Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 15, 11 ʻApelila 1919 — Page 8
| This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
| This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
KANAWAI 9.
(B. S. HELU 25.)
HE KANAWAI
E PILI ANA I NA PALAPALA HOOHIKIIA, A I OLE, I HOOIAIOIA I KAUOHAIA MA KE KANAWAI MALUNA O NA PAPA HOIKE NA PALAPALA HOOHIKIIA, A I OLE, NA PALAPALA E AE E WAIHOIA AKU ANA ME KA MAKAINUI, PUUKU, KAKAU-OLELO, A I OLE, KULANAKAUHALE AME KALANA.
E Hooholoia e ka ahaoleo o ke Teritore of Hawaii
PAUKI 1. Ma na wahi apau ma ke kanawai e koi mai ana i kekahi palapala hoohikiia, a i ole, kekahi papa hoike, a i ole, kekahi palapala e ae paha e waihoia me ka Makainui, Puuku, Kakauolelo, a i ole, Papa o na Lunakiai o kekahi Kalana, a i ole, Kulanakauhale ame Kalana mamuli o ke kumu e haawiia mai kekahi laikini, a i ole, ke ooko ana i kekahi mea ma ke kanawai no kekahi mea hui, a i ole, ahahui i hoohui ia, a i ole, e kekahi oia Kalana, a i ole, Kulanakauhale ame Kalana ma of kekahi luna oihana, a i ole, o ke Kakauolelo, ko lakou hope, a i ole, mau hope paha, o kekahi oia Kalana, a i ole, Kulanakauhale ame Kalana, @na keia ke hoomanaia aku nei a ke kauohaia aku nei e hooko aku ia hoohiki, a i ole, hooia ana, me ka uku ole, a e malama ana i na moolelo o ia mau mean elike me ia i kauohaia me ke kanawai e hookoia e na notari me ke kanawai o ka lehulehu ; aka nae aole kekahi mea maloko nei e papa ana i kekahi mea, a i ole, mau mea paha e makemake ana e hana pela mai ka hooko ana aku ia hoohiki, a i ole, hooia ana imua o kekahi notari o ka lehulehu i hoomanaia e hana pela, a e uku aku ana i kona mau auhau i pili i ke kanawai no ia hana.
PAUKU 2. E mana keia Kanawai i kona aponoia ana.
Aponoia i keia la '13 o Maraki A. D. 1919.
C. J. McCARTHY,
Kiaaina o ke Teritore of Hawaii
KANAWAI 10
(B.H HELU 5.)
HE KANAWAI
E PILI ANA I KE OKI MALE, E HOOLOLI ANA I NA PAUKU 2926 O NA KANAWAI I HOOPONOPONOIA O HAWAII, 1915, ELIKE ME IA I HOOLOLIIA, O NA KANAWAI I HOOPONOPONOIA O HAWAII I OLELOIA, MA KA PAKU‘I ANA AKU I EHA MAU PAUKU HOU, E IKEIA NA PAUKU 2932A, 2932B, 2932C, AME 2932D.
E hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore of Hawaii:
PAUKU 1. Pauku 2926 o na Kanawai o Hawaii i Hooponoponoia, 1915, elike me ia i hoololiia, ma keia ke hoololiia nei i heluhelu ai penei:
"Pauku 2926. Na kumu oki male. O na oki mai ka bona o ka male ana e aeia no na kumu e hoikeia ana mahope aku nei a aole no kekahi kumu e ae:
"Ekahi. No ka moekolohe o kekahi o na aoao: a i ole, no ka haalele me ke kumu ole no kekahi manawa o eono mahina ; a i ole, no ka hoopaahaoia o kekahi o na aoao a pau ke ola ; a i ole, no ehiku makahiki, a i ole, oi aku paha ; a aole e huikalaia ana ka aoao i hoopaahaoia, mahope o ke okiia ana, no ia kumu, e hiki no e hoi hou laua a noho malalo o na pono male ; no ka pupule hiki ole ke ola o kekahi o na aoao, a ua mau pela no ekolu makahiki a oi aku paha ; a i ka hoikeia ana i ka lunakanawai me kona lawa pono ua loaa i kekahi o na aoao ka ma‘i i ikeia he lepela.
