Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 16, 18 April 1919 — Page 2
| This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
| This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
NA AINA HOME HOOKUONOONO
MA WAIAKEA, HILO, HAWAII.
I ka Nupepe Kuokoa, Aloha oe:- @@i o ka ninau e pili ana i na On a o @@ home hookuonoono o Waiakea, Hilo, @@waii, o ia kekahi o na ninau e nune @@i ia nei iloko o keia mau la, ke ma-@ o nei au he mea pono ia'u e hoakaka @@ i kuu mau manao ma keia ninau a @ nui, i mea e ike iho ai na Hawaii i @@a ia lakou ka laki o ka loaa ana i mau home hookuonoono no lakou, a i @@@ pono iho hoi lakou i ke ala kupono a lakou e hele ai.
Mamua aku nei ua noi ia mai au e k@kahi poe i loaa na aina ma Waiakea, Hilo Hawaii, e hele aku imua o na luna @@i o ka Hui Mahiko o Waiakea, a o @@ mau halawai ana, ua hui pu mai me ka poe i loaa na aina.
Mahope iho o na halawai ana no na manawa loihi no ekolu po, ua ae mai la @@ luna nui o ka mahiko o waiakea i kekahi mau mea i koi ia aku ai lakou; @a ae hoi ka Hui Mahiko o Waiakea e h@@@ i na aelike mawaena o ka mahiko ame kela ame keia on a aina, i keia mau mea malalo iho:
1. E ae ana ka hui e haawi mai ke ano aie i ka manawa e kakauinoaia @@@a aelike i kela ame keia on a aina i @ala kupono e kukulu ai i hale nona, @o @a lilo ahiki aku i ka elima haneri @ala ($500.00).
2. E uku ana hoi ka hu@ mahiko i ka mea on a aina ma ka $24.00 i kela ame keia malama o 25 la hana in a oia he kane, a in a hoi he wahine ka ona aina @@kuia mai ana oia i $15.00 no ka malama hookahi.
3. E haawi mai ana hoi ka hui mahiko i @ala kupono e loaa ai i ka mea aina ka mea hoomomona lepo i kupono i ka mahi ko ana.
4. E haawi mai ana hoi ka hui mahiko i @la kupono e hiki ai i ka on a aina k@ hoolimalima aku i mau lima@ana nona, mawaho ae oua ponoi iho, a @ uku mai ana ka hui mahiko e uku nei i ko lakou mau limahana ma ka la, o ia hoi @@ huina o $36 no ka malama hookahi.
5. Aole he uku komisina no na ake@aa mawaena o ka hui mahiko ame ka mea k@nu ko, o ia hoi ka mea aina.
6. E hanaia hoi ka aelike no eha a @@@@ paha makahiki.
7. Mailoko mai hoi o na loaa mai o @e ko k@ kuaiia, e mahele ia no mawa@@@ o ka hui mahiko ame ka poe kanu k@, mahope iho o ka ukuia ana o na lilo @@ ka hoouna ana e kuaiia aku ke ko, ma ke 52 pakeneta i ka hui mahiko, e @@@@ ia hoi ma ka eiwa tona ko maoli i @@ tona kopaa hooka@i, o ia hoi ka @@@@ika i loaa ma ka hui mahiko o Wai@@@@ iloko o na makahiki eono i hala @@@ nei.
I ko'u noonoo ana me ke akahele ma @@@a mea, ke mauaoio nei au o keia ael@k@e i hoikeia maluna ae nei, he aelike @@ikai a kupono, no ka poe mea home @@@kuonoono o Waiakea, Hilo, Hawaii; @o ka mea, ua ike noau he lehulehu o @a poe on a aina, he poe iliune no, a @ole hoi e hiki ia lakou ke kukulu koke i ko lakou mau hale; a aole no hoi e @@ki ana ia lakou iho ke malama ia la@ou, ma na mea e pono ai ka noho ana @a ia aina malihini, oiai lakou e kanu @@a a mahi ana i ka lakou mau mala @o; i ka noonoo ana no keia mau mea @@au, ame na kulana pakalaki o kekahi @@@ o lakou, ma o ka lawa kupono ole @@ me ke @ala e hoohana aku ai i ko lakou mau aina, ke hana nei au i kuu mau hana me ka pololei ma ke ano he loio no lakou i ke a'o ana akua ia lakou e kakaninoa aku i ka aelike me ka hui mahiko o Waiakea.
Eia nae, oiai ua pau na hoopaapaa mawaena o ka poe hookuonono o Oahu nei ame ka hui mahiko i na koi apan a'u i koi aku ai ma ka aoao o ka poe hookuonoono; ua hiki mai la ka poe e oleloia nei he poe kahu waiwai no @a poe hookuonoono o Hilo, me ka lakou mau hoolala ana, a o na mea ano nui ma ka lakou aelike, o ia no keia mau mea i laweia mailoko mai o ka lakou aelike i manao ai e kakauinoa aku ka poe on a aina penei:
(a) E komo aku na on a aina o Waiakea ma kekahi aelike me lakou, o ia hoi he ehiku lala i kapa hoi ia lakou @ho na kahu waiwai, he elua o lakou he mau Pukiki a he elima haole; aia @oko o keia poe kahu waiwai aole he Hawaii, oiai nae he poe Hawaii ka hapanui o na on a aina.
(b) E aelike ana na on a aina e kanu i ke ko maluna o ko lakou mau aina, aka nae aole he mau olelo e ikeia iho ai, kahi e loaa ai ke dala i ka on a aina e kanu aku i ke ko maluna o kona aina.
(c) He kanaiwa hapa haneri o kela @me keia aina o na on a aina e hoopaa loa ia ana malalo o na kahu waiwai, no @a hana i manaoia no ka hui.
(d) Na cela âme keia on a aina e oki @ kana ko, a pela aku.
(e) E loaa no i ka mea kanu ko he 60 hapa haneri o na loaa mai, mahope o ka ukuia ana o na lilo no ka hoouna ana i ka makeke.
(f) E hoopaa ana hoi kela ame keia on a aina iaia iho, kona mau hooilina, ame na waihona, a e hoopaa pu ana no hoi i kona aina malalo o keia aelike me na kahu waiwai.
(g) E hookohu ana hoi na on a aina i keia mau kahu waiwai ehiku, me ka hiki ole ke hoopau aku i mea hoi e hiki ai i na kahu waiwai ke hoolimalima aku a moraki aku paha i na aina o ka poe ka@u ko i mea e loaa mai ai ke dala no na hana i manaoia no ka hui.
(h) Ua haawi ia i na kahu waiwai ka mana piha ma na ano apau, e hana @ na hana o ka hui elike la me ka mana @ loaa i na lunanui o na mahiko iloko o keia aina.
(i) O na on a aina, ua hoopaaia malalo o keia poe kahu waiwai, a he hana @@akiki loa hoi ka hoao ana e hoopau aku ia lakou, a i ole i kekahi paha o lakou.
A elike me na mea i oleloia malalo o @a hoolala ana a keia poe i manaoia he poe kahu waiwai no na on a aina o Waiakea, ke manaoio nei au o na hopeua @ hiki mai ana o ia no keia: @
NUI NA MOHO MEIA MA KEIA KAU KOHO.
(Mai ka aoao Ekahi mai).
aku nae, i ke kulana oihana o ka lunakiai na mana oi ae, mamuli o na hana ahaolelo i haawiia aku iaia, ka mana hoi i pili i ka hookaawale aua ae i na dala o ka lehulehu. Ina ua makee i'o na kanaka o Honolulu nei, me ka ikaika o ko lakou iini e halawai me ke kulana pii ae a holomua o keia kulanakauha@e, ke olelo nei au, he mea ano nui loa, a he mea kupono hoi, e kohoia kekahi papa lunakiai wikani no keia mau makahiki eha me ka hapa.
I Mau Alanui Maikai
"I ka manawa e hoi pono mai ai na kulana i ala mai mamuli o ke kaua a hookuponoia, e hiki ai i ka poe kaahele honua ke holo mai no Hawaii nei, a e haalele iho ai me ka maalahi loa, he mea pono e haawi aku kakou ia lakou i mau alanui maikai, i konoia ai lakou e hele mai a e kipa makaikai aku ma na wahi kaulana lehuleu o keia mau mokupuni, a hoohauoli ia lakou iho. Ke olelo hou ae nei au, he mea ano nui loa, ka loaa ana o kekahi papa lunakiai wikani, a hui pu me ka mea e noho ana ma ke kulana hooko, i hookahi ka hana like ana no keia mea, e hiki auanei ke maweheia ae na ninau nui o ke kulanakauhale.
"I ka hoopau ana ae, ke noi aku nei au i ke kakoo ana mai a na mana koho a ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei, ma ke koho baloka wae moho e malamaia ana ma keia mahina ae, ka Poaono ka la 17 o Mei.
"JOHN C. LANE,
"Honolulu, Aperila 15, 1919.
Nui na Moho Lunakiai
He ewalu mau moho lunakii Demokarata i maopopo loa, oia o Lester Peterie, W.H. McClellan, E. E. Bodge, M. C. Pacheco, Jonah Kumulae, "Toots" Cunba, Jesse Uluihi ame E. H. F. Wolter; eia nae he mau moho hou ae no kekahi i manaoia, e oili ae ana a ku imua o ke kahua mokomoko.
Ma ka aoao Republika hoi, he nui a lehulehu wale ka poe i hoike ae i ko lakou manao e holo lunakiai i keia kau; a no ka nui ko'iko'i o na hoaloha ame na alakai kalaiaina, ua haawi okoa mai kekahi poe i ko lakou ae, e holo.
Iwaena o kekahi poe i maopopo loa ka lilo i mau moho no ke kulana lunakiai, oia o Chas. Lake, Ben Wright, E. P. Fogarty, W. R. Aylett, Sam Manu, Dan McGregor ame kekahi poe e ae, @ hooikaika mai nei no ko lakou kulana ikaika, mamua o ka hoike okoa ana ae i ko lakou mau inoa i ke akea.
No na kulana oihana e ae, ua nui ka makemake o na Demokarata i ka Lunakanawai Kaapuni Heen, e lilo oia i moho no ke kulana loio kalana, aka nae ua manaoia , he hana paakiki ma ka aoao o ka Lunakanawai Heen ka ae ana mai e waiho i ka oihana ana e paa nei i keia manawa.
O kekahi mau moho a na Demokarata e onou mai ana imua no kekahi mau kulana oihana e ae o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei, o ia keia malalo iho nei penei:
No ke kulana makai nui, o Cha@ H. Rose; lunahooia, Jesse P. Makainai; kakauolelo kalana, Cris Holt; puuku, Jack Milton; a no ke kulana loio kalana aia mawaena o ka Lunakanawai Heen ame ka Lunakanawai Ashford.
Aole he mau moho i loheloheia ma ka aoao republika, no ka holo ku-e ana i na luna oihana e paa mai nei i ko lakou mau kulana pakahi, koe wale no ke kulana kakauolelo kalana, he ekolu mau moho e alualu ana i kela kulana, oia o David Kalauokalani, Henry Van Gieson ame Edward Woodward.
