Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 15, 11 April 1919 — Page 7
| This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
| This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Na Kanawai Ahaolelo Kau
o 1919
Na Kanawai o ke Teritore o Hawaii i Hooholoia e ka Ahaolelo Umi, Kau 0 1919.
KANAWAI 1.
(B. H. HELU 1.)
HE KANAWAI
E HOOKAAWALE ANA I HAAWINA DALA NO KA UKU ANA I NA HOOLILO O KE KAU KUMAU O KA HALE O NA LUNAMAKAAINANA O KA AHAOLELO O KE TERITORE O HAWAII O KA MAKAHIKI 1919, MAI KA WAIHONA AE O KA LEHULEHU.
E Hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:
PAUKU 1. E hanaia a ma keia ke hookaawaleria nei ka huina o Kanakolu-kumamalima Tausani Dala ($35,000.00) mai ka waihona ae o ka lehulehu no ka uku ana i na hoolilo o ke kau kumau o ka Hale o na Lunamakaainna o ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii o ka makahiki 1919.
PAUKU 2. E mana keia Kanawai mai a mahope aku o ka la o kona aponoia ana.
Apopnoia i key la 25 of Feberuari, A. D. 1919.
C. J. McCARTHY
Kiaania o ke Teritore o Hawaii.
KANAWAI 2.
(B. S. HELU 1.)
HE KANAWAI
E HOOKAAWALE ANA I HAAWINA DALA NO KA UKU ANA I NA HOOLILO O KE KAU KUMAU O KA SENATE O KA AHAOLELO O KE TERITORE O HAWAII O KA MAKAHIKI 1919.
E hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:
PAUNU 1. E hanaia a me keia ke hookaawaleia nei ka huina o Iwakalua-kumamalima Tausani Dala ($25,000.00) mai ka waihona ae o ka lehulehu no ka uku aua i na hoolilo o ke kau kumau o ka Senate o ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii o ka Makahiki 1919.
PAUKU 2. E mana keia kanawai mai a mahope aku o ka la o kona aponoia ana.
Aponoia ikeia la 25 o Feberuari, A. D. 1919.
C.J. McCARTHY
Kiaaina o ke Teritore o Hawaii.
KANAWAI 3.
(B.H. HELU 6.)
HE KANAWAI
E HOOLOLI ANA I KE KANAWAI 47 O NA KANAWAI O KE KAU O 1915, E HOOPONOPONO ANA I KA HOOKAMA ANA I NA POE OO OLE.
E hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:
PAUKU 1. O ke Kanawai 47 o na Kanawai o ke Kau o 1915, ma keia ke hoololiia nei heluhelu ai penei:
"PAUKU 1. O kekahi mea kupono i male ole ia, a i ole, o kekahi kane i maleia ame kekahi wahine i maleia i huiia, ua hiki no ke noi hoopii i kekahi lunakanawai o ka aha hookolokolo kaapuni o ka aha kaapuni iloko i laila kahi i noho ai ke keiki, e ae ia e hookama i kekahi keiki oo ole i hanau ole ia e laua, ame ka hoololi ana i ka inoa o ua keiki la. E pono e loaa ka ae ma ka kakau no ka hookama ana i ke keiki, in a i phia na makahiki i ka umi-kumamaono, a ma o kela ame keia o kona mau makua e ola ana, in a aole i pupule loa, a i lilo i mea oua mau, a ina ole, in a paha i haawi i ke keiki me ka malama ole malalo o ka malu o kekahi mea okoa no kekahi manawa o elua makahiki, a i ole, no kekahi manawa paha i oi aku mamua o keia, a i loaa hoi keia oiaio o ka pupule, on a mau, a haalele, a i ole, haawi i ka manawa o ka hoolohe ia ana e ka lunakanawai a ua hoopaaia hoi ma ka moolelo o ia kauoha. Ina aole i loaa na makua, a i ole, ka haaleleia ana, a i ole, ka haawiia ana o ia keiki, o ka palapala a ae ana i ka hookama ana ia keiki e kakauinoaia e kahu ma ke kanawai o ia keiki, a in a aole on a kahu ma ke kanawai, alaila e hoohoku no ka aha i kekahi mea kupono e ku hope nona ma ke ano he hoaloha pili koke iho i ke keiki; aka no nae, aole e noho ka aha no ka hoolohe ana i kekahi palapala noi no ka hookama ana, in a aole i loaa mai ma ke kakau ka ae o kekahi ame kekahi o na makua e ae ole ana e loheia ai, ma ke ku ana mai imua o ka aha, a i ole. me kekahi ano e ae paha, elike me ia i hoakakaia maloko nei. i ka manawa ame kahi e hooloheia ai.