"Elua. No ka pepehi mainoino loa ; ona mau a i ole, i ka manawa o ke kane, ua hiki no e malama me ke kupono i ka wahine, ua hoohemahema nae, a i ole, hoole i ka hana ana pela no kekahi manawa neelike aole e emi inho malalo o na la he kanaono. Aka in a o ka aoao e noi ana no ke okiia aole e koi ana e okiia ka bona o ka male ana, e haawiia i oki wale no e hookaawale ana i kahi moe ame ka ai. a o ka noho ana aku o na aoao mahope aku oia okiia ana e hooponoponoia no malalo o na kuhikuhi ana a na kanawai e ku nei no ka hookaawale ana.
PAUKU 2. O ka Mokuna 167 o na Kanawai o Haawaii i Hooponoponoia, 1915, ma keia ke hoololiia nei ma o ka paku‘iia ana aku i eha mau pauku hou e ikeia na Pauku 2932A, 2932B, 2932C ame 2932D, a e heluhelu ana penei:
"Pauku 2932A. O na hihia apau malalo o keia mokuna, ma kahi o ka hoopii oki e hoike ana o ke kumu oia no he pupule hiki ole ke ola, ua mau pela no kekahi manawa i oi aku mamua o ekolu makahiki, e hookohu no ka aha i kahu no ka manawa no ka mea hoopiiia, a o ua mea la he loio kupono a naauao o ua aha la aole i komo aku ma ka aoao o ka mea hoopii, a oia ke ku mai ma ka. aoao o ka mea hoopiiia a e ku-e me ka ikaika a e malama i na pono o ka mea hoopiiia i oleloia me ia hihia.
"Pauku 2932B. Iloko o na hoopii oki apau e ae ia ana ke noi a ka mea hoopii maluna o ke kumu ua pupule hikio le e ola ke mea i hoopiiia. a i ole no ke kumu ua loaa ka mea i hoopiiia i ka ma‘i lepela, ua hiki i ka aha, i kela ame keia manawa mahope o ka ae ana aku ia hoopii, e hanahou a e hoololi ia mea ma na mea e pili ana i ka malama ana i ka mea pupule i oleloia, a i ole, mea i loaa i ka ma‘i lepela, a e hoomau i ka malamaia ana e ka mea hoopii i oleloia mailoko ae o ka waiwai, a i ole, na loaa i loaa mai i ka mea hoopii mahope mai, a mamua aku paha o ka hoopuka ia ana oia ae oki i oleloia ; a o ka aha e haawi mai ana ia ae no ka malama ana, ua hiki no i kona manao ana he kupono, e koi aku i ka mea hoopii e haawi mai i bona i lawa kupono no ka hooko ponoia ana oia ae e hookaawale.
"Pauku 2932C. Aloe e ae ia kekahi oki ana malalo o ke kumu pupule i kekahi mea hoopii koe wale no ua hooia ia mai me ka lawa kupono o ke kane, a i ole, o ka wahine a ka mea hoopii, no ka manawa i oi aku mamua o ekolu makahiki mamua o ke komo ana mai o ka hoopii, ua pupule loa hiki ole e ola.
"Pauku 2932D. Iloko o keia ame keia hoopii oki maluna o ke kumu he ma‘i pupule hiki ole e ola o ka mea i hoopiiia, o na hoolilo apau, i hui ia me kekahi heluna nui kupono no na hoolilo ame ka uku i ke kahu oia mea i hoopiiia, elike me ka manao o ka aha, e auhauia aky no maluna o ka mea hoopii, a i ole, maluna o ka mea hoopiiia."