1. E hiki ana no i na kahu waiwai ehiku ke moraki aku i na aina o na home hokuonoono o Waiakea i kekahi kanaka dala, a hui paha, a in a hoi e hiki ole ana i kela poe kahu waiwai ke uku i ka ukupanee, a i ole ia, kekahi hapa paha o ke kumupaa, alaila e lilo ana na mea apau me he la he uahi e pii ana a malowale aku.
2. E paa ana ka on a aina e uku aku i ka uku komikina o ka akena o na kahu waiwai e hookohu ai, o na uku maamau ma ia ano he elima pakeneta.
3. E kaki ana no hoi na kahu waiwai i ko lakou mau uku konikina, a malalo o ko kakou mau kanawai o ka uku haahaa loa he ehiku pakeneta.
4. Ma ia ano e loaa ana i na on a aina o Waiakea, he 48 wale no pakeneta ma kahi o ke 52 pakeneta malalo o ka aelike me ka mahiko o Waiakea.
5. Malalo o keia mau hoolala ana a ka poe kahu waiwai o Hilo, he uuku loa kahi kulana e loaa aua i ua on a aina ma Waiakea, kekahi ulia laki mailoko mai o ko lakou ma@ aina iloko o na makahiki he 12; oiai nae, malalo o ka aelike me ka mahiko o Waiakea, aia no i kela ame keia on a aina ka mana kaokoa maluna o konoa aina, a in a he mau ulia laki ke hoea mai ana ia manawa, ua hiki no iaia ke lawe mai ia mau ulia o ka laki.
6. Ina paha e hoopaa aku ana kela mau kahu waiwai i na aina apau malalo o kekahi moraki nui, ia manawa no, ua hooneleia iho la kela ame keia on a aina ma na ano apau e kuokoa ai kona aina, i ka manawa e hiki ole ai i na kahu waiwai ke hooholomua i ka lakou mau lawelawe ana, elike me ia a lakou e manao mai nei e holomua ana ka lakou mau hana ana i na manawa apau.
7. Aole no he mau ala i hoikeia mai malalo o kela aelike me na kahu waiwai e hiki ai i ka mea ona aina ke uku aku i na hookaa hapa ana o kona aina i ke aupuni, oiai ka manawa i hoopaaia ai ko lakou mau aina e na kahu waiwai ma kekahi moraki nui, a i ole e hoopaaia aku ai paha malalo o kekahi aelike me kekahi mau akena.
8. Ina no e ko ana keia hoolala ana a na kahu waiwai, he mea maopopo loa e loaa ana no i na kahu waiwia na pomaikai nui, a e kaa ana hoi na on a o na home hookuonoono malalo o ka lakou mau maiuu. E lilo aku ana hoi na on a aina i mau uala liilii, a e ai ia mai ana hoi lakou e na uala nunui.
Owau no,
W. C. ACHI.
Honolulu, Aperila 8, 1919.
HOOLAHA KOHO BALOTA WAE MOHO.
Ma keia ke hoolaha ia aku nei i kulike ai me ka manao o ka Pauku 28 o na Kanawai Hoohuihuiia o Hawaii, 1915 ame ke Kanawai 3 o na Kanawai o ke Kau o 1917, a i kulike ai me ka Pauku 29 o na Kanawai Hoohuihuiia o Hawaii, 1915, i hoololiia e ke Kanawai 53 o ke Kau o 1919, he koho Balota Wae Moo ke malamaia ana ma ka Poaono, la umi-kumamahiku o Mei, M. H. 1919, mawaena o na hora i hoakakaia ma ke Kanawai, no ka wae ana i mau moho no na kulana oihana Kulanakauhale ame Kalana maloko o ke Kulanakauhale ame Kalana o Honolulu elike me ia i hoakakaia malalo iho.
O na kulana oihana o ke Aupuni Kulanakauhale ame Kalana i oleloia i kuleana ai o na moho no ka wae o kohoia paha e na Aoao Kalaiaina pakahi ma @@ Koho Balota Wae Moho la, elike no ia me malalo iho:
KULANAKAUHALE AME KALANA O HONOLULU.
Hookahi Meia.
Ehiku Lunakiai.
Hookahi Makai Nui.
Hookahi Kakauolelo.
Hookahi Luna Hooia.
Hookani Puuku
Hookahi Loio Kalana.
O na apana koho, na mahele koho ame na wahi koho iloko o ke Kulanakauhale ame Kalana o Honolulu elike no ia me malalo iho:
KULANAKAUHALE AME KALANA O HONOLULU.
APANA LUNAMAKAAINANA EHA.
Ka hapa o ka Mokupuni o Oahu ma ka Hikina Hema o ke Alanui Nuuanu ame ka laina e hooloihi ana ilaila aku, mai ka Pali o Nuuanu ahiki i ka Lae o Mokapu.
MAHELE EKAHI-O ka hapa o ka Apana o Honolulu, a ka hikina akau o ka laina mai ka lalani mauna mai o Koolau a e holo ana ma ke kualapa ma ka aoao hikina o ke awawa o Manoa ahiki i ke kahawai o Mahoa, alaila holo mai ia kahawai malalo iki aku o kona hui ana me ke kahawai o Palolo, alaila ma ia alanui, Alanui Campbell, Alanui Kakela ame Alanui Daimana Hilo ame ka laina i hooloihiia ahiki i ke kai. Wahi koho, ma ka Halekula o Liliuokalani, Kaimuki.
MAHELE ELUA-O ka hapa o ka Apana o Honolulu ma ka hema o ke Alanui Moi ame ke Alanui Waialae mawaena o ka mahele ekahi ame ka laina mai ke kihi mai o na Alanui Punahou ame Moi ahiki i ke alahaka loihi ma Ala Moana (Alanui Kahakai) Wahi koho, ma ke kihi o ke Alanui Kalakaua ame Alanui Kalia (John Ena).