"Pauku 2. Ina o kekahi makua i loaa ole mai kana ae ma ke kakau elike me ia i hoikeia ae nai maluna, a eia no oia iloko o ke Territore nei, ua hiki e hoopukaia kekahi palapala hooko malalo o ka sila o ka aha hookolokolo kaapuni a maloko o ia palapala e hoike ana i ka manawa ame kahi e hooloheia ai, a e hookoia e ka makainui kiekie, a i ole, e kona nope, a i ole, e kekahi makainui, a i ole, hope makainui, a i ole, e kekahi makai, maluna o ia makua ma o ka haawiia ana aku i ka makua kekahi kope i hooia ia o ia palapala, ame ka palapala noi no ka hookama ana, a i ole, in a e loaa ole ana ka makua, ma o ka waiho ana ia mau kope o ke kauoha ame ka palapala noi me kekahi akena, a i ole, mea paha e hooko ana i na hana a ia makua, a i ole, ma o ka waiho ana ia mau kope i kahi hope o ka makua i noho ai.
"Pauku 3. E hookoia keia palapala kii e ka luna aupuni nana e hooko elike me ia i hoakakaia ma ka Pauku 2355 o na Kanawai i Hooponopono Houia o Hawaii o 1915, a elike no hoi me ia kona mana.
"Pauku 4. Ina o ka makua ka mea i loaa mai ai ka ae ma ke kakau, elike me ia i hoike mua ia ae nei, aole manawa on a i lilo ai i mea noho iloko o ke Teritore, a i ole, ua kaawale aku paha mai laila aku, a i ole, in a paha mahope o ka imi ia ana me ka ikaika, aole i loaa ua makua ala iloko o ke Teritore o Hawaii nei, a e ikeia ana keia ma ka palapala i hoohikiia e lawa ai i ka manao o ka lunakanawai, alaila e kauoha no ka lunakanawai e hookoia keia palapala ma o ka hoolahaia ana.
'Pauka 5. O na kauoha o ia ano e hooko pololeiia ma ka hoolaha ana maloko o kekahi nupepa, a i ole, mau nupepa paha i kupono no ka hoolahaia ana o na hoolaha pili i na hana o ka aha hookolokolo, no kekahi manawa loihi kupono e manaoia ai, aole e emi iho malalo o hookahi malama. Ina o kahi noho o ka makua ae ole ua maopopo, na ka lunakanawai e kauoha, mawaho ae o ka hoolaha, i kekahi kope o ka palapala hooko ame ka palapala noi e waiho kokeia iloko o ka hale leka, i kakauia i ua makua la ma ua wahi noho la. I ka manawa e kauohaia ai e hoolahaia. o ke kope o ka palapala o ia hooko ana ame ka palapala noi, mawaho alu o ke Teritore, e manaoia ua like no ia me ka hoolaha ana ame ka hookomoia ana iloko o ka hale leka. Ma kekahi o keia mau mea e manaoia ua hooko pau ponia keia hooko ana i ka manwa i pau ai ka manawa elike me ia i hoakakaia ma ke kauoha i hoolahia.
"Pauka 6. Ina ua lawa i ka manao ana o ka lunakanawai ua kupono ka mea noi e hiki ana iaia e malamaa a e hoonaauao i ke keiki me ke kupono, e noonoo ana hoi i ke ano ame ke kupono o kona mau makua ame ka hiki kupono ana e hookoia ka hookama ana, e hana no ia i kekahi palapala kauoha e hoike ana i ka oiaio a e hoike ana hoi, mai ia la aku, ma na ano apau ma ke kanawai, oia keiki he keiki na ka mea noi a o kona inoa ua hoololiia ma ia kumu.
"Pauku 7. O na kananwai apau ame na hapa kanawai e kue ana i keia ma keia ke hoopau ia nei, a o na lawelawe ana i hoikeia maloko nei e hoike ana i ka hookama ana o na poe oo ole e mana ae maluna o na lawelawe hookama ana apau ma ke kanawai i hoohana ia mamua aku nei.
PAUKU 2. E mana no keia Kanawai mai a mahope aku o ka la o kona aponoia ana.
Aponoia i keia la 3 o Maraki, A. D. 1919.
C. J. McCARTHY ,
Kiaaina o ke Teritore o Hawaii.
KANAWAI 4.
(B. H. HELU 39.)
