Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 15, 11 ʻApelila 1919 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Eia ka Poe Hooku o Waiakea i ka Pohihihi

Eia Kekahi Poe ke Manao Nei e Kokua Mai ka Mahiko ia Lakou o Kekahi Poe Hoi ua Makemake na Kekahi Mau Kahu e Hoohana

No kekahi mau pule lehulehu ae nei i hala, a hoea wale mai i' keia manawa, aole i loaa ka malaelae o ka alahele i ka poe i koho iho nei i na home hookuonoono ma Waiakea, Hilo, Hawaii, aka eia no iloko o ka pohihihi, me ke kunana ana, i ka lakou nau mea e hana aku ai, no ko lakou pono ame ka palekana hoi o na aina a lakou i koho ai i mau home hookuonoono.

Eia ka Hui Mahiko o Waiakea ke koi mai nei i ka poe hookuonoono, e hana aku i kekahi aelike me lakou, no ke kukulu ana i ka hale, a no ka hoolako ana mai i na mea apau e pono ai ko lakou noho ana, ame ka mahi ana aku i ka aina; ma ka aoao hoi o kekahi oe o Hilo ke makemake mai nei lakou aku ka poe hookuonoono e kakau alalo o kekahi aelike, no ka waiho ku i na aina hookuonoono malalo o ka hoohana ana a ukekahi mau kahu, he ehi ku ko lakou nui, a i umi-kumaha makahiki ka loili o ka manawa e hoohana ia ai na aina malalo o kela mau kahu, mamua o ka hoi ana mai i ka poe no lakou na aina.

O ka manawa a ka hui mahiko i makemake ai e hanaia ka aelike me ka poe hookuonoono, he eha wale no makahiki, mahope aku o kela manawa, ua hiki i ka poe hookuonoono ke hana aku i ko lakou mau aina hookuonoo elike me ka lakou i ike ai he pono.

Ma ka aelike a ka mahiko i makemake mai ai e hana me ka poe hookuonoono, e kaa ma ka aoao o ka mahiko ke kukulu ana i na home, o ke  kiekie koa he elima haneli dala, e haawi pu hoi ka mahiko he iwakalua-kumamaono dala o ka mahina i ke kane, a he umi-ku mamalima hoi uala i ka wahine, in a no ko laua hana kino i ka aina; he mau dala keia no ka malama ana i ke ola.

Ina nae ua lawa ole na limahana, no ka hana ana ma ka aina, ua hiki ka mahiko ke hoolako mai i na limahana, a i na hemahema e ae paha pono ai ka mahi ame ka malama ana aku i ke ko, a ana ka mahiko e uka ia mau hoolilo apau; aia a oo ke ko, o ka manawa ia a ka mahiko e lawe ae ai i na hoolilo apau, me ka ohi pu i ka ukupanee o ehiku pakenieka no na dala apau i ukupia mai ma ke ano hoaie; a o ke koena aku o na dala no ke oo ko, e holo aku no ia i ka poe hookuonoono.

Ma ka manaoio o kekahi mahele nui o ka poe hookuonono o Honolulu nei, o kela ke alahele maalahi loa no lakou, a na paa no hoi ko lakou manao, iloko o kela mau makahiki eha, e hiki ana ke hoihoiia aku na dala apau a ka mahiko i haawi mai ai ma ke ano hoaie, a iloko no hoi a ia manawa hookahi, e pau ana ke kumukuai o na aina hookuonono i ka ukuia.

No ka manao o ko Hilo poe e hana aku uka poe hookuoono apau i ka ae like, no ke kaa na ua kahuwaiwai ka hoohana ana i na aina, in a no ia he mea e kuaiia ai i halewili kaokoa, ua kanalua koonei poe i ka ae ana aku, no ka loihi loa o ka manawa e kakali aku ai, ahiki i ka hoi hou ana mai o ka aina ia lakou, a o kekahi no hoi, aole he hoakaka maipopoia o na mea e pili ana i ko lakou ola a mau ano e ae paha, o ka kakou wale no e nana aku nei, o ia no ka holo aku o kekahi pomaikai nui i kela mau kahuwaiwai, mamuli o ka lakou hoohana ana i ua aina.

