Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 37, 12 Kepakemapa 1919 — Page 4
| This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
| This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
MAKEMAKE KAOKAOKAO NO KE KALANA
Mamuli o ka pii maoli o ke kumukuai o ka i'a ame na meaai e ae kiaiia mai nei maloko o na makeke i keia mau la, a e pii mau aku pela i ka hoomaopopo aku, koe wale no a loaa kekahi makeke no ke aupuni kilanakauhale ame kalana, he makeke e lilo ana i hoapaio no na makeke e ku nei i keia mau la ia manawa e loaa ana ke emi mai o ke kumukuai i like ole me ke kumukuai i nei manawa, a ke kakoo nei ke Kuokoa i ka manao i ka Lunakiai Eben Low, elike me kana o ke hoike ana ae o ka laau lapaau wale no e loaa ai ka i'a ame na meaai e ae i na makaainana ma nei mua aku me na kumukuai emi loa mai, ma o ke kukulu ana ae no ia i makeke hou. I keia la ekolu anuu like ole e kuaiia mai nei o ka i'a elike me ia i hoomaopopoia ka mua mai ka poe lawaia hui ae a i ka mea e lilo ai ka i'a ma ke kudala a he mea mau no ia e imi ana ka mea e lilo ai o ka i'a i puka nona, no ka mea, he kanaka kalepa hawawa loa ia ina e kuai aku ana i ka i'a me ka loaa ole o ka puka nui iaia, nolaila i kona manwa e hoolilo aku au i ka i'a i ka poe kuai ma na pakaukau e imi ana oia i puka nona, ma o ka hoopii ana ae i ke kumukuai; o ke anuu elua ia, a i ka lilo ana aku o ka ia i na kanaka o na pakaukau e kuai mai ana lako u me na kumukuai i papak@lu e kuai mai ana lako u me na kumukuai i papak@lu a i ole papaha iho i ke kumukuai a ke kanaka lawaia i hoolilo mai ai ma ke kudala, o ke kolu ia @ na anuu, nolaila, in a he elima keneka o ka paona a ka mea lawaia i kuai mai ai, i ke kuai ana aku a na kanaka ma na pakaukau ma kahi o ke kanakolu a oi aku keneka no ka paona, i hiki ai e hoe ko la@@u mau hoolilo no ke kumukuai o ka ia, no ka @uhi o ka hana ana, no ka hoolimalima o ke pakaukau a no na lilo e ae, me ke komo pu o ko lakou wahi puka: mamuli o ia kumu i pii loa ai ke kumukuai o ka ia e auweia nei e keia la, aka, in a no ka @@aa o ka makeke hou, mai ka poe lawaia ae no ka ia a komo ana iloko o ka makeke, aohe kudala ana, aohe hoi he uku hoolimalima i ke pakaukau me na uku hoolimalima kiekie, kuai no ka mea lawaia i kana mau ia a i ka pauana ku no hoi.
Aohe kumu kanalua iki no ka hiki e kukuluia ae i makeke no ke aupuni kulanakauhale ame kalana. Malia paha e ninau mai ana kekahi auhea ke dala e hiki ai ia ke hanaia ahiki i ke ku ana? He pololei no ia ninau, a eia ka haina: I ke kau ahaolelo hope loa i hala aku la ua hooholoia e ia ahaolelo he haawina dala o $44,000 no keia makeke, ke ole e kuhihewa ke Kuokoa. Ua lawa loa ia huina dala no ka makeke i manaoia e kukulu ae, ua hiki loa e ku kekahi makeke nui kupono no kela huina dala. in a no ka uuku o ia makeke kakali aku a noho hou mai ka ahaolelo alaila nonoi hou aku i haawina dala no ka hoonui ana ae ia makeke. Ma na lono lauahea e loheloheia aku nei o na Pake kekahi e makemake mai nei e kukulu i makeke no o ko lakou ike ua maopopo loa ke ku ae o ka makeke kalana. ua kuhau hou ko lakou manao kukulu. aka aohe nana aku i ka lakou, he lono oiaio oaha ia a aole paha.
Malia paha o ala hou mai kekahi ninau, in a ua hookaawaleia kela haawina o $44,000 no ka mekeke hou. mahea iho e ku ai? Auhea ke kahua? Haina: Ua loaa ke kahua aia ma kahi kokoke mai ka Makeke Teritore nona ka ili he 76x60 kapuai, he kahua nui a lawa loa no ke kukulu ana i makeke. ua makaukau ke kahua, i hakalia wale no i ka hale a kukulu iho.
