Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 11, 14 March 1919 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

E AE AKU I KA UWALO A NA WAHINE O HAWAII

            @ keia mau la a ko kakou ahaole kuloko @ mai nei, o kekahi o na bila ano nui i hoalaia @ ai na manao ohohia me ka piha makee iloko o @ makaainana. o ka oi loa aku iwaena o na wa@ ia no ka bila e haawi ana i ka pono koho @ka i na makaainana wahine o keia Teritore, a ke Kuokoa e manaoio nei, ua ko aku ko kakou mau makaainana wahine i ko lakou kuleana, malama o na kahua kupono loa, e lilo ole ai ko kakou mau @a kaukanawai, i poe kumakaia i ko kalou mau makaainana wahine, mamuli o ka hoole @ aku i ka haawi ana i a lakou i keia pono.

            Maluna o na kahuahana kalaiaina i hoopaaia ai @ ame keia moho, e alualu ana no kekahi noho @ ko kakou mau hel kaukanawai, ma ke kau @ kalaiaina aku nei i hala, ua ae aku lakou imua o na mana koho baloka i na makaainana wahine, kekahi o na maunu pahele kii baloka ikaika @ nana i hookau aku i ka hanohano maluna o kela @ ame keia lunamakaainana, e noho mai nei @ ko kakou ahaolelo i keia mau la ; a no ka @ko ana i ka lakou hoohikie, a no ka makee ana @ e kaana pu na wahine ma na ninau kalaiaina @ nui apau oloko nei o ka aina, ma na mea pili i ko kakou hooponopono aupuni kuloko ana, he kuleana ko na makaaina wahine, e hooko mai ia hoo@ aba. ma ka haawi ana mai i keia pono koho @ka.

            Ua loihi na makahiki a na wahine i noho mu@ule ai, me ka loaa ole he leo, a he kuleana ia @k@u e komo pu mai ai iloko o na hana pili i na hooponono aupuni kuloko ana o kaou, oiai nae o @akou kekahi poe kuleana nui, ma ke kaana pu ana iloko o na nina apau i pili aku i ko ka lehulehu pono@ aole hoi e nanakeeia aku lakou, mamuli @ lakou wahine ana, a kaihi-ku ae na makaainana kane i ka mana iloko o ko lakou mau lima, e @ aku elike me ka lakou i ike ai he pono

            U a hiki ole iʻo i ko kakou mau makaainana wahine, ke puaʻi leo ae ma na hana kalaiaina kulo@ mamuli o ke kuleana ole o ko kakou ahaolele @ o ka wa i hala maluna o ka mana koho ba@ oiai he mana ia i loaa wale no i ka ahaolelo @ o Amerika Huipuia, aka i keia la, eia ia mana @ ko kakou ahaolelo kuloko ; o kakou ponoi @anei. ka poe na lakou e hoonele aku i na wahine o keia Teriore i keia pono nui?

            Ua like no ka naauao, ka makaukau ame ka ike o @ makaainana wahine i ke kaha ana i ko lakou mau baloka. elike me ia a lakou i ike ai he pono, me na makaainana kane ; ua hiki loa keia ke ikeia aku. mamuli o ka lakou mau lawelawe han ana, @a na mea e ae ; auhea na kumu kanalua ame na kumu ku-e koʻikoʻi no ka hiki ole ana ia lakou ke hookau like ia ae me na kane ma keia ninau mana koho baloka?

            Ke manaoia loa nei keia pepe, in a e haawiia ana l a pono koho baloka i na wahine e ko kakou ahaoielo kuloko o keia kau, e hoea mai ana kakou i ka ike ana aku i ka paaniia o ke kalaiaina ma keia mua aku. ma ke kulana keonimana, a o ka mea oi loa aku. o ia no ka loaa ana o na manao makee iʻo *oko o kakou, e ike aku i ka poe kupono maoli na lakou. e hookele mai i na hana o na aupuni kuloko; aole hoi na ka poe i ake wale aku no i ka hanohano o kela mau oihana, a i ko lakou pono wale iho no.

            He bila kekahi i hookomoia ae e ka Mea Hanohano Jarrett. e .waiho ana na na mana kho baloka o keia Teritore e hooholo mai i keia ninau ; in a no ka pono iʻo e loaa ka mana kho baloka ame ka ole i na wahine. Keaha iho la ka manao nui o ka ui ana aku la i na mana kho o keia Teritore, oiai, o oukou no e na lunamakaaina am na sena@a na makaainana ; ua paa oukou malal o ka oukou hoohiki, e hooko i na kahuahana o ko oukou aoao kalaiaina, o kekahi o ia mau kahuahana, o ia keia mana koho baloka o na wahine?

            Ke olezzo nei kekahi mau hoa o ka hale o na lunamakaainana, i ku-e i ka haawi koke ana i keia pono i na wahine, aole lakou i kauohaia mai e na wahine. o ko lakou mau apana i hele mai ai, e hooikaika i ka bila o keia ano, ua poina anei lakou i ka mea a ko lakou mau aoao kalaiaina pakahi i kukala mau aku ai me ