Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 24, 13 June 1919 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

O ke ka‘ihuaka‘i no ka hoomanao @@ I ka piha ana o na makahiki he ha@@ @ ka make ana o ka Na‘i Aupuni Kamehameha I. ma ka Poakolu aku la i @@@. a kekai@ ia o na ka‘ihuaka‘i nanni a kilakila loa. i ikeia ma ka moolelo @ na @ana ka‘ihuaka‘i i malamaia ma@@@@@ keia kulanakauhale.

A@@ @@ he nui o ka huaka‘i, elike me @@@@@ mau ka‘ihuaka‘i, e ae i malama mamua aku nei, he palanaiki ma@@@ keia, eia nae, iloko o ia pala@@@@ ua umeia aku na manao mahalo @@@@ apau, oia he huaka‘i ia o na Hawaii waie no, a o na mahele like ole @@@@@ ka huaka‘i, ua pili ia ia Hawaii wale nei no, aole hoi elike me na @@@huaka‘i e ae, ke komo like o na @@@ apau.

I‘a hoomaka ke ka‘i ana mai o ka huaka‘i mailalo mai o Aala Paka, ma ka hapalua o ka hora eiwa o ke kakahiak. aka nae, oiai ke lehulehu o ka poe makaikai e kuku ana ma kela ame keia aoao o ke alanui Moi, aia hoi he hooho ana no na leo mai kela ame keia wahi mai, no ke ka‘i mai o ka huaka‘i, ua ikeia aku la ka pulelo mai o na pau o ka poe holo pau i ka makani, me ke kuupau ana i ka holo o kolakou mau @@@ e hoikeike ana i ko lakou kulana hiehie.

O keia kekahi o na mahele ano nui iloko o na ka‘ihuaka‘i aku nei o na makahiki i hala akahi no nae a hana hou ia.

Ma ke poo o ka poe holo pau ka Meia Joseph J. Fern me kona mau hoa holoio elua. me ko laua mau pau, o ka waihooluu hookahi, a mahope aku hoi, ua pau holo pau, me ko lakou mau waihooluu like ole, me ke ku i ka nani ke nana aku.

Ua hookuu mua ia mai ka poe holo pau i hiki ai ke ikeia aku ka nani o na pau, a i ka hoea ana i ke kii o Kamehameha, ua huli hoi hou lakou @@@, a ka‘i mai mahope loa o ka huaka‘i

O na ahahui Hawaii i komo iloko o ke ka‘ihuaka‘i aua, o ia no ka Ahahui Kamehameha. me na ahuula, ka Ahahui Kaahumanu, me ko lajou mau lole eleele. me na lei melemele, na Pukaua, na Kaakaaualii o Hawaii; ka Ahahui Kala@@. ua Ahahui, Oiwi o na Kane ame na Wahine, a o na keiki Hawaii aku ole@o o na kula aupuni; me ke komo pu @@ ekolu mauhana iloko o ka huaka‘i, o ia ka Bana Hawaii, ka Bana o Sana Lui, ame ka Bana o na keiki o Waia@@.

KA NEE ANA O KA HUAKAI

Ua ka‘i mai ka huaka‘i me ke alanui Moi. malalo o ke alakai ana a ka ilamuku o ka la Kapena Robert Waipa Parker. me na makai kaulio ma ke poo loa o ka huaka‘i a ke nana aku i na mahele like ole o ka huaka‘i, me na kahiko like ole, he keu aku o ka nani, me ka hiehie.

Ua ka‘i pololei ka huaka‘i a hoea i ke kii o Kamehameha, ua waiho aku kela ame keia he pua a he lei malalo o ke kuu alaila ka‘i pololei aku la no@@ko o ka palii, ma na wahi i hookaawaleia no kela ame keia ahahui, @ ka hoolohe ana i na hana himeni, ame na haiolelo o ka la.