A loaa iho la ke kahua, a ku ka makeke, owai ka poe lawaia na lakou e hoopiha mai ka i'a, a i ole me na meaaai e ae e piha ai ia makeke? Aole hiki ke olelo ae o na Kepani lawaia wale no e lawaia aku mai nei ka poe ike wale no i ka lawaia, ua makaukau ka poe lawaia, ke kali mai nei o ke ku ae o ka makeke o hoopiha mai me na ano ia ono like ole i emi loa iho ka lakou mau kumukuai mamua o ka na makeke e kuai mai nei i ka ia i keia la. He nui a lehulehu wale ka poe ike lawaia e noho mai nei me ka makaukau mau e hoopiha mai ia makeke me na ia ono a ka maka e wae iho ai a ka mea e makemake ai, he ia i oi aku ka ono, oia kapalili no ia a luna o ke pakaukau, aole elike me ka ia i miliia a keokeo o na makeke e ku mai nei i keia manawa, iluna o na waapa e kau ai a melumelu a hauna alaila kauia mai iluna o na pakaukau, koe wale no na i'a mailoko mai o na lokoia ka makamaka hou, a i kupono no hoi i ka ono a ka puu ke nana iho, o ke kumu wale no i kanahai mai ai ke kuai nui ia ana o ia ano ia o ka pii launa ole mai o ke kumukuai; i ke au mamua a mailoko mai no hoi o na lokoa e laweia mai nei o ka ia, he elima amaama nunui momona ia au i ka hapalua, i nei manawa hookahi no amaama, hapalua a oi aku no i ka hapanui o ka manawa.
Ina no ke ku nei o ka makeke hou e hoopomaikaiia ana no aoao elua. ka poe lawai‘a ma kekahi aoao a o ka makeke ma kekahi aoao. Ma ka aoao o ka mea lawai‘a loaa ana kana wahi e kuai aku ai i kana mau mea ulu me kona uku i kekahi hoolimlima haahaa loa. he hoolimalima e like ole aku ana me ko na makeke e kuaiia mai nei o na meaai i keia la, a ma ka aoao hoi o ka mekeke me na dala e loaa mai ana mai ka poe hoolimalima mai e hoihoiia ai na hoolilo o ka makeke, he kaulike ia hana me ka maopopo loa. Na ka mea lawai‘a e huli dala nana a na ka makeke, a na ka makeke hoi e malama i ka maluhia ame ka maemae o kana wahi e kuai ai i kana mau mea kuai. O ka lehulehu kekahi e hoopomaikai pu ia ana, no ka mea, e loaa ana ia kakou na meaai me ka emi o na kumukuai i keke. No keia makeke hou ua makemakeia na kokua a ka lehulehu ma ka mea hiki. ua noiia ae na kokua a na ahahui e ku nei maloko o ke kulanakauhale a ke nanaia aku nei me ka hialaai nui ia. ka hopena o ia hana. Kekua ka makeke hou oia
Mawaena o na haumana i puka mai kekahi mau kula kiekie mai ma Hawaii nei he mau keiki Kepani, Pake a mau lahui e ae wale no ka hapanui, kakaikahi loa na keiki Hawaii i ikeia, no ke aha mai la keia? He nui a lehulehu na keiki Hawaii kupono e komo aku ai i na kula kiekie, he mau keiki e lilo ai i mau kanaka alakai naauao no ka lahui ma nei mua aku, aohe mae he hooikaikaia e hoomahuahua aku i ko lakou ike. Ma ka aoao anei o na makua ka hoopalaleha a i ole ma ka aoao paha o na keiki? Iloko o keia au e nee nei o ke keiki i lawa i ka ike he hana maalahi loa ka loaa o ka hana iaia na na wahi apau ana e hele ai ke loaa ka haahaa me ke kulana hoopono: nui na ike hou e a‘oia mai nei maloko o na kula kiekie, he mau ike kiekie o keia au holomua, he mau ike waiwai, eia nae ua hoopalaleha wale ia e na keiki Hawaii. Ma kekahi ano aole ma ka aoao o na keiki wale ka hoopalaleha, aka, ma ka aoao pu kekahi o na malu. koi wale no paha ka hemahema o ka noho ana, oia no ke kumu nui e hiki ole ai e hoonee mua i na keiki, i hiko no na keiki a na lahui e e hoouna nei i na kula kiekie no ka makaukau no o ko lakou mau makua i ka mea e hiki ai e hoouna aku i na aina e. E hooikaika i ka hoonaauao ana i na keiki, i loaa ko lakou makua o nei mua aku. Aohe pili o keia i na makua ame na keiki e hooikaika mai nei, no ka @@e hoopalaleha keia a‘o@ e oni ae a e lilo ka naauao i pulakaumaka i na manawa apau.
Ke kukulu mai nei na Kepani i mau hui na lakou. ua ku a ke nee mau nei ka hui a na Kepani oki lauoho ame kahi umiumi, a pela no hoi me ka na wahine Kepani holoi lole ame malama hale, he mau hana hiki no keia i na kanaka Hawaii ke hana, no ke aha na Hawaii e ala ole mai nei a hopu mai i keia mau hana? Nele @ ka hana, nele i ka hana! He olelo lohe mau ia keia ma na wahi like ole, eia nae huli no na Kepani i hana na lakou me ko lakou kaukai ole a na hana aupuni a mau hana nunui e ae o ke dala: ke ola mai nei kekahi poe Kepani me na hana liilii loa i hoowahawahaia. a no ke hana ana ia mau hana liilii. o ka loaa wale no o kekahi hana e loaa ai ke ola o ka noho ana ka mea nui.