MAHELE EKOLU-O ka hapa o ka Apana o Honolulu ma ka akau o ka mahele elua o mawaena o ka mahele ekahi ame ka laina mai ke Alanui Moi mai a e holo ana ma ke Alanui Punahou ahiki i kona hui ana me ke Alanui Manoa, a mailaila aku ma ke kualapa ma ka aoao komohana o ke Awawa o Manoa ahiki i ka lalani mauna Koolau. Wahi koho, kokoke i ke kihi o Alanui Punahou ame Alanui Waila.
MAHELE EHA-O ka hapa o ka Apana o Honolulu mawaena o na Mahele Elua ame Ekolu ame ka laina mai ke kai mai e holo ana ma ke Alanui Sheridan ahiki i kahi o ka laina i hooloihiia o ke Alanui Piikoi, a ma ka laina o ka hooloihiia ana i oleloia ame ke Alanui Piikoi ame ka palena komohana o ka pa-hale o ka Lunalilo Home ahiki i ke kihi hema o Kalawahine, alaila e holo ana ma ka palena hikini o Kalawahine ahiki i kona hui ana me ke ka'e komohana o ke Awawa o Manoa. Wahi koho, ma ke kihi o Alanui Keeaumoku ame Alanui Waila.
MAHELE ELIMA-O ka hapa o ka Apana o Honolulu ma ka akau o ke Alanui Moi a mawaena o ka Mahele Eha ame ka laina e moe ana Alanui alapai a i hooloihiia ahiki i ka pahuhae kahiko ma ka piko o Puowaina, alaila e holo ke'a ana ma Puowaina ahiki i ka palena mawaena o Auwaiolimu ame Kewalo, alaila ma ka palena komahana o Kewalo a e holo ke'a ana ma Kalawahine ahiki i ka palena komohana o ka Mahele Eha. Wahi koho, Kamaki Kuea.
MAHELE EONO-O ka hapa o ka Apana o Honolulu ma ka hema o ke Alanui Moi a mawaena o ka Mahele Eha ame ke Alanui Hema, e moe loihi ana mai ke Alanui Moi ahiki i ke kai. Wahi koho, ma ke kihi o na Alanui Hema ame Kawaihao.
MAHELE EHIKU-O ka hapa o ka Apana o Honolulu ma ka hema o ke Alanui Hokele a mawaena o na Alanui Alapai ame Hema ma kekahi aoao ame ke Alanui Nuuanu ma kekahi aoao. Wahi koho ma Kapuaiwa Hale.
MAHELE EWALU-O ka hapa o ka Apana o Honolulu i hoopuniia ma ka akau o ka laina mai ka hui ana o na Alanui Kula ame Ema ahiki i ka pahuhae kahiko ma ka piko o Puowaina, ma ka hikina ma ka laina mai ua piko la i oleloia ahiki a e holo ana ma Alanui Alapai, ma ka hema ma Alanui Hokele, a ma ke Komohana ma na Alanui Alakea ame Ema. Wahi koho, Ema Kuea.
MAHELE EIWA-O ka hapa o ka Apana o Honolulu i hoo@uniia e Alanui Hokele, Alanui Nuuanu, Alanui Ku'a me na Alanui Ema ame Alakea. Wahi koho ma ke kihi o na Alanui Beretania ame Pa@@.
MAHELE UMI-O ka hapa o ka Apana o Honolulu ma ka akau o ke Alanui Kula a mawaena o k@ Alanui Nuuanu ma kekahi aoao a @ Alanui P!pu ame Alanui Kiekiena Pakipika ahiki i ka huli mua ana i ke alanui ho@e a malaila aku ma ka aoao komohana o ke Awawa o Pauoa ma kekahi aoao. Wahi koho, kokoke i ke kihi o ke Alanui Nuuanu ame Alanui @@@@@.
MAHELE UMI-KUMAMAKAHI-O ka hapa o ka Apana o Koolaupoko ma ka hikina hema o ka laina mai ka Pali mai o Nuuanu ahiki i ka Lae o Mokapu. Wahi koho, ma ka Halekula o Waimanalo.
MAHELE UMI-KUMAMALUA-O ka hapa o ka Apana o Honolulu ma ka akau o ke Alanui Kula ame ka laina mai ka hui ana o na Alanui Kula ame Ema ahiki i ka pahuhae kahiko ma ka piko o Puowaina, a mawaena o ka Mahele Umi ame na Mahele Ekolu, Eha ame Elima. Wahi koho, kokoke i ke alahaka o Alanui Puowaina ma ke kahawai o Pauoa.
APANA LUNAMAKAAINANA ELIMA.
O ka hapa o ka Mokupuni o Oahu ma ke Komohana Akau o ke Alanui Nuuanu ame ka laina e hooloihiia ana malaila aku, mai ka Pali o Nuuanu ahiki i ka Lae o Mokapu.
MAHELE EKAHI-O ka hapa o ka Apana o Koolaupoko mawaena o ka laina mai ka Pali mai o Nuuanu ahiki i ka Lae o Mokapu a maluna o ke kualapa mawaena o Heeia ame Ahuimanu. Wahi koho, ma ka hale hookolokolo o Koolaupoko, ma Kaneohe.
MAHELE ELUA-O ke koena aku o ka Apana o Koolaupoko. Wahi koho, ma ka Halekula o Waiahole.