O ka Rev. Akaiko Akaua ame An@@ I. Bright, na mea na laua i haiolelo e pili ana i na haua hoomanao @@ kela la, ia Rev. Akaiko Akana ka haiolelo ma ka olelo Beritania, a ia Mr. Bright hoi ma ka olelo Hawaii. O kekahi o na hana ano nui lawe @weia ma ke kahua o ka palii o ia no @ haawi makana ana mai o ka Meia Joseph J. Fern he papa keleawe, i ku @ me kekahi mau olelo, ma ke ano @ makana i ka Baua Hawaii, no ka @ha ana o na makahiki he kanalima o @ ku ana o keia bana kaulana. I ka pau ana o kela mau hana malalo o ka palii ua huli hoi kekahi poe @ ko lakou mau home, a o kekahi poe a holo nowaho o ke kahua o na hana @keike @ea, no ka hoohala ana i ke @@na aku o ka la, no ka nana ana i ka @ ame na heihei lio.

HALAWAI IA WAHINE ME KA ULIA POINO

Mamuli o ka hooku‘i ana o kekahi kaa mokokaikala e kau ana ke kane me kana wahine, ine ke kaa otomobile, i halawai ai o Mrs Medeiros me kekahi ulia poino, me ka manaoia, ua naha kona poo, ma ka manawa a na kauka oloko o ka Halema‘i Moiwahine i nana ai iaia.

O kahi i hooku‘i ai o ke kaa mokokaikala me ka otomobile ma ke alanui Beritania no ia me ke alanui Kapiolani; maluna o Mrs Medeiros o ke kaa ie kahi i noho ai, oiai hoi kana kane maluna ponoi o ke kaa mokokaikala.

No kana kane nae ua loaa pu no he mau poino iaia, aole nae ia kukonukonu loa, he mau pala pu liilii wale no, e hiki ai no iaia ke hele me ka noho ole nia ka hale.

KE KA‘IHUAKA‘I O KA PO

O ke ka‘ihuaka‘i aku o ka po Poalua kekahi o na ka‘ihuaka‘i hiehie, he ka‘ihuaka‘i ia me na kukui, me ke komo pu ana mai o kekahi mau kaa nunui; na hiona i hoikeikeia mai no kekahi mahele o na hana o ko Kamehameha ola ana.

Ua hele oloko o ka palii a hookeke i na kanaka o ka nui iho no hoi o kela kahua, ua hele ua wahi apau, a piha i na kanaka.

I ke komo ana o ka huaka‘i iloko o ka palii o ka manawa ia i akoakoa mai ai na kanaka apau no ka maka‘ika‘i ana i na hana tabalo, mai na anuu mai o ke kapikala ahiki i ka pukapa ka hele a piha me ka paa pu o na aoao a elua o ke kahua akea.

No Hoikeike Tablo

O ke tabalo mua loa i hoikeikeia mai, ma ka papahele elua o ka haleialii, o ia no ka hanauia ana o Kamehameha, me kekahi mau hoike tabalo e ae mahope aku, no ka hunaia ana o Kamehamehameha , i ole ai e make, mamuli o ka manao lili.

Mawaena o na hoikeike tabalo, he mau himeni mai na haumana kula mai, pela no hoi na hula Hawaii, maluna o ka papahele. i hanaia ma na anuu o ke alapii. Ua hele@a na hora o ke aumoe pau na hana ma kela po, me ka piha o na mea apau me na manao hauoli, no ka lakou mau mea i ike ai

Pehea ka namu haole ana o keia mau huaolelo Hawaii: "Kaua i ka hee holua, i ike oe i ka owaowala lua@" Penei no hoi la: "Haua i the squid ho hole I @i you i the buckbuck." -Kamaiopili.

Paa he Kanaka no Kukako i ka Hopula no ka Hooweliweli e Pepehi i ka Peresidena Wilson

KIKAKO, Iune 6- Ke paaia nei o George Markstall e ka oihana hoomalu maanei malalo o ka bela he $10,000 no ka hooweliweli ana e pepehi i ka Peresidena Wilson. He kane o George Markstall na Lucy Parsons ka wahine nana ke kane mua i liia ai no kana hana e pili ana me ka haunaele Haymarket i kaulana mamua.