Nuhou Kuwaho
SAN FRANCISCO, Sept. 8.-E holo aku ana ka mokukaua lawehae o ka Pakipika Nu Mekiko me ka A@@marala Hugh Rodman no Puget Sound no ke kipa, ana aku e ike i na awakumoku o Wakinekona, a no ka hoomakaukau ana hoi no ka nanaia o ke amukukaua holookoa e ka Peresidena Wilson ma Seattle ma ka la 13 o Sepatemaba.
HAMMOND, Sept. 9.-O ka hua i loaa mamuli o ka hakaka i hooukaia mawaena o na makai ame 1000 a oi aku mau limahana mua o ka hui Standard Steel Car maanei i keia la oia ka make ana o elima poe olohani ame ka hoiehaia ana o 15 poe o lakou.
TOKIO, Sept. 9.-He oia mau ka pahola ana a ka ma‘i luku kolera maloko o Shanghai. Ua hoalo ke kipa ana mai a ka mokuahi Shzioku Maru o ka laina mokuahi Nippon Kaisha nana e law@ ana i ka Barona Makina i Shanghair mamuli o ka laha o ka ma‘i malaila.
WASHINGTON, Sept. 9.-Ua hookomoia ae e na elele o ka ahaelele Wisconsin he olelo hooholo i ka hal@ o na lunamakaainana he mau bila e hoomakaukau ana e ukuia na koa, na luina, na marina ame na paahana o ka Ahahui Ke‘a Ulaula i $30 no kela amekeia mahina no na mahina i hana ia i ka manawa kaua. Ua kohoia ke $400,000,000 ka lawa e hiki ai ke uku aku ia lakou.
PARIS, Sept. 9. - ua hoikeia ae ma ke akea i keia la e na hoa o kaahaelele maluhia Rumania aole lakou e kakauinoa ana i ke kuikahi a Auseturia. Ua hoike mua loa ia mai e ka aha kuka kiekie i na elele Rumania e pono lakou e kakauinoa i ke kuikahi me ka hookoe ole i kekahi, a i ole pela mai kakauinoa iki lakou.
CHICAGO, Sept 10. - O ka hoonhaiki ana mai i ka hoounaia aku o ia lole aahu ame na apalolei i na makeke ma Europa ke kumu e pii loa ole ae ai o @a kumukuai o na lole maloko o Amerika, elike me nahoakeka a ka poe haio@lo ma ka aha elele lahui a ka poe ku@i lole e noho nei maanei i nei n@nawa.
INDIANA, Sept 10 - No ka mahina a o@ ke ku haua ole ana o na limahana o ka hui Standard Steel Car ma@@nuli o ka olohani ana no ka hoaa ana e loaa ma ka hoopiiia ae o na ukuhana, Iloko O ka manawa e olohani ana kek@@ poe kanaka i hookomoia mai i ka@hana maloko o ka halehana ma kekahi hapa o ka manawa. O ka haunaele i ulu ae ma ka la aku la i nehinei i ka manawa a na makai i hoao mai ai e @@okaawale i ua kauaka mai ka hoakoakoa ana ku ma kahi kokoke i ka hale@ana, oia ka mua loa o ka haunaele i @i@ ae mai ka la 21 mai o Augate, ka manawa i, kauohaia aku ai na puali@k@@ kiai lahui e holo mai ianei ma ke k@@oha a ke Kia aina J.P. Goodrich.
WASHINGTON, Sept. 9 - O ka bila kanawai e hooloihi aku ana i na mana o ka papa komisina a na a w@pae o Hawaii ua hoikeia mai me ke kakoo loa @@ e ke komite o ka hale maluna o na bana o na teritore. Eia ia bila ma ka papa kuhikuhi hana o k hale me ka makaukau no ka hooholoia i ka manawa pono e loa ana. Na ka Elele Kalanianaole i waiho mai
ka hoike @ ke komite e kakoo loa ana i ka bila.
auwina la @ku la o nehinei i haalele mai ai ka mokukaua pilikua Nu Mekiko ia nei mahope iho o ka hoolaha ana ae o ka Adimarala Hugh Rodman e nanaia mai ana na mokukaua apau o ka Pakipika ma Tacoma ma ka la 1@ @ Sepatemaba.
UA PANEIA MAI
I ka Nupepa Kuokoa ame kou kapena ahonui, Aloha: - Ke hoike aku nei ma ke akea, i ike ai ka lehulehu ame ka poe i kakauinoa ma kekahi palapala i kakauia e kekahi poe i lawe i kekahi mau apana aina ma ua aoao o ke alanui o Puukapu, S. Kohala, e noi ana i ke Komisina Aina C.T. Bailey o na aina aupuni, e hoohana koko ia na dala eono tausani a ka ahaolelo i hala aku nei, i hooholo ai, a penei ka pane.