Mahope ae nei, e ikeia ai ka manao o kekahi o ko Honolulu nei poe i lawe i home hookuonoono nona ma Waiakea, me kona a'o pu aku i ka mea pono a koonei poe a hana aku ai: He Manao Hoakaka i na Hoa Aina Hookuonoono o Waiakea

E O'u Mau Hoaaina:-Mamuli o na manao lehulehu e pahola nei iwaena o kakou i keia mau la, mai na aoao like ole mai e hoao mai nei e alehea a lilo loa aku ko kakou mau noonoo maikai me ko kakou mau wahi kuleana a ke aupuni i haawi mai nei, a ia poe e hookele, nolaila, ua ulu ae ia'u ka noonoo e hoike akea ae i ka'u mau meai hoomaopopo ai, i hiki ai ke loaa like ia oukou no ia kakou ke kuikahi, no ka pono me ka holomua.  Penei na mahele hoohana i waihoia mai imua o kakou: I'a hele mai ka Hui Waiakea Mill Company, mamuli o ka kakou nonoi ana aku ia lakou, a ua waiho mai lakou i ka lakou mau kumuhana penei:

Ua ae lakou e hana i aelike me kakou pakahi, a maloko o ia aelike, ua ae lakou e haawi ia kakou pakahi i na mea apau i hoikeia penei:

1.  Na lakou e kukulu i hale no ka mea i nele i ke dala no ia hana; $500 ka palena.

2.  Na lakou e hawi mai i kela me keia mahina i $24 no ke kane, a i $15 no ka wahine hookuonoono; ma ke ano dala malama ola, in a nae e hana ia mea i kona aina.

3.  Nalakou e haawi mai i poe limahana ke noiia aku, a na lakou e uku ia mau limahana, elike me ka uku loaa ia poe ma ka lakou mau hana ponoi o ia ano like.

4.  N alakou e hoolako i na meahana apau e holopono ai na hana hooulu ko ahiki i ke oo ana

5.  Ua ae lakou e kuai lilo aku i ke ko apau o ka aina hoouonooono no ke kumukuai e loaa ai i ka me ahookuoono i $1 no kela me keia tona ko o 2000 paona, in a e hoomaopopoia ke ana momona o ke kopaa ma Nu Ioka ma ka averika no ia mahina i okiia ai ke ko a halihaliia i ka wili me ka 96°.

6.  Ua ae ka Hui Waiakea Mill Company e haawi mai i keia mau mea apau i hoikeia ae nei ia kakou pakahi, ma ke ano hoaie, a aia i ka wa e wiliia ai o keko a kakou, o ia ka wa e lawe ae ai o ka hui i na dala apau i aieia e kakou, me ka ukupanee o 7% o ke dala; a o ke koena iho, e hoomaopopoia no, aia ma kahi o ke 52%.

Penei paha e moakaka loaa ana, mamuli o keia hui nahiko e haawi nei, elike ae la me ia mamua nei:

Ua hoomaopopoia, iloko o na makahiki he 10 i hala ae nei, o ka averika kopaa i loaa no kela mau aiua i lilo ae nei ia kakou he 9 tona ko loaa he 1 tona kopaa.  O ka loaa no ke kopaa o ia mau makahili ma ka averika i hoomaopopoia he $146.32 no ka eka, a ua like ia me $65.52 na ka mea hookuonoono, a he $60.80 na ka hui. 

Ua maipopo loa o ka hapanui o na loaa no ke ko, aia ma ko kakou aoao, he 52% no kakou, a he 48% wale no no ka hui.  Ke hoolawe ae na lilo hoohana me na dala malama ola, e koe ana ia kakou he wahi waihona.

Iloko o 2 oo ko, o ia hoi, o eha makahiki, ua hoomaipopoia, ua kaa ke kumukuai o ka aina, a ua pau no hoi na aie i ka hui, in a e hoomakaulii ka hookele ana a ka mea hookuonoono.

Ma ka aoao hoi o ka poe e hele mai nei e ku-e i ka Waiakea Mill Company, ke waiho mai nei lakou i ka lakou kumuhana, penei:

Ke makemake nei lakou e ae aku ka poe hookuonoono apau loa e haawi aku ma ke kakau ana i ke kuleana hoohana i ko lakou mau aina hookuononono i ke kahi poe kahu (trustees) o 7 lala; ka haawi pu ia lakou i ka mana piha e aie dala no ka hoohana ana i ua mau aina nei.  Ma ka lakou i ka mana piha e aie dala no ka hoohana ana i ua mau aina nei.  Ma ka lakou hoomopopo ana he ##, 00, 00 ka waiwaii'o o na dala a lakou i manao ai e hoohana i ua mau aina nei, me ko lakou kukulu pu i wili, a i ole kuai paha i kekahi o na wili e ku nei ma kahi kokoke i keia mau aina.

Wahi a lakou, e loaa ana i ka poe hookuonoono he 60% a oi no ka lakou ko, aka nae he 14 makahiki e noho aie ai no kela mau dala hoohana a kela poe kahu e aie ai.  He 14 makahiki e noho aie ai in a na kela poe kahu ehiku e hookele ka hana.

Eia kahi mea apiki loa, aole he wahi aelike malama ola no ka mea hookuonoono, aole kukulu hale, aole loa no o ka haawi aku i ka aina na kela poe ehiku e hoohana, a iloko o 14 makahiki pau ka aie.

O keia mau kumuhana ae la elua ka i waihoia mai imua o kakou.  I ka'u hoomaopopo ohi, ke hooholo nei ko'u manao, o ka hana uaauao loa a kakou e hana ai, o ia keia:

E lawe mai i keia mau kumuhana elua a hookuku.  O ka mua, ke kumuhana i wahoia mai e ka aiakea Mill Company, me kana mau kokua e pau ai ko kakou aie apau iloko o eha makahiki.  O ke kumuhana elua hoi, he 14 makahiki o kakou e noho hoi, he 14 mkahiki o kakou e noho aie ai, alaila palekana.

O ka aie pilikia loa, o ia ka aie i ka aina; ke nele no ka uku ana i ka wa hookaa, o ka hoi hou no ia o ka aina i ke aupuni; pahea iho la ka pono o ka mea hookuonoono.

He mea oiaio, o ke kumuhana elua i waihoia mai e ka poe ku-e i ka Waikea Mill Company, he kumuhana maikai loa e pomaikai ai ka maea hookuoono, ma keia mua aku.  I ka wa e pau ai ka aina i ke kaa, i ka wa e kuokoa ai ka mea hookuonoono, ia wa ua hiki i ka mea hookuoono, ia wa ua hiki i ka mea hookuoono ke hana me ke kuokoa, e loaa nui ai iaia ka pomaikai o kona aina.  Aka, i kea wa, he hana hawawa loa na ka mea hookuonoono ka onoupoo ana iaia iho iloko o ka aie no.

Epaia Kekahi Poe Pilipino O na Mahiko

Uku i ka Elima Dala me ka Manao he Pono ku Nai i ka Pilikia Mahope Mai

Koiia Na Pilipino E Holo Aku No Alaska

Puni i ka Mali Leo a ka Mea Kolohe-Paa Mae ka Mea Epa i ka Hopuia e na Makai

Mamuli o ka ike ana o kekahi poe Pilipino he nui i ka hooko ole ia ana o na aelike i hanaia mawaena o lakou ame kekahi Pilipino hapa Pake, a la kou o ka haawi ana aku he elima dala pakahi, ma ke ano he mau dala hoopaa, no ko lakou haalele iho i keia Teritore a holo aku no ka noho hana ana no na hui lawai

a ma Alaska, i paa ae ai o George Wong i ka hopuia ma ka Poaono aku nei i hala.

Ua hoea aku keia Pilipino hapa Pake imua o na Pilipino e noho hana ana malalo o na hui mahiko o Oahu nei, a hoakaka aku la ia mlakou no na hana maikai ma Alaska, a in a lakou i makemake e hoi ilaila e noho hana ai, ua hiki loa iaia ke hoolala i ke alahele no lakou e hoea ai ilaila, ma o kona hui pu ana aku me kekahi haole maanei nei.

Ua lilo na hoakaka a keia Pilipino i mea no na Pilipino o na mahiko e makemake loa ai, a hoike okoa mai la i ko lakou manao, no ka holo i Alaska, kahi o ka hana maikai, i wahi nae e ikeia ai ko lakou hooko i kela manao, ua koiia aku a la lakou e Wong, e haawi mai iaia i elima dala, a e hoihoi hou ia aku ana no kela dala ia lakou, i ka wa e kau ai maluna o ka mokuahi.