Pauku 3. E mana keia Kanawai mai a mahope aku o ka la o kona aponoia ana.
Aponoia i keia la 14 o Maraki, A. D. 1919
C.J McCarthy,
Kaiaaina o ke Teritore o Hawaii.
Kanawai 11.
(B.H. Helu 30.)
He Kanawai
E Hoololi ana i ka pauku 3776 o na kanawai i hooponoponoia o Hawaii, 1915, e pili ana no ke Koho ana @ loio pale no na poe i hoopiiia ame ka uku Iloko o na hihia kalaima.
E Hooholoia e ka ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:
Pauku 1. Pauku 3776 o na Kanawai I hooponoponoia o Hawaii, 1915, me keia, ke hoololiia nei i heluhelu ai penei:
"Pauku 3776. Hookoku ana i loio pale no na poe hoopiiia; uku. Iloko o kela ame keia hihia feloni e ku ana iloko o ka aha hookolokolo kaapuni, e koi mai ana ka mea hoopiiia i loio pale nona a e hoike mai ana me ka lawa pono o na kume i ka aha ua hiki ole iaia ke loaa kona loio, ua hiki i ka aha ke hookohu i loio, nona maiwaena ae o na loio i laikiniia e lawelawe hihia ana iloko o na aha kaapuni a ua hiki no hoi e haawi aku i uku, in a nae aole e oi aku ana ia uku maluna o hookahi haneri dala in a o ka hoo pa‘i i hoakakaia no ia hewa i hoopiiia mai he make, hoopaahao apau ke ola, a i ole, no kekahi manawa e oi aku ana mamua o iwakalua makahiki, a ma na hihia e ae aole e oi aku mamua o kanalima dala. Hookahi wale no uku e ae ia no kela ame keia hihia hookahi, a oia ka uku piha no ia hihia o ka mea i hoopiiia iloko o ka aha kaapuni ame ka aha kiekie. Aloe kekahi loio e uku ia pela in a ua loaa iaia kekahi uku e ae no ia kupale ana a aole no hoi kekahi loio i ukuia pela e koi mai a i ole, e ukuia ma kekahi ano e ae no ia kupale ana. O na uku i hoomanaia maloko nei o keia pauku ame na hoolilo apau no ka hoomakaukau ana i na palapala a na olelo ike ame na moolelo no ka noonooia ana e ka aha kiekie ma ka hoohalahala ana, koe wale no na hoohalahala kumu, a i ole, hewa paha, e ukuia aku no mailoko aku o na haawina i haawiia no na hoolilo akea o ka aha kaapuni imua hoi o laila ka hihia kahi i ku ai."
Pauku 2 . E mana keia Kanawai mai a mahope aku o ka la o kona aponoia ana.
Aponoia i keia la 14 o Maraki, A.D. 1919
C.J. McCarthy,
Kiaaina o ke Teritore o Hawaii.
Kanawai 12.
(B.H. Helu 137.)
He Kanawai.
E Hoomaopopo ana i ka haawina o Elua Tausani Dala ($2,000.00) e loaa koke no ke kuai ana i mau buke no ka pono o ka aha kaapuni o ka aha hookolokolo kaapuni elua.
E Hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:
Pauku 1.. Ma keia ke hoomanaia aku nei ka papa lunakiai o ke Kalana o Maui e hookaawale i haawina dala o ka huina o elua tausani dala ($2,000.00) mailoko ae o na koena o ka waihona laula puuku o ke Kalana o Maui, aole i hookaawaleia, a i ole, i hoopaaia, no ke kuai ana i mau buke kanawai no ka aha kaapuni o ka Aha Hookolokolo Kaapuni Elua.
Pauku 2. O ka heluna dala i hookaawaleia ma keia Kanawai e loaa no i ka manawa e aponoia ai keia Kanawai, a e hooliloia a e ekuia aku i ka manawa e waihoia mai ai na kikoo no ia mau mea i ka hooiaia ia ana e ka luna kanawai kaapuni o ka Aha Hookolokolo Kaapuni Elua.
