Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 14, 4 April 1919 — HE MAU MEA E HOOMANAOIA E KA LAHUI HAWAII OIAIO. [ARTICLE]

HE MAU MEA E HOOMANAOIA E KA LAHUI HAWAII OIAIO.

(Kakauia no lee KiJohaua Pookela o ka Lahui llawaij)r E ke Kilohana Pookela o ka Lahui Hawaii nine.kou Lunahpopouopono pookela a noeau, Me ka mahalo a nui loa: —E ae ntrti i keia peni i kou īnau koraīnu 110 kekahi inanawa, e waiho aku i kekahi mau hoikeike oiaio e pili ana i ka ma 'i 4 ' Ea " ame 1 ' Paaoao,'' na ma 'i e wailio huna nei iloko o ke. kino ka* naka niai ka piko o ke poo ajiiki i ka poli o ka wawae. Mamuli o na inanao i kakauia e ka makamaka J. M. Mahuka ma kekahi kalamu o ke Kuokoa o kn la 14 o Fcberuari i hala, a ma ia manao, ua hoike ae oia no kekahi mea pili i ke kulana ma'i '' Ea'' ame kekalii mau laauuiu pili i na kulana ma'i Ea, a pela aku. Mamuli o ia nianao ua. .koiia. mai keia peni, he niea pbn ; o' i"d ,maoU no e loaa jia ike ame na hoomaopopo maoli ana i ke ano i'o Jiiaoli o ka ma 'i Ea ame ka .ma 'i Paaoao, e wai'rho huna a e moe j lolii nei iloko o ke kino kaiiaka, anai kona hanauia ana niai ahiki i kona ke ana. • I ka wa 1\ahiko o .keia'lāhui he mahele o'koa o ka papa kahuna i kapaia: na kahuna haha, no >ka pololei i iea haha ana a ha'i mai i Tca ma'i iloko o ke i kino kanaka, a he ike ia aole komo pu ha liana hoomanamana o ke ano imi ēpa a hoopunipuni elike ine ko Keia au e malamaia mai nei na 'kuono e kekahi poe o keia lahui e alakai hewa nei. 0 u&wkahuna haha paaoao he akamai. i 'ka halia me ka ike i Jce. ikulana- mafi iloko o ke kino o ke 'keiki \iuku; bebe. aJūki i ka poe kauaka -makua. I r a a'o nui ia ka liaha nia ka papa iliili e Lononiakaihonua ame Kua'ua'u, a o ia ka mea i kaulana ai na 'kahuna haha i ka ke pplolei i ka ha'i ana mai i ke ano o ke kulana o ka nia'i kino, o ia hoi ka ma 'i Ea ame ka nia'i Paaoao. >, , 0 ka ma 'i Paaoao nie ka um 'i Ea, hekulana ma'i ia ilo na keiki mai ka #pu maj"o ka *makuahine. 1 ka wa kahiki o Hawaii nei ua hui : ia niau ano inh'i elua iloko o ke kahu- ; . nJt hookahi, a i kapaia ma ka inoa '' Na Kahuna Ma'i Paaoao me Ma'i Ea." :

Ō ia inau 'kahuua, o lakou ka poe aolo Komo na hana koaka ame ua auo pule. wahahoe i ke diabolo ame na epa apau olike ine ia e ikeia nei iwa-' ena o koia lahui. Oka ma'i Punoao, he ma'i ia i pili ina kulana ma'i kino maoli ma ka 6pu 0 ko keiki, ma na kulana o lee aa aiuo. ka piko, ko kulana o ke'kino o ke keiki. ma ka haha ana a maopopo keia mau; kulana ina'i penei: 1, Kahoaka; 2, ke Keaku; .'5, ka N r iau; 4, ka Ume; 5, ka Papaku; 6, ka Waiopua. ' O keia na helehelena maoli o ka ma'i ]>aaoao, a aia iloko o 'keia niau maliele -i huiia e loaa ai ke kino ame ke kulana maoli o ka ma'i kino i oleloia, a e 'kapaia nei he akepau o ia hoi ka Waiopun, ke ku i na kane, a he Kohephpo ke ku 1 ka -wahine. Ke hala na la elima mai ka hanau ana mai o ka makuahine i ke keiki, o ia ka wa e uana ai ke kahuna i ke ku lana ina'i' 0 ke koiki, a.. ma ia nana ana e iko aj,. ko kahulia i.k.o keiki ola anie ko keiki haalele <makua. Pola no ke kulana o"ka ma'i Ea iloko o ke 'kino o ke he ma 'i i ikeia- ma ka mans>wa ke al'elo, ka opu ame ka ]>oli o ka wawae. lie nui na laau like ole no ia auo ma'i, e hoomaka ana mai ka pileo o ke | kua'liiwi ahiki i ka holionu o ka moana lij>oli])o. Nolaila, ma ia mau wahi o ke klno k:niaka, o ike mua ia ai ke kulana nia'i panoao ame ma'i Ea maluna o ke kino 0 na keiki ahiki i ka poe opio ame ka poe ua kanaka niakua ke kino, elike ane ka ikoinaka ana o ke kahuna maluna o kona mau helehelena, a ua loa/i na kaho akii'maopopo le'a oko kulana oke Paaoao aine ka Ea. Aia iloko o -keia mau mahele a kakou 1 ike ao nei mamua o ka ma 'i Paaoao | keia mau kulana okama 'i Ea, i k'aI paia ai ke Paaoao ame ka Ea o ia hoi he pua lua: 1, ka Muhee; 2, lea Muhee Pulewa; 3, ka Muhee ]\fakoko; 4, ka Muhee Ke-a; 5, ka Mnliee Lehua; 6, .ka Muhee Pakii. O keia e ka hahauna hou o Hawaii lahui na kulana o ka ma'i Paaoao, a maanei ke lawe hou Vnai nei au .1 hoikeike aku i na mahele aine na lielehelona o ka ma'i Ea. Ka kulana o ka ma'i Ea ame na inoa o 'kela ame keia Ea, niai ka piko o ke poo a hoea i ka poli o ka. wawae. 1, ka Ea Malani; 2, ka Ea Kamanawa; 3, ka Ea Kuawehi; 4, ka Ea Lehua; 5, ka Ea Kakalena; 6, ka Ea Aa līpena; 7, ka Ea Mahuna; 8, ka Ea Hoike; 5), ka Ea Pakii: 10, ka Ea Pa]Daku; 11, ka Ea Hoaka: 12, ka Ea Pulewa. OUeeia hoikeike helehelena o ka papa ma'i Ea ame ka huina o na Ea iloko o ke kino o ke kanaka e nioelol'i nei me ka maopopo ole i keia lianaun.a hou o keia mau kula.ua ona ma'i Ea. oka ma 'i Ea, ho ma'i ia i hauan nu ia niai inai ka o]>u nia.'i o ka ni.(ikuahino, a pela no ka ma'i Paaoao, ua hanau pn ia mai laua mai ka opu mai o ka niakuahine. • - . .11 e nni na helehelena o na ano e ikeia ai o ka ma 'i l']a, elike no im 1 k-i Hke ole o ka Ka ilo'ko o ke 'kino ō kp "ke ; ki. ame ke kanid<a makna paha, pela ho ke ano o ka Ea, a i ole o ke Paaoao. Ina no ke keiki e ike ia anā' tio ht ma na ano 'maopopo : le f, 4 o ke alelo pē-