I kulike ai me ua mea i hoolalaia mawaena o kela poe Pilipino ame Geo Wong, o ke Sabati aku la ko lakou manawa e kau ai maluna o kekahi mokuahi, a holo aku no Seattle.  Ma ka Poaono nei, ua hoea mai la he heluna nui o na Pilipino no keia kulanakauhale, mai na kuaaina mai, me ka makaukau e haalele iho i keia kulanakauhale, o ka mea apiki nai, ia lakou i hoea aku ai no ke keena o ka hui mokuahi, aole he mea i maopopo iki i kela keena, no ka makemakeia o na limahana e holo no Alaska.  Ikeia ka Epa

No ka mua loa, mahope o ka loaa ana mai o ka lohe mai ke keena mai o ka hui mokuahi, aole he poe limahana i makemakeia, akahi no a loaa mai ka ike i kela poe Pilipino, he epa kekahi i hanaia, nolaila ua hele ae la lakou a waiho i na hoohalahala ana i keena o ka oihana makai o Honolulu nei me ke kauoha ana aku e hopuia o Geo. Wong, ka hapa Pilipino a lakou i uku aku ai he elima dala pakahi.

Oiai nai kela poe Pilipino ma Honolulu nei, e hele ana ama kela ame keia wahi, ua loaa aku la ke kana a lakou i makemake loa ai, a i ka wa i ninau aku ai no ko lakou holo no Alaska, o ka pane a Wong, o ia no ka loaa ole ana iaia o ka haole nana i kauoha iaia e hele e huli i mau limahana, a o ka mea oi loa aku o ka poino, o ia no ka poina ana o kona inoa iaia.

Ua paa ae kela hapa Pilipino i ka hopuia, a i ka wa i hoikeiakeia aku ai na likiki ana i haawi ai i na Pilipono no na dala i ukuia mai iaia, o kana pane, o ia no ke hiki ole ana iaia ke hoihoi hou aku i kela mau dala, no ka mea ua ukuia aku eia i ka haole, maua i hoolimalima iaia e hele e huli i mau limahana, eia nai aole i maopopo iaia kahi o kela haole i noho ai maloko nei o keia kulanakauhale.

Ua paaia no kela hapa Pilipino maloko o ka halewai, no ka noii a huli pono ana aku o ka oihana makai i na ike maopopo loa, no ke ano o ka hana ia lawelaweia, in a paha na kela hapa Pilipino ponoi wale iho no kela hana, i wahi e loaa kekoe ai ke dala iaia, a i ole, aia paha kekahi puulu o ka poe kolohe na lakou kela hana, me ka manao e pulapu aku i na Pilipino, e noho hana ana ma na mahiko.

AMERICUS, Apr. 3.- Ua make hikiwawe loa maanei i keia la ka Lukanela Konela Fredrick W. Dickman, kana keiki ka Mekia Kenerala Dickman, ame ka Mekia Kenerala John W. Butts, i ka manawa o ka mokuea a lakou e kau ana i haule iho ai a nahaha iluna o ka honua.  Ua hoomaka kokeia ka huli ana i ke kumu o ka haule aan o ka mokulele mahope iho o ka ulia ana, no ka hooholo ana in a e hiki ana, i ke kumu.

HOLO KA BILA HOOMAHUAHUA I NA UKUHANA

He Eona Kaukani Dala ka Uku o ka Meia o ke Kulanakauhale o Honolulu Nei

HOOMAHUAHUA PU IA KA UKU O NA LUNAKIAI

E Lilo Ana Keia i Kumu Nui o na Moho e Alualu i na Kulana Oihana Like Ole

Maloko o ka hale o na lunamakaainana, ma ka Poaono aku la i hala, mamuli o ke koho ana a na hoa he iwakalua i ka ehiku, i hooloia ai ka bila hoomahuahua i na ukuhanao na luna oihana o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei, e haawi ana i eono kaukani dala ka uku o k meia, no ka makahiki, a e hooloihi ana hoi i ka manawa o a luna oihana e paa ai i ko lakou mau kulana i eha makahiki.

Maloko o kela nila, e kauoha ana ia, o na luna oihana apau e kohola ana ma keia kau koho iho, e paa ana lakou i na kulana oihana ahiki i ka malama hou ia ana o ke koho baloka, iloko o ka makahiki 1923, ua like ia me eha makahiki me ka hapa, no ka mea ma ka mahina o Movemba e malamaia ai ke koho baloka o na luna oihana, ke pau ke koho baloka o keia makahiki.

