Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 14, 4 April 1919 — Page 8
| This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
| This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
CLOTHING
FOR MEN & YOUTHS
ON CREDIT
THE MODEL
FORT ST.NEXT TO CONVENT
MA KE KAUOHA
TERITORE O HAWAII.
Keena o ka puuku, Honolulu, Oahu. ma ka hana e hoopau ana i ka HUSTACE @ COMPANY, LIMITED, @, o ka HUSTACE @ COMPANY, LIMITED, he hui ia i kukuluia a e hu ana malalo a ma ka mana o na kanawai o ke Teritore o Hawai, i kulike ai me ke kanawai i hoomakaukauia ma na hana o keia ano, ua waiho ia mai @ o keia keena he palapala @ no ka hoopau ana i ka hui i oleloia, hui @ ia me ia, elike me ia i koiia ai ma ke kanawai.
NOLAILA, ma keia ke haawiia aku nei ka hoolaha i kekahi @ i na kanaka apau he mau huleana mamua a e kuleana nei paha i keia manawa ma kekahi ano iloko o ka hui i oleloia, e pono e waiho mai i na ku e ana no ka ae ia aku o ka palapala noi i oleloia maloko o keia keena, mamua ae a ma ka hora 12 awakea o ka la 21 o Aperila, 1919, a o kela ame keia mea e makemake ana e hooloheia aku maluna o ia mea, he pono e hoea kino ae ma ke keena o ka mea nona ka inoa malalo iho maloko o ka Hale Mana Hooko, Honolulu, ma ka hora 12 awakea o ka la i oleloia, a e hoike mai i ke kumu, in a he kumu kekahi i wahi e ae ole ia aku ai ka palapala noi i oleloia.
DELBERT E. METZGER,
Puuku Teritore o Hawaii
Honolulu, Feberuari 4, 1919.
@ Feb. 7, 14, 21, 28; Mar. 7, 14, 21, 28; Apr. 4, 11, 18.
TERITORE O HAWAII.
Keena o ka Puuku, Honolulu, Oahu.
Ma ka hana e hoopau ana i ke KANEOHE COTTON COMPANY, LIMITED.
OIAI, o ke KANEOHE COTTON COMPANY, LIMITED, he hui i kukuluia a e ku ana malalo a ma ka maua o na kanawai o ke Teritore o Hawaii, i kulike ai me ke kanawai i hoomakaukauia ma na hana o keia ano, ua waiho ia mai iloko o keia keena he palapala nei no ka hoopau ana i ka hui i oleloia, hui pu me kekahi palapala i hooiaioia i hoohui pu ia me ia, elike me ia i koiia ma ke kanawai.
NOLAILA. ma keia ke haawiia aku nei ka hoolaha i kekahi mea, a i na @ apau he mau kuleana mamua a e kuleana nei paha i keia manawa ma kekahi ano iloko o ka hui i oleloia, e pono e waiho mai i na hu-e ana no ka ae ia aku o ka palapala noi i oleloia @ o keia keena, mamua ae a ma ka hora 12 awakea o ka la 21 o Aperila, 1919, a o kela ame keia mea e makemake ana e hooloheia aku maluna o ia mea. he pono e hoea kino ae ma ke keena o ka mea nona ka inoa malalo @ maloko o ka Hale Mana Hooko. Honolulu, ma ka hora 12 awakea o ka la i oleloia, a e hoike mai i ke kumu @ he kumu kekahi i wahi e ae ole ia aku ai ka palapala noi i oleloia.
DELBERT E. METZGER,
Puuku Teritore o Hawaii
Honolulu, Feberuari 4, 1919.
@ Feb. 7, 14, 21, 28; Mar. 7, 14, 21, 28; Apr. 4, 11, 18.
TERITORE O HAWAII.
Keena o ka Puuku, Honolulu, Oahu.
Ma ka hana e hoopau ana i ke SOUTH KONA COFFEE, COMPANY, LIMITED..
OIAI, o ke SOUTH KONA COFFEE COMPANY, LIMITED,, he hui ia i kukuluia a e ku ana malalo a ma ka mana o na kanawai o ke Teritore o Hawaii, i kulike ai me ke kanawai i hoomakaukauia ma na hana o keia ano, ua waiho ia mai iloko o keia keena he palapala nei no ka hoopau ana i ka hui i oleloia, hui pu me kekahi paalpala i hooiaioia i hoohui pu ia me ia, elike me ia i koiia ai ma ke kanawai.
NOLAILA, ma keia ke haawiia aku mei ka hoolaha i kekahi mea, a i na kanaka apau he mau kuleana mamua a e kuleana nei paha i keia manawa ma kekahi ano iloko o ka hui i oleloia, e pono e waiho mai i na ku-e ana no ka ae ia aku o ka palapala noi i oleloia maloko o keia keena, mamua ae @ ma ka hora 12 awakea o ka la 21 o Aperila, 1919, a o kela ame keia mea e makemake ana e hooloheia aku maluna o ia mea, he pono e hoea kino ae ma ke keena o ka mea nona ka inoa malalo iho maloko o ka Hale Mana Hooko, Honolulu, ma ka hora 12 awakea o ka la i oleloia a e hoike mai i ke kuka la i oleloia a e hoike mai i ke @, @ he kumu kekahi i wahi e ae ole ia aku ai ka palapala noi i oleloia.
DELBERT E. METZGER,
Puuku Teritore o Hawaii.
Honolulu Feberuari 1, 1919.
@ Feb. 7, 14, 21, 28; Mar. 7, 14, 21, 28; Apr. 4, 11, 18.
TERITORE O HAWAII.
Keena o ka Puuku, Honolulu, Oahu.
Ma ka hana e hoopau ana i ka PLUMBLING SUPPLY COMPANY, LIMITED.
OIAI, o ka PLUMBING SUPPLY COMPANY, LIMITED, he hui ia i kukuluia a e ku ana malalo a ma ka mana o na kanaway o ke Teritore o Hawaii, i kulike ai me ke kanawai i hoomakaukauia ma na hana o keia ano, ua waiho ia mai iloko o keia keena he palapala noi no ka hoopau ana i ka hui i oleloia, hui pu me kekahi palapala i hooiaioia i hoohui pu ia me ia, elike me ia i koiia ai ma ke kanawai.
NOLAILA, ma keia ke haawiia aku nei ka hoolaha i kekahi mea, a i na kanaka apau he mau kuleana mamua a e kuleana nei paha i keia manawa ma kekahi ano iloko o ka hui i oleloia, e pono e waiho mai i na ku-e ana no ka ae ia aku o ka palapala noi i oleloia maloko o keia keena, mamua ae a ma ka hora 12 awakea o ka la 28 o Aperila, 1919, a o kela ame keia mea e makemake ana e hooloheia aku maluna o ia ea, he pono e hoea kino ae ma ke keena o ka mea nona ka inoa malalo iho maloko o ka Hale Mana Hooko, Honolulu, ma ka hora 12 awakea o ka la i oleloia, a e hoike mai i ke kumu, @ he kumu kekahi i wahi e ae ole ia aku ai ka palapala noi i oleloia.
DELBERT E. METZGER,
Puuku Teritore o Hawaii.
Honolulu, Feberuari 10, 1919.
6335- Feb. 14, 21, 28; Mar. 7, 14, 21, 28; Mar. 7, 14, 21, 28; Apr. 4, 11, 18.
TERITORE O HAWAII.
Keena o ka Puuku, Honolulu, Oahu.
Ma ka hana e hoopau ana i ke GONSALVES & COMPANY, LIMITED.
OIAI, o ke GONSALVES & COMPANY, LIMITED, he hui i kukuluia a e ku ana malalo a ma ka mana o na kanawai o ke Teritore o Hawaii, i kulike ai me ke kanawai i hoomakaukauia ma na hana o keia ano, ua waiho ia mai iloko o keia keena he palapala noi no ka hoopau ana i ka hui i oleloia, hui pu me kekahi palapala i hooiaioia i hoohui pu ia me ia, elike me ia i koiia ma ke kanawai.
NOLAILA, ma keia ke haawiia aku nei ka hoolaha i kekahi mea, a i ma kanaka apau he mau kuleana mamua a e kuleana nei paha i keia manawa ma kekahi ano iloko o ka hui i oleloia, e pono e waiho mai i na ku-e ana no ka ae ia aku o ka palapala noi i oleloia maloko o keia keena, mamua ae a ma ka hora 12 awakea o ka la 28 o Aperila, 1919, a o kela ame keia mea e makemake ana e hooloheia aku maluna o ia mea, he pono e hoea kino ae ma ke keena o ka mea nona ka inoa malalo iho maloko o ka Hale Mana Hooko, Honolulu, ma ka hora 12 awakea o ka la i oleloia, a e hoike mai i ke kumu @ he kumu kekahi i wahi e ae ole ia aku ai ka palapala noi i oleloia.
DELBERT E. METZGER,
Puuku Teritore o Hawaii.
Honolulu, Feberuari 11, 1919.
6335- Feb. 14, 21, 28; Mar. 7, 14, 21, 28; Apr. 4, 11, 18.
TERITORE O HAWAII.
Keena o ka Puuku, Honolulu, Oahu.
Ma ka hana e hoopau ana i ka H. CULMAN COMPANY, LIMITED.
OIAI, o ka H.CULMAN COMPANY, LIMITED, he hui ia i kukuluia a e kuana malalo a ma ka mana o na kanawai o ke Teritore o Hawaii, i kulike ai me ke kanawai i @ ma na hana o keia ano, ua waiho ia @ iloko o keia keena he palapala noi no ka hoopau ana i ka hui i oleloia, hui pu me kekahi palapala i hooiaioia i hoohui pu ia me ia, elike me ia i koiia ai ma ke kanawai.
NOLAILA, ma keia ke hawiia aku nei ka hoolaha i kekahi mea, a i na kanaka apau he mau kuleana amua a e kuleana nei paha i keia manawa ma kekahi ano iloko o ka hui i oleloia, e pono e waiho mai i na ku-e ana no ka ae ia aku o ka palapala noi i oleloia maloko o keia keena, mamua ae a ma ka hora 12 awakea o ka la 26 o Mei, 1919, a o kela ame keia mea e makemake ana e hooloheia aku maluna o ia mea, he pono e hoea kino ae ma ke keena o ka mea nona ka inoa malalo iho maloko o ka Hale Mana Hooko, Honolulu, ma ka hora 12 awakea o ka la i oleloia, a e hoike mai i ke kumu, ina he kumu kekahi i wahi e ae ole ia aku ai ka palapala noi i oleloia.
DELBERT E. METZGER,
Puuku Teritore o Hawaii.
Honolulu, Maraki 19, 1919
6340- Mar. 21, 28 Apr. 4, 11, 18, 25; Mei 2, 9, 16, 23,
OLELO HOOLAHA.
Ma keia ke haawi aku nei au i ka hoolaha, mamuli o ka haalele ana mai o kuu wahine mare Esther Akina i ko'u home me ke kumu ole, aole e ili iho maluna o'u ke ko'iko'i o ka uku ana i kekahi aie e hanaia ana eia ma kuu inoa.
HENRY AKINA.
Honolulu, Maraki 21, 1919.
6341- Mar. 28; Apr, 5, 12.
HOOLOLI WAHI HALAWAI.