Ua paaia o Markstall no ka hewa hiki ole ke hoikeia ae aohe hoike i hoopuka ia ae e ka oihana makai koe wale no ua paaia oia no ka hewa hooweliweli e hoopoino i ke ola o ka presidena.

Loaa aku na Kino Make Mahope iho o ke Pahuia ana e ka Maina

WILKSBARE, Iune 6.- He 83 mau kanaka eli lanahu a he 50 i hoe haia, lehulehu wale o ka poe i hoehaia i kukonukonu loa ka eha i manaoia e make aku ana, mamuli o ke pa-hui ana maloko o ka maine a ka Hui Delaware ame Hudson maanei i nehinei. Ua loaa keia ulia ma ka manawa a na kanaka e hele aku ana no kahi o ka hana. He mau haneri kapuai ka holo ana aku o ke kaa e lawe ana i na kanaka hana ame na pauda eleele no ka hoopahu ana noloko o ka maine ma ka manawa i moku ae ai ka uewa uwila e hooholo ana i ke kaa, o na hunahuna ahi mai ka uwea moku o ka lele ana mai a pa i ka pauda ke kumu o ka a ana o ka pauda a pahu ae la a mamuli o ia pahu ana i aia ae ai oloko o ka lua lanahu e ke ahi.

I ka manawai i loaa ai i na kanaka he kowa kaawale e komo aku ai iloko o ka maina ua loaa aku na kanaka make ua pailaia kekahi maluna o kekahi maloko o ka luapao, Ua nui a lehulehu ka poe i make i aia a papaa e hiki ole ai ke ike pono iho i ko lakou mau helehelena.

Lehulehu na kulanakauhale Maloko o Palani i Hoopoinoia i Hiki ole ke kukulu hou ia ae

PARISA, Iune 6.- Ua lilo na mea i huli pono ia e ke komisina nana i hele e nana i na apana aina o Palani i hanainoia e ke kaua i mau mea hooiaio mai i na hoike mamua oia ka lehulehu o na kulanakauhale, na kaona maloko o kahi i hooukaia ai ke kaua i hooliloia i mau wahi poino loa e hiki ole ai ke kukulu hou ae.

O Vaux, kekahi o na kulanakauhale kahiko a i kaulana hoi kekahi i komo pu maloko o ka papainoa o na kulanakauhale' hooneoneoia, ma kekahi manawa kokoke i hala aku nei ua hoike aku na Meia Donaumont ame Fleury i na kanaka o ko laua mau kulanakauhale i holo aku ma na wahi e ae o Palani aohe hiki keia mau wahi ke hoopiha hou ia.

Aole ka inoino amo ka ulaa wale ia ana no o ka lepo a awaawaa e na poka pa hu e hiki ole ai ke kanu hou aku i kekahi mea no kekahi mau makahiki lehulehu aka, ua piha pu na kulanakauhale liilii me na mea pa hu i hunaia ma kela ame keia wahi ame kekahi mau mea hoopoino e ae.

Hooleleia aku na Koa Helene Maloko o Asia Uuku me ke kue mai no o na Tureke

SALONIKE, Iune 6.- Ua komo aku a paaia e na koa Helene ma ka la i nehinei na kulanakauhale o Aoiali ame Rhina maloko o Asia Uuku. Ua kue mai na koa Tureke maloko o na papu i ke komo aku ka nui o na koa Helene i ko lakou, ua hooleleia aku na pualikoa holookoa o na Helene iuka o ka aina. Mamua o ko na Tureke haalele ana mai i na papu ua puhi@a ae e lakou na halekoa a pau i ke ahi.

Haalele ka Peresidena Castro o Potugala i Kona Kulana.

LISEBONA, Iune 6.- Ma ka la aku la i nehinei i waiho mai ai ka Peresidena Castro i kona hookohu i ka ahaolelo, a ua noi aku ka ahaolelo e noonoo hou oia i kana waiho oihana. O na kumu o ko ka Peresidena waiho ana mai aole i hoike ia ae. Eia nae ua hoomaopopoia o ke kumu o ka hoihoi ana ae i kona hookohu mamuli no ia o ke kue o kekahi mau alakai le hulehu o ke aupuni iaia.

Kuapoia na Makai o na Kulanakauhale no ka Huli ana aku Mahope o ka Poe na Lakou i Waiho na Poka Pahu

NU IOKA, Iune 6.- Ewalu o na kulanakauhale eiwa kahi o na poka pahu i pahu ae ai ma ka po o ka Poakahi i hala e kuapo makai a mau makaikiu ana, no ka hana ana maluna o ka hihia no ka hooikaika ana e hoomaalahi ae i ke ano o ka huli ana a ma ia manawa e hui pu ana lakou ma ka huli ana aku i ka poe kanawai ole (araki) na lakou i waiho i na poka pahu malalo o na hale i pahuia ai.

Ma ka manawa i huliia aku ai ke kino o Oliver e na makai he mau buke lehulehu na ka poe o ka aoao radical ka i loaa aku maloko o kona mau pakeke.

MALAMA NA DEMOKARATA I HALAWAI MA AALA PAKA.

No ka hoike ana aku imua o na mana koho ame ka lehulehu o na makaainana o ke Kulanakauhale o Kalana o Honolulu nei, i ka nui hauoli o ua alakai o ka aoao Demokaraia, ame na moho i lanakila, i ka hanohano a na mana koho baloka i hookau aku ai maluna o lakou, i malamaia ae ai he halawai makaainana nui makolukolu, malalo o Aala Paka, ma ka po o ka Poaono aku la, me ka haawiia ana mai o na haiolelo, i noke ia aku ai i ka huro, no ka hoea mai i ka wa e weluwelu liilii ai ka mikini politika o ka aoao Repubalika.

O kela kekahi o na halawai i piha me ke ohohia; malaila ae na moho apau i kohoia a puka, pela hoi na moho i haule, ua ku mai lakou apau imua o kela anaina a haawi i na haiolelo me ka noke ia aku i ka pa‘ipa‘i e ke anaina.

O ka hana i lawelaweia e ke Kakau olelo David Kalauokalani, ma ka hoopuka ole ana i mau palapala hooia no ke koho pono ia ana o Kumalae ame Pacheco, o kekahi ia o na mea i kamailio nui ia e ka poe haiolelo ma kela halawai, me ka hooia ana mai, e hoea mai ana i ka manawa e weluwelu liilii ai ka mikini kalaiaina a na Repubalika.

Ua noho hoomaluia kela halawai e Ioela Kiakahi, a nana i hoolauna mai i ka poe haiolelo me na hoakaka manao ana, e paku‘iku‘i ana i na ku‘eku‘e wawae o na Repubalika, a i ke kaa ana aku hoi i ka poe haiolelo, ua hu‘eia ae na ino apau a na alakai Repubalika i hana ai, no ka hoea mai i ka haulehia ana o kela aoao kalaiaina ma keia mua aku.

He hookahi no kahua nui loa o na haiolelo ma kela po, o ia no ke ku e ana i na hana a Kakauolelo Kalauokalani, o ka hoopuka ana i na palapala hooia no kekahi mau moho i koho ole ia a puka, a kaohi hoi i na palapala o Kumalae ame Pacheco, o kela ano hana wahi o ka poe haiolelo, he hoike ia no kona puni wale ana aku, i na a‘o ana a‘o ana a ua alakai o ka aoao Repubalika, a o ka hana ana a na alakai pela, ua hoike okoa mai ia, i na ano oiaio o ka poe na lakou e alakai nei i ka aoao Repubalika.