Ina no ka lokahi mai o ka aha senate me na hoololi i hanaia e ka hale, ma kahi o ka ukuhana o na luna oihana, alaila e loaa ana i keia mau luna oihana malollo iho nei ka uku elike me keia:

Meia, he $6000; Lunakiai, he $1800; Makai Nui, $3000; Kakauuolelo Kalana, $4200 Lunahooia, $4200; Loio Kalana, $6000, a o ka Puuku he $3600.

O ka Lunamakaainana Lewis o ke komite waiwai ka i ku-e ikaika no kela hoomahuahua a hoopii hou i ka uku o na luna oihana o kekahi mau huna oihana, o na kulanakauhale, i oi loa aku ka nui o na kanaka ame ka lakou mau hana, ma Amerika, he emi mai ko lakou ukuhana.

Ma kekahi mau mokuaina ma Amerika, ke ukuia nei na kiaaina, ma kahi o ka %4000 o ka makahiki, oiai nae he kulana oihana kiekei wale no o ko lakou uku, o ia na lunakanawai federala, ma kahi o ka $6000 o ka makahiki.

O ka hoololi a ka Lunamakaainana Lewis i manao ai, o ia no ke kau ana i ka uku o ka makai nui i $3000 o ka makahiki, i $4000 o ka Loio Kalana, i $1200 o ka lunakiai, a no na luna oiha na e ae i $3300.

Ua make nae key hoololi ma ke oho ana a na hoa o ka hale, a ma ke koho maoli ana a na hoa maluna o ka bila, ua hooholoia elike me ia maluna ae nei, he iwakalua ma ka aoao o kakoo ana i ka bila, a he ehiku hoi ma ka aoao e ku-e ana.

Ma ka Poaono koke aku nei no i hala i hooholo ae ai ka hale o na lunamakaainana i ka bila, hoomahuahua ukuhana no na luna oihana o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei, aka mahope nae o ka hui pu ana o kekahi mau hoa o ka hale me ke Kiaaina, ua kauoha hou ia aku kela bila e hoihoi mai i ka hale mai ke senate mai, a paku'i hou ia aku e hoololi, e hoemi ana i ka uku o ka lunakiai i umi-kumamalua haneri dala no ka makahiki, aole hoi i umikumawalu haneri elike me ia i hooholo mua ia ai.

Ua noke hou na hoa o ka hale i ka paio no kekahi mau ukuhana e ae, ua hiki ole nae ke hoololiloli ia a hoounaia aku ka bila i ke senate elike me ia i hoemiia mai ai ka ukuhana o na lunakiai, a ua hooholoia hoi pela maloko o ka aha senate, a hoouna loa i aku i ke Kiaaina, no ke kakauinoa ana mai.

Ma ka manawa i ui ia aku ai ke Kiaaina no kona manao no ka bila hoomahuahua ukuhana no na luna oihana o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei, wahi ana, he manaoio kona, he mea pono i'o no e hoomahuahuaia ae ka ukuhana o na luna oihana o ke kalana ame ke teritore, no ka mea o ka loli o ke kulana i keia manawa, mai ke kulana mai he elima makahiki ae nei i hala, o ka mea ia nana e koi mai he mea pono i'o e loaa aku ka ukuhana maikai ia lakou.

No ka ukuhana nae o k alunakiai, ma kona manaoio, o ka umi-kumamalua haneri o ka makahiki ke kupono, in a e hoomahuahua loa ia ae ana, e nui ana

E WAIHOIA ANA NA NA MANA KOHO E HOOHOLO MAI

Holo ka Bila e Haawi Ana na na Mana Koho e ae i na Wahine e Koho Baloka

I MEI AE NEI E KOHO AI MALUNA O KEIA NINAU NUI

Hookahi Manawa e Koho ai me na Luna Oihana o na Kalana Apuni ke Teritore

Ina no ka lilo o ka bila, e haawi ana a e hoonele ana paha i na wahine makaainana o Hawaii nei, i ka pono koho baloka i kanawai, mamuli o ke koho ana ame ka hooholo ana a na mana koho baloka o kei Teritore, alaila e malamaia aku ana he koho baloka maluna o kela ninau, ma keia kau koho wae moho o na luna oihana o na kalana lehulehu, ame ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei, i kulike ai me ka manao ame ka makemake o ka bila i hoololiia maloko o ka hale o na lunamakaainana.

