Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 33, 15 August 1919 — Page 3

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Mr. Sol. Hanohano, Aloha oe: -E ae mai ia‘u i kauwahi rumi o ka kaua nupepa i anoi nui ia, i ike mai hoi kuu mau hoaloha e hono mai la i ka aina lanakila.

I ka mahiua aku nei o Iune i hala, he 17 poe i nanaia e na kauka, a hookuuia hoi he 12 poe, a‘u e haawi aku nei i kuu mahalo i na kauka elua mai waho mai, ame ko makou kauka ahonui W. J. Goodhue, a‘u e manao nei ua kokoke mai ke ola o nei ma‘i kau e ka weli, a‘u e kanalua ole nei e loaa aku ana ka laau i ke akamai o ke kanaka ame ke aloha o ke Akua.

E Soomon, hookahi mea hou ano nui i kuu noonoo, he aneane 15 makahiki i hala ae nei, e hanai ia ana makou me na i‘o pipi mai Hawaii, Waimea mai, e hoouna ola ia mai ana no, a e lohe ana au i ka olelo ia he pipi huhu ko kela aina, aka, aole he ola i poino,; i ka la 5 o Augate aku la i hala iho la, ua hou ia ko makou hoaloha maikai Samuel Lowell, keiki no ka aina o ke ala mokihana, e ka pipi o ka Molokai Ranch, a kiola ia i ka lewa a haule i ka honua ua waawaa ke poo, a he puka nui ma kona poaeae hema, ua hana ko makou kauka i kona akami apau, aka nae ua uui ka poino i loaa iaia, a ia‘u e kakau nei i keia meahou, eia kona kino ke waiho oni ole nei no ka wa mau loa.

Ua waiho iho oia mahope nei he wahine kane make, a he mau keiki hanauna ame makou kona mau hoaloha lehulehu.

Ko ae la ka olelo a ka Buke Nui, kiai a makaala, no ka mea, e hele mai ana ka Anela o ka make me he aihue la i ka po.

Heke a hui hou kakou he hiki.

S.P. Jonah.

Kalaupapa, Augate 7, 1919.

HE HOALOHALOHA.

I ko makou Kahu aloha Rev. Mosea Kahiapo, Aloha nui: -Oiai mamuli o ka laweia ana o ka hanu ola o kau mea aloha he makuahine, ka mea kino hookahi i ike i na ehaeha o kona haakokohi ana ia oe, he mea oiaio ua kau iho maluna ou, ame kou ohana ka haawe o ke kaumaha ame ka luuluu.

E hoolana i ka manao a no ka mea ua koho ae oe i ka oihana pookela loa, ka oihana nana e kuhikuhi a alakai pololei i ka alanui e hoonui a hoohala wai hou ia oe me ia, ma kela ao ma o.

Nolaila, o makou o na hoahauau o ka Ekalesia o Paia, na haumana Kula Sabati, na lala o na Ahahui elua Senior ame Junior, ma o ke komite la, ke komo pu aku nei me oe ame kou ohana e auamo pu i na kaumaha ame na luuluu no kau mea aloha i hala.

Ke pule a ke noi ae nei makou i ka oluolu o ka Makua Lani e hoomama mai i na kaumaha mai ia oe mai ame kou ohana.

Nana no i haawi mai a Nana no i lawe aku. E hoomaikaiia Kona ino.

O makou iho no me ke aloha,

EDWARD M. KAPOO,

D. KALAAUPA,

UI HOLIONA,

MRS. LUM HO

Na komite.

NA LUNANUI O KE KULA SABATI AME C.E. O KAUPO, MAUI.

Mr. Lunahooponopono o ke Kuokoa, Aloha oe me na keiki o kou papapa'i:- Oluolu hoi oe i kekahi wahi kaawale o kau hiwahiwa no keia malalo iho, na lunanui o ke Kula Sabati o Mokulau, Kaupo, Maui:

S.K. Makekau, K. K. S. Apana; E. R. Keike, hope; Mrs. J. W. Kawaakoa, puuku; S. Apo, Jr., kakauolelo; M. K. Reuter, hope; L.A. Kanae, alakai himeni; Mrs. Dolly Kalena, hope; Rev. J. P. Kalohelani, hoakuka.