Ma ke noi a ka Papa Kahu Waiwai o @ Hoomana Naauao o Hawaii, i ka Ahahui Mokupuni o ka Mokupuni o Oahu nei o ka hoololi ana i kona wahi e noho ai, a ua aeia mai ia noi, a e noho ana ua Aha Mokupuni la ma Kealaula o ka Malamalama, Koula, Honolulu, aole hoi ma Kalanakila o ka Malamalama, Kahana, ma kona la no i hoike mua ia aku ai.
Nolaila. e hele ae na elele ame na lala apau i kuleana ia ahahui ma kahi e hoike hope ia aku nei.
ROGERS KEKUEWA,
Kakauolelo.
Koula, Honolulu, Apr, 1, 1919.
NO KE AHA LA E HOLOMOKU NEI HEIA LAHUI I KA MAKA, A PEHEA LA E HOOLAUPA‘I HOU IA AI?
Mr. Lunahooponopono o ke Kuokoa; Aloha oe:-Ano, mamuli no o ka puapua‘i pinapina‘i mau o na hoomanao poina ole no ke ola o ko kaua lahui i aloha nui ia e omilo mau ia nei i na wa i hala, ahiki mai ano, pela au e lawe mai nei i ka ninau ko‘iko‘i a huliu a ia loea opio a kapena no hoi o ke Kilohana i ka 1901, a o ia kela e welo ae la ma kou lae i keia la.
He oiaio, he 19 makahiki ka lu‘alu“a o kei mau ninau aloha lahui oiaoi i puanaia ae e Mr. David Kanewanui, i ko kakou hoomanaoana ae, aka no nae, he o ia mau no kona palahinu a omamaka hou mamuli o ke kanahai ole ana mai o ke kaheawai ana o ka lahui Hawaii i ka make, a kakou no e ike like ae nei no keia la.
Nolaila, e Hawaii lahui aloha nui ia o‘u nei, e oluolu e huikala mai no i ko oukou mea kakau nei, oiai o ka ekolu manawa keia a‘u i hoike ai i ko‘u manao maluna o keia kumumanao hookahi uo, a e ike pu ae no hoi kakou, aole he hua maopopo i loaa mai ,a no keaha mai ke kumu? A uo ka mea, aole loa kakou iho, ano ka manawa, e ala kakou apau loa.
E Hawaii lahui aloha o‘u nei e, e oluolu e hoomanao mai i keia mau mea oiaio luli ole a ke Akua, i hoohana e ai i olahonua, elike me Kana i manao ai he pono, mahope iho o ka haiia ana o ka euanelio e Melesideseka i na lahui e ma ka aina o Kanaana, Heta, Anora, Pereza, Hiva, Iebusi, Gilegala ame ka Amora no 400 makahiki, a uo ko lakou hana i na mea e inainaia ai e ke Akua, a mihi ole. Ua lawe mai ke Akua i Kona lahui iwaena o ka Iseraela a kipaku aku ia lakou me Kona kauoha paaaku ia Mose. Puk.24:11
Eia hou no o ka lahui Iseraela no a ke Akua i koho ai i waiwai hooilina Nona, o ia lahui no kekahi i lukuia a kipakuia aku mai. Kanaana aku, no ko lakou hewa, a mihi ole i kela wa; a me he mea la ua loaa is lakou ka naau pepe amihi, oiai ua kokoke loa mai ka hora e hoihoi hou ia mai ai o ko lakou aina hooilina o Kanaana i keia la a kokou e lohe aku nei.
Malia o ninau mai kekahi: Heaha ka hana hewa nui a ko‘iko‘i loa a keia mau lahui Genetile ame ka lahui Iseraela i hana @ Ke waiho ae nei au na Mose e hoike mai ia kakou ma ke ano he lahui Hawaii kakou i alakai aku ia kakou e ike a e hoomaopopo piha mai no kakou. He kuleana piha ko ke Akua maluna o na lahui kanaka, apau loa Ana i hana ai, a hoonoho ai ma kahi a Kona lokomaikai e oluolu ai e hoonoho, elike me kakou ame ko kakou mau kupuna,, penei:
Olelo mai la hoi o Iehova ia Mose, i mai la: E olelo aku i na mamo a Israela, a e i aku ia lakou, Owau no o Iehova ko oukou Akua. Mamuli o na hana o ka aina o Aigubita, kahi i noho ai oukou, aole oukou e hana aku, mamuli o na hana o ka aina o Kanaana, kahi e lawe ae ai Au ia oukou; aole oukou e hana aku; aole hoi oukou e hele ma ka lakou mau iohana. E hana hoi oukou ma Ko‘u mau kanawai, a e malama i Ka‘u mau oihana, e hele malaila. Owau no o Iehova ko oukou Akua. Nolaila, e malama oukou i Ka‘u mau kauoha, ame Ko‘u mau kanawai, @ e hana ke kanaka ia, e ola no oia ia mau mea. Owai no o Iehova.
Aole kekahi o oukou e hookokoe aku i ka i'o iho;e wehe i kahi huna o kou makuakane, a o kahi huna o kou makuahine, mai wehe oe; o kou makuahine no ia, mai wehe oe i kahi huna on a. O kahi huna o ka wahine a kou makuakane, mai wehe oe; o kahi huna no ia o kou makuakane. O kahi huna o kou kaikuahine, o ke kaikamahine a kou makuahine paha, ua hanau ma kou wahi noho paha, ua hanau ma kahi e paha, mai wehe oe i kahi huna o lua. O kahi huna o ke kaikamahine a kau keikikane ame ke kaikamahine a kau kaikamahine, mal wehe oe i kahi huna o laua; no ka mea, o ko laua, o kou wahi huna no ia. O kahi huna o ke kaikamahine a ka wahine a kou makuakane, na kou makuakane i hanau, o kou kaikuahine no ia, mai wehe oe i kona wahi huna. Mai wehe oe i kahi huna o ke kaikuahine o kou makuakane, o ka i'o no ia o kou makuakane. Mai wehe oe i kahi huna o ka hoahanau wahine o kou makuahine, no ka mea, o ka io' no ia o kou makuahine. Mai wehe oe i kahi huna o ka hoahanaukane o kou makuakane, mai hokokoke aku i kana wahine, he makuahine ia nou.