Ma keia bila kanawai, e waiho holookoa ana ia iloko o na limua o na mana koho baloka kane apau maloko nei o keia Teritore ke kuleana e hooholo, a e hoole ai paha i ka haawi ana aku i kela pono koho baloka i na makaainana wahine o keia Teritore.

Ina e kaa ana ka hapanui o na mana koho ma kak aoao e ae ana e haawi i keia pono i na wahine, alaila e loaa ana ke kuleana ia lakou e koho ma na koho baloka o na luna oihana o na kalana, ame na hoa oloko o ka ahaolelo, ame ka elele lahui, aka hoi i loaa ole he'a pono ia lakou, mamuli o ke kaa ana o ka hapanui o na mana kohe, ma ka aoaoa e hoole ana, alaila o ka pau ana iho la ia, me ka hiki ole loa ia lakou ke koho baloka ma keia mua aku.

Ma ka pauku ekahi o keia bila, e hokaka ana ia, ma ka manawa e mailamaia ai ke koho bloka waemoho o na luna oihana kalana apuni eia Teritore, ma ka la 17 o ka mahina ae nei o Mei, mawaho ae o ke koho ana i na moho, e koho pu ana na makaainana apau i loaa ka mana koho baloka, ma ka aoao ae, a hoole paha, i ka haawi ana aku i na wahine, i ka pono e koho baloka.

Ma ka pauku elua hoi o ka bila, o hoakaka ana ia no ke pa'iia o ka baloka, me ka hokaka maopopoia ma ka olelo Beritania ame ka olelo Hawaii, ka manao ame ke ano o ke koho ana, ma ka aoaoa e ae ana, a e hoolohe ana paha.

Ma ka pauku ekolu, e hoakaka ana ia i ka poe i kuleana ma ke koho ana i kela ninau, o lakou no na mana koho i paa ko lakou mau inoa, a i koho baloka hoi ma na kau koho baloka apau o ke kalana, kulanakauhale a Teritore paha.

O ka pauku eha, ua pili ia i ka hoike ana aku i ka hopena o ke koho baloka ana maluna o kela ninau, no ka waiho ana ku imua o ke kakauolelo o ke Teritore, a nana hoonohonoho pono i ka hopena o na mea i kohoia ma na aoao o kela ninau.

E hokaka ana hoi ka pauku elima, in a e kaa ana ka hapanui o na mana koho, ma ka aoaoa e ae ana e koho baloka na wahine, alaila, e hoopiliia na pauku mahope aku, mai ka pauku eono ahiki i ka pauku 8, ua pili keia i ka loaa aua o ka mana koho i na wahine, me ka lilo ana o na kanawai e ae apau i ku-e i ka manao o keia kanawai i mea ole.

O na pauku mahope aku, ua pili no ia i ka hoopaa ana i na wahine i ko lakou mau inoa maloko o kela ame keia mahele koho, me ka hookohu aku o ke kiaaina i poe hoopaainoa, a e ukuia lakou ma ka umi dala o ka la, no na la hana ekolu a lakou e malama ai, no ka hoopaa ana i na inoa o na makainana wahine, i oi aku na makahiki mamua o ka iwakalua-kumumakahi.

ka põe e alualu i kela kulana, oiai nae he nui a lehulehu wale ka poe kupono ole.

No ua mea hoi e pili ana i ka eha makahiki, ka loihi o ka manawa e noho ai o na luna oihana, ua apono loa oia i kela mahele o ka bila.

PARIS, Apr.4- He palapala no ka hookuokoa hou ana ae ia Korea ke waihoia ae ana mamua o ka ahakuka maluhia mamua o ke pau ana o keia pulo e na elele i noho pooia e Kinsio Kimo, ka wahaolelo ma ka aoao o ka ahahui a na kanaka opia Korean.

Hoohuoiia ke Ano o ka Make Ana o Kekahi Keiki

Huli Pono o Senatoa King i n Mea Oiaio a Waiho ae i Kana Hoike no ka Noonoo Pono Aana Mai o ke Kiufe Kiekie Teritore

O ka make ana o kekahi keiki nona ka inoa o Joe Kahakauila maloko o ke kula o Waialee, ma kekahi manawa aku nei i hala, me ka hoike ole ia aku o ka lohe i kona makuahine, a hala he manawa mahope mai, pela hoi ka noho hana ana o kela keiki malalo o kona haku hana, me ka uku wale ia ana aku no he 10 a oi dala ikona makuahine, ua lilo ia i hana nui na Senatoa King e noke ai i ka huli ame ka noii, a hoihoih ae i kana hoike imua o kekahi hoa o ke kikure kiekie, no ka waiho ana e i kela hoike imua o na kiure.