MAHELE EKOLU-O ka hapa o ka Apana o Koolauloa ma ka hikina hema o ka palena hikina hema o ka palena hikini hema o Laie. Wahi koho, ma ka hale hui Yin Sit, ma Kapano, Punaluu.
MAHELE EHA-Oke koena aku o ka Apana o Koolauloa. Wahi koho, ma ka haleaina kokoke i ka hale hoolulu kaaahi ma Kahuku.
MAHELE ELIMA-Ka Apana o Waialua, e hookoe aua i kela hapa o ua apaua la, ma ka hema o ka laina mai ka piko mai o Kaala a komo i ka piko o Makaohanui, Puu Pane ame Puu Peahinaia ahiki i ka palena o Koolauloa. Wahi koho, ma ka Hale Hookolokolo o Waialua.
No ke koena aku o ka Apana o Waialua, e nana i ka Mahele Umi-kumamaono.
MAHELE EONO-Ka Apana o Waianae. Wahi koho, ma ka Hale Hookolokolo o Waianae.
MAHELE EHIKU-Ka hapa o ka Apana o Ewa e komo pu ana na aina o Hoaeae ame Honoluliuli. Wahi koho, ma ka Hale Hoolaulea o Ewa (Ewa Pavilion).
MAHELE EWALU-O ke koena aku o ka Apana o Ewa, e hooko@ ana i kela hapa o Halawa ma ke komohana hema o ka laina mai ka palena mai mauka o ka loko i'a o Kuahua a e komo ana ma ka luapele o Makalapa ahiki i ka palena o Moanalua. Wahi koho, ma ka Hale Hookolokolo o Ewa.
No ke koena aku o Halawa e nana i ka Mahele Umi-kumamahiku.
MAHELE EIWA-O ka hapa o ka Apana o Honolulu ma ke komohana o ka laina mai ka lalani mauna mai o Koolau e holo ana ma ka palena komohana o Kalihi ahiki i ke Alanui Moi. a ma ke Alanui Moi ahiki i ke Alanui Halepule o Palama, alaila ma ke Alanui Halepule o Palama ame kona hooloihiia ana ahiki i ke Alahao Oahu, alaila ma ka mana hema o ia alahao ahiki i kona kokoke ana aku i ke kai. wahi koho, ma ka Hale Paumawai o Kalihi.
MAHELE UMI-O ka hapa o ka Apana o Honolulu ma ka hikina akau o ke Alanui Moi a mawaena o ka palena komohana o Kalihi ame ka palena hikina o Kalihi mai ka lalani mauna mai o Koolau ahiki i ke Alanui Kalihi a ma ke Alanui Kalihi ahiki i ke Alanui Moi. Wahi koho, ma ka Halekula o Kalihiwaena.
MAHELE UMI-KUMAMAKAHI-O ka hapa o ka Apana o Honolulu i hoopuniia @ ke Alanui Moi, Alanui Liliha, Alanui Kula ame ke Alanui Kalihi Wahi koho, ma ke Alanui Moi kokoke i ke Kula Kaiulani.
MAHELE UMI-KUMAMALUA-O ka hapa o ka Apana o Honolulu ma ka akau o ke Alanui Kula a mawaena o ka Mahele Umi ame ka laina mai ka lalani mauna mai o Koolau a e holo ana ma ka'e o ke kualapa ma ka aoao komohana o ke Awawa o Nuuanu ahiki i ka laina i hooloihiia o ke Alanui Kauka ahiki i ke Alanui Liliha, alaila ma ke Alanui Liliha ahiki i ke Alanui Kula. Wahi koho, kokoke i ke kihi o na Alanui Liliha ame Kula.
MAHELE UMI-KUMAMAKOLU-O ka hapa o ka Apana o Honolulu ma ka akau o ke Alanui Kula a mawaena o ka Mahele Umi-kumamalua ame Alanui Nuuanu. Wahi koho, ma ke kihi o ke Alanui Kuakini ame Alanui Nuuanu.
MAHELE UMI-KUMAMAHA-O ka hapa o ka Apana o Honolulu i hoopuni ia e Alanui Nuuanu. Alanui Kula, Alanui Liliha ame na Alanui Moi ame Beretania. Wahi koho, ma Alanui Waina ma ka aoao komohana o ke kahawai o Nuuanu.
MAHELE UNI-KUMAMALIMA-O ka hapa o ka Apana o Honolulu ma ka hema o na Alanui Beretania ame Moi a mawaena o Alanui Nuuanu ame ka Mahele Eiwa, e komo pu ana ka Mokupuni Hoomalu Ma'i ame na mokuhapa o ae. Wahi koho, ma Aala Paka.
MAHELE UMI KUMAMAONO-O ke koena aku o ka Apana o Waialua. Wahi koho, ma ka halekula o Wahiawa.
MAHELE UMI-KUMAMAHIKU-O ke koena aku o Halawa. Wahi koho, ma ka Halekula o Watertown.
Ame na Kahua Hoomoana o @a Koa, i hoakakaia ma ke kanawai no na wahi koho, ame na mea e pili ana no ia koho ana.
I HOIKE NO KEIA, ke kau nei au i ko'u lima me ka hoopili pu ia (SILA) o ka Sila Nui o ke Kulanakauhale ame Kalana o Honolulu.
Hanaia ma Honolulu, Kulanakauhale ame Kalana o Honolulu, Teritore o Hawaii, i keia la 12 o Aperila, M H. 1919.
(Kakauinoaia) JOSEPH J. FERN, Meia, Kulanakauhale ame Kalana o Honolulu.