C.E.-Samuel K. Makekau, peresidena; K. Luaikai, hope; Mrs. S. K. Makekau kakauolelo; S. K. Makekau, puuku; L.A. Kanae, alakai himeni; Mrs. D. Kalama, hope; J.W. Kawaakoa, kakauleta; Mrs. J. P. Kalohelani, hoakuka; Mrs. M. K. Reuter, lunahoomalu komite haipule; Mrs. M. Apo, Mrs. S. K. Makekau, na hope; J. W. Kawaakoa, E. R. Keike, J.W. Naehu, komite kiai; M. K. Reuter, L. A. Kanae, S. K. Makekau, komite hoalohaloha: Mrs. L. Mathew, Mrs. L. A. Kanae, Mrs. J. P. Kalohelani, komite hoolaulea.

Kaua iho no,

M. K. REUTER,

Hope Kakauolelo.

Mokulau, Kaupo, Maui, Aug. 6, 19199.

MAKE HE KEIKI LAWELEKA MAMULI O KA EHA ANA.

Ma ka hora 10:30 o ke kakahiaka Poalua nei i lele loa ae ai ke aho o kekahi kanaka laweleka nona ka inoa o Joseph M. Keoho, a nona hoi na makahiki he 26, maloko o ka Halema‘i Moiwahine, kahi on a i hoihoiia aku ai no ka Iapaauia ana mai, no kona eha ana i ke kaa motokaikala o ka hooku‘i-ia ana mai ma ke ano ulia elua pule‘i hala aku nei, a no ia eha i okiia ai oia maloko o ka Halema‘i Moiwahine. Ua ialoaia koha kino ma ka hale waiho kino make o Silva a e hoihoiia aku ana i Maui i keia la. Ua haalele iho oia he makuakane, he makuahine ame elua mai kaikuaana, o kekahi o laua he kumukula no ke Kula o Sana Lui, a he elua mau kaikuahine.

"AOLE OU AKUA E AE IMUA O KO‘U ALO."

Aia he ehiku malama wale no i koe a oi, alaila piha ka haneri makahiki mai ka pae mua loa ana mai o na kumu misionari ma Kawaihae, Aperila 2, 1820, a ma Aperila 4 ae no, ku ma Kuilua, Kona Akau, a ma Aperila 19, o ia mahina no, pae o Kakina Makua ma ke kaikuono o Kou, Honolulu, o ia malama no, me ka hauoli, a hoomaha i na luhi o ke ala moana moamoaualoa.

Na eia põe kumu mikanele i aha‘i mai i ka Palapala, ka olelo a ke Akua me lakou, a na lakou no i a‘o i ua lii ame na kupuna, na makua o kako@, ame kakou, ke kolu o ka hanauna mai ka pae mua loa ana mai o na kumu; a na lakou no ame kekahi mau Hawaii pookela a noeau o ia au, elike me Kamakau ame D. Malo i unuhi i ka Baibala, a'u ame oe e Hawaii lahui o hauoli a e keha nei i ka luhi ame ka hua o ka hoomauawanui pauaho ole ana a na kumu e a‘o a e hapai ae ia oe e Hawaii lahui iluna, iluna, iluna lilo, a imua loa aku.

Mailoko mai o na buke maikai la au i lawe mai ai i keia hopunaolelo e welo aku la imua ou ma ko‘u lae i na la a ka kakou "Makua" (Kuokoa) e na‘i aku la i ka loa ame ka laula ou e Hawaii Paeaina, ka home ame ka paia moani aala a kupaoa ou e Hawaii, a o ka lua daimana alohilohi kaili puuwai a na kamahele a Kalani Kaulilua i paha aku ai i ko ke ao nei, o Hawaii no e ka oi.

E oluolu e Hawaii lahui, no kou pono, a pomaikai neemua, a pookela ma na kumu kupono apau loa, e oluolu e ku, e nana, e hoolono, a e maliu ano no, e uiui, e hoeueu mau i ko kakou mau noonoo i na manawa kaawale a kupono e loaa ana, a mai hoomau i ka ohumu mau ana iloko o ko kakou mau naau na ha‘i mai ko kakou piliai ku, holohope mau, homimi mau, a wahapaa mau, a hoowahawaha mau ia, me ka hoopilipuia i ka paia maluna ponoi iho no o ko kakou oioina la, me he poe hepa la, a lola na ke alii, mamina wale no hoi ke ano ame ko kakou ola ana i na penei wale iho la no kakou e apa wale ai, me ka manaolana ole, oiai no nae, o ko kakou lahui ka lahui alakai mawaena o na lahui ili ulaula o na mokupuni nei o ke kai, o ka‘u koho ana keia, me ko‘u uhane apau, me ko‘u ikaika apau ame ko‘u naau apau.

Elike no me ka‘u e kalahea mau aku nei imua ou, e mihi lahui holookoa no kakou apau loa e pono ai, mai Hawaii, Maui, Oahu, Kauai, Molokai, Lanai, ame Niihau.

E ala kakou a hoomakaukau ia kakou iho, me na manao kuhohonu a waiwai pili laula no ko kakou ola ana; holomua, a hoohaiki ole ia; a penei ka‘u a kakou e hooliuliu ai:

Akahi, kapae loa na ninau pili hoomana o kakou; alua, e hoolekakou i ka painuu ana i ko kakou mau kulana kiekie a hanohano, a e iho mai hoi lakou a kaulike me ko makou papa, oiai keia hana hoohaahaa e lawelaweia ana ma na keehina kupono apau, no ko "Owau Mau Loa" maliu mai, i ka kakou kaniuhu me ka mihi oiaia pu ana aku imua o Kona hemolele, oiai o kahi alahele maalahi wale no ia no kakou e hooluolu aku ai no ko kakou hahaki berita ana. Oiai he hoopau manawa wale no na hana e ae a kakou e hoaano aku ai me ka waiho a lala kukui mai no o keia hahaki berita ana, me ko kakou mihi ole aku.

Nolaila, i ka hiki ana mai o ka la a kakou e mihi lahui ai, a mamua loa ae o ia la, o ia keia wa ano, e oluolu e hooki a e hoopau loa i ka manaoio ana o na aumakua no ka a o Pele, Pueo, Mano, Kihawahine, Kalaipahoa a au makua e ae paha, o na kupuna ame na makua o kakou, o ko kakou poe anela kiai no ka ia. He keu aku keia o kahi manaoio ku i ka lalau ame ka oi loa aku o ka hupo o kakou o ka hanauna hou, o ka poe i kaena nui ae i ko kakou nui o ka naauao, ame ka malamalama, a eia nae o na aumakua no o ko kakou poe kupuna naaupo, i ike ole i ke Akua nana i hana ia lakou, o ia aku la no ka ko kakou anela kiai, o ka poe e kukaliki nei i Nuuanu, mea ao no he kauwa au na ke Akua, mea iho no o ko makou ekalesia ka hoomana oiaia; ua maikai a u‘i ke kaena ana ma o ke Akua la, o ka hemahema nui wale no, e komo ai oe iloko o ka luaahi me ke kanalua ole ia, o ia no kou kau maluna o i‘a, e hoopailua a he hoowahawaha ke Akua ia kakou apau loa ma ia hoomahu'i ana; e aho ka poe pegana.

E Hawaii lahui e, mai hoonui oe i kou hewa, aole hoi e noho naaupo, no keaha la oe e make ai mamua o kou manawa. Kek. 7:17.

Eia ke alii noeau o Kekahuna ke papa a ke hoeueu a ke poonao mai nei i ka kakou meahuna pili i ko kakou ola pokole ana, no ke ola ole a kanikoo, palalauhala, a haumakaiole, a kolopupu o ia ka Kekahuna e pahaohao nei i ka holomoku ou e Hawaii opiopio i ka make. No ke aha la @

No ka mea, wahi no ana, no kou hoomahuahua mau e Hawaii lahui holookoa i kou hewa, mai na la mai no o kou mau kupuna a hoea wale no koe i ka piha o ke kene kulia i keia noa ana ae. Ka i no hoi o ka pau o ko kakou poe kupuna i ka hala o ia la hoi ka mea e ha'o iho ai a pio loa aku, ai o ka lakou anoano hoomauakii, eia ka o ke aiwa loa ma i ia a lauhue, aohe pilo ekalesia iki i ka wa mea o ka hilinai i na anela kiai aumakua.

Aole loa a'u mau ku e a hoahewa ikaika ana i ka poe i ike, a maopopo piha ole loa i ka euanelio oiaio a Kristo, aka, aia ka'u mau hoahewa ko'iko'i loa ana maluna o na opio i a'o nui ia i ka euanelio oiaio, o ka hua loaa o ia keehina hemahema a lakou e hoomahu'i mau la, o ia no ka hoawiwi koke ia o ko kakou hopena maikai ole, a'u ame kakou huiia no e ike aku nei.

Nolaila, e ala kakou me ka lokahi, e hoomaamaaia kakou e Hawaii lahui, e hooki a e hoopau loa i ka manaoio ana i na aumakua o ko kakou poe kupuna, o ia aku ana no ko kakou anela kiai, he lalau, a he kipi kela i ke Akua, ame ke kau hou ana i ke keiki a ke Akua iluna o ka laau ke'a, a e hoomainoino hou ia Oia e kakou; oiai aole loa he kauoha o ia ano i ka'u ike ame ka heluhelu ana i ka Palapala.

Aka, eia ka'u mau mea i ike ai, o ia no kela e welo aku la ma ko'u lae ano, "Aole ou Akua e ae imua o ko'u alo." Aole a kakou hoopaapaa ana ma kela; pau ia.

Eia mai ka ka Haku Iesu Kristo anela kiai o ke noi ana i Koua Makua i ka lani, no Kana poe haumana i kela wa; a no kakou hoi, o Kana poe haumana i manaoio i Kana mau a'o ana, me ke koe koena ole aku i keia mau la hope nei, penei:

A e noi Au i ka Makua, a e haawi no i kokua hou no oukou, i noho mau loa Ia me oukou; oia ka uhane oiaio, ka mea hiki ole ke loaa i ko ke ao nei; no ka mea, aole lakou e nana Iaia, aole hoi e ike Iaia, aka, ke ike nei oukou Iaia, no ka mea, ke noho nei Ia me oukou, a iloko o oukou. Ioa. 14: 16-17.

E ike a e hoomaopopo pono iho iloko ou, aole loa he wahi lihi iki o ka pili o keia mau olelo a ko kakou Haku no kahi anela kiai mai ko kakou poe kupuna mai oiai, he hupo lakou: a aole loa lakou i ike iki i na mea apau a Iesu i a'o ai. (A owai ka i ike?) O ka Makua wale no, o ka ike no iloko o ka Makua, o ia ike like no iloko o ke keiki, ma o ka Uhane oialo le a o ka Uhane oiaio o ka Uhane Hemolele hookahi no ia iloko o ka Makua, ke Keiki ame ka Uhane Hemolele; a he hookahi no lakou apau, ma ke apo o ke kuikahi. Ioa. 14:26.

Pela i hookahi ai no kino, hookahi hoi uhane, hookahi manaolana, hookahi no Haku, hookahi bapetizo ana, hookahi hoi Akua ka Makua o na mea apau, a he hookahi wale no On a ekalesia, a in a e oi aku Kona mau ekalesia i ka elua, alaila, aia he uhane eepa kekahi. Epeso 4:3-11; Kor. 12:28.

Eia hou keia anela kiai a Iesu e hoike mai nei ia kakou. Olelo mai la o Iesu, i mai la iaia: Ina e aloha mai kekahi Ia'u, e malama no ia i Ka'u olelo; a e aloha mai no hoi Ko'u Makua iaia, a e hele mai Maua i on a la, a e noho pu me ia. Pehea keia? Ioa. 14:23.

Nolaila, e Hawaii e a'o aku nei ia Hawaiia lahui, e oluolu e  hooki a e hoopau loa i ka manaoio ana i kela poe anela kiai lapuwale o na lapuwale, a e a'o hou, a e hoomana ia "Owan mau loa." Iaia hookahi wale no, aole Akua e ae, a Nana e hoouna mai i kokua hou no kakou, elike me Kana i ike ai he pono ko kakou naau; imua o Kona mau maka noii loa maloko loa o kahi huna o ko kakou kino.

JOHN. M. MAHUKA.

HAAWIIA KE KOKUA I KA MAKUAHINE NAWALIWALI.

Ma ka manawa i make ai o John Kahawaiolaa mamuli o ka haule ana mailuna iho o kahi ana e hana ana mai kaupoku iho o ka Hale hou a ka Hui Uwila Hawaii kokoke i ka uwapo ma muli o ka naha ana o ke poo ame ka hakihaki ana o kona mau lala ma ka la 5 o Iulai i hala ua haalele iho oia he makuahint palupalu o 75 makahiki e kaukai aua i ka pono o kona ola ana na ke keiki e malama aku. Ua mamakuahine palupalu o 75 makahiki e kanaka ia laua ka aelike no ka hana aua ia hale e uku aku i ka makuahine o Kahaawailoaa, eia nae ua loaa e ae ka ike ia laua aole o Kaokele, ka makuahine o Kahawaiolaa, i kaukai i ka pono o kona ola ana i keia keiki aka me ke kaikamehine i mare kane, o Carrie Kilia ka inoa, ma kekahi hale ma ke alanui Liliha kokoke i ke alanui Holokohana.

