Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 12, 21 March 1919 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T. H. POALIMA, MARAKI 21, 1919

Aha ike kepani ke ke kepani i ke eo ma ka hookuku hakoko

Lilo ka Ikaika o ka Moho o Nu loka i Mea Ole i ka Moho o Hawaii Nei

Lilo ka pili o hookahi kaukani dala ia ikeda

Haawipio Oka ka Moho Haole Mahope o ke Ike Ana Aole he Manaolana i Koe

            O kekahi o na hokoko ano nui loa i malamaia maloko o kei kaulanakauhale, ma ka po o ka Poaono aku la i hala, o ia no ka hokoko mawaena o William Berne, ka hopena i ikeia ma kela hakoko ana o na moho Nu Ioka mai, ame Kinjo Ikeda, ka moho hakoko o Hawaii nei: a o ka hopena i ikeia ma kela hakoko ana o na moho kaulana, o ia no ka ahai ana ae o Ikeda i ka lanakila ma kona aoao, me ka hiki ole i ka ikaika a me ke akamai o ka moho o Nu Ioka, he hoonahoa mai i ke Kepani.

            He hakoko keia i hoalaia mai ai na manao ohohia iloko o ka poe puni lealea o Honolulu nei, no ke kumu o ka haole e hakoko ana me ke Kepani, oia kekahi o na kanaka ikaika loa, ma ka hapai ana i na mean kaumaha a ma ka h@@koa ana i ka ikaika huki o ka lio; eia nae, ua lilo ia kaulan@@@@@ i mea ole, i kona hoa lealea, oiai he wahi Kepani kino pilalahi wale no oia.

            Ua hele oloko o ka halekoa a piha i ka poe makaikai i kohoia, aia ma kahi o ka ekolu kaukani a oi, a i ka manawa i kaa ai ka hina mua loa ana, ma ka aoao o ka moho Kepani, ua hoopaiakuli ia aku oloko o na paia o kela hale, e na leo @wa o na mea apau, a e loheia ana ka @@@ o kela uwa, no na wahi mamao. Ka Hoolauna Ana i na Moho.

            @@@@@@@@@@@@@@@@i@@@@ka paio ana o na moho, e alualu ana i ka uku makana o hookahi kaukani dala; a pela hoi me ka imua o ka lehulehu, ma ke ano he moho o William Berne mai Nu Ioka mai, a o Kinjo Ikeda hoi, he moho oia no Hawaii nei. O ke kaumaha o ka moho Kepani, aia ma kahi o ka 158 paona, a o ke kaumaha hoi o kona hoa mokomoko he 194, oiai no nae ma ka nana aku a ka lehulehu, he haole oia i oi aku kona mau paona mamua o ka elua haneri, he mea liilii wale no nae ka ninau paona, o ka mea nui, o ia ka loaa o ke akamai, ame ka ike ma ka hana hakoko.

            He hakoko kei, in a e kaa ka hina ena i kekahi o na moho, no elua manawa, mailoko mai o ka laua hakoko ana no ekolu manawa, alaila, ua kaa ke eo iaia, me ka lilo pu o na dala makana o hookahi kaukani dala.

            Mamua ae o ke ku ana aku o na moho imua o ke kahua mokomoko, a ma ka manawa no hoi i hoikeike ae ai laua i ko laua akamai me ka maamaalea ma ka hana hakoko, aia ka hapapnui o ka poe makaikai, mahope o ka moho Kepani, mamuli, o ko lakou ikemaka i ke ano o kana hakoko ana, ma na manawa e ae, me ko lakou nana ole aku i ka ikaika me ka nui o ka moho o Nu Ioka, ua hoea iʻo mai i ka pololei o ka lakou mea i koho mua ai, ua kaa iʻo ke eo ma ka aoao o ke Kapani.

            I kinohi, aole e hiki i na moho ke lihi launa aku kekahi i kekahi, no ka mea, e hoao mau ana kela ame keia o laua e kaawale mai kona hoa hakoko aku, a no na minuke elima, aole i loaa i kekahi he manawa e hoohina ai i kona hoa; aka nae i ka piha ana o na minuke he ewalu, akahi no a paa aku kekahi i kekahi, me ka hoao ana me ko laua akamai ame ka ikaika apau e hoohina i kona hoa ilalo.

Ke Eo Mua Ana

            Ma kela manawa i halawai aku ai o na moho hakoko i kahi hookahi, ua kaa i ka moho Kepani, ke kulaʻi mua ana i kona hoa paio, eia nae me ka palamimo loa, ua ala ae la no ka moho Haole, a ku ana iluna, a he ekolu manawa a ke Kepani i kulaʻi ai i kona hoa, he ekolu no ka hiki ole; ia manawa i kaa aku ai ma ka aoao o ka moho ke kulaʻi ana, a mamuli o ke akamai me ka palamimoloa o na kiina a Ikeda, aia hoi ma kahi o kona kaa ana malalo, ua kau ae la oia maluna, a o kona hoa paio ka i kaa malalo, me ka hina ole no nae.

            Ua hoomau aku na moho i na hooikaika ana e kaa ke eo i kekahi o laua, me ke aumuemue no, aka aia nae ne manao ohohia o ka hapanui o ka poe makaikai mahopeo o Ikeda, aole mamuli o ka lakou mau mea i ike ai, a i lohe ai paha

(E nana ma ka aoao 2.)

KIIA KEKAHI

PILIPINO I KA

PUA MAKE LOA

He Kaikamahine Opiopio Mai ke

 Kumu o ke ala Ana ae o kela

Hana Karaima

-------------------------

Loaa Aku he Elua Mau Pu Panapana

a Laweia Mai i Hoike

no Kela Hana Karaima

            O ka hopena o ke ala ana mai o kekahi hana ki pu mawaena o kekahi mau Pilipino elua, ma ka auwina la o ka Poalua nei, ma Puuloa, o ia no ka make loa ana o kekahi o laua, a ku hoi kekahi i ka poka, me ka hoihoiia ana mai no kona lapaauia aku, maloko o ka halemaʻi ma Honolulu nei.

            I kulike ai me na mea i hoikeia ae i na makai, no ke kumu i ala mai ai o ke ki pu mawaena o kela mau Pilipino, mamuli mai no ia o kekahi kaikamahine opio, o umi-kumamalua wale no makahiki. Ua aloha kekahi o kela mau Pilipino i ke kaikamahie opio, a i ka manawa i hooleia mai ai o kona makemake, o ka wa ia i ala mai ai ka manao, e hoopoino aku i ke ola o ka mea nana i hoike mai iaia i ka lohe no ke poho wale o kona mau manaolana.

            O ka Pilipino i make, o ia no ka mea nana i lawe mai i ka lohe no ka hiki ole i ka Pilipino e makemake ana i kela kaikamahine i wahine nana; a o ka mea hoi i eha kukonukonu, ma o ke ku ana i ka poka, o ka mea ia i aloha i kela kaikamahine.

            I kulike ai ka me na mea maa i na Pilipino @@ @@@@@@ aku la ka mea i aloha i ke kaikamahine opio, i kekahi o kona hoaloha, e hele e noi i ke kaikamahine, e lilo mai i wahine nana; a o ka mea i make, oia ka i hoounaia mai, e lawe mai a hoike i ka pane ma ka aoao o na makua o ke kaikamahine, no ka hiki ole ke aeia hona manao, oiai he opiopio loa ke kaikamahine.

            Ua lilo kela pane ma ka aoao o na makua o ke kaikamahine i mea maikai ole i ka noonoo o ka Pilipino i aloha i ke kaikamahine, nolaila ua kakali oia o ka hoea mai i kekahi manawa maikai ana e hookau aku ai i ka poino maluna o ka mea nana i lawemai i ka lohe imua on a.

            Ma kela Poalua, ua hele ka Pilipino nana i lawe mai i ka lohe, me ke kaikamahine opio i ka huli i kekahi mau laau launahele, me ka paa pu ana he pu panapana me ia, mamuli o kona hopohopo o hoopoinoia aku kona ola, i aoai oia ka mea nana i lawe aku a a hoike i ka lohe, no ka hiki ole ke hookioia aku ka makemake o ka Pilipino i noi mai ai i ke kaikamahine opio.