Pauku 3. E mana no keia Kanawai mai a mahope aku o ka la o kona aponoia ana.
Aponoia i keia la 14 o maraki, A.D. 1919.
C.J McCarthy,
Kiaaina o ke Teritore o Hawaii.
Kanawai 13.
(B.S Helu 41)
He Kanawai
E hoololi Ana i na Pauku 3283 Ame 3284 o ka mokuna 181, of na kanawai i hooponoponoia o Hawaii, 1915, e Pili ana i na ahahui i hoohuiia.
E hookoloia e ka Ahaolelo o ke Teritore of Hawaii:
Pauku 1. O na Pauku 3283 ame 3284, o na Kanawai i Hooponoponoia o Hawaii, 1915, ma keia ke hoololiia nei i heluhelu ai penei:
"Pauku 3283. Na hoololi, ae ana. O ka puuku, me ke apono ana o ke Kaiaaina, i ka waihoia ana mai iloko o ke keena o ka puuku o kekahi palapala hooia i hookikiia e ka Peresidena ame Kakauolelo o ka ahahui i hoouiia, a i ole, e ka Lunahoomalu ame Kakauolelo o ka halawai iloko olaila ke kohoia ana, e hoike ana o kekalii hoololi makemakeia ua aponoia ma o ke koho ana o na poe aole i emi iho malalo o elua hapa-kolu o na kea i hoopukaia ame na kumu hoolilo i hoopukaia, ua loaa ka mana e ae a e hookuu aku i na hoololi i na palapala hookumu apau o ka ahahui i hoohuiia, ame na mea apau e aeia aku ana ma keia hope aku; ina nae o ua mau hoololi la e haawi ana aole mana nui aku, a i ole, kuleana paha i hiki ke ae ma o ke kanawai la, a i ole, e loaa maloko o kekahi palapala hookumu ahahui hoohuiia, a i ole, mau palapala kukulu ahahui paha.
"Pauku 3284. Na hoololi i hanaia mamua aku nei. O na hoololi apau i na palapala hookumu ahahui i hoohuiia, a i ole, palapala hookumu ahahui paha i ae ia mamua aku nei a i haawiia paha ma keia ke kukalaia aku nei ua mana ma ke kanawai."
Pauku 2. E mana keia Kanawai i kona aponoia ana.
Aponoia i keia la 14 o Maraki, A.D 1919.
C.J. McCarthy
Kiaaina o ke Teritore o Hawaii
Kanawai 14.
(B.H Helu 49.)
He Kanwai
Ehoololi ana i ka pauku 5 o ke kanawai 163 of na kanawai o ke kau o 1917, e pili ana i ka hoopaainoaia ana o na poe malama ma‘i.
Ehooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:
Pauku 1. O ka Pauku 5 o ke Kanawai 163 o na Kanawai o ke Kau o 1917, ma keia ke hoololiia nei i heluhelu ai penei:
"Pauku 5. Aloa kekahi mea e kupono e hoikeia ma ke ano nieniele, a i ole, no ka hoopaainoa ana ma ke ano he mea malama ma‘i i hoopaaia ka inoa, in a aole e hiki e hoike mai i na hoike kupono ua hookuuia mai oia mai, kekahi kula i kamaaina he kula a‘o i na poe malama ma‘i. O ke kula i kamaaina he kula a‘o poe malama ma‘i maloko o ka manao o keia Kanawai, ma keia ke hoomaopopoia nei he kula a‘o poe malama ma‘i i hoopiliia aku me, a i ole, i lawela we pu ia me kekahi haukipila a i ole, mau haukipila paha e haawi ana ma ke ano akea i ke a‘o ana a ua a‘o pu ia ma na mea a‘o palapala ame a‘o ma na mea pili kino, a ia hoomauia hoi ia a‘o ana no kekahi manawa aole i emi iho malalo o ekolu makahiki. O na poe apau e noi mai ana e hoikeia e hoolawa mua mai i na ike lawa kupono he mea maikai a i hoohihia ole ia kona kulana a ua hooko pono i na hoakaka a keia Kanawai, e pili ana no kona kupono."