Mai wehe oe i kahi huna o kau hunonawahine, o ka wahine ia a kau keiki; mai wehe oe i kona wahi huna. Mai wehe oe i kahi huna o ka wahine a kou hoahanaukane, o kahi huna ia o kou hoahanaukane. Mai wehe oe i kahi huna o ka wahine ame kana kaikamahine, aole hoi oe e lawe i ke kaikamahine a kana keiki ,aole hoi i ke kaikamahine a kana kaikamahine, e wehe i kona wahi huna; o kona i'o no lakou, he mea hewa ia. Mai lawe oe i ka wahine me kona hoahanauwahine pu, e hoino iaia, i ka wehe i kona wahi huna, i ka wa e ola ana kela. Aole hoi oe e hookokoke aku i ka wahine e wehe i kona wahi huna, i ka wa e hookaawaleia ai ia no kona haumia.
Mai moe oe i ka wahine a kou hoalauna, e hoohaumia ia oe iho me ia. Mai haawai i kahi keiki au e lilo ia Moleka, aole hoi oe e hoino i ka inoa o kou Akua. Owau no Iehova.
Mai moe i ke kanaka me he wahine la, he mea ia e inainaia ai. Aole hoi oe e moe i ka holoholona, e hoohaumia iho ia oe iho me ia; aole hoi e ku ka wahine imua o ka holoholona e moe iho iaia, he mea haumia hilahila ia.
Mai hoohaumia oukou ia oukou iho ma kekahi o keia mau mea, no ka mea, ma keia mau mea apau, ua haumia na lahuikanaka A'u e kipku aku ai mai mua aku o oukou. Ua haumia ka aina, nolaila, ke hoopa'i nei Au i kona hewa maluna iho on a, a ke luai aku nei no ka aina i kona poe kamaaina. No ia mea, e malama oukou i ka'u mau kauoha ame ko'u mau kanawai, aole hoi e hana i kekahi o keia mau mea e inainaia ai, aole kekahi o ko oukou lahui kanaka, aole hoi o ka malihini e noho ana iwaena o oukou. No ka mea, ua hana na kanaka o ka aina mamua o oukou, i keia mau mea i inainaia apau, a ua haumia ka aina.
I ole ai e luai aku ka aina ia oukou kekahi, i ka wa e hoohaumia ai oukou iaia, elike me kona luai ana aku i na lahuikanaka, ka poe mamua o oukou. No ka mea, o ka mea e hana i kekahi o keia mau mea i inainaia, o na kanaka e hana ana, e okaiia aku lakou maiwaena aku o ko lakou poe kanaka. Nolaila, e malama oukou i ka'u oihana, aole e hana ma keia mau hana i inainala, a i hanaia ai mamua o oukou; aole hoi oukou e hoohaumia ia oukou iho malaila; Owau no o Iehova ko oukou Akua. Oih. Kah. 18:1-30.
Nolaila, e Hawaii lahui, ua maopopo piha aku la ia kakou apau ke kumu oiaio loa i anai, kipaku a luaiia ai o na kamaaina o Kanaana mai ko lakou aina hanau aku, ka aina hoi a ke Akua o ka Iseraela e kuahaua e mai nei i ke ola ame ka hauoli, ke hana a hoomahu'i ole elike me na lahui mua nona ka aina, a i ka hoopa'iia i ka make, ke kapakuia ame ka lua'iia aku e ka aina hanau, o ua lahui hahaki kauoha la.
Nolaila, o ka haawina a'o moakaka le'a loa imua ou e Hawaii lahui ano, o ia no keia: Aole loa a ke Akua nana ana, ma ke ano he lahui Hawaii kakou ,a no kakou na moku ako'ako'a o Hawaii nei, a kau i ka kakou poe mamo, ahiki aku i ka oili hou ana mai a ko kakou Hoolapanai i ka 1996. Aole loa pela. Penei ka mea maopopo loa, e ike pu mai no kakou:
Eia ko kakou lahui Hawaii i keia la ma ke kulana ANAIIA. Aole ma ke ano luku heleuluulu elike me ko ka 1853, aka, ma ke ano kahe liilii mau o ka make i na mahina apau ,a o ka mauao nui o ke Akua ma o keia ae la, o Kona kipaku no ia kakou e ku a e hele, oiai, aole o kakou hoohua ae i ka hua ohaha e akaaia ae ai o ka hoino mai ke poo ae o keia lahui, ma ke ano he lahui Hawaii, a e waiho malaelae iho ia Hawaii aina, no ka lahui kanaka e a ke Akua i ike ai he lahui kanaka ia e hoao ae ana e hoohua ae i ka hua ohaha i ku i ka pono.
