makua Lani i haawi mai ai iaia, e lawe mai i keia hana ko'iko'i, e kaahele ana apuni ka mokupuni o Hawaii, e nee ana i na manawa apau. I ko'u ike ana i kana hana ame kona wehewehe mai i ke ano o kela kii ame keia kii, o kekahi ana i olelo mai ai ia'u, o, ia na mea e pili ana i ka moolelo i hoopukaia ai ma ke Kilohana, oia o Tazana o na mapu, ua nui ka pomaikai i loaa iaia ma ia kii, e piha mau ana i na manawa apau, no ka mea ua nui k& ike o ka lahui HaWaii i kela moolelo, a i ka manawa i ha'iia aku ai e pili ana no kela kii, ua nui ka poe makemake e ike i ke kii o ua kan'aka ikaika nei, elike me ka mea i hoopu- j kaia ma ke Kuokoa. Nolaila e kuu lahui, aole mea e nele ai, ina aia iloko o kou noonoo ka maka'u ole e hana i kekahi hana e kaulana ai oe, a i oi loa aku ma keia ola honua ana; kuokoa ma ka hana ame ka nohona ulakolako amQ ka hauoli, no ka mea, aole mea nana e hookikina mai ia oe, no ka mea ua loaa ia oe o hoiliili i na mea liilii, a i ka hoohuihui ana, ua lilo i mea nui, i mea i 'o, no ka mea, aia me oe o hoopono, e ikeia mai ai, no ka mea, ua hana aku oe i ka mea e hilinaiia mai ai oe, aole na ha'i e hapai ia oe, aka nau no, o ia ko kakou kumu pilikia, ina e haule mai, mai kahi kulaaa mai, o Vu hana aku i ka mea e pii hou ai oe iluna, o ka mea nae au i haila hou aku ai, o ia no ka lu wale i ka manawa ma na hana i f o ole. E kuu Solomon ame kuu lahui, o keia makapeni na ike a ua kamaaina i* keia opio, o kuu koko, i kona manawa- e paa ana i kekahi oihana ko'iko'i iloko o keia teritore, a na haku i hilinai aku ai, aka ua nui na mea nana e luaiele i ka manao a poholo iloko o ke pohopoho, ua emi aku kona kino ahiki i'ke koe ana mai o kona maka me na pepeiao ame kona noonoo, a ku hou oia maliina o kona wawae a nee imua me ka nana ole i na mea i hala mahope, a nana i na mea omua e nee mai ana me ka malie. Heaha ka mea i ikeia? Ua lōaa hou kela hilinaiia ame ka mahalo pu ia, a loaa ae la kela olelo kaulana i nui ke & keohekei mananAoomeekalashrd ke aho e ke keiki a pa ka ili i ke kai, loaa mai na mea apau, o ke aho loa, o ia

nō ka'lōoiiaanawanui'aime ka hoopono. Nolaila i k'uu ike ifcia i ka o keia opio Hawaii, aole he pono na'u e huna i na mea a ko'u maka i ike ai me ka oiaio loa, mai maka'u i ka hana i ka mea pono, no ka mea e loaa mai aoa no na mea au i iini ai c holomua; e nana me ke akahele loa me kou kaupaona ana i kau mea e hana ai, no ka mea ina nō oe e malama ana elima haneri dala me kou manao aole oe e hoolilo ana, o ka mea apiki ua lilo aku la i ka mea i makemake ole ia aole e hiki ,ke hoihoi hou mai, aka, ina oe e noonoo me ke akahele e hoolilo i ka raea e hoi mai ai me kou hoopono, e hoi hou»mai ana me ka maikai. Nolaiia, e_ ka lahui, e nana i keia opio, ua haule iloko o ke pohopoho, a ku hou mai maluna o kona wawae a hana mai i keia hana ano nui e kaahele ana mai kela kihi o ka aina, a keia kihi 0 ka aina, aole keia he pai, aka he haawina e a'o mai ana ia kaua e hana aku, i loaa ko kaua hilinaiia mai, pela ! me keia inakapeni, i ko 'u manavt,a e j noho ana i ka oihana makai, ua manao j maoli au ua pomaikai au, no ka mea e loaa ana ia'u he hanen elala o ka ma- ' hina, aka, i ka manawa o'u i kaawa.'e mai ai, a hoi ae la au i ke kalaiwa kaapio, ua oi loa aku ka mea i loaa ia'n, ua manao maoli au o ka oi aku ia; eia ka aole. Ua hilinaiia mai ia no hoi a loaa mai la ke kaa otomobi|£, ua maka'u no, aka e hoao ka mea e pono ai. Heaha ka mea i ikeia, ua lanakila maluna o na mea apau, me ka nana mau aku imua i na mauna, e loaa mai na mea apau au i iini ,ai, pela no me keia opio e hana mai nei, aia iloko o ka Hoolilo a i ka puka ana mai na hoollo mai a koe ke koena, o kona ola ia ame kona ohana. Nolaila ke paipai nei keia makapeni e ala, e ku iluna e nana i na mauna, aia iioko ona ke ola mau a huli ae i ka moana kai nui, aia iloko ona ka maha ame ka hauoli, a huli ae i na ao kaalewa lani, aia ka Makua Laui e nana iho ana me ka oluolu, me ka hauoli, no ka mea ua hana aku oe i na mea apau i ku i Kona makemake, e hoolaupa'i mai ana Oia ia kaua i ka lahui Hawaii, ka mea no'na keia lepo mai Kona mau kupuna mai ahiki mai ia kaua a ka lahui e noho mai nei, a hana i na mea no e hiki ana ia kaua ke hana. Mair hilahila, mai maka'u; a olelo iho, aole e hiki ke hana, no ka »iea, uaj nee, mai lawe mai ia ano manao, e hana | mua oe elike me lakou la ma, ahiki i j kou hilinaiia ana mai, alaila ia manawa oe e hajia ai i kau mea i noonoo ai, a e loaa ana ia oe kela kulana elike me keia opio Ha»waii. j I ka hoopau ana i keia mau manao, e kala mai no hoi oe e kuu Solomon, j 1 ha hemahema, manao no au e oluolu mal ana no oē, no ka mea, ma kahi o na kiko ua pakika loa aku la imua. Me oe ko 'u welina pau ole ame na kiiki limahei na lakou e hooponopono na kaula keleawe nana e hoomalamalama apuni neia Paeaina ko 'u iini pau gle. Kou haahaa, J. K. MOKUMAIA. Moanalua, Oct. 5, 1919. . +++