Eia nae, ma ka noho ana a ka papa o na koi ulia ua loaa ka ike ia papa e hoomakaukau ana o Kahawaiolaa e kuai i kekahi hale ma ke alanui Liliha i wahi no ka makuahine e noho ai. Ua hookaaia eia $570.00 o ke $1200 ke kumukuai o ka hale, a maloko o ia hale o Carrie Kilia ame ka ohana kahi i noho ai no ke kumu ua nui loa ia hale no Kahawaiolaa ame ka Makuahine e noho kokoolua ai. Aohe o Carrie Kilia i uku i ka hoolimalima o ka noho ana malaila.

E HELE KAAHELE ANA ANEI OE?

He mea pono e hookomo pu ia ka Laau Nahu o ka Ope ame Hoopaa Hi a Chamberlain, maloko o kou paiki paalima, i ka manawa e hele ai ma kekahi huaka'i kaahele. O ka loli o ke ano o ka wai, ka ai ame ke ano o ke ea, he mau mea ia e ala mai ai ka ma'i o ka opu, e hiki ole ai ke loaa keia laau maluna o ke kaaahi, a mokuahi paha. He mea keia e hoopauia ae ai na manao kepilikii ame ka hoaa, inu ua makaukau e oe mamua. Eia ke kuaiia nei e ka poe kuai laau apau, o Benson Smith & Co., na akena no Hawaii.-Hoolaha.

MOOLELO NO NA MISIONARI MUA LOA.

Hoomakaukauia no ka Hoomanao Piha Haneri Makahiki, Aperila 12, 1920.

(Na ke Komite Hoomanao.)

Ma ka la 8 o Mei i ke 66 o na makahiki o Kamehameha I, make iho la oia, elike me kona manaoio ana iloko o na hana hoomanakii. Ma ke koho ana aku i na mea ana i manaoio ai, a i kulike ai me na hana a kona mau kanaka, ua hiki no ke kapaia aku oia he maikai ame ke kaulana.

I ka make ana aku uae o Kamehameha, ua loaa aku i na hana o ke au pouli he puupuu ikika, no ka nalohia aku o kela ano kahiko o ka hoomana ana.

O Liholiho ka Moi

Iloko o ka 1819 ua hoea mai i ka pau ana o ka hoomanaia ana i na akua ame na akuakii, a ua hoopau loa ia ka ai kapu ana. I ka la 4 o Aperila, 1820, i hoea mai ai ka mokukialua Thaddens ma Kailua, Hawaii, mai Bosetona,Masekuseta mai.

E ae mai e haawi aku au ia oe i ka moolelo o keia lele mua loa ana mai o kekahi mau misionari Kristiano maanei. Ua kakauia keia e kekahi o na misionari:

"Ua holo mai ka mokukialua Thaddens, Kapena Blandard, mai Bosetona mai, i Okatoba 23, 1819; ikeia o Maunakea i Maraki 30, 1820, ma ka aoao akau o Hawaii. Ma Kawaihae i lohe ai makou i ka hoopauia ana o na hana hoo manakii, a kau mai la he heluna o na kaukaualii, ma ke ano he mau ohua no Kailua, a ku aku la ka moku ma Kailua, Hawaii, i Aperila 4, 1820, 146 la mai Bosetona mai.

"Ua uku ka Papa Amerika 9American Board of Congregational Churches), he $2500 no ka ukumoku o na misionari mawaho ae o ka hoolako ana i mau meaai na lakou no kela huaka‘i au moana loihi.

Na Paionia

"O na Paionia ma keia puulu, oia o Rev. Hiram Bingham (Binamu) ame kana wahine, Kahunapule Chamberlain kana wahine, me 5 mau keiki, Kanaka Mahiai Thomas Holmes, M.D. me kana wahine, Kauka Elisha Lormas ame kana wahine, Mea Pa‘i Palapala Samuel Ruggles ame kana wahine, Kumukula Rev. Asa Thurston (Kakina) ame kana wahine, Kahunapule Samuel Whitney ame kana wahine, Kumukula me Mikanika Thomas Hopu, William Kanui ame John Honolu, he poe Hawaii, ma ke ano kokua, mai ke Kula Misionari mai ma Cornwell, Conn.