HE KANAWAI
E HOOLOLI ANA I KA PAUKU 607 O NA KANAWAI I HOOPONOPONOIA O HAWAII, 1915, E PILI ANA I KE KI HOLOHOLONA AME MANU ANA ME KA AE OLEIA, MALUNA O NA AINA I ONA PILIKINOLA, A E HOOMAOPOPO ANA NO KA HOOPA ʻ I ANA NO IA MEA.
E hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:
PAUKU 1. O ka Pauku 607 o na Kanawai i Hooponoponoia o Hawaii, 1915, ma keia ke hoololiia nei i heluhelu ai penei:
"Pauku 607. O ke ki pu ana i na holoholona ame na manu maluna o na aina i on a pilikinoia; hoopa'i. Aole e ku i ke kanawai no kekahi kanaka a mau kanaka paha e komo aku maluna o kekahi aina, a i ole, pa paha e noho on a ia ana, paa, a i ole, pepehi, lawe, a i ole, luku ana i kekahi ano holoholona, a i ole, manu paha me ka loaa mua ole mai o ka ae mai ka on a mai oia wahi, in a paha oia ka mea e noho ana. a i ole. mea e paa ana a hui i hoohuiia ma ke kanawai, a i ole, hoa hui paha, alaila o ka palapala hoopii e hooia ia e kekahi luna o ka ahahui, a i ole, in a paha o ka ona, mea e paa ana, a i ole, mea e noho ana he hoa hui, alaila ma o kekahi lala o ka hui."
PAUKU 2. E man keia Kanawai i kona aponoia ana. Aponoia i keia la 11 o Maraki, A. D. 1919.
C. J. McCARTHY.
Kiaaina o ke Teritore o Hawaii.
KANAWAI 5.
(B. H. HELU 24.)
HE KANAWAI
E HOOLOLI ANA I KA PAUKU 2546 O NA KANAWAI I HOOPONOPONOIA O HAWAII, 1915, E PILI ANA I KA UKU O NA HOIKE, UKU MILE AME KA AUHAU.
E Hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:
PAUKU 1. O ka Pauku 2546 o na Kanawai i hooponoponoia o Hawaii 1915, ma keia ke hoololiia nei i heluhelu ai penei:
"Pauku 2546. Na uku o na hoike, uku mile; auhau. O ka uku o na hoike penei no ia: O kela ame keia hoike e hele ana a e hoike ana maluna o kekahi hihia kivila, iloko o kela ame keia aha hookolokolo o keia Teritore, e ukuia i hookahi dala no kela ame keia la ana e hele ai i ka aha, ame ka uku lilo hele o 10 keneka o ka mile no ka hele ana mai ame ka hoi ana.
"O ka uku o na hoike e lilo no i auhau maloko o ka itamu o ka bila o na hoolilo a e ukuia e ka aoao e haule ana."
PAUKU 2. E mama keia Kanawai a e hookoia mai a mahope aku o ka la o kona aponoia ana.
Aponoia i keia la 12 o Maraki, A. D. 1919.
C. J. McCARTHY.
Kiaaina o ke Teritore o Hawaii.
KANAWAI 6
(B. H. HELU 45)
HE KANAWAI
E HOOLOLI ANA I KA PAUKU 588 O NA KANAWAI I HOOPONOPONOIA O HAWAII, 1915, E PILI ANA I KA HOOPA ʻ I O NA POE I AHEWAIA NO KA HOOMAINOINO HOLOHOLONA.
E Hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:
PAUKU 1. O ka Pauku 588 o na Kanawai i Hooponoponoia o Hawaii, 1915, ma keia ke hoololiia nei i heluhelu ai penei:
"Pauku 588. Hoopa'i. O kela ame keia mea e ahewaia ana malalo o na hoakaka o keia mokuna e hoopa'iia no aole e oi aku mamua o Hookahi Haneria Dala ($100.00), a i ole, ma ka hoopa'i hoopaahao aole e oi aku mamua o ekolu malama, a i ole, ma ia mau hoopa'i dala ame hoopaahao pu no."
PAUKU 2. E mana keia Kanawai mai a mahope aku o kona aponoia ana.
Aponoia i keia la 12 o Maraki, A. D. 1919.
C. J. McCARTHY
Kiaaina o ke Teritore o Hawaii.
KANAWAI 7.
(B. H. HELU 62.)
HE KANAWAI
E HOOLOLI ANA I NA MOKUNA 213 O NA KANAWAI I HOOPONOPONOIA O HAWAII, 1915, E PILI ANA I KA BONA E MALAMA I KA MALUHIA, MA KA PAKU ʻ I ANA AKU I PAUKU HOU E HELU HOUIA PAUKU 3753A.
E Hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:
PAUKU 1. O ka Mokuna 213 o na Kanawai i Hooponoponoia o Hawaii, 1915, ma keia ke hoololiia nei ma ka paku'i ana aku i pauku hou e heluia Pauku 3753A, e heluhelu ana penei:
"Pauku 3753A. Bona oiai e kali ana no ka hookolokolo. I ka manawa e hopuia ai kekahi mea ma ia ano a ua laweia mai imua o ka lunakanawai, a ua ae ia ka hoopanee ia ana o ka hookolokolo maluna oia hoopii, ua hiki i ka lunakanawai e kauoha i ka mea i hoopiiia e haawi mai i bona no kekahi heluna dala i kupono i ke ano o ke ko'iko'i o ka hewa i hanaia, me na hope kupono a lawa pono e hana hou ole aku ana ia mea ia hewa i ke kino, a i ole, i ka waiwai o ka mea nana ka hoopii iloko o ka manawa i kau palenaia ua hoomauia aku ia hookolokolo ana."
PAUKU 2. E mana keia Kanawai i kono aponoia ana.
Aponoia i keia la 12 o Maraki, A. D. 1919.
C. J. McCARTHY
Kiaaina o ke Teritore o Hawaii.
KANAWAI 8.
(B. H. HELU 25.)
HE KANAWAI
E HOOKAPU ANA I NA KANAKA MAI KA WEHE ANA AME KA WAIHO HOOHAMAMA ANA I NA PUKA PA O NA PA O KA POE KUOKOA.
E Hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:
PAUKU 1. Ma keia ke paku'i houia aku nei he pauku hou i ka Mokuna 240 o na Kanawai i Hooponoponoia o Hawaii. 1915. a e ikeia ma ke ano o ka Pauku 4027D, e like keia malalo iho nei:
"Pauku 4027D. O ka mea e wehe ana a e waiho hamama ana i kekahi puka pa a i ole, mau puka pa paha me ka manaoino, a i ole, manao hoopilikia wal, e komo aku ana, a i ole, e hemo mai ana paha mai na pa mai o ka poe kuokoa iloko o ke Teritore o Hawaii nei, e manaoia ua hewa ma ke ano hanaino wale, a e hoopa'iia ma ka hoopaahao aole e oi aku mamua o ekolu malama a i ole, ma ka hoopa'i aole e oi aku mamua o hookahi haneri dala."
PAUKU 2. E mana keia Kanawai i kona aponoia ana.
Aponoia i keia la 12 o Maraki. A. D. 1919.
C. J. McCARTHY,
Kiaaina o ke Teritore o Hawaii.
KUU LEIA I HOONANI HALE O KA HOME HOOKUONOONO O LUALUALEI NAI UA HALA.
Mr. Solomon Hanohano âme ka hiwahiwa a ka lahui: Ma ka h@@a @@@ a. n. o ka Poalima. Maraki 2@ ma Waialee, ua kipa ae la ka an@@a ma ka home noho o James Kuoha a kaili aku la i ka hanu ola o kuu leia i ma ko maua mau lima aku, hala, nalo, no ka wa mau loa.
E Mrs. E. K. Malulaui nalo aku la oe, aole oe e ike hou mai a@a i ko aina ame ka home a kaua i luhi pu ai ame na leiai hoonani home a kaua e a''iauma aku nei ma keia aoao, nole h@i e ike hou aku ana ko home ame Lualualei Homestead Organization ai oe, aka e kuu papale loulu alii, owau me na leiai hoonani home a kaua, na m@kamaka me na hoaloha lehulehu, au no i hoohoaloha ai ke ukali aku ana a loaa aku oe i kahi makamaka ole, hookahi no makamaka o ka mea ike mala ole ia.
E mama E. K. Malulani maikai e, aole loa o'u kaumaha no kou haalele e ana mai ia'u me na lei a kaua. a ke haaheo loa nei o papa nou ma na ano apau, lana ka'u manao, kahi kino elemakule nei ka uhane pu; he kumu no na'e ko ia lana ana: Ina owau ka i hanlele mua ia oe aole loa e @ele ana ka loaa hou ae o kau kane i kapaia (kolea), aole ana e nele ana ka hoohaunaeleia o na leia i a kaua, no ka mea, ua hoohua ia mai e kou opu. he poe pau kani wale no no ka lu ulu. a koe aka ke kane makua a kakou, James Kuoha nana e malama mai uei me ke kunakanu ole, ame ka ike iho no hoi ke a'e aku la na makahiki maluna o 18, hana iho elike me ka mea maa i na makua kolea, aka aole loa pela, a o ko Waialee poo no na hoike o ka'u mea e olelo nei.