Ma ke ano nui o na haiolelo ma kela po, ua hele maoli na Demokarata a piha, ua hele maoli na Demokarata a piha i ka hauoli, o ka hemahema a na Repubalika i hana ai, he hoike ana mai ia no ka hoea mai i ka manawa e loaa nui ai ka pono i na moho o ka aoao Demokarata iloko o na paio kalaiaina ana. Ua haawi mai ka lunakiai McClelan i kona mahalo me ka hoomaikai pu i na mana koho, i haawi aku i ka lakou mau hilinai ana maluna on a, mamuli o Ma ka po o ka Poaha o ka pu‘e aku nei i hala oiai kekahi Kepani o Tado Oshira ka inoa no Waipahu e hoai ana e kuai i ka okolehao i kekahi poe a e puhi mau ana i kana ole no ke kahea aua aku i na kanaka e he ʻ e mai, ua ike ia aku la kona kuai ana aku i ka okolehao i kekahi poe e ka Hope Hamuku Catheart a paa oia i ka hopuia. Ua hoopa‘iia oia ma ka manawa i noho ai ka aha ma ke kakahiaku Poalima mai, he $200 me na koina o ka aha.

Kona koho hou ia ana i hoa no ka papa hunakiai ,a wahi ana, ua hoea mai i ka mamawa e ala mai ai na Demokarata a paio aku me na Repubalika, ma ka ninau e pili ana i ke kupono o Kumalae ame Pacheco, a ua makaukau oia e ku aku mahope o ke kua o kona mau hoa, a hoouka like i kela paio, in a no ia he mea nona e konoia aku ai e haawi i kana mau kokua ana ma ka dala.

Ua hoakaka mai o Kumalae i ka hana a na Repubalika i lawelawe ai mahope iho o ke koho baloka, o ia ka hoao ana ma na alahele apau, e kapaeia ae ai oia ame Pacheco, mai i ko laua noho ana aku i mau hoa no ka papa, aka nai, aole oia e noho malie wale aku ana, a nana i kela man hana, ake e ku aku ana i ka aha kiekie o Wakinekona.

I ka manawa a ka Lunakanawai Heen i ku mai ai, ua noke ia aku oia i ka pa‘ipa‘i, no ke ohohia o na mea apau no kona kohoia ana. Ua hoakaka mai oia i ke kahua nui o kona alualu ana i ke kulana loio kalana, elike no me kana mau haiolelo i ka manawa mamua aku o ke koho baloka nui, no ka hoea mai i ka manawa e kaiehuia aku ai ka puulu o ka poe piliwaiwai mailoko aku o ko lakou mau punana.

Ua hoakaka pu mai oia, no ke kupono o Kumalae ame Pacheco i noho i mau hoa no ka papa lunakini, a e haawi aku ana oia i kana mau kokua ana ma na ano apau no ko laua pono.

Ua hoike mai kela ame keia mea haiolelo i na olelo no ka lanakila ana o ka aoao Demokarata maluna o na Repubalika, ua hele no hoi a na hora o ke aumoe hookuu kela halawai, iloko o ke ohohia o na mea apau.

Nalowale he mau bebe mai ko lakou mau makuahine aku maloko o ke kahua o ka fea, e ole na keiki scouts loaa hou lakou a hoihoiia ae i na makua na lakou ia mau bebe maloko o ka iwakalua minuke.

WEHEIA KA FEA TERITORE ME KA HOLOMUA LOA

Piha Mau na la Apau me na po ma ke Kahua Hoikeike i ka Poe Hele Makaikai

KUI I KA NANI NA HOIKEIKE LIKE OLE O KEIA MAKAHIKI

Nui na Hoikeike Hoopihoihoi Noonoo a na Koa Pela pu Hoi me na Heihei Lio

I kulike ai me na hoolala ana a ke komisina fea, ame ka poe apau i komo pu aku iloko o na hoolala ana, no ka lilo o ka hoikeike fea teritore o keia makahiki. i hoikeike nui, me ke ku i ka nani ame ka holomua, i hoea mai ai i ka hookoia ana o ia hana, ma ka hora umi o ke kakahiaka o ka Poakahi aku la i hala, maloko o Kapiolani Paka.