Honolulu, T.H., Aug. 14, 1919.
Mr. W.M. Kalaiwaa,
Kamuela, Hawaii
Aloha oe: - No ka pane aua aku i ka palapala hoopiii kakauinoaia ai e o@ ame kekahi poe e ae e pili ana i ke alanui home hoohuonoono o Puukapu, e oluolu e hooia iho o ka huina o $6000 i hookaawaleia no ia hana, aole loa ia e hooliloia no ke alanui holopuni.
O ka oukou palapala hoopii no ka hana ana i ke alanui mawaena o na apana i hoa ka kaia ma kau leka iaa, o ia ka mea mua loa a kou nonoo e hana aku ai.
Kou me ka oiaio loa,
C.T, BAILEY
Komisina o na Aina Aupuni.
Ma keia pane a ke komisina o na aina aupuni, ehauoli ana ka lehulehu mai o a o o ke Teritore o Hawaii, a o ka oi loa aku o ka poe i kakauinoa ma kela palapala hoopii o S. Kohala.
ua ko iko maoli keia pane a C.T. Bailey, a ke kali aku nei o ka hookoia mai o keia mau olelo kanakamakua kuio.
Ua haawi aku au i ka mahalo nui ma ka aoao o ka poe i kakauinoa ma ka palapal hoopii, i ke komisin o na aina aupuni, a na ke Akua o Aberahama iloko o Kona mana ihiihi e kiai mai ia kakou a hookoia na mea apau.
W.M KALAIWAA
NUHOU KULOKO
Oia mau no ke ku kaawale o ka wai (na hakuhana) mai ka aila aw (na kanaka hana) o na halehana hao. Owai la ke uwe waimaka ana i ka pilikia?
Ke kau aku nei na maka o ka lahui no ka loaa mai o na lako meaai a ka o@hana kaua o ke kauohaia ana aku nei i Kapalakiko aia no nae ka ua ke paa mai la i ka lani, i ka wa hea ana la e hanini mai ai na kuluwai o Kulanihkoi?
Ua hoopaui aku e ke Kianina McCarthy ke Komisina Kula Knudsen o Kauai mamuli o ka hoihoi ole ana mai on a i kona hookohu i noiia aku ai e ke kiaaina.
Aohe i hoao na kauka o ka Halemaʻi Moiwahine e wehe i ka poka ma ka a i o ka haole Kili i kiia ai i ka pu e Victor Coltz, a hala kekahi mau la, i loaa ae ka ikaika iaia i ka manawa e kahaia ai.
Maumaua mai nei na hale komoia e ka poe aihue i keia mau la, nawai e ole ka aihua ua nui ka poe palaualelo a he pii no hoi na kumukuai o na meaai ame na mea e ae e pono ai, a ua emi mai kahi o ka hana e loaa ai ka pono o ke ola ana.
No ka nui loa o na hana a ke kakauolelo kulanakauhale a kalana ua waiho ae oia he noi i ka papa lunakiai e hookohuia ae o J.K. Nakookoo i kokua kakauolelo.
Ma ka po Poakahi nei i paa ae ai i ka hopuia o Fred ame Julia Iosia o Kukaako o na makai no ka hana suaipa a na kau ia mai ka hoopa'i pakahi maluna o laua ho $500 me na konia o ka aha me eono mahina paahao.
Owai ia kahi kahuna hana kolohe ia Kumalne ma ka po Poalua nei mahope iho o ka hoi ana aku o Kamualae mau ka halawai aku a ka papa lunakiai Owai la ke kunaka nei hana a Kumalae i hoole ak uai? He wahi huluhulu awa ka mea i loaa mai e lewalewa ana ma ka poheoheo oo ka ouka o ka hale o Kumalae. Eu no keia kolohe!.
Ma na mea a Joseph Cushingham, ae kahi o na poe hana hao i olohano luo nei, o ka hoike ana ae, ua loaa mai iaia he leka mai ia W.H.Johnson mai o Wakinekona, ka Poe Hana Hao malaila, e hoike mai ana ua makaukau ka hui malaila e kokua i ka poe olohani maanei. Ua noi ia mai ka Hui Uniona maanei e hoouna aku i na inoa ame o nui o ka poe olohani maanei i maopopo ui ia lakou ka nui.
No ka haawi olr ia o ka wai hau ia lakou ua haalele ae he puulyu paele ana o ka moku halihali ukana Doylestown i ka hana ma ka Poakolu aei. " No wai hu'ihu'i, no hanhana!" wahi a lakou.
Ma ka hoolohe ponoia ana o ka @@@ o Bowman ka luna papa ola o Hilo, hookuu loa ia oua me ka pili ole o ka hewa iaia, a ua hoonoho hou ia aku ia ma ka oihana.
NA MARE
George E. Vaumeter ia Gertrude K. Fairmau, Sept. 5.
James Kaaauhau ia Jennie H. Tom, Sept. 6.
Na Hanau
Na John Hoomau ame Mary Piimoku, he kaikamahine, Aug. 23.
Na Herman Kapule ame Hattie Kanaana, he kaikamahine, Aug. 23
Na Kalei Pueli ame Eva Laie, he kaikamahine, Aug. 29.
Na Pililua Kaliuna ame emalia Hehna, he keikikane, Sept. 4.
Na Kim Wo Chung ame Julia Ahe, he kaikamahine, Sept. 5.
Na Wm Pokipala ame Julia Ahe, he kaikamahine, Sept 5
Na David B. Kekuewas ame Hannah Lincoln, he keikikane, Sept. 7.
Na Harry Doo Joe ame Archibald Pascal, he keikikane, Sept. 8.
Na Fred Kaleiwohi ame Mary Kahunaai, he kaikamahine, Sept. 8.
Na Lili Kupukupu ame Mary Uli, he kekikane, Sept 9.
NA MAKE
Kaailauole V. Pa, ma ka Home Lunalilo, Sept. 2.
Annie N. Napule, ma ke Alanui Ololi Palmer, Sept 3.
K.H. Kiekie, ma ka Halema'i o na Kepani, Sept. 5.
He bebe na Herman ame Annie I, ma ka Halemai' Maiwahine, Sept. 5.
Mrs. Annie Hilahila I, ma ka Halema'i Moiwahine, sEpt. 6.
Peter Kalawaianui, ma Auwaiolimu, Sept. 7.
John K. Makainai, ma Kalihi, Sept. 7.
JEFFERSON CITY, Sept. 10. Ma ka po i hala i kauohaia aku ai e ke komisina alanui kaahi makuaina @ Misouri ka hookahua paa ana k@ uku kaa ewalu keneka maluna o na kaawaila apau maloko o St. Louis. Ua ukali mai keia hana a ke komisina mahope o ka hoopiia ana ae o na ukuhana @@ kekahi manawa kokoke i hala iho nei i haawiia i ka poe hana maanei no ka hoo pau ana i ke olohani a na kanaka o na kaa uwila na lakou i hookun@na i ka holo ana o na kaa no na la he @mi. Ua hoike ae na hui ma o ka lokou m@@ elele la i ke komisina mai ka manawa mai i hoopiiia ae ai o na ukuhana a i lilo ei hoe i mea mana up pho ma ko lakou aoao a @olaila i noi ae ai e hoopiiia ae ka uku o ke kaa i ewalu keneka. O ka uku kaa mua aku he eono keneka no ka mea hookahi.
MARY E. H. BRIDGES PAHAU,
E kuu Solomon aloha, anoani kaua: E oluolu mai kou ahonui i kauwahi rumi kaawale o ka hiwahiwa a ka lahui, i ike mai ai kona mau ohana ame na hoaloha mai ka pukaana o ka la i ka mole o Lehua, ka palena o na moku. Oiai na hora puanuanu o ke kakahiaka nui loa o ka la 26 o Augate i hala aku la e kuhi ae ana hoi ka manawa o ka uwaki @ ka hora 12:30, aia hoi me he uwila la i ka maka o ka opua, a me he hekili pa malo la i hoohakui iho ia minuke hookahi, e hoopili pu ana hoi i ka hanu o na mea ola apau, pela no i upoi a pili malie iho la na lihilihi maka o ka makou mea aloha, no ka wa hope loa, ua hala, ua moe aku la o Mary Ellen Hanauumi a Kanoena Bridges Pahau, kekahi o na pua alii ou e Hawaii kuauli mailoko mai o na lii aimoku o Maui o Kama ma ka aoao o kona kupunakane o Kaleimakalii, oia iho keia:
Kihaapiilani (k) moe ia Kumaka (w) hanau mai o Kamalalawalu (k).; Kamalawalu (k) moe ia Piilani (w), hanau o Kauhiakama (k); Kauhiakama (k) moe ia Kapukini (w), hanau o Kalanikaumaka-oWakea (k); Kalanikauma ka-o Wakea (k) moe ia Kaneakauhi (w), hanau o Lonohonuakini (k); Lonohonuakini (k) moe ia Kalanikauanakinilani, hanau o Kaulaheanuiokamoku (k); Kaulaheanuikamoku (k) moe ia Papaikaniau (w), hanau o Kekaulike )k); Kekaulike (k) more ia Kakuiapoiwanui (w), hanau o Kamehamehanui (k) Ailuau; Kahekili (k), Naaiakalani (w), Kaloa(w), Manuailehua (k); Naaiakalapi (w) moe ia Puunui, hanau o Kaheananui (k), Kamokoelemakule (k), Kaheananui (k), Kamokoelemakule (k), Kekuahilo (w) ame Molawa (w); Kaheananui (k) moe ia Aulan@ (w), hanau o Kaleimakalii (k); Kaleimakalii (d) moe ia Kamakea (w), hanau o Keliiholani (w) ame Kaainahuna(w); Kaaianhuna (w) moe ia Geo. A. Bridges, hanau o Mary Ellen Hanauumi-i-a-Kanoena Bridges Pahau.