                        Wahi a ke kaikamahine opio, oiai ka oia ame kona kokoolua e ohi ana i na laau lauuahele, o ka manawa iho la ia i oili aku ai o ka Pilipino i makemake iaia i whaine nana, me ka hookommo o na lima maloko o na pakeke o ka lolewawae, hoomaka aku la ua kaikamahine nei e holo no kahi o kona makuahine, ia manawa i lohe mai ai oia i ke kani ana aku o ka pu panapana no eha manwa.

            Ma kela holo ana aku o ke kaikamahine opio a kona maloko o ka hale o kona makuahine us paniia mai la ka puka o ka hale a paa, eia nae ua hoea aku la no ka mea ki pu a hoike aku la i ka poe maloko, ua make ka Pilipino elemakule, a e hele ae lakou e nana iaia.

            Ua nui ka eha i loaa i kei Pilipino, nana i lawe aku a koike i ka lohe no ka make ana o ka lua o na Pilipino, me ia eha no oia i hele aku ai a hoea no ke keena, hoolulu kaaahi, malaila oia i paaia ai e kekahi kiakaa otomobile ahiki i ka hoea ana kaku o ka makaʻi mahope o ka hoikeia ana mai iaia o ka lohe no kea pepehikanaka.

            I ka wa nae i noke ia aku ai ka Pilipino i eha i ka ninau e ka Makaikui McDuffle, iaia maloko o ka halema'i, o kana i olelo ae ai, o ka Pilipino ka i make, ka mea he elua ana mau pu panapana, a nana no hoi i ki mua mai i ka pu, me ke kumu ole, a no ka hoopakele ana ae i kona ola i lele aku ai oia. e amuamua, ahiki i ka lilo ana mai o kekahi pu panapana iaia, alaila ki aku.

(E nana ma ka Aoao 2)

HAAWI MAKANA NA KEPANI I KE

KULANAKAUHALE.

            No ka hooko ana aku i ka mea a na Kepauiʻi hoopaa ai, e noho ana maloko o Hawaii nei, ma ka manawa i pii ae ai ko lakou. Emepera hou, ma ka noho ana maloko o Hawaii nei, ma ka manawa i pii ae ai ko lakou Emepera hou, ma ka noho moi o Iapana, i haawi makana ia ae ai he kiahoomanao mawaho ae nei o Kapiolani. Paka ma ke Sabati aku la i hala, ma ke ano he waiwai ia no ke kulaaakauhale nei, a no ka lehulehu hoi, a he mea hoomanao pu no hoi ma ka inoa o na Kepani o keia Teritore, ka poe na lakou keia makana.

            Malalla ae he mau kaukani o na Kepani, hahi i hoohanohano ai, no kela haawi makana ana i ke kiahoomanao, i hanaia ma ke ano he wai pipii, mai ka poe oo a ka poe opiopio, a me na huro mai na kaukani mai o ka poe i akoakoa ae ma Kapiolani Paka, i haawiia ae ai makana nei, iloko o na manao maikai, ame na manao haaheo ma ka aoao o ka poe na lakou ia makana.

            Malaila ae o Kiaaina McCarthy, ka Meia Fern, ka Peresidena Chillingworth ame ka Lunahoomalu Holstein ame kekahi mau luna oihana e ae o ke aupuni, na ka ike kumaka ana i na hana o kela la.

            Malaila pu ae ka Bana Hawaii me ka lekuleku o ko Hunolulu nei poe, no ke komo pu ana alu iloko o na hana ma kela la; a ua paaniia hoi ke mele lahui o Iapana ame Amerika, me ka wehe o na mea apau i ko lakou mau papale.

            Ua kaa ma ka aoao o ke Kanikela R. Mori ka hanohano o ka panee ana mai i ka makana a na Kepani imua o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei, me kekahi haiolelo pokole; mahope iho nae o ka pau ana o na hana hoolaa i kela kiahoomanao, e na kahunapule, elike me ka mea maa i ka lawelawe mau ia ma na hana o kela ano e na Kepani.

            Ua kaa ia Mr. T. Onodera, ka lunahoomalu o kela aha, ka hanohano o ka haawi ana mai i kekahi haiolelo pokole, a pele hoi me ka Meia Fern. no ka apo ana aku i kela makana, ma ka aoao o ke kulanakauhale.