I ke kulike ai me ka manao o ke kanawai ke hoolaha aku nei au i ke kuahaua Koho Balota Wae Moho i hanaia e ka Meia o ke Kulanakauhale ame Kalana o Honolulu i oleloia a i pili hoi no ke Kulanakauhale ame Kalana i oleloia. (Kakauinoaia) D. KALAUOKALANI, Kakauolelo o ke Kulanakauhale ame Kalana o Honolulu.
NA HANAU.
Na Stanley A. Cutter ame Minerva Fernandez, he kaikamahine, Mar. 26
Na Sol. Mahoe ame Alice Leleopu, he kaikamahine Apr. 8.
Na Albert T. Johnson ame Bella Tay, he kaikamahine, Apr. 9.
Na John K. Waiwaiole ame Victoria K. Kaihuli, he kaikamahine Apr. 11
Na S. K. Bishop ame Maria Brede, he keikikane Apr. 12.
Na Geo. H. Pang ame Annie MacChessney, he kaikamahine, Apr. 12.
Na Edward Kaimi âme Julia Hilea, he keikikane Apr. 14.
NA MAKE.
David Halemanu Kapau, ma ke Alanui Kukui, Apr. 10.
John K. Tilman, ma ka Halema'i Moiwahine, Apr. 10.
Kaui Namakahiki, ma ke Alanui Moi, Apr. 10.
John Kaulia, ma ka Uwapo 7, Honolulu, Apr. 14.
David Herman Kaleikilo, ma Kakaako Apr. 15
Kauka ma ka Home Lunalilo Apr. 15
Miki Moeawa, ma ka Home Leahi Apr. 15.
Kaimi, ma ka Halema'i Moiwahine Apr. 15.
E HULI HOI MAI ANA LA KEIKI HAWAII.
HEALII KAHEA BECKLEY
Mahope iho o ke komo ana aku iloko o ke kaua, ma ka aoao o ke aupuni o Pelekane, no na makahiki ae nei eha i hala, e huli hoi mai ana ia keiki Hawaii o Healii Kahea Beckley, no kona aina hanau ma keia mua iho, elike me kana leka o ka hoouna ana mai nei i kekahi o kona ohana maanei.
O ke kii maluna ae, he kii ia i pa'i koke ia mai nei no, me kona paalole o ka oihana koa, a i kau pu ia me kona palapala ae, no ka haalele ana aku ia Pelekane, a huli hoi mai no Hawaii nei, ma Amerika mai.
Oiai e kaua ana ma kaaoao o na pualikoa o Pelekane, he eha manawa i halawai ai o Healii Kahea Beckley me ka poino, mamuli o ke ku ana i ka poka a na enemi, a mamuli o ka loaa ole mai o kana leka i kona ohana ma Hawaii nei, a hui pu iho no hoi me ka lohe hou ole ia o kekahi mau mea e pili ana iaia, no ka makahiki hookahi, ua manao maoli ia no ua make; eia ka auanei aole, no ka mea maloko o na halema'i kona wahi i lapaauia ai no kona mau pala-pu.
Ua puka mai o Healii Kahea Beckley, mailoko mai o kekahi ohana kaukaualii o ke au Kamehameha 1, a holo aku no Amerika no ka manao e ike i na wahi mamao. Maluna o kekahi moku, nana e halihali ana i na holoholona i Palani i kau aku ai oia, ma ke ano he mea e noho hana ana maluna o kela moku, a i ka hoea ana ma Palani, i haalel ai i ka mokuahi, a komo aku la iloko o ka oihana koa o Pelekane.
Iloko no o na la mua loa o kona komo ana aku i ke kaua, ua halawai oia me ka poino, aka nae i ke ola ana no o kona eha, ua komo hou no iloko o kona puali, a hoomau aku i ka paio ana me na enemi, aole i lilo kona halawai mau ana me na poino he nui, i kumu nona e noho malie ai. O kekahi o na manawa i halawai ai oia me ka poino, o ia no kona wa e hoao ana e hoihoi mai i ke kino o kona kapena, kekahi o na hana koa a maka'u ole i lawelaweia e keia keiki Hawaii.
I hoike oiaio no kana mau hana koa a maka'u ole, ua hoohanohanoia mai oia, me ka medala hoohanohano e ke aupuni o Pelekane; a ma kana leka i kakau mai nei, e hoike mai ana oia i kona piha loa i ka hauoli, no kana mea i hana aku ai, ma ka aoao o ka ohana Beckley, ka inoa ana i hoopaa aku ai iaia iho maloko o kona pualikoa.
HE HOALOHALOHA
He hoalohaloha no ka Leipuakou o @a aina hanau nei i ka leo e hamau, hamau ka leo ua hala oe e Mrs. P. Kanani Hoolapa, ka lei puakou, a makou i pili aloha ai i na hana a ka Haku lani a kakou, mai ka uluwehi o ke kaona, ahiki aku i ke one opiopio o Makua, e hooulu ana i ka hana a ka Haku lani, i ka malu o ka niu o Paka-i, e hooala ana i ka i'a kamehai o ka aina, e ala, e papa ana i ka Moaeku o Ewa, e hanau, hookahi no mea nui o ka Haku lani o kakou, Nona ke ola, aloha.
Ua pau ka lohe hou ana i kou leo, ua @@u ka lei hou ana i ka pua kou o Kaupea, ka wa ana i ka hale o ka Haku lani o kakou e no ka mea, ua hoi aku la oe me ko Haku lani.
Nolaila, o makou o na hoahanau ame na haumana Kula Sahati ame na lala o ka Ahahui C. E. o Kahikuonalani, Ekalesia o Ewa, ma o ko makou komite la, ke komo aku nei makou ma ke kani kau pu ana me ke kane i hooneleia i kana mea aloha, ame ka ohana, oia o Mr. D. Hoolapa, ma ka auamo pu ana i ua kaumaha ame na luuluu no kana mea aloha, a ke nonoi ae nei ka makou leo pule i ka Makua lani, Nana no e lawe aku i na kaumaha ame na luuluu o ke kane ame ka ohana, ame kakou apau loa, a Nana no e haawi mai i na haawina hoopomaikai maluna o ke kane i hooneleia i kana mea aloha ame ka ohana, ame kona mau hoaloha.
P. K. KAPANOOKALANI,
Komite.
Pearl City, Aperila 14, 1919.
NA MARE.
Joseph Kaninau ia Emma Amos, Aperila 5.
David K. Kaina ia Elena C. Halemanu. Apr. 5.
John P. Waipa ia Emma Kalawaiamoku, Apr. 2.
Harold K. McKeney ia Ella N. Jones, Apr. 11.
KA PILIKIA O KA OPU O NA KEIKI
Iloko o na mahina o ke kau wela he loohia mau na keiki i ka ma'i ohemo o ka opu, e pono ai e makaala loa ia. I ka manawa e ikeia ai ka ohemo mai o ka opu, e haawi aku i ka Laau Nahu o ka Opu me Hoopaa Hi a Chamberlain. Eia ke kuaiia nei e ka poe kuai laau apau, o Benson, Smith & Co., na akena no Hawaii.-Hoolaha.
HOIKE
PAPAINOA O NA MAKANA
NO
6-La o Na Hana Heihei
MA
KA HOIKEIKE FEA ELUA TERITORE O HAWAII
Honolulu, Iune 9-14
LA MUA, IUNE 9.
Heihei 1-Eha-hapawalu mile-Noa i na mea apau. Makana….$450.00
Heihei 2-Eono-hapawalu mile-Noa i na mea apau. Makana… 300.00
Heihei 3-Ekolu-hapawalu mile-Na Lio Hawaii o 2 Makahiki… 150.00
LA ELUA, IUNE 10.
Heihei 1-Eha hapawalu mile-Lio Hawaii-Noa i na mea apau..$150.00
Heihei 2-Na Lio Paani Polo…………………………… 50.00
Heihei 3-3/8 mile keiki paani polo makua…………………. Kiaha
Heihei 4-3/8 mile keiki paani polo opio…………………… Kiaha
LA EKOLU, IUNE 11.
Heihei 1-Holo kiau, noa i na mea apau, 3 iloko o 5 holo ana…$1000.00
Heihei 2-Eha-hapawalu. Na luna oihana me na keonimana…. 50.00
Heihei 3-Holo elua o ka heihei kaa holo kiau.
Heihei 4-Heihei o na lede, hapalua mile…………………. Kiaha
Heihei 5-Ka holo ekolu o ka heihei kaa holo kiau.
Heihei 6-Hookahi mile, noa i na mea apau………………. 750.00
Me $150 paku'i ke haule ka manawa holo loa.
Heihei 7-Ka holo eha ana o ka heihei kaa holo kiau.
Heihei 8-Heihei eha-hapawalu mile, heihei hoki, no na keonimana 50.00
Heihei 9-Ka holo elima ana o ka heihei kaa holo kiau.
LA EHA, IUNE 12.
Heihei 1-Hookahi mile lee pa o 4 kapuai, noa i na mea apau…$150.00
Heihei 2-Lele kiekie loa, noa i na mea apau………………. 50.00
Heihei 3-Eono-hapawalu mile, noa i na mea apau………….. 300.00
LA ELIMA, IUNE 13.
Heihei 1-Ehiku-hapawalu mile, noa i na mea apau…………..$300.00
Heihei 2-Eono-hapawalu mile, na lio Hawaii, no i na mea apau. 200.00
LA EONO, IUNE 14.
Heihei 1-Holo mua o ka papa 2:15 heihei holo kiau…………$500.00
Heihei 2-1 1/4 mile, noa i na mea apau……………………. 500.00
Heihei 3-Holo elua ana o ka 2:15, holo kiau
Heihei 4-Eono-hapawalu mile, noa i na mea apau………….. 400.00
Heihei 5-Holo ekolu ana o ka 2:15, holo kiau.
Heihei 6-Heihei hoohiehie …………………………….. 50.00
Heihei7-HOlo eha ana o ka 2:15, holo kiau.
He eha a oi aku e komo ai, a he ekolu e hoomaka ai ka holo ana. He 10 pakeneka o ke eke dala makana ka uku komo, ma na heihei apau.
O ka heihei, noa i na mea apau, holo kiau, ma ka la 11 o Iune, e paku'iia aku ka uku hookomo i ke eke dala makana no ka lio helu elua.
Na Heihei-1 Mile-Noa i na mea apau. Eke Dala, $750.00 me $150.00 paku'i aku ke haule ka manawa holo loa. E paku'iia aku ka uku hookom@ i ke eke dala makana no ka lio helu elua. O ka heihei holo kiau o ka papa 2:15, e paku'iia aku i ke eke dala makana ka uku hookomo.
E kaa aku uo na uku hookomo malalo o ka hoololiloli ana a ke komite heihei.
ROBERT HORNER,
Lunahoomalu Komite Heihei.
EDWIN H. PARIS,
Lunahoomalu, Komisina Fea Teritore.
J. WALTER DOYLE,
Kakauolelo Hooko 303-304, Hale o ka Hawaiian Trust, Honolulu.
EIA HOU MAI UA KAKOO MANA KOHO.
Lunahooponopono Kuokoa:-Ma ko'u hoomaopopo aku i na hauwalaau a na kane e ku-e ana i ka loa@ ia makou i na wahine ka pono koho balota i keia kau no, me he mea la he puulu manu piheekelo lakou o ke kakaui wale iho no e ka waha, aole i'o a kumu kupono o ko lakoku ku-e ia makou.
