Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 13, 28 Malaki 1919 — KA POINO O NA WAHINE HAWAII I KA POE IKE OLELO HAOLE. [ARTICLE]

KA POINO O NA WAHINE HAWAII I KA POE IKE OLELO HAOLE.

Iloko o keia niau la, ua nui maoli ka • hahana o na paio ana o ka poe kakoo me ka poe ku-e i ke koho baloka o na I 'wahine. A i ka hoomaopopo aku, e hiki mai ana ka la e hookoia ai o ka j makemake o na "wahine Amerika apau,! no ka mea, eia lakou ke uku uei i ka j lakou mau ilala ponoi no na auhau wai- > wai ame na auhau loaa, aole nae he! wahi leo iloko o ka wae ana i ka }>oe ; kau kanawai -na lakou e puunaue aku j iji mau dala auhau. I Mamuli o na hana a ka poe alualu baloka i ke kau i hala iho la i lilo ai /keia ninau i kumuhana ano nui loa no keia kau ahaolelo e noho nei. Ua hele maoli ka hoi a lilo i kumu manaoino liailiili wale aku i ka poe solona hauoliano me ka maopopo ole o ka manao e noho mai ana iloko o ko lakou mau puuwai. Aka, oka ninau nui—E pomaikai anei na wahine Hawaii oiaio ke loaa keia pono koho baloka i keia kau? I ka hoomaopopo kau—Aole. O ka pomaikai nui o keiia koho ana iho, uo īia wahine ike olelo liaole uo ia. Pēnei wale no e loaa ai i ua wahine Hawaii e ae ka pomaikai o ke koho baloka ana. E loaa koke ina wahine ike ole i ka olelo liaole ona mau buke kanawai kuniu o ke Teritore ma ka olelo Hawaii. Ua pa'iia keia buke i ka 1900, a he mau makahiki ke a'oia ana o ua kanaka ike ole i ka namu, a i keia la ua makaukau maoli lakou ma ka ninau kolio baloka. He mea pono e loaa i na wahine ka hoonaauao ana. He hana hiki loa ia ke lawelaweia aku i keia wa no. Eia he mau noi i ka ahaolelo no keia kuinuhaua. Ua hooikaika o Senatoa J. Wise, Senatoa Kiwini ame Seuatoa Kaniauoha, iloko o 'ka' alia senate, me ke kokua ikaika o Senatoa Kiug, e loaa ona mau dala no keia hana, i liiki ai lioi ke hoomaka "koke aku e a'o i ua wahine Hawaii i ko lakou 'kuleana ma ke kanawai, elike me ko na kane a'oia ana i na kau i hala aku. Ua ku-e nui ka poe he mau wahine hnole ka lakou. Nolaila, ua hiki no ke hoomaopopo aku, ke akeuui nei ka poe ike namu, e loaa keia pomaikai ia lakou wale no—a 0 na wahine Hawaii ike ole i ka uaniu, e noho liapopo lakou, i hiki ke alakai makapo ia e kela poe, a o lakou »o ke hauohano, a no ka nui wahine lioi, he ole, elike no me I<o keia mau la a ka lehulehu e ike mau nei. No keia kumu, he mea pono i na kanaka Hawaii me ua wahine pu, e koi aku i ka ahaolelo e hooholo koke i kekahi haawina dala e hiki ai e unuhiia a pa'i buke ia ke kanawai kumu o ka Teritore nei ma ka olelo Hawaii u haawi -wale ae i ka lehulehu. He mea pono e loaa. keia kanawai i na Hawaii 1 keia wa, ano no! Aole e- hoopanee aku. O keia ka wa kupouo e a'o ai i na wahine me na kane no kekahi. E loaa ana no k«a mana koho o na wahine. Ia wa kookahi e pouo e loaa ia lakou ka malamalania ma na, mea apau e pili ana i ko lakou kuleana a ke kanawai. i haawi ai. He bila kanawai ka Senatoa Kiwini no keia ninau, e pono no na wahine e hele aku i ka senate e koi ai e hooholoia. Pela no i ka hale o na lunamakaainana, he bila lia Kaaua uo ia kumuhana no, e pono no na waliine e hele «iku ilaila e hooikaika ai. O ko lakou pono keia. 0 ke panana ilio la no ia e pono ai ka lakou hana ma ka pahu haloka. Ua maopopo loa e liolo ana keia kumuhana a keia mau solona i na Hawaii, aka, ke ku e ikaika mai no ka poe namu, o ka make wale iho la no ia. Nolaila, e hooikaika aku i na hulumanu i makili mai ka j>ono, mauao ko ola o. ua wahine me ka lahui. He naauao na wahi-ne i oi aku no i ka hapanui o na kane. Nolaila, no keaha e hoapaapa ai i ko lakou kuleana? Ua maopopo loa e hiki mai ana ka la e lilo ai o Hawaii nei i aupuui komisina—aole e lilo ana i mokuaina. Mea ole ka nui o na olelo hooholo noi mokuaina e hooholoia ana e Hawaii nei, o ka ninau lahui Nipoa ka mea nana e kaupale loa aku i ka hoea ana mai o ia hooponopono aupuni. Nolaila, mamua hoi o ka lele loa ana ae o kahi aho koho baloka, e pono hoi e olioli like na wahine ma ka hooponopono aupuni i keia mau la aku. Mai haawipio oukou e ua le<le oiuio. KAKOO MANA KOHO.