"'Ua ike au,' wahi ana, ' o na kii laau o ko kakou mau akua, i kahakaha ia e ko kakou mau lima ponoi, he hana pohihihi loa, ka hiki ana e hoolako mai i ko kakou mau makemake, aka ua hoomana aku nae au ia lakou, no ka mea, he hana mau ia na ko kakou mau kupuna. Aole na lakou i hooulu i ke kalo, a hoouna mai paha i ka ua ia kakou, aole hiki ia lakou ke haawi mai i ke ola ame ka ikaika.

"O ko'u manao maoli, he hookahi wale no Akua nui iloko o ka lani."

(E hoopuka mau ia aku ana na moolelo o keia ano i kela ame keia pule, no na hana ano nui, iloko o na makahiki mua ehiku o ka hoea ana mai o na misionari i Hawaii nei; ahiki i ka manawa e malamaia ai na hana hoomanao iloko o ka mahina o Aperila o keia makahiki ae. -L.H.)

KE NOIIIA MAI NEI KE KUMU O KA MAKE ANA O KEKAHI KOA.

Ma ka pule aku nei i hala ua loaa aku la ke kino o kekahi koa, o Daniel Sheehan ka inoa, no ka puali kaualio 17, e waiho mai ana ua make ma kahi kokoke mai i na hale o na koa ma Leilehua, a ua manaoia i kinohi nana ponoi no i lawe ae i kona ola, a no ia make ka ka papa nieniele kumu make o ka oihana koa e noii pono mai la i mea e loaa ai ka lakou olelo hooholo ua make i'o paha oia mamuli o kona lawe ponoi ana ae i kona ola, a i ole, ua maka paha oia mamuli o ka hoomake ana aku a ka mea okoa.

Ma na mea nae i ikeia ma ka noii ana a ka papa nieniele kumu make he hiohiona ka kekahi e loaa ai no he manao hoohuoi ua make oia ma o kekahi hana karaima la. O kekahi o na kumu i hoohuoiia ai ua make oia ma ia ano aole ka i puliki kona lima a paa i ka pu panapana, elike me ia e ikeia ai i ka poe i make ma ia ano, a o kekahi kumu aohe hiohiona e hoike ana i ka uliuli pauda maha'i o kahi i ku i ka poka, no ka mea, in a ka nana ponoi i lawe ae i kona ola e ikeia iho ana no ia hiohiona ma kahi o kona kino i ku ai i ka poka, elike me ka hoakaka a ka moolelo.

Aohe ka i pau ka noii ana a ka papa nieniele kumu make a ka oihana koa, nolaila, aohe mea maopopo i nei manawa no ke kumu o ka make ana o kela koa; o ka lono ka i hoikeia aku i Wakinekona ua lawe ponoi ae o Damel Sheehan i kona ola ma o ke ki ana iaia iho me ka pu panapana, me kekahi hoike paku'i i hoounaia aku e ninauiuau a e noii pono ia aku ana kona kumu i make ai.

NA ITAMU O KA MAKANI KUEKU LEPO O EWA.

I ka puuwai lokomaikai ahonui Mr. Solomon Hanohano, Aloha oe: - E kaana iho i keia mau wahi itamu ma ka kaua kukini holo mama ma na aekai na keiki kolu waapa o kou halepa'i e uo a paa i ka hilo pawalu me ka weliua hoi i na lima paahaua o kou keena.

Ma ka Poaono nei i ike aku ai au i ka mokuahi Amerika e holo ae ana ma ke awa o Ewa nei, no ke kukulu ana i na apahuhao no ka hoailona ana i ke awa, kahi e holo ai na mokuluu ame na mokuahi, no ke ana i ke awa, kahi e holo ai na mokuluu ame na mokuahi, no ke ana ana i kahi honu ame kahi papa'u, a ma ke ahiahi no o ia la i make ai kekahi keiki oluna o ke kaa ukana o ke kaaahi o Wahiawa, hemo aole i paa ke pine ana, huli ke kaa ukana, lele hookahi keiki o ia o Hawe Pele Kaio, kona hoa o ia o Daniel Kaimi, oia ka i make loa; no Hawe, ua haki ka lima me ka uha, aia i ka Halema'i Moiwahine kahi i lapaauia ai. O Daniel Kaimi no Kalauao nei oia.