Pauku 2. Emana keia Kanawai i kona aponoia ana.
Aponoia i keia la 14 o Maraki, A.D 1919.
C.J. McCarthy
Kiaaina o ke Teritore o Hawaii
Kanawai 15.
(B.S. Helu 40.)
He Kanawai
E hookaawale ana i haawina no ka hoonui ana aku ame ka hoolako ana me na pono hale i ke hale hoomalu ma‘i ma hilo, kalana o Hawaii.
Ehooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:
Pauku 1. O ka heluna o umi-kumamalima tausani dala ($15, 000.00) ma keia ke hookaawaleia nei, e ukuia mailoko ae o na dala iloko o ka waihona puuku o ke Teritore o Hawaii, aole i hookaawaleia no kekahi mea okoa aku, no ke kukulu ana i mau, paku“i ame ka hoolako ana i na pono hale no ka hale hoomalu mai ma Hilo, Kalana o Hawaii.
Pauku 2. O ka heluna i olelo ia o umi-kumamalima tausani dala ($15,000.00) i hookaawaleia ma keia, e hooliloia no maluna o na palapala kikoo i kakauia e ka luna hooia maluna o na palapala kikoo i kakauinoaia e ka peresidena o ka papa ola o ke Teritore, iaia ka lawelawe ana o ke kukulu ana oia paku‘i ame ka hoolako ana oia hale.
Pauku 3. E mana keia Kanawai mai a mahope aku o ka la o kona aponoia ana.
Aponoia i keia la 14 o Maraki, A.D 1919.
C.J. McCarthy
Kiaaina o ke Teritore o Hawaii
Muumuu ka lima i ke kaina pauda.
Ma ke kakahiaka o ke Sabati aku nei i hala, i pahu ae ai ke kiana pauda iloko o ka lima o James Pakele, a muumuu ka lima, oiai oia e hoomakaukau ana e koila aku iloko o ke kai no ka hoopahu ana i ka i‘a me ka @ pauda.
Aole i maopopop ke ano o ka loaa ana o kela ulia, koe wale no, na mea maa i ka ikeia ma na haua hoopahu i‘a apau, o ia no ka loihi loa o ka paa ia ana o ke kiana pauda iloko o ka lima, a mamua o ke koila ana aku i ke kiana pauda iloko o ke kai, ua pahu e ae la.
Ua lele ka peahi o ka lima i kahi e, me ke ku a pilikia maoli o kela kanaka, a hoihoi, awiwi ia ae oia no ka halema ʻ i o na ulia poino, malaila i lawelaweia ai na hana e pono ai oia, a mailaila aku i hoihoi loa ia ai noloko o ka Halema‘i Moiwahine.
ME KE KAUOHA
Hoolaha no ke Koho Balota wae moho.
Mamuli o ka mana i loaa ia‘u ma ke kanawai, owau o H.D. Wishard, Lunahoomalu o ka papa lunakiai o ke Kalana o Kauai, Teritore o Hawaii, in a keia, ke hoolaha a ke kauhaua aku nei au e malamaia ana he Koho Balota no ka wae ana ae i mau moho no na Oihana ka wae ana ae i mau moho no na Oihana Aupuni iloko o ke Kalaua o Kauai, Teritore o Hawaii, elike me keia malalo nei:
Hookahi Lunamakai Nui,
Hookahi Kakauolelo,
Hookahi Lunahooia,
Hookahi Puuku,
Hookahi Loio Kalana,
Hookahi Lunakiai no Waimea,
Hookahi Lunakiai no Koloa,
Hookahi Lunakiai no Kawaihau,
Hookahi Lunakiai no Hanalei,
ma ka Poaono, Mei 17, 1919, apuni ko Kalana o Kauai nei, mawaona o na hora a ke kanawai no i hoakaka ai.