(E nana ma ka Aoao 2)

NUHOU LIKE OLE O NA AINA E

Nui ka Poe i Make a i Hoehaia Iloko o ka Manawa i Haunaele ai ma Halle

            BERLIN, Mar. 18.- He 55 poe i make a he 170 i hoe haia iloko o ka manawa i ala ai he kaunae@e @a@aua ma Halle, a he 250 poe e ae i hopuia'e na aliikoa no ka hewa aihua a hao wale ana i na waiwai. O ka waiwaiio o na waiwai i aihueia ua koho wale ia aia ma kahi o ka 10,000,000 marks.

            Mamuli o ka hoomauia o na hana hoa wale a aihue a na kanaka maloko o na apana e hopuni ana ia Halle ua kukala ae ke aupuni no ka hoopuniia o na kulanakauhale o Ditterfield, Belitzech, Muencheln, Merseberg ame Hoennern e na koa. Ua hooweliweliia e na makaainana hoohaunaele ma Windschlag ke ko@nisina hoolako meaai e imi aku no ko lakou hoopakeleia mai e na luna aupuni o ka oihana koa. I ka manawa i hoea aku ai na makai ua hoauheeia mai lakou e na makaainana i hele a have me na o loloa ame na pauku laau.

Elua Mau Mokuaina i Holopapaia e ka Makani Tonado

            NEW ORLEANS, Mar 10- He 28, poe i hoikei mai ua make a he mau kaau poe hou aku i hoehaia a o ke poho ma na waiwai ua kohoia aia makahi o ka $2,000,000, mamuli o ka luku ana a ka makani ikaika, o ka holopapa ana mai maluna o na mokuaina o Misisipi ame Luisiana ma ke Sabati i hala.

            Lehulehu na mokuaiana e ae i loaa pono i ke tonado, o ka hapanui o na kanaka i make malaila he mau lono maoupopo ole loa ka i loaa mai ianei. Ua hookunanaia ka holo ana a na kaaahi maloko o na mokuaina elua no ka manawa mamuli o na mea alalai mamua o ko lakou alahele ame ka nele i na laina kelekalapa, o ka hapanui o na pou uweaolelo ua mokaki iluna o ka ho@@@ mamuli o ka luku ana i ka makani.

Oia Mau no ke Kaua Ana a na Lahui Like Ole Maloko o Rusia

            COPENHAGEN, Mar. 18.- He lono kelekalapa mai kekahi luna aupuni Lettish mai ka i loaa mai ianei e olelo ana ua lilo aku a na koa Bolsheviki ma ka akau holookoa aku o Courland ua alaiia mai. Mahope o ka lilo poi ana aku la na koa Letts i ke kaʻi ana imua a ua hiki aku la i Blieden.

Ua Lilo Aku la i na Pualikoa ma Siberia ke Kulanakauhale o Ufa

            NEW YORK, Mar. 17.- Ua lilo aku i na pualikoa ma Siberia a paaia ke kulanakauhale o Ufa ma ka la 13 o Maraki, a hoauheeia na koa Bolsheviki mailaila aku mahope o ka hoouka ia ana o kekahi kaua hahana no ka lilo mai o ke kaulanakauhale, elike me ka lono i hoolahaia ae maanei o ka buro Risia no na meanhou.

Komo ka Pualikoa Ukraniansa Iloko o Lemberg

LONDON, Mar. 18.- Ua komo aku la na pualikoa Ukranians iloko o na kauhale mawaho loa mai o Lemberg a ua panikuia ka holo ana a na kaaahi o ka laina kaaahi Premsyl-Lemberg, elike me ka lono kelekalapa i loaa mai ianei. Ua komo aku na koa Ukranians i loko o Lemberg mahope o ka hala ana he mau mahina o ke kaua ana, he kaua i kmoo pu mai ai na wahine oloko o ke kulanakauhale ma ia kaua ana. No no la lehulehu i hala ka hoomau ana mai a na koa. Ukranians i ke ki poko pahu ana i ke kulanakauhale me na pu kuniahi nunui a he hapa o ke kulanakauhale ka i hoikeia mai aia no ke ahi ke a mai la i nei manawa.