I keia pule ae e ku mai ai na au moku kaua Amerika me ko lakou mau mokuluu, wawahi kopiko, me ko lakou alakai ka moku nui akimarala, no ka ho-au ana i kahi e kapiliia ai ka moku; ua hanaia a ua holopono, ua waihoia aia ahiki mai ka mea nana e hoapono, i na wahi i hana ia ai, ua hoopiha ia i ke kai ka moku nunui, ua hiki ke komo iloko, a pani ke pani, hiki ke lana a holo, nui ka ike o na keiki a kanaka, o na keiki i hoonaauaoia.

O ka'u hoi e i ae nei, eia ka wa kupono loa i na keiki Hawaii o kakou e hopu i keia mau kalena ike, a ke kakoo nei au i ka ka Nupepa Kuokoa e a'o mau nei ia kakou, e hookuonoono hoomakaulii, hoopono, akahai, huli nui i ka hana me ka molowa ole, e a'o i na oihana like ole, i loaa ke kuonoono me ka lako, a waiwai no hoi. Elike me wai. Me ka lahui Kepani, Pukiki, Pake, Kolea a okipau hoi o makou ma, na ili keokeo no lakou ke kahua.

He põe waiwai no kakou, eia nae, he uhauha, piha lealea, nolaila e ao kanaka kakou e pono ai.

Eia no na mokulele ke lele mau nei i na la apau, a'u e noho nei n Ewa nei; aole no i loaa ia lakou he poino, a he malie ke kulana o ka aina i kaulana nona ka hooheno ana, mai walaau ae kaua o makani auanei; i piha i ka momi me ka momona.

He mau la koe alaila piha ia'u ka elua mahina ia Ewa nei, ua ano hoohihi maoli i ka nui o na mea e pono ai ke kino, ua pakua na pali Koolau i ka pehia ia e ka ehukai, ame ka makani kaulana o kuu  aina he kipu, a e hala hou ana no paha he mau la hou aku koe e hoonuu ai i ka momona o Puuloa Kaihuopalaai, kahi o Kaahupahau, ke kae'ae'a o Ewa.

O ka lawa iho la keia o na wahi hunahuna meahou o ka aina kuehu lepo he Moae, a ke kaohi nei au i ka'u kakau ana, a ke hoomaikai nei au i na Kahikolu e hoomau ia aku ko kakou koa wiwoole ka Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa ame na keiki oniu ulu o kou halepa'i me ka mahalo nui.

Owau iho no ke kiu imi meahou,

W.E. APUKEHAU.

Kalauau, Ewa, Augate 6, 1919.

HOAO HOU NO E LAWE I KONA OLA.

Ma ka po Palua nei i hoao ai he wahine Kepani nona ka inoa o Haruko Kaminapi, a nona na makahiki he 21, no ka lua o ka manawa e hoopokole i kona mau la o ke ola ana ma o ka inu ana i ka laau hoomake naonao. Lona aku oia e wili a e kupaka ana no ka eha o ka opu ma ke kihi o na alanui Muliwai ame Vinia. Ua lawe koke ia ae oia i ka halema'i o na poino ulia, ua ninaninauia oia e ke Kauka Ayer, aohe ka he mea a ka wahine i hiki ke hoakaka ae no ke kumu o kona hana naaupo ana, ua manao wale ia nae me he mea la ua paee paha oia me ka hahana me kana kane, no ka mea, ua mare oia i ke kane.

Ma kekahi mau mahina aku nei ka i hala ua hoao mua no oia e lawe i kona ola ma o ka lele ana iloko o ke kai, a e  ole ka ka ike e ia ana, in a la o ka hana ana no ia haalele i ka la i ka mea mehana, pau ka ike ana i ka nani o keia ao.

HILO, Hawaii, Aug. 11-Na kekahi ino nui, ka ua ame ka hekili,i haule iho ma ka Apana o Kaumana, Hilo, i hoohiolo i ka hale o kekahi Kepani a make he mau lio lehulehu.

HOOMANAO LA HANAU NO MASTER ALBERT ERNEST ARU.

Mr. Lunahooponopono, Welina pumehana kaua: -E ahonui hou mai kou hanohano e uwila ae ma na kolamu kaawale o ka kaua milimili, no kela mau hua e hekau pono ae la maluna, oiai, ma ka auwina la o ka la 3 o Augate nei, ua hoomanao ae la o Mr. ame Mrs. Edward Aru, ma ke Camp 5 o Puunene, Apana o Makawao, he paina luau nui no ka laua makahiapo Master Albert Ernest Aru.