Ma ka hokaka a ka makuahine o kela keiki imua o Senatoa King, ua noho kana keiki maloko o ke kula ma Waialee, a mamuli o kana hooikaika ana, i hoohuuia mai ai oia, me ke noi ana aku ia Joe Leal, e huli i kekahi hana na kana keiki.

Ua loaa i'o ka hana a kana keiki, me ka makuahine o Leal, ma ka umi dala o ka mahina, a he umi mahina hoi ka noho hana ana o kela keiki, eia nae, o ka mea wale no i ukuia aku iaia, he umi-kumamaono dala, mahope o ka make ana aku o kana keiki.

Ua hoakaka hou ae oia no kona koi mau ana aku ia Joe Leal, e haawi mai i na dala ukuhana o kana keiki, aole nae he loaa aku, a o kana mea i ike, o ia no ka hoihoi hou ia ana o kana keiki maloko o ke kula o Waialee, a ma ka mahina o Iulai o ka makahiki aku nei i hala i make ai oia.

I kulike ai me na ike i loaa mai mamuli o ka huli pono ana aku a Senatoa King, ma ka manawa i hoihoih hou ia aku ai o Joe Jahakauwila ma Waialee, ua loohia iho la oia i ka ma'i, a i kona manawa ka i hoike aku ai imua o Anderson, ke poo o kela kula, no kona pilikia, ua kauohaia mai la oia e hoi i ka hana maloko o ka halehana, o hoounaia aku auanei oia e hele maloko o ka lo'i kalo e hana ai.

PAA KOKE KA MEA AIHUE KAA I KA HOPUIA.

I kekahi kanaka Rukini e hele ana ma ke alanui, ma ka auwina la o ka Poalima aku nei i hala, i halawai aku ai ka ike  kona mau maka, me kona ka otomibile, e hookeleia ana e kekahi koa, a oiai o kona waiwai ponoi kela, ua hoomaka aku la oia e alualu, eia nae ua malowale aku la ke koa me kona kaa otomobile.

I wahi nae e wi ai ka niho o ke kolohe, ua hoike koke ae la oia i ka aihueia ana o kona kaa imua o ka oihana makai, he oiaio he manawa pokole mahopeo mai, ua paa aku la kela koa i ka hopuia e ka Makai Joe Prince.

Ma ka olelo a ka wahine a ke kanaka Rukini, ua hoea aku ke koa no ko laua home, a hoike aku la iaia, ua haawi mai kana kane i ka ae i kela koa e lawe i ke kaa, a hoihoi aku no, a no ka manao o ka wahine he oiaio kela mau olelo, nolaila ae aku la oia i ke koa e kii ke kaa a lawe mailooko mai o ka hale waiho kaa.

I ka hala ana nae o kekahi manawa ma ia hope mai, ua komo ka manao hoohuoi iloko o kela wahine, he koa kolohe kela o ka hoea ana aku, no kona home, nolaila kelepona mai la i kana kane, e hoike mai ana no ka lilo ana o ke kaa i ke koa.

No ka hoike ana aku hoi i ka oihana makai, no ka aihueia ana o kona kaa, i hele ae ai kela kanaka Rukini no ka halewai, a oiai oia e hele ana ma ka alanui, o kona manawa ia i ike aku ai i kona kaa, me ka haole koa iluna.

Ma ka manawa i hopuia aku ai o ka haole koa, aole on a laikini hookele kaa, aka nae ua loaa iaia he ekolu dala me ka hapalua, ma ke ano he uku no na ohua i kau mai maluna o ke kaa otomobile; a in a paha no ka loihi loa aku o kela kaa malalo o ka malu o ka haole koa, in a ua mahuahua aku kana mau dala e loaa.

Oiai nae, aole he mau pono i ikeia maluna o kela kaa, aole ka on a kaa i lawe mai i kekahi mau kumu hoopii, e ku-e ana i ka haole koa kolohe, koe wale no ka waiho ana aku i ka mana iloko o ka oihana makai e lawe mai

Ma kekahi la ae ka, ua hoea aku la uo o Joe Kahakauwila imu ao lbert Johnson, a hoike aku la iaia no kona ma'i, i ka lohe ana ka o Mr. Anderson, ua kauoha aku la iaia e hoi maloko o ka halehana e hana ai, o hoopaaia oia maloko o ka rumi puli.