Me na mokulele eha e hookikaha ana maluna ae o ke kahua hoikeike, me na pualikoa hoi, e ku launa ana ame ka puali makai iloko o ko lakou kahiko oihana, ame ka lehulehu e ku pohai ana mamua pono o ka puka-pa e komo aku ai iloko o ke kahua hoikeike, i wohe ae ei ke Kiaaina McCarthy i ka have hoku o Amerika Huipuia, a welo haaheo ae la i ka makaui, he hoailona no ka wehe hamama ia ana o ke kahua hoikeike fea imua o ka lehulehu, aia hoi mahope pono aku on a, na lala o ke komisina fea, ame ua aliikoa.

O kekahi kela o na la kala‘e malie me ka oluolu maikai, a no ke ake ana e ike pono i na hana o kela kahua weheia ana, ua hele owaho o ke kahua hoike ike a piha i ka poe makaikai.

Mahope iho o ka lawelaweia ana o na hana wehe i ka hoikeike fea, ua kaa i ke Kiaaina McCarthy ka mua loa o ka hookomo ana aku i ka hapaha iloko o ke kahua hoikeike, o ka homaka aku la no ia o ka lehulehu e komo, no ka hele makaikai ana, ma na wahi apau o kela kahua, maloko o na hale i hoahuia ai na mea hoikeike o na ano like ole.

Hakalia no a hoomaka ka lehulehu e komo iloko o ke kahua hoikeike, ua huli hoi aku la na koa helewawae a@no na koa kaua lio no ko lakou mau kahua hoomana maloko o ka paka, oiai hoi ka lehulehu e hele ana ma kela ame keia wahi o ke kahua hoikeike, no ka makaikai ana i ka lakou mau mea i oi loa aku ai ka makemake.

Nui na Hale Hoikeike

Elike no me ka hoikeike aku nei o ka makahiki i hala, pela no na hoikeike o keia makahiki, aia na hale o kela ame kela mahele o na hana hoikeike ma kela ame keia aoao o ka puka pa e komo aku ai e hala okoa ana he manawa nui e hele ai iloko o kela mau hale hoikeike, mamua o ka pau pono ana i ka ikeia, me ke ku nai i ka nani o na mea hoikeike apau, i ike mua ole ia ma na manawa e ne, koa wale no na manawa hoikeike fea elike me keia.

He piha no ka auwina la i ka poe makaikai, i ke ahiahi ana iho nae, he oi ku ia o ka piha, e hio ana na kanaka i o a ia nei, maloko o ke kahua hoikeike, me ka pilikia ole; a mahope koke iho o ka hora umi kumamakahiki o kela po i hoikeia ae ai ka nui o ka poe i komo, a i uku i ko lakou mau uku komo, ua hiki aku i ka 9513, me ka helu ole ia o ka poe he mau palapala ae ko lakou e komo ai iloko.

Ma ka Poalua ae, o kekahi ia o na la piha, eia nae aole he mau heihei lio i malamaia ma keia la, aka nae ua nui na hana malaila a ka maka e hoonuu ai i ka nani, a e ike aku ai no hoi i ka lawelaweia mai e na koa.

O ka la oi loa aku o ka piha o ke kahua hoikeike i na kanaka mai ke kakahiaka ma iahiki i na hora o ke aumoe, o ia no ka Poakolu nei, ka La o Kamehameha, ua piha maoli na kaa uwila, me ka hookeke, pela no hoi me ke kahua hoikeike ma Kapiolani Paka.

Ma na mea i koho wale ia aku, no ka nui o ka poe i komo iloko o ke kahua hoikeike ma kela la, ua hiki aku ka nui, ma kahi o ka iwakalua-kuma-malima kaukani, a ma kahi hoi o ka eono kaukani dala uka huina i ohiia ma na puka pa.

He hookahi kumu o ka nui loa o na kanaka ma kela la, o ia no ka hoomaha ana o na mea apau mai ka lakou mau hana mai, a he hookahi hana ma kela la, o ia no ke hele ana e makaikai i na hana hoikeike, ame na heihei lio.