            Ua koto pu aku na koa Ukranians iloko o ke kulanakauhale o Lemberg, elike me ka hoakaka a ka lono kelekalapa Kelemania. Oia mau ka paa ana a na koa Polani i ka hapa komohaua akau o ke kulanakauhale.

Ke liuliu Mai la na Polani no ka Lele Kaua Ana Mai @na Kelemania

                        BERLIN, Mar.17.- Ma na lono kelekalapa a ka Nupepa Associate Press i loaa ae ai i na nupepa o Berlin e hooiaio ana ia i ko ka lahui Polani liuliu no ka lele kaua mai ia Kelemania a ua hoikei mai ia hoomakaukau ana i na aliikoa o na papu mawaho loa aku o Kelemauia, a ua lilo ka aelike no ka hoomaha ana o ke kaua i mea mana ole.

            Ma ka oleloia he 84 mau kumu a na Palani i hoike ma ai i na Kelemania no ka hahakiia ana o na kumu aelike uo ka hoomaha ana i ke kaua.

            WASHINGTON, Mar 18.- Wahi a senatoa Irvine L. Lentroot o wisconsin, oiai oia e haiolelo ana mamua o ka ahahui kalepa maanei nei i keia po, in a e nele ana ka hiki i ka Peresidera Wilson ke kukakuka e loaa ai kekahi kuikahi maluhia i ku i ke aponoia e ke senate Amerika, e hooholo ana no e ka ahaolelo lahui kekahi olelo hooholo e hoopau ana i ke kaua me kekahi aelike kuikahi ole a e hoole iho ana ia Amerika e komo pu aku iloko o ka ahahui a na lahui no ka hooholo ana no keia mua aku.

IKELA KA PONO OLE O KE KULA MA WAIALEE

Ahewa ke Komite o ke Kiure Kiekie i ke Ano o ka Malamaia Ana o Kela Kula

KUPONO OLE KA MALAMAIA ANA O NA KEIKI MALAILA

Waihoia ae ka Hoike a Kela Komite Imua o ka Ahaolelo e Noho Nei i Keia Wa

I ka Iehulehu o na makaainana e noho pouliuli ana, me ka maopopo ole o ke ano o ka malamaia ana o na keiki ma ke kula o Waialee, i oili ae ai ka hoike a ke komite kuikawa o ke kiure ki@kie, me he poka oahu la , no ko kupono ole maoli o ka malamaia ana o keia kula, elike me ia i waihoia ae ai imua o ka Lunakanawai Kaapuni ashfor ma ka Poalima aku nei i hala.

            Me na huaolelo like ole, o na hoahewa no ke ano o ka hoohana ame ka malamaia ana o kela kula, i hoakaka ae ai ke komite ma kana hoike, e hooili ana nae i na ahewa kiekie ana no na kulana i ikeia e ke komite, maluna o ka papa komisiua o ke Kula Hoopololei, i noho lunahoomalu ia e William L. Whitney.

Ka Hoike a ke Komite

E hoakaka ana ka hoike a ke komite i ka hui pu ana kau o na komite nei me Mr. Frederick Anderson, ka mea nana e noho hoomalu ana i kela kula, ma ka la 22 o ka mahina aku nei o Feberuari i hal@, a mahope o ka hoolohe ana o ke komite i kana mau hoakaka, o ka ke komite mea i koho aku ai nona, ua like oia me kekahi kilokilo, a ma kekahi olelo ana ae hoi, he mea oia i maa i ka pulapu.

            Ua hele Kino me@oli aku ke komite e noii a e huli no lakou iho i ka oiaio o na mea i kamailioia mai e makaikai ana ma kela ame @@@ ha@@@@ ninaniau ana no hoi i na keiki e noho ana ma Waialee, a ua loaa mai i ke komite ka ike maopopo loa, no ka pololei ole o na mea i hoikeia aku ia lakou, aka he ku i ka maikai ole ame ke ano pelapela ke kulana holookoa o ka malamaia ana o kela kula o Waialee.

            No ka halemaʻi wahi o ka hoike a ke komite aole ia i kupono e kapaia he halemaʻi, aka he papa'i wale iho no ia i lawa pono ole me na mea e oluolu ai na keiki ma'i.