He manawa ka mahope mai, ua loaa aku la o Joe Kahakauwila e hiamoe ana maloko o ka halehana ia wa ka i kikiia aku ai ka wai maluna on a; a i ka wa i make ai o kela keiki, ma ia hope mai, ua hoopiolokeia ka manao o ka poe ma Waialee no ka hikiwawe loa o kona make ana.

Ka Hoakaka a Leal

Wahi hoi a Joe Leal, ka makai no na keiki kolohe, he mau makahiki ko hoe Kahakauwila noho ana ma Waialee, a ma kona manawa o ka make ana, aia ma kahi o ka umi-kumamalima ame ka um-kumamaono kona mau makahiki.

I kona manawa ka i hookuuia mai ai mai Waialee mai, ua hooikaika oia e huli i hana nana, a i ka loaa ole ana, ua hoea aku la imua on a, no ke noia ana no i hana, nolaila ua huli oia a loaa ka hapa me kekahi wahine o keia kulanakauhale, o ua wahine nei nae, o ka makuahine no ia o Mr. Leal.

He mau mahina ka i noho hana ai o Joe Kahakauwila malalo o kona haku, ua aihue iho la i ke kaa otomobile, me ke komo aihue ana maloko o ka hokele, a lawe i kekahi mau waiwai lehulehu, no ia kumu i hoihoi hou ia aku ai oia e hoopaa ma Waialee; me ka waiho mua ole ia ae o ka hihia o kela keiki imua o ke aha.

Ua hoakaka hou ae no hoi oia i ka wa i noho hana aku ai o kela keiki malolo o kona haku hana, aole on a mau lole kupono, aole hoi he kamaa, na kona haku hana i hoolako mai i kona mau hemahema apau, me ka laweia ae o kekahi hapa o kona akuhana, no na hooliloo o kona mau lole.

HOOLE KA PAPA I KE NOI A NA KOREA.

Mamuli o ke koho ana a ka papa o na lunakiai o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu, nei, maka po o ka Poalua aku la i hala, i pho wale ai ka manaolana o na Korea o keia kulanakauhale, no ka malama i kekahi mau hana hoohauoli mawaho ae nei o Kapiolani Paka, ma keia Poaono, ka la 15 o Aperila nei.

Ua ulu mai keia manao o na Koren o Honolulu nei e malama i na hana hoomanao a hohauoli mawaho ae nei o Kapiolani Pala, mamuli o ke kakauia ana o ke kuahaua e hoolilo ana ia Korea i aupuni mai o Iapana maluna on a elike me na makahiki lehulehu ae nei i hala.

Ua hoea ae he heluna nui o na Korea ma ka halawai a ka papa o na lunakiai no ka waiho ana aku i ka lakou nei, eia nae ua hooholo e ka papa mamua aku e hoole ana i ka ae ana aku i ka lakou noi.

Ua hookahuaia kela hoole ana aku a na hoa o ka papa lunakiai, e haawi ia Kapiolani Paka i wahi no na Korea e hoohauoli ai, mamuli o ke lakou hopohopo, o ala mai kekahi haunaele mawaena o na Korea ame na Kepani, malia he maikai no ka manao o kela poe Korea, aka i ka wa nae e hoomaka ai e haiolelo, a i ka wa e haawiia aku ai o na manao ohohia e ka lehulehu, e oi loa mai ana ke kamailio ana a ka poe haiolelo, ahiki i ke ala ana ae o na manao maikai ole iloko o na Kepani.

Me ka nana ole nae i kela hooholo mua ana o ka papa e hoole ana i ka haawi ana mai ia Kapiolani Paka i na Korea, ia wahi e malama ai i ka lakou mau hana hoohauoli, ua uwalo aku kekahi o na Korea imua o lakou ma kela po, nolaila ua noonoo hou ia ke noi a na korea, a no ka elua o na manawa i hoole ai ka papa, i ka haawi ana aku i kela paka, koe wale no ka waiho ana aku, na ka meia e hana mai eliko me kana i ike ai he pono.

ai i kekahi kumu hoopii e ku-e ana iaia no ka hookele i ke kaa me ka laikini ole, ka hana hoi i ku i ka ha'iha'i kanawai.