O oukou no e na kane Hawaii i ka hapanui i keia manawa, eia ka mea apiki, pili keia no kakou i ka poe ku-e i ka pono o ka lehulehu ia oukou no ka pono koho baloka, puka no ka poe lapuwale, e nana wale ana no i ka pono o ko lakou mau ekeeke , ame ka pohai i hooikaika no lakou; aia no ia oukou ka mana, puka no ka poe kaukanawai na lakou e hoopii mau nei ka auhau ame ka aie o kakou, a lakou pu e auamo @ei.
O oukou no ka heluna oi o na maua koho, puka no na luna aupuni na lakou e hookuu nei na hana hakihaki kanawai i pomaikai ka pohai na lakou e kakoo nei, a e ku-e nei hoi i ka loaa ia makou ka pono koho; na luna aupuni hoi e hoohemahema nei i ka hooko pouo i na hana, o ko lakou mau keena i mea e maluhia ai ke kulanakauhale, e hooemiia mai ai ka piliwaiwai laulaha o neia mau la e ikeia nei, e hoomaluia a ka on a akea ana o na kane a makou i na swipes a ka poe ku e i ka loaa o ka mana koho ia makou e hoopoino nei i na kaikamahine opiopio a makou; na luna aupuni hoi a oukou i koho ai e hoonui lilo nei, i mea e kakooia aku ai lakou, e ka poe e maka'u nei ia makou o puka hou ole ua poe luna aupuni uhauha nei, i na loaa o ke kalana; ka poe e hookuukuu nei i na hana hoowalewale e poino mau nei na makaainana opiopio, e hoopiha mau nei i na haukipila, na kula hoopololei, Salvation Army Home, Palolo Home, na hale paahao a pela aku; na luna aupuni hoi e onou nei i na makai, e komo ka ahaolelo e ku-e mai ia makou i pakele lakou; na luna aupuni hoi e hooikaika ana e puka ia oukou na kane ka poe e noho mai ana i ka ahaolelo, e hoopii ae i ko lakou mau uku, a e hooloihi mua aku i ko lakou mau makahiki e paa ai i ko lakou mau kulana, mamua o ka loaa ana mai ia makou o ka pono kulike; ka poe kaukanawai hoi e kakoo nei i na ala nunui i na punahele a o ka hunehune kau e ka oiwi o ka aina.
Ia oe no e ke kane Hawaii, puka a kolokolo mau ka pelehu i ka pokeokeo o na hua nui o ka mahina, i ku wale ai ko lakou a la mau kakela au e ka Hawaii e pili wale ana i na hale hoolimalima, o na kanaka o ka aina e, a makou a ua wahine e hoomanawanui ai i@@ko o ua mau wahi rumi liilii nei. i ka inea ame ka pololi. Ko la o ka pilikia, ka ma'i, ka nele ame ka hoaa owau ko@ hoa kuka. I ka nui loa, a i kahi iki. owau pu me oe e puunaue ana i law@ pono kaua. I hoomanawanui ia e a'a i lawa ai oe i ka haaheo i ko la hanohano, aole ka oe e hiki e hoomanawanui like mai me a'u, e loaa ia makou @@ wahine ka pono koho baloka no ka @@@noo, a koho pu ana me oe i ka poe ka pono na lakou e malama ka maluhia, a e hooko pono ia ka makemake o @@lehulehu?
He tausani a oi o na baloka o oukou e na kane e haukae mau ana i na k@@ koho apau, heaha hoi keia a oukou @ ke'ake'a mai nei ia makou, oiai ole @@ na na wahine e hoonaauao nei keia lahui i kei la? Aole anei o ka makou koho pu ana me oukou, ka hooloihi ia ana aku o ko kakou pono a kuleana e lo@@@ ai ko kakou mau leo, oiai he wa w!! no a moe loa ka olelo Hawaii, mam@@@@ ka pau ana o na makahiki on a i h@@ manaia ai, a pehea iho ana kekahi m@hele nui o kakou?
I puka no hoi ka oukou mau ha@@ hoohaahaa ia makou i na makuhine @ ka aina, mamuli o ko makou piha al@@@ in a paha i o-u ia ka maka o ka wa@@@ aole la hoi e kakani na waha wai o @@ kou i ke ku-e hookamani ia amkou.
MAKUAHINE HAWAII MAOLI
NA LEKA KII OLELA MAI AHIKI I MARAKI 5, 1919.
Apau, Mrs Harieta
Kaaialii
Aiau, Mrs Mele
Akuhuna, Miss Ema
Aipia, J K
Iaukea, Mrs Niau
Halemano, Harry
(3)
Hana, Miss
Hano, Miss Bertha
Kaawa, Isaac
Kaaikaula, M L
Kaulia, Edwin
Kaulana, Mrs Marr
(2)
Kahalepuna, Mrs K
Kapikanui, Miss
Dorothy M (2)
Kakahoaka, David
Kali, H D
Kanui, Hattie
Kamana, Miss J A
Kamaunu, Jr, J K
Kawaha, Mrs M@
ses K
Kekoa, Benjamin
(2)
Kekoanui Mrs J@@@
Keliipuleole, Jo@@
M
Kelii, Mrs John
Keaupoo, Mrs Lydia
Timokeo, Mrs A K
Solomona, Mrs Hattie
Kawailani, Geo
Nihikoli, Mrs Edward K
Pahuole, P
Pu, Solomon
Paidifilo, Mary
Ninnow, Miss M@@tha
Pelemia, Mrs M@@