O keia ae la ka mookuauhau ma ka aoao o kona kupunakane, a e@a mai ka mookuauhau ma ka aoao o kona kupunawahine, oia iho keia:
Kukuilani (k) moe ia Kaohukiokalani (w), hanau o Makaualii (k); Makaualii (k) moe ia Kapukamole (w), hanau o Iwikauikaua (k); Iwikauikaua (k) moe ia Keakamahana (w), hanau o Keakealani (w); Keakealani moe ia Kaneikauaiwilani (k), hanau o Kalanikauleleieiwi (w); Kalanikauleleieiwi (w) moe ia Lonoikahaupu, hanau o Keawapoepoe (k) moe pio ia Kanoena, Hanau o Kameeiamoku(k) moe ia Kamakaehaikuli (w) hanau o Kepookalani (k); Kepookalani (k) moe ia Alapai (w) , hanau o Kamanawa opio ame Kapelakapu-o-kakae (w); Kamakea (w) moe ia Kaleimakalii, hanau o Keliiholani (w) ame Kaainahuna(w); Kaainahuna (w) moe ia G. A. Bridges, hanau o Mary Ellen Hanauumi-a-Kanoena Bridges Pahau.
O keia ae la ka mookuauhau ma ka aoao o kona kupunawahine.
Ua hanau ia oia ma Kawaiahao ma ka la 4 o Okatoba, 1872, nolaila ua pihaiaia he 46 makahiki, 10 mahina, 22 l@, o knoa ola ana ma keia ao. Ua hoonaauaoia oia ma ke kula hanai o Kawaiahao a i kona puka ana mai ua hoohuiia ae la oia ma ka berita maemae o ka mare me Mr. Robert Kolomoku Pahau i hala mua ma kela alahele hookahi a kana wahine i huli aku la, ua hoopomaikaiia mai laua @ne na hua ohaha maikai elua e ola nei, oia o Robert Kolomoku Pahau Jr., ame Mrs. Lydia Pahau Horner.
He wahine oia i aloha nui ia e kona ohana ame na hoaloha lehulehu no na ano maikai apau i loaa iaia, he oluolu, heahea, lokomakai a hoomanawanui. He home kona ikipa ia e ka poe hanohano a haahaa, a he home punahele ia i na keiki a kona mau hoahanau, a he mea nui no hoi oia ia lakou. He kupa ola no Waikiki, ke kai hoopuluelo i ka ili o ka malinhini, ke one hanau o kona kupunawahine ame kona makuahine.
E Waikiki i ka holunape a ka lau o ka niu nou keia mawaewaewa, ua pau ae la kou ike ana i kona helehelena, ua nalo aku la i ke so polohiwa-a Kane.
E Hamohamo i ke ehukai i Paoa i ke ala o ka lipoa, nou keia Walohia nui, eia makou la ke hamo wale ae nei n i ke alpha o ko kama aole e na, ua laweia, ua lilo me he aka la no ka wahine o ka liula ka maalo pulelo i kai o Kawehewehe. Wehe ka pilina a ke kama pili me Niolopua, he pua ko aloha na makou e hiipoi e popoi iho ana ka waimaka aohe e na.
E Kalia i ke kai nehe i ka pu-e one ame kahi wai limu nui o Piinaio, no olua keia ilihia nui, a no ka mea, ma ko olua poli iho la no oia a ike ole iho la no olua, ua pulelo aku la kela a noho me Hiku, ka wahine ako pua o Kanahele. Luuluu wale!
E ka Uakukalahale e, ka ua kaulana o ke one hanau o na kama, ua pau kou hoopulu ana i kona helehelena nohea. Aloha e ka la wela o ke kaona i@ wahi an e alo hele ai, ua pau kona hehi hou ana i kou mau alahele.
Aloha ka ne hone ae a ke kaa uwila, --ua pau, ua lawa kou hooholoholoana iaia. Auwe, aloha wale ia wahi i pili ia ail Ia haalele iho oia mahope nei i kana mau keike elua me elua moopuna, kona kaikuaana o Mrs. Ria Keliiholani Bridges Dunbar e noho mai la i Amerika, kona kaikunane Chas. Wm. Kaualii Bridges, kona mau kaikaina oia o Mrs. Florence K. Bridges Paoa ame Mrs. Ella Kamakea Bridges Kaai, ame ka ohana lehulehu.
Nolaila ke haawai aku nei ka pohai ohana hollookoa i ka mahalo a nuui ame na hoomaikai palena ole i na hoaloha ame na makamaka apau i akoaakoa pua i makena pu oiai oia e kau ana iluna ma ka hale kupapa'u o Williams a pela pu no ho@me na makamaka na lakou na hoohiwahiwa pua he nui, a na ke Akua aloha iloko o ka lani e kokua a e kiai ia kakou pakahi apau, a nana no e lawe ae i na kaumaha ame na lualuu i kau iho maluna o ka pohai ohana o ka mea i make. A ke haawi aku nei makou i ka mahalo i ka Lunahooponopono ame na Keiki ulele hua mekala ke aloha nui.
O makou no i hooluuluuia.
Herman Kapule
Ame ka Ohana
HE MAU HOINAINAU NO NA KEIKI HOOPAPA.
----------------------
I ka Lunahooponopono o ke Kuokoa, Solomon Hanohano, Aloha oe; --- E oluolu mai kou hanohano, e haawi iho i wahi kaawale o ka kakou nupepa ke Kuokoa in a he mau wahi kaawale kekahi, no keia mau keiki hoopapa o ka Mokupuni Kaili la o Manokalanipo. He mau keiki u'i no keia a elua, e hooioi nei, i ka u'i ame na mea kaulana o Puna, ame ke Kona keiki, i ka hopena nae o keia mau u'i i oleloia, ua hoao like laua i na u'i hanai a ke Alii Kakuihewa o ka Mokupuni o Oahu nei. Ma ia wahi iho la la i hui ae ai laua a hooaikane kekahi i kekahi.
Moepono iho la ke poo o ua mau keiki nei, no ka mea, ua lilo ae la ke eo i ke Keiki o Puna, i ko laua lilo like i ka u'i ame ka pahee o ka waipahee o ka uka o Kalua-lihilihi, Kealia, Kauai, oi loa aku i ka ono o ka puawa oua o Malaea kii.
Eia iho na hoopapa olelo a keia mau keiki u'i o ka Mokupuni Kaili-la o Manokalanipo, Kona, ame ke Keiki Hoopapa o Puna, ma na mele hooioi, i ko laua mau kalana, ahupuaa, a mahele aina pakahi, iloko o ka mokupuni o Kauai.
Wahi a ke Keiki Hoopapa o Kona i ke Keiki o Puna, ua oleloia he mau kanaka u'i ka keia, mai ka Puuoahi o Makana a ka Wai-liula o Mana.
"I aloha la hoi oe ia Puna i keaha!" wahi a ke keiki o Kona i ke keiki o Puna.
"Kahaha," wahi a ke Keiki o Puna i pane aku ai penei:
"I aloha au ia Puna, I ka wailele oni o Makaleha; I ke ao hoopanunu o Pohakupili, i ka wai pahee ili o Kawaipahee; Na puawa ono o Malaiakii, Na Manienie hawanawana o Kaneaha, Na ulu Waimaka nui o Koki, Na koaia o Kalualihi; Na opae ooi nahanaha o Opeliua, Na opae kala kuahauli o Waihi; Na kalo pehila o Keahaapana, Ka iaina mai o Kapuka." Wahi a ke Keiki o Kona i ke Keiki o Puna, i pane aku ai:
"I ka uala moe pili o Aala, Ka puawa ono o Lelekaio; Na lauki pekepeke o Kamoomuku, Na ohiki kuauli o Paliuli, Na lipoa aala o Mopi, Ke kala ihuloa o ke awaau; Ka opelu kahanalu o Mulehu, Ka hee ho kua nui o Kalapa, Na paakai aeae o Peekoa." POLIOKAIPOLIA
Washington, Sept 9 - O King Swope, ka Repubalika mua mai ka mokuaina mai o Kenetake iloko o na makahiki he 23 i holopono ke kohoia ana i ka ahaolelo, ua hana pu oia me kapulikoa Amerika ma Palani. Oia wale no ka lua o na Repubalika i hiki o lilo i wahaolelo no kona mokuaina iloko o ka hale o na lunamakainana. -----
Hoomanao i Kahi
156-158 Alanui Hotele
Mauka o ka Hokele Young.
Ua haokekahi põe e hana i wahi no oukou e noonoo ihoai, ua nee makou mai ko makou wahi kahiko mai, o ka mea oiaio aole makou i nee.
O Kauka Capps ua kamaaina oukou, Mrs. Correa, Kauka Rushforth ame ka poe e ae, he o ia mau no lakou. Aole he kuleana o kekahi kanaka okoa aku o Thompson me ko makou wahi. Hiki ia makou ke olelo Hawaii.
Dr. Lewis Edwin Capps
Kauka Rushforth, Kokua
Thompson Optical
Institue Co.