iiei: ], he ulnuln k:i l«u o l<e alelo, : iwaona; 2, kookeo loa ke a'.elo, koe kn kunm; pala a kipukapuka ke a'elo: 4, liauna ka walia ame ka iianu; 5. kn he kn haae ame ka wale o 'ka walia; 6, hua'i ka weia. m.l-ka a tnnhope o ke pbo o ke keiki me ka l.v>u uha-ne iu.au ke keiki me ka- emi .mi o ke kno e hoohana mau ai i na wa apau; B,omino, ohemo, omali a lua'i, a i ole hi kulu .mau ine k6 hoomaka mai e wiwi a malule ke kino o kc keiki : 9, anu ka poli o ka wawao. a hua'» ka \rela ma ke poo a kahe ka hou' o l*c poo ke moe ke kei-ki, e pulu ana kn uln : ua ma kalii e pili ana iīiahope oke po»; 10, kakau' 3cc aa ma ka opu o ke apmni, a hele ka opu o ke. 'keiki a koliu opu moa ka nananaua ke-ke hāanole kohu ohao; 11, uwe mau ke -keiki i na \va apau me ka aa"ka iiioino e hoohanā •mau ai, a pili ka hanu o ka makuahine hainole ko ku 'emaka, ee ka. pnupuu apni ka hoouana i na w apau; 12, oloh'e ani ke kino, \ukuku me 'ka pieie' apūni •ke poo, a palahe ke kino o ke keiki. 0 keia na kulana a hoikeike maopopo e ikeia ana maluna o ke keiki, a aia ma' ia mau hoikeike e maopopo ai ike ano o ka Ea iloko o lte kino o ke keiki, a o ia ka wa maikai loa e kii ai ka laau uo ka

hanai a»m. • Aolo nae liC pOno haiuui wale aku iio i ka laaū ,oiai, aole ia he pololei, aka, he kuJvihowa. īiui loa ia o ka poo e hanai uei i n«i laau Ea; nie ka manao o ka hq,Tiai ana i ka laau i oleloia he laau 'En, alaāla, ua ola ka Ea a ua make ka Ea, aiYie ke Paaoao, mamuli o ka laau i ha»ai ia i ke keiki, oiai ua p.uka amaka ka Ea, aua ike maopopo le 7 a ia hoi. Ho oinio he nui na laau Ea ame Paaoao e ulu noi mai ka piko o ke kuahiwi a hoea i ka lipolipo o ka itioana kai hohonu. Mai na e kupu .ana ahiki i na kumulaau nunui e oni ana i ka lewa, a mai na i'a e holo ana iloko o ka. hohonu a hoea i na limu e ulu ana ma tia malealae e 'kipehi mau ia ana e na hunakai, aia maloko o keia mau paJena kahi e a'hu nei na laau like ole o 11 a īiia'i Ea ame ka Paaoao. Tna ua ikeia- ke. kulaua o ka ma i Ea malauia o ke ke-iki, alaila- e nana i ke ano o ka $q, alaila, kii i ka laau, o ia Ea, a hauai a>ku i ke keiki, a i ka piha ka inonawa elike me ka loina o hanai ana o ka laau, alaila, hanai 'ka laau kupele no ka pepelu ana i ka Paaoao; oiai ua moku ku la ka Ka, a 0 ia ka wa e ulu mai ai ke Paaoao ,ma aole e fcanai koke i ka laau Paaoao. Nolaila, he nila maopopo loa ka hanai ana o na laau Ea, o ia hoi, aia no a kuppno ka laau i ka Ea, alaila ola, a ina aole kupono, aole no e ola ana, he eml wale aku no, no ka mannwa a pu hou niai no ,a oi Joa ae 3ca ikaika o ka Ea ke puka. (A oili liou aku).