O Mrs. E. K. Malulani, he opio wale no oia nona na makahiki he 15, a nai ko mana ma@e ana ahiki i kona la i haalele mai ai ia'u, ua piha he 21 makahiki me 7 la.
Ke hoomaikai aku nei au ia oe e Mr. James Kuoha ma na ano apau me ka makolukolu no kau mau lawelawe ana i ka pokii wahine a ka@a, me ka luaole o ka nani i hanaia ma ia mau Ko@lau, kau mau hoomakaukau ana no kona hopena, na hauman pahiohe hapai pahu, na keiki koa e ka'i ana, ka ole e kani iho ana maluna o kuu punahele, a ahi ka lepo i ka lepo; a pela nohoi ia oe @ Mrs. Pulaa ame oukou lehulehu e @kali ana me ua makana pua me na ohana keiki a maua.
Ke hoomaikai pu nei ia oe e Mr. Moepono, ke kahunapule o keia ha@lewa nani, na himeni kupono uo ka @@@@ i hala aku, a ia oe @ Mrs. H. Moepono, ka oi aku o ka hiamoe ole o ko'u wahi uhane, no ke auo o kau i aloa ana me ke kamahao o ke au kahiko i loaa ole i ko keia wa.
E mau aku ka lokomaikai ame ka oluolu i ka poe na lakou e hoopuka mai ame na keiki o ka papapa'i.
Owau iho no me ka kaumaha ole ame ka luuluu ole.
H. P. K. MALILIANI.
Lualualei, Waianae, Mar. 31. 1919.
E HOOMAHUAHUAIA KA UKUHANA O NA MA'I.
E like me ke kulana loli ano @ei e ikeia nei i keia manawa apuni ke ao nei, o ia no ka pii launa ole o na @@@ apau e pono ai ke ola ana, na hookamo ae la ka Mea Hanohano Pasehoal o Maui, ma ka I'oaha o ka pule aku nei i hala, he elua mau olelo hooholo, @ ka mua e hoomahuhua ae ana i ka @@@hana o na limahana ma ke kahua ma'i l@pera ma Molokai, a o ka lua e @@@mahuahua pa ana i k@ lakou mahele o ka haawina mai ke aupuni aku.
Ma kana olelo hooholo i pili ana i ka hoomahuahua ana ae i ka ul@@@@a o na ma'i, e kuhikuhi ana ia i ka @@@@@, maloko o ka Bila Helu 8 o ke S@@@@, ma ke ano e hoomahuahuaia ae ka h@ina o kela @@amu, e hiki ai e loaa aku i na limaha@@ ka ukuhana mai ka @@@@ lua aku a i ka hookahi @ala o ka la.
Ma kahi hoi e pili ana i ka haawina no na meaai e loaa ana i kela ame keia ma'i, ma kahi o ke dala hapaha, e hoololiia ae ka huina maloko o ka @@a@na o ka bila, e hiki ai ke loaa aku i ka na'i he hookahi dala me ekolu hapaaa.
E IKE MAI E NA WAHINE.
I na Wahine o Hawaii; Aloha kakou --- E ike mai oukou apau, heaha ia ke kumu i ae ole ia ai ka mana koho ha loka i na wahine! Aole hoi kakou @@poe ha'iha'i kanawai elike me kekahi o keia mau lunamakaainana i kolu @ @@ e na kane, e noho iloko o ka hale @@@ kanawai e rule mai ia kaou.
He poe ha'iha'i kanawai anei kakou, a i ole, he poe ohuniu kipi anei kakou. a i ole, he poe hoole auhau anei kakou. a i ole, he poe hoohemahema anei ma kou i ko makou mau home ame ka kakou mau keiki!
Heaha hoi keia e apa nei o Hawaii! I ka makahiki 1869, kanalima mal@@@@ i hala ae nei. ua ae ia na wahine @@@@ ho baloka oiha. ma kekahi mau @@@@@. a pehea hoi kakou i keia au @@@@@ holomua, e makemake ana anei @@@@@ hoi hou kakou ihope i ka manawa@ @@@@ kapu o kakou, e ai hookahi ai na @@ ame na wahine!
Nolaila eia aku ke kau kojo @@ ka noho maile i ka halekuke.
Me ke aloha,
MAKAKAULANI WOOLSEY.