Oiai, oia no ka on a aina nona o Hawaii aina nei, a ko kakou mau kupuna ame kakou ka lakou poe mamo e keha nei no kakou keia mau mokupuni, a o ko kakou aina kulaiwi hoi, malia ua pololei no ia mau upu mau ana a kakou pela, ina ko kakou mau kupuna ame ko kakou mau makua ame kakou e Hawaii lahui o keia hora ,aole i lihi launa a hawahawa i keia mau hana i hoomahu'i mua ia e na kamaaina o ka aina o Kanaana, i anai a i lua'i ia ai lakou e ko lakou aina hanau ponoi, elike me ia mamua ae nei. Ina pela ua pololei, a waiwai ole ka'u ake'ake'a wale ana i na keena momi waiwai nui o ke Kilohana i keia la
Nolaila, e Hawaii lahui, e oluolu e lawe mai ka kakou kumuhana ko'iko'i o ka la, i pili loa i ko kakou pono laula ma na aoao apau loa, penei:
No keaha la e holomoku nei keia lahui i ka make@ Ke pane mai nei o Rev. H. H. Paleka, o na Aliiwahine Kaahumanu ame Kapiolani Nui na aliiwahine pookela loa o ka ikaika loa o ka manaoio ia Iehova Sabaota. Oia, Oia wale no ko laua Akua ame na'lii apau loa, ame na makaainana o Hawaii nei; aole loa he Akua e ae. Ua pau na akua pohaku i ke kiloi iloko o ke kai, a ua pau hoi na akua kii laau i ke puhiia i ke ahi, a ua lohe no hoi au mai ka poe kanaka makua mai, i hele a liuliu na la, oiai au i ko'u mau la opio, e noho hoahanau ana no no Kawaiahao.
1. He kapu loa ka waa ke holo a lawai'a i ka la Sabati. 2. He kapu loa ke ho'a i ke ahi, a hoolaoalala paha i no meaai i ka la @. 3. E malama mau loa ia ke @ ame ka eehia o ka la Sabati. 4. A eia hoi ka'u i ike ai no'u iho. Ua hoohikiia au e malama mau i na kanawai ame na kau oha o ka ekalesia. Aka, i ko'u komo ana i keia ekalesia i keia la, ua hele koke aku au e hui me kuu makua o na la opio, a mihi aku au i ka'u hoohiki wahahee ana, a nonoi aku au me ka @ loa ,e oluolu mai oia e huikala mai i ka'u i berita ai me ia, a ua ae mai oia, me ka maikai a oluolu loa, a i mai la oia ia 'u me keia mau olelo o ke kuio, penei:
Iloko o na hoahanau ,holookoa o keia Ekalesia o Kawaihao nei, o oe hookahi wale no ka i hana i ka mea naauao.
Nolaila, e Hawaii lahui aloha holookoa o'u nei, e oluolu e ike mai a e kana i keia ma'i alaala nui a koikoi loa ou, a'u nei e kuahaua akea aku nei. O keia ke kumu pololei, a oiaio loa nana e omilo mau nei keia lahui, a o ke kumu moakaka lea loa hoi e holomoku nei keia lahui i ka make i na kau i hala ahiki mai la ano.
A e oluolu hou mai, e lawe hou mai kakou i ka lua o ka ninau o keia la, penei: Pehea la o Hawaii lahui e hoolaupa'i, e hooulu a e hoopiha hou ia ai na mokupuni i noho mua ia ai o Hawaii nei, elike me ka nui o ka lahui i ka hiki mua loa ana mai o Lono i Hawaii nei i ka 1778?
E oluolu hou mai no ia ' ue Hawaii lahui aloha nui ia o'u nei, ke kuakaua hou aku nei no au i ka'u haina mua loa no o 19 makahiki ke oo imua o oukou. O ko kakou mihi lahui holookoa loa no. Oia, oia .oia hookahi wale iho no ke ala ame ka maha ame ka hauoli mau nou e Hawaii lahui, ma na aoao apau, elike me ia au e upu mau aku nei, mai ka loaa ana o ka mana koho ia oe.
Ke hana kakou i ka mihi lahui holookoa, he oiaio ,o ia iho la no ka mohai aala loa imua o ka noho aloha o Owau mau loa. O ka mea a ko kakou mau kupuna, na makua ame kakou i lawehala ai, he aneane loa e pihi ka haneri makahiki i keia 1920 ae no, nolaila e lawe kakou apau iloko o keia manawa nui loa, a e noonoo me ke kuio a akahele ina paha ua hana a ua pili iki aku paha ko kakou mau kupuna, na makua ame kakou ka lakou poe mamo apau pu no me na malihini, a ke hoomaopopo nui nei au ma keia mau mea ano nui, a ke Akua e a'o e mai nei i ka Iseraela, a ia kakou hoi ka lahui Hawaii e omilo mau ia nei o keia la, a o ke kumu ikaika loa hoi nana i hoeueu ae i ke aloha iloko o kakou, he mea pono e hana kakou i kahi hana no ko kakou pono laula huiia, a o ua hana la o ka mihi lahui holookoa no ia.
Aia iloko olaila ko kakou huikala piha ia mai, a o ka loaa ana mai o ko kakou huikala ia ma ke ano lahui, o ia iho la no ke pani a pakuia o ka holomoku hou ana o keia lahui Hawaii i ka make, a o ke Akua ka Makua mau loa no ka mea Nana e hooulu a e hoolaupa'i hou ia oe e Hawaii lahui, elike no me kana i hoomahuahua ai i ka lahui Iseraela, penei:
Hanau nui iho la na mamo a Iseraela a laha loa ae la, a kakoko loa, ua nui loa ko lakou ikaika, a ua piha loa ka nina ia lakou. Puk. 1:7.
E hoomanao e Hawaii lahui, he kanahiku no poe na lakou i @ i ka lahui Iseraela ma Aigubika, ua piha ka aina ia lakou, a he 22 tausani hoi kakou ano, a ina he 10 tausani a kakou bebe o ka makahiki, alaila he 200 tausani kakou i ka 1940. Mahalo.
JOHN M.MAHUKA.
HE HOOMAIKAI NUI LOA.
E Mr. Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa, Solomon Hanohano, Aloha kaua:-E oluolu mai hoi i ka makou mau leo noi, elike me ke poomanao e kau ae la maluna, oiai he malihini makou imua ou, oiai nae o ke aloha ka mea i oi ae mamua o na mea apau, nau hoi ia e hoomaikeike ma na paia o ka aina kaulana o Maui, no e ka oi, a penei no ia:
Ua kukulu iho nei ke Kula Sabati o Kihei ma ka la 16 o Maraki, 1919, ma Keawala'i, elike me ke apo kuikahi ana mai o ia Kula Sabati, i keia wahi Kula Sabati hanau hou ia ae nei, e hoohui aku ilaila, oiai o ia no ka makua o keia mau Kula Sabati apana apau, o ka aoao o Makawao Hema nei, a ua koho mai no hoi ko makou Kahu Kula Sabati Nui, oia o D. Kapohakimohewa, e noi mai ana hoopili aku na hana o ka hoike Kula Sabati ma ka apana ma Kihei a ua haawi aku no ke Kahu Kula Sabati apana o Kihei i kona ae ana, a ua hui aku makou ma Keawala'i, a nolaila o ia ka makou e haawi ae nei i ka makou mau hoomaikai loa ana i na hana nui i kokua ia mai a ma ko makou aoao, o ia hoi keia, ua hana no makou a lako ma na ano apau, a ua hooikaika aku ko makou komite haipule, o Rev. Poepoe me ka hui ana me ka ona moku aila ea, oia hoi o Dr. Raymond, a ua haawi mai oia i kona moku no ke kii ana mai ia makou ke Kula Sabati o Kihei nei ame ka makou mau ukana he nui, a lawe aku me ka maikai, he kokua keia a Dr. Raymond ia makou, o ka elua keia o kana hana kokua ana ia Kihei nei.
O ka hana pono ma ko makou aoao e hana aku ai, o ka haawi ana aku i na hoomaikai ana i ka Makua Lani Nana no e hoopomaikai mai ia laua ma na mea apau o ka honua nei, a mau loa aku.
O ka elua o ka makou hoomaikai nui hou ana aku, o ia no ko makou pili ana aku ma ka uwapo o Makena, lele aku la na haumana Kula Sabati, a hoolele pu me na ukana apau o ia ka manawa i pili mai ai o kekahi kaa kalaka nui, a hookau na ukana a makou apau loa, o ka lilo aku la no ia na ka mikini ka hana, emoole noho ana i ka luakini o Keawala'i mau, o ka mea nona keia kaa kalaka nui, o ke keiki no ia o Mr. ame Mrs. Hattie Aana, ka mea nona ka halekuai e ku nei ma Makena.
Ua lokomaikai mai keia keiki i kona lawe ana i ka makou mau ukana, me kona kokua ana, nolaila ke haawi aku nei makou kou poe kupuna i ka hoomaikai ana a nui loa ia oe na ke Akua e hoonui hou ae kau hana apau e makemake ai, a no ka mea o ke keiki maikai e hoohauoli ana oia i kona makua kane ane kona makuahine, ua kau ia haawina a ke Akua i haawi mai ai maluna ia ou e ka moopuna maikai loa, Chang.
O ke kolu o ka makou hoomaikai ana, o ia no ka haawi makana ana mai i kokahi pipi momona na ke Kula Sabati o Kihei nei, he nui keia kokua nui o ke Kula Sabati e Keawala'i ma ko makou aoao ame elua kaau amaama momona. Hemolele ko lakou mau lunaikehala apau, oiai he poe makuahine kanemake wale no ka hapanui o kela apana o Keawala'i he elua no makuahine iloko o na kane e ola nei, oia no o Mrs. K. Poepoe ame Mrs. Kalahanohano, o ka hapanui he poe opio, oia ka makou e mele ae nei i keia mau laina mele maikai, no ka oukou mau hana maikai ia Kihei nei.
Hui alu hana pu la,
Me na lima na na naau,
No ka Haku no Iesu la,
Ke 'lii mana oia mau.
O ka lawa paha keia o ka makou mau hoomaikai ana ia oukou e Keawala'i, na ka Makua Lani e hoopiha hou mai i ko oukou mau puuwai, i na mea maikai he nui loa, ahiki hou mai no me ka mahalo nui loa. O makou iho no o ka oukou mau hoa paahaua iloko o ka Kristo hane, ma o ko makou Kahu Kula Sabati la,
MRS. E. N. PAKE.
Kihei, Maui, Mar. 26, 1919.
HAINA NANE.
Kaua i ka nani o Malamanui,
O ke ahe mai a Kawaikoloa,
He hoa pili o Halahape nou,
Mea ole ke alu ka piina pali;
Nana iho oe o Leilehua,
Hoonohonoho ana ko Kahiki poe,
Lawe ae oe a Kauli hoe,
Ma ka waipii kou hooponopono.
Nana aku au o ke ehukai,
Ka nou hala ole a i Waoala;
Hainaia mai ana ka puana,
O ka eueu mai au o ka ehukai.
Mr. Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa, Aloha kaua a nui loa:-E oluolu mai hoi oe ia'u ina he rumi kaawale kekahi o kou moku ka Naukilo, ka elele mama nana e kaapuni nei ke ao holookoa, no'u hoi ia rumi, no kela mau hua e kau ae la maluna, i ike iho ai ka papa o John Liilii. Kukuluia ka nane penei:
He kama ka'u i hanauia mai Kahiki ku, Kahiki-moe, a ka i koko haumaka iole palalauhala. Ua kapa mua ia no ka inoa i kinohi loa, John Liilii he laau ma kona elemu, he pohaku ma kona opu, lewalewa o John Liilii, ku iho nei ka ninau:
Owai ka inoa pololei o kuu kama? Haina: John Pele. Peneia e hoonohonohoia ai: Mai Kahiki mai o Pele noho i Hawaii nei; hanauia hoi ka Pele a paa, loaa he laau ma ka elemu, he pohaku ma kona opu, o ia no kona mea e kani ai a lewalewa o John Liilii, o ka haku no ia o ka Pele; nolaila, o ka haina nane o John Pele.