156-158 Alanui Hokele. Mauka o ka Hokele Young
-
HOOLOLI KA LUNAKANAWAI I KA HOOPAʻI
Mahope iho o ka loaa ana mai o a ikr i ka Lunakanawai Vaughan ma ka loakolu nei, he makuahine ka wahine Kepani ana o ke kau ana i ka hoopa'i Poakahi nei, no kekahi poe keiki liilii ekolu, he hookahi o lakou he mau mahine wale no a oi, ua hoololi koke ae la oia i kona manao, no ka mea aole kuahine mai ka bebe mai. Ma ka Poawhaine Kepani e hoopaahaoia ma kawa no eono mahina me ka uku pu aku he $100.00.
Aka, mamuli o ka paio o hooikaika pauaho ole ana a kahi bebe uuku loa, no kona makemake ole e kaawale kona mama aloha mai iaia aku, ua hoea aku la ka makuakane o ka bebe imua o ka lunakanawai a olelo aku la, aole on a manaolana e ola ana kela bebe in a oia e hookaawaleia ana mai kona mama mai.
Ma ka Poakolu nei ua wehe hou ae la ka lunakanawai i ua hihia nei, me ka hoololi ana i kana olelo hooholo mua mai ka eono mahina hoopaahao ame $100 hoopa'i a i ka $500 ma ke dala kuike.
I lawa no a puka aku kela olelo mai ka waha aku o ka lunakanawai, o ka nalowale koke aku la no ia o ka makuakane, a he imo ana na ka maka ua oili hou mai la ia me ja huina o $500 a o ka hui koke ae la no ia o ka makuahine, ke kane me ke keiki.
KE ONI NEI KE KOOLAU, NAUE HAKUI
Ua hoau ae la ka lunaalanui hou o John Pelekaio, o ke Demokatara, i kana papa hoonohonoh o kana papa i konane ma ka Poalua, la 2 o Sepatemaba nei, ma ka umi la hana a ka mea hookahi e hana ai pau, a komo mai ana ka papa inoa hou, aohe he punahele e hana loihi a pau ke kau ma keia, aohe mea e koe ana mai kekahi kihi a kekahi kihi o ke Koolau, a oni iho la ke Koolau, oia ka hana ana i pono kaulike ai na mana koho. E Mr. Lunahooponopono, auhea ke wale ke ana ke oe, e kou ke wahi ke nei, e uoia ae ana a paa, i lei hoohie, ua ike ia aku ke keiki Konalapaie e holo ae ana maluna o kona lio keokeo me kana pahikaua loihi ma kona puhaka maluna o na puuone kinikini e puehu ana i ka makani, me anoipua no ka i ke kula, ma ka p.m. Poano e puehu mai ana, ka makelemonio kiekie hooneeia ana e ka hao makeneki, e upohoia ana, e ke pakini i sila keleawe a ke keiki o ka Bana Hawaii, a nona mau loa au e himeni kaloline ae ai, ma ka maka o kekahi lauoho o Laieikawai o ka aina eheu manu nei, me Laielohelohe, i kela heenalu poina ole i kai o Keaau, Puna, Hilo, Hawaii, oiai ka noe e uhipaa ana, i ahai ae ai ke keiki Mr. Halaaniani i ke kahua puki ekake iluna o na ale apiipii o ka moana, a noi i ala ia a mau loa, apopo, ahiki mai, e amama no a mau loa, ka maluhia, ka oluolu, ke aloha, e uhai pu mai na pomaikai i na lei a makou no ka mau loa a no ka mau loa; Amene.
HE HULA NO JOSEPHUS DANIEL
Kaulana mai nei a o Daniela, Kakauolelo o ka oihana kaua, He inoa nui kou ua kaulana, ma na paemoku o Amerika;
Na ka Nu Ioka i hii hele mai Na ale Hulilua a o ka moana, Hookomo i ka nuku a o Mamala, Hoolai na iwa maluna pono; Hanohano na hana a ka mokulele, Malihini kaulana i Hawaii nei; Ike oe i ka nani a o Puuloa; I ke alahukimoku nui o ke ao.
Kaomi lima ia iho ke pihi, Na kulu pakaua e haluku nei; Hukiia e ka have Amerika, Holopono na hana me ka maikai; Mahalo i ka nani a o Hilo Bay, Ka uwehi punohu mai i ka lua;Hoike mai ana i knoa nani, I na waihooluu like ole he nui; Haawi ke aloha lululima, na makaainana a o Hawaii nei; Piha i ka mahalo me ka hauoli, Na hana hookipa me ka maikai; Haina ia mai ana ka puana, Haaheo e ka have Amerika.
Hakuia e PETER KAMANO.
Makahuena Light Station, Koloa, Kauai
Pahua ka ikaika hoonee o ka mokulele i lele ae ai i ka Poalima nei ma na Koolau nei i ka ikaika o ka maknai o ke Koolau nei e pa nei ka makani kipu o ka aina.
Aohe wahi puehu alalaua mai ma ke Koolau nei; nui ka wi a ka ia nuo ka poi, make no ia Samano ma.
J.A. Kahiona