Ke hoolaha hou ia aku nei in a e lilo ana a mana i kanawai mamua mai o ka la o ke Koho Balota Wae Moho, ka Bila Helu 324 o ka Hale o na Lunamakaainana e waiho nei i keia wa imua o ka Ahaolelo o Hawaii e noho mai nei, e kauoha ana e malamaia i Koho Balota ana, no ka haawi ana aku na ka poo mana koho balota, e koho mai in a he pono a pono ole paha ka hoomana ana aku i na kupa makaainana wahine, i loaa no hoi na mea hookupono ia lakou elike me ia i na kupa makaainana kane, e koho balota ma na manawa koho balota apau e malamaia ana maloko o ke Teritore o Hawaii new, a e hoomana ana hoi i ua mau kupa makaainana wahine nei e koho balota ma ia mau Koho Balota ana, ina hoi e aeia ana keia koho balota ana o na kupa makaainana wahine, etc., etc., e koho ka poe mana koho balota in a paga e ae ana, a i ole, e hoole ana paga, ma keia ninau ponei:
"E hoomanaia anei na kupa makaainana wahine i loaa no hoi ia lakou na mea hookupono a ke kanawai i koi ai i na kupa makaainana kane, e koho mana Koho Balota ana apau loa e malamaia ana maloko o ke Teritore of Hawaii"
O na Mahele Koho, na wahi e koho blota ai, ame na hora e koho balota ai i hoakakaia a e hoakakaia ana paha e ke kanawai, no ke koho balota ana i na Lunamakaainana o ka Apana Lunama kaainanana Mahele 6, o ia no hoi ke Kalana o Kauai nei, o ia no na Mahele Koho Balota, na wahi e koho balota ai, ame na hora no hoi e koho balota ai, no ka wae ana a koho ana paba i na moho a i na luna no na Oihana Kalana
Ma na wahi a ma ka manawa i oleloia ke kahea aku nei au i ka poe mana koho balota apau o ke Kalana o Kauai nei, i hoopaa ia lakou iho i poe koho balota elike hoi me ke kanawai, e akoakoa ae no na kumu i haiia maluna ac.
I hoike no ka Oiaio o Keia, ke kau nei au malalo ae nei o keia ko‘u lima me ka hoopili pu aua mai i ke Sila, o ke Kalana o Kauai, Teritore o Hawaii.
Hanaia ma ke Kahua Hale Poo Oihana Aupuni ma Lihue i keia la 8 o Aperila, M.H. 1919.
H.D. Wishard
Na ka Lunahoomalu o ka Papa lunakiai.
J. Mahiai Kaneakua,
Kakauolelo, Kalana o Kauai.
6343-Apr.11, 18, 25; Mei 2.
He Moho no ke Kulana Puuku
I na mana koho baloka o Manokala nipo: Eia au ke maalo hou aku nei imua o oukou e na mana koho baloka o ka Mokupuni Kaili La, no ka nonoi ana aku me ka haahaa, i ko oukou mau baloka ame ka oukou mau kakoo hou ana ia‘u ma ke ano he moho e alualu nei no ke Kulana Puuku no ke Kalana o Kauai, ma ka aoao Repubalika, ma ke kau koho wae moho e hoea mai ana, a ke paa nei kuu manao, aia iloko o oukou apau, na manao makee no ka hoomauia aku, o ka hanohano a oukou i hookau mai ai maluna o‘u ma ka haawi ana mai i heluna bloka kiekie, e loaa ai ka lanakila ia‘u ma keia kau wae moho.
Owau iho no ka oukou kauwa haahaa.
A.G. Kaulukou
(Kaulukou Opio).
6342- Apr. 11,18, 2; Mei 2, 9.