Ke manao nei au, ua loaa pono aku la oe ke niniau la ka pua o Koaia, eha i ke anu ka nahele o Waika.
E aloha e ka Lunahooponopono.
Owau no me ka oiaio,
J. H. KAWELOWAI.
Waialua, Mar. 27, 1919.
Paewa loa mai la kau kui ana i na pua e lawa ai ka lei o ke keiki o Laie Huli hou ia mai!-L. H.
HOOMAKAUKAU NO MUA AKU NEI
E Hoao e Hoomakaulii Ano… E Malama i ke Dala
e wehe i Buke Banako H@ahu me ke
CHINESE-AMERICAN BANK
A NANA AKU I KA ULU O KAU DALA
NA PAHU DALA $1.00 no ka Wehe Kihi o ke Alanui
no ka Hoolimalima Ana i ka Hoahu Moi me Nuuanu
NUPEPA KUOKOA
No ka makahiki (one year)……$2.00
No eon mahina (six months)…. 1.00
O ua Dala eme na Hoolaha Apau e hoouna pololei mai i ka ADVERTISER PUBLISHING COMPANY, LTD., wale no, P. O. Box 208, Honolulu, T. H.
Entered at the Post Office at Honolulu, T.H., as Second Class Matter. CHARLES S. CRANE….LUNA NUI
KUAIIA HE APANA AINA NO KE KULA O KAHEHUNA
He apana aina e pili kokoke ana i ke kula alii o Kahehuna ma ka aoao Waikiki nona ka iliaina mawaena o ka 14,000 ame 15,000 kapuai kuea ka i kuaiia e ke komisina aina aupuni ame ke Kiaaina McCarthy, e hana ana no ke Teritore, mai ia Maria A. Baptiste ae no na dala he $11,428.40.
O ka hana i makemakeia ai ia wahi e lilo ae i ke Teritore i loaa i kahua no kekahi hale paku'i hou no ka halekula o Kahehuna, aka nae mamuli o ka hana hou i hoolalaia e ka ahaolelo e kukuluia i hale kieke ma ke alanui Moi, me he mea la e loli loa ana ka hana i manaoia e hoonui hou ae i ka halekula o Kahehuna. Ina no ka nele loa o ke kukuluia aku o na hale paku'i hou no ke kula, o ka mea maopopo loa e hooliloia aku ana kela apana aina i lilo mai la ma ke kuai ma ke ano i kahua paani no na keiki, ahiki i ka manawa e ikeia ana ke kupono no ke kukulu ana aku i halekula paku'i hou maluna oia kahua.
HE PUOLO WAIMAKA ALOHA NO KO MAKOU AUNTY UA HALA MA O, MRS. KAMAKA KUKONA.
Mrs. Solomon Hanohano, ka Lunahooponopono o ke Kilohaua pookela a ka lahui Hawaii, Aloha oe:-E oluolu hou mai i kekahi wahi rumi kaawale o ka hiwahiwa a ka lahui no ka'u puolo waimaka aloha e kau ae la maluna, no ko makou aunty aloha, Mrs. Kamaka Kukona, a nana hoi ia o uwila ae ma na welelau o ka honua, i ike mai ai na kini, na makamaka, na makua, na hanaumua, na keiki, a pela me ka ohana apau, no ka mea aloha i hala.
Ma ka la 26 o Marakki i loaa mai ai ka lono hoolelehauli, maloko o ka leka, a ko'u hanaumua, Mrs, Marry K. Hea, e ha'i mai ana ia'u, ua haalele mai ko makou aunty elike me na mea i ha'i mua ia ae la maluna.
Ke ano o ko makou aunty, he aloha ohana, he aloha ia makou na keiki, na moopuna, a pela wale aku.
E ko makou unele aloha e, a pela hoi ko makou pokii kaikunana Hanale, no olua ame na bebe ko'u waimaka, e hookahe nei, o olua ame kuahine Hattie ka i ike i ka hana hope o ko kakou mama aloha.
Ua pili aloha ia e ko makou aunty me kana kane no na makahiki loihi, a ua loaa ia laua he hua ohaha hookahi e ola nei, mai ko laua kihapai mai.
He mau la wale no hoi koe o kona hii moopuna no ia mailoko mai o kana keikikane, eia ka e hoopokoleia mai ana na la o kona ola ana, aka ke hea mai nei no ka leo o ko kakou Haku aloha:
Hele mai e na luhi,
Luhi kaumaha nei,
Nau e hoomaha,
Na ehaeha la
Nolaila ko ae la ka olelo a ka Palapala Hemolele, o ka mea i hanauia e ka wahine, ua piha oia i na popilikia he nui.
I ka makahiki 1915, iloko o ka mahina o Dekemaba, ua kono mai la ko makou Aunty aloha e hoea aku makou ma ko laua home hou ma Honokaa, oiai e komo ana ko laua home, ma ke Kalikimaka mai, he mea oiaio ua hoea mai ko makou uncle me ko laua oto, a ua lawe aku la oia i ka ohana, o ia hoi ko'u hanauma Mrs. Marry K. Hea, ko'u mau pokii Mr ame Mrs. Annie L. Kalama, ko makou pokii Joseph Wahinehookae, ko makou hiapo Julia Kawehionapua Hea hoi i keia wa.
Nolaila ua noho makou me ke aloha, ma ko laua home me ka maikai ame ka hauoli, a e kauoha mau mai ana no hoi oia i ko makou papa e hoi aku me ia, e noho ai. Ua lilo no kona kaikunane i mea nui iaia, o ia hoi ko makou papa.
Ke ano o ko makou aunty, he lokomaikai, he heahea, he puuwai hamama, he hoomaemae, he ike i ka poe haahaa, ame poe kiekie, ua noho oia, iloko o ka lako me kona ike ole ia mea he nele, a haalele wale iho la no oia i na mea apau no keia ao.