            O na hale moe keia i hookaawaleia no na keiki e hiamoe ai, aole loa i kupono, oiai aole i hanaia he mau @@lina, aole hoi he mau mea e hiki ai ke pale ia aku ka makika, ka nalo, ka elelu ame kekahi mau holoholona kolo e ae.

O ka pale uluna keia, ame na halii moe, he keu a ka lepo, he ike wale ia aku no ke kau mai o ka lep ulaula, e kau mai ana no hoi ke koko, mamuli paha o na eha o na wawae, a i ole, no ke koko o ka makika ame ka uku lio.

            Ma ka hookuku ana i ke kulana maemae o na halii moe o na keiki ma kela kula, me ko na paahao, aole i lihi launa aku i ka maemae o na halii moe ame na pale uluna o na paahao.

            Maloko o na halehana ua nui ka mahalo o ke komite no ka maemae ame ka makaukau o na mea apau i hoolakoia, a he pomaikai nui ko na keiki e a'oia ana maloko o kela mau hale hana, ke lawe a malama i na ike e a'oia ana ia lakou e na kumu makaukau.

            Ua mahalo nui ke komite ia Mr. Kane, kekahi o na kumu e noho hana nei maloko o kei kula, o ka hana a na kumu ekolu, o ka hana ia a keia kanaka hookahi e lawelawe ai, me ka manao o ke komite he mea pono e hoomamaia ae na hana a keia kumu, mamul o ka loaa ana he mau kokua iaia.

            Ua hoohalahala nui ke komite no ke a'o ole ia o ke ano Kristiana maloko o kela kula, he kahunapule Kakolika, aole hoi he hoea aku o na kahunapule o kekahi mau hoomana e ae.

            Ma ka manaoio o ke komite, he mea pono e hoomahuahuaia ka haawina lole no kela ame keia keiki, i hiki ai ke wehe aku i na lole lepo, a komo mai na lole maemae.

            He nui hou aku kekahi mau mea maikai ole a ke komite i ike, a ua waihoia aku kela koike, imua o ka ahaolelo kuloko; a maluna o keia koike, e komo mai ai na komite hoonaauao o ka ahaolelo o lawelawe i ka lakou mau haua noii, no ka huli pono ana i ka oiaio.

            BERLIN, Mar. 18. -Ua weheia ka ahaolelo o Munich i nehinei me kekahi mau pualikoa i hui pu mai a ua haawia na kiai makaala ana e keakeaia aku ai ka ulu ana mai o ka haunaele. Ua kia@ia na puka e komo aku ai me kekahi mau pu mikini i kau ia maluna o na kaupoku hale kokoke mai, a o na hoa o ka ahaolelo, ame na kanaka kakau meahou no na nupep ua huli muaia lakou no ka manaoia he mau pu ka lakou, ia lakou e komo aku ai iloko o ka rumi ahaolelo. Aohe poe makaikai i akoakoa ae i ka wa i weheia ai ka ahaolelo, aohe poe e ae i aeia e komo, o na kanaka nupepa wale no.

E HAAWIIA I NA WAHINE KA PONO KOHO BALOKA

Hoouna o Kauka Raymond he Leka Hamama i na Hoa Ku-e Maloko o ka Hale

KAUOHA OIA IA LAKOU E HOOMANAO I KA HOOHIKI

Waiho Mai Oia i na Kumu Kupono no ke Apono Ana i ke Koi a na Wahine Maanei

            He leka hamama ka i hoou@aia mai e Kauka James H. Raymond o Maui, ka moho Elele Lahui i holo baloka iho nei ma ka aoao Demokarata, i na hoa o ka hale o na lunamakaainana o keia kau o ka ahaolelo, e koi ana i kela ame keia hoa oloko o kela hale kaukanawai e hooko aku oia i kana hoohiki oihana, ma ka haawi ana i ka mana koho baloka i na wahine o keia Teritore.

            I kona hoakaka ana i kona manao maloko o kana leka hamama, no ka ponoo e haawiia aku ka mana koho baloka i na wahine o Hawaii nei, aole ia mamuli o ke koi ana mai o na kahuahana a na aoao kalaiaaina kuloko, aka he hana maoli no ia i ili aku ke ko'i ko''i maluna o na hoa o ka ahaolelo ka hooko ana mai, in a he pee keiki lakou, na na makuahin maikai, he poe kaikunane no na kaikuahine maemae, he poe kane na na wahine hanohano a he mau makuakane no na kaikamahine u'i.