Nolaila, ua nui na hoaloha amo na makamaka o na makua i nauwe mai e ike kumaka i na mea i hoomakaukauia ni maluua o ke pakaukau. O keia no hoi kekahi o na paina luau a kou kiu meahou e kaena ae ai i ka nui hewahewa o na meani i hoomakaukau ai i ka lua o ko lakou inaina, oia no na hoaloha o na makua na laua ke kamaiki.

Ua hoike ia mai i kou kiu nei ua haawi makana ae la ka haku nui o ke Camp 5, oia o Frank F. Baldwin, he hookahi uha pipi no ka mea nona ka la i hoomanao ia. He kokua mau no na keiki a Baldwin i hala aku i ka po no na mea i ku i ka pono.

Nolaila, mahope iho o ka pau ana o ka paina ekahi mua i ka ai ana, ua paani mai la kekahi kalapu i alakaiia e ia keiki Hawaii i noho ai iloko o ka Hawaiian Band mamua, oia o Alohikea, he ku i ka iialoko na mele i meleia mai e keia Hawaii eleu nui wale.

Ma ke koho aku a kou kiu nei, aia no maluna o ka 200 poe i nauwe ae ilaila, ke ole nae kou kiu o kuhihewa. Aole oia wale no, o ka maluhia no kekahi mea a'u i mahalo nui ai, aohe haunaele.

Nolaila e hooloihiia aku na makahiki o ke kamaiki.

Kou oiaio mau,

O.K. PONIAULANI.

Kuau, Paia, Maui, Aug. 6, 1919.

HAULE MAI KE ALANUIPII MAI.

O kekahi o na uila ma'uwale kupanaha i ikeia ma ka moolelo o na awapae oia ka mea i ikeia ma ka auwina la Poakolu nei mamua iki iho o ka holo ana aku o ka Mokuahi Ecuador o ka laina Mokuahi lawe leka o ka Pakipika mai ka uwapo aku oia hoi ka moku ana o ka manamanalima nui o ke poo kuene Nels Christnsen o ia mokuahi, nana ponoi no ka ke kauoha e hookuuia mai ke kaula i hoopaaia ai ke poo o ke alanuipii i ka mokuahi. Ua makaukau ke palaka ma kona wahi no ka hookuu ana iho i k ealanuipii iluna o ka uwapo a e kali mai ana ka huli pahu me ka makaukau no ka loaa aku o ke kauoha no ka hookuu loa aku o ke kaula o ke alapii. E paa ana ka ua poo kuene la i ke kaula o ke palaka me kona lima akau a e paa ana ka he mau kanaka Hawaii i ke kaula maluna o ka uwapo me ke ku makaukau o ka loaa mai o ke kuuoha no ka hookuu ana, oiai ka na mea apau e ku ana me ka makaukau me ka hikiwawe loa a haule ino iho la ke alanuipii iluna o ka uwapo me ka haule pu ana iho o ke poo kuene. Ua paa kona manamanalima i na kaula o ke palaka ame ke kaulahao kila e moe ana mahai o ke alanuipii. E hoea aku ana oia i Kapalakiko me ia muumuu o ka manamaualima nui.

AHAHUI KULA SABATI O MAUI

E halawai ana ka Ahahui Kula Sabati o Maui, Molokai ame Lanai ma ka Luakini o Kaahumanu, Wailuku, Sept. 12, hora 1:30 p.m.

Ua makemakeia na lala e hele mai me ka makaukau, a o ka haawina malama ola e hoouna mai i ka Puuku Chas. Wilcox.

JOHN W. KALUA,

Peresidena Ahahui Kula Sabati o Maui, Molokai ame Lanai.

Wailuku, Aug. 8, 1919.

HOOMANAO I KAHI POU

1116 Alannui Papu

A.L. BROWN i noho mua me A.N. Sanford ame R.A. Thompson, eia i keia wa ma kahi i hoikeia ae nei maluna.

I ka laina pu ana aku me na Kauka BROWN ame THOMPSON e hoolawa poho ia ana kou makemake-ka pomaikai o 21 makahiki o na hooikaika akeakamai ame ka hoohana ana ma ke ano akeakamai i na meapaahana nana maka.

O na Makaaniani a BROWN-THOMPSON he $2.50 a pii aku ke koho oe ma ke gula a kulike paha me kou makemake.

MALAILA KEKAHI MAHELEOLELO HAWAII.

Brown-Thompson Optical Co.

Ka Hale Nana Maka Alakai o Honolulu nei.

1116 Alanui Papu. Kuea Pantheon.