E ka la hiki ma Kumukahi, aole e maalo hou ana oAunty Kamaka ma kou lae. E na alanui kikeekee o Hawaii Hikina ame Hawaii Komohana e, aole oia e holoholo hou ana ma ko oukou mau kualono. E ka ua kanilehua o Hilo e, aole oe e hoopulu hou ana i na papalina o ko makou aunty aloha. E ka makani apaapaa o Kohala e, aole oe e hoopa hou ana i ke kino wahine e maalo ae ana. E ke kai maokioki o ka aina o kaua, aole e hehihehi hou ana o ka wahine heleloa ma kou ale, aia ae la paha o Aunty Kamaka i ka maka o ka opua kahi i kau ai, a haule mai ka ua, oia pu no kekahi e hoopulu ana i ke kama, e hele ana e huli i kana mea i aloha ai.
E kaawili e ka home a makou e lua.
KakelameKuke
(KAUPAL@NAIA.)
Poe Kalepa ma,
ke Komisina
A H@
Poe Agena no na Mahiko
Lehulehu
AINA KUAI EMI LOA
$400-Apana Aina 50x100, Alanui Koa, ma Ewa o ke Alanui Mokauea, Kalihi. $25 ukumua. $10 i na mahina apau.
$160-Apana Aina, 50x100, Alanui 10, ma Palolo. $10 ukumua. $5 i na mahina apau.
$200-Apana Aina 50x100, Alanui Mooheau, kokoke ma ke Alanui 6, a e holo aku ana ke kaa uwila ma keia mua aku. He wahi maikai. $25 ka uku mua, $5 i na mahina apau.
PAULO KALAUKA,
(P. E. R. STRAUCH).
Akena Kuai Aina Emi Loa.
Waity Bldg., Helu 71 Alanui Moi.
Kela Laau Kaulana
B.B.C.
He laau i hoohuiia o na launahele, laau e hana pu ana me ka hana a ke Akua he hoom@@@@@@ a hooikaika ae i na mea paahana holookoa o ke kino, e kipaku ana i ka ma'i kino ame na ma'i ili wale mai, e haawi ana i ke kino i ka ikaika, ke ola ame ka mana i na aalolo.
E hoopiha ana ka B.B.C. i ke kino me ka ikaika hao o ke ola ame ka ikaika o na la opio. Ua @oo'aia na @oe nawaliwali ma na manawa lehulehu mahope o ka inu ana he mau pule wale no. Ua aponoia e na kauka kaulana he nui ame na kanaka iloko o ke ola lahui ana. O ka B.B.C. ka laau kamahao loa ma ke ao.
KUAIIA MA NA WAHI APAU.
Keena Kuai Laau B.B.C., 161 Alanui Moi.
Honolulu, Hawaii.
KA IKAIKA IHOIHO KUKUI O KILAUEA.
Mr. Sol. Hanohano, Aloha nui kaua:-E oluolu mai oe i wahi rumi kaawale o ka hwahiwa a ka lahui i ike mai ai i kela poomanao e kau ae la maluna.
Maloko o ka nupepa Kuokoa o ka mahina aku la i hala ka Robt. I. Reid hoolaha e pili ana i ke kukui o Kilauea, aole ia ka oi, a e pai ana i ko Molokai Light Station ma Kalaupapa, a peia no hoi o Mr. Peter Kamano, o Kilauea no ka oi. Aole a'u hoakaka ana no ka mea e pili ana i ka nani ame ka u'i o keia mau kaikamahine Palani, a laua nei e makaleho nei, aka no ka hoolaha a Mr. Peter Kamano ma ke Kuokoa o ka la 21 o keia mahina, aoao 7, kolamu 3, e ninau ana penei: He oiaio anei he 240,000 candle power o ka halekukui o Kilauea nei?
Auhea olua e ka hanaumua ame ka hanauhope o ka oihana hookahi, eia ka haina a ka hanauwena:
E nana like olua iloko o ka nupepa Light House Service Bulletin o ka mahina o Iune, 1913, helu 18, aoao 1, kolamu 2, penei ke poomanao:
Important Changes in Aids to Navigation. - Light established. - Kilauea Point, Kauai Island, Hawaii. Second order, 250,000 candles power.
Nolaila ma keia hoolaha e ike mai olua ame ka lehulehu i ka ikaika ihoiho kukui o Kilauea.
Mai pau pu no kakou i ka haanui i ka nani ame ka u'i o na kaikamahine a kakou e milimili nei ,ina i hanauia mai ka'u a he hapa Palani.
Me ka Lunahooponopono ko'u mahalo ame na keiki oniu hua kepau ko'u adieu. Owau iho no,
PHILIP KEPILINO.
Pauwela Point Light Station.
kaha ai me ko makou aunty aloha, aole oia e hoaumoe hou ana ma kou mau paia aloha.
Ke haawi nei au i ko'u aloha a nui loa i ko makou. @@@@@ i hoopihaia me ka luuluu, a mokumokuahua o ka naau, a pela no hoi ko makou pokii kaikunane Hanale Kuhana, na @@@@@@a e kokua ia olua, a e @@@@ ahu i na haawina kaumaha mai ia olua ae, a pela me ka ohana.
O keia ka'u pule ma ka inoa o ko kakou Haku, Amene.
Owau no me ke aloha,
MRS. EMILY A. KAAHANUI.
Kainalu, Molokai, Mar. 27, 1919.
BRISTOL, Apr. 1.- Mai ka 10 a ke 40 poe i piholo a i ole i make, a he 22 poe hou aku i hoehaia, i ka manawa i hiolo ai ka haka i kukuluia ai no ka manawa mahope o kekahi waapa ma ka pa kapilimoku kalepa i ka manawa i hoolanaia aku i k moku lawe ukana Waukau iloko o ke kai.