            Ua kakauia keia leka hamama a Kauka Jas. H. Raymond ma Wailuku, Maui, a ua pili aku hoi i na hoa oloko o ka hale o na lunamakaainana e kueana i ka hooholoia o na oila koho baloka o na wahine. Penei ke ano nui o kana leka.

            Aole o ko'u manao maoli ke kue aku ia oukou, no ka malama ole ana i ka oukou hoohiki imua o na mana koho baloka, a e hooko aku i ka hoohiki a na kahuahana o na noao kalainina kuloko elua, ma ke koho ana e haawi aku i ko lakou mau kaikuahine i ka pono koho baloka kaulike; aole hoi e imi aku ana au i wahi e loaa mai ai ke kaulana ia 'u, ma ka hooikaika ana i k@ pono koho baloka o na wahine i keia manawa. Ua makemake au e hoakaka aku i kekahi mau mea oiaio, a e noi aku in oukou e hooko aku i ka oukou hana, oiai ua loaa i kela ame keia makaainana ke kuleana e ninau ai, a e upu aku ai no ka oukou mea e hana mai ai i keia wa.

            He põe makaainana Amerika oukou, e hana ana me ke ke'ake'a ole i ma ke ano kuokoa hanohano a pololei, ke makemake oukou e hana aku p@la. Ina aole oukou e haawi aku ana i na wahine o keia Teritore i ka pono e koho baloka i keia manawa, no ka mea ua hoohulihuliia kou noonoo e ko oukou mau haku hana a i ole e ka poe paha a oukou i ike ai i hoeueuia me na manao kalaiaina ma ua, a i ole, mamuli mai paha o ko oukou hopohopo no ka weluwelu liilii o kekahi mikini kal@ianina e noho mana nei i keia wa, alaila aole oukou i hooko i ka oukou hoohiki oihana; aole oukou i hooko i ka mea pono; a i ole, ua maopopo ole anei ia oukou e paa la. Ua kupono ole oukou e kapaia he keiki na kekahi makuahine maikai a kilakila; he kaikunane no kekahi kaikuahine maemae; he kane na ka wahine hanohano, a he makuakane hoi no kekahi kaikamahine hoihoi. Aole oe i kupono i Amerika, a ua hewa maoli ma ka paa a na i ke kulana o ka poe kaukanawi, a ua hoopunipuni imua o na mana koho ka poe na lakou i hookau aku ia oe ma kekahi kulana ko'iko'i na makaainana hoopono, kui'o o Hawaii nei, maluna o lakou i ili aku ai ka haawe kaumaha o ka loaa ana he aupuni maikai.

            Ina he mau haumana oukou no na moolelo, e ike ana oukou, no na kenekulia ua opa pu ia aku na wahine ma na aina @@ ua hoopaaia aku lakou i naalau ma ka aoao o na holoholona o na @aawe hookaumaha; ua hookikinaia aku e hana maloko o na mahinaai ame na halehana ahiki i ke degere ma o aku o ka palena o ka hoomanawanui o ke kanaka. O keia mau hana apau, mai ka hoomaka ana mai no ia o ke au malamalama ahiki wale mai i keia manawa, maloko o kekahi mau aupuni ma Europa. Nokeaha mai@ No ke kumu, he kama uawaliwali oia ma ke kino, he oluolu a he maemae ma ka manao.

            Ua heluhelu okou i ke ano o ka malamaia ana o na wahine o ka wa i hale, aka i na Amerika e pono ai ke haawiia aku ka laau pama. no ka hooluolu ana aku i na wahine. Mai ka manawa mai o ka lele ana o ua malihini, o ka wahine ka uhane alakai ame ka mea hoeueu laahia no na kanaka pookela o Amerika, iloko o na hoaonui, na popilikia ame na ninau nui i halawai mai me lakou.

            Aole i loo ia'u he manawa ame ke kowa no ka hoikeike ana aku i na hana lehulehu i loaa ai ia Amaerika ka hanohano mamuli o na hana a ka wahine, mai ka hora mai o kona hoea a@a ma, Plymouth Rock, ma ka aoao o kana.

(E nana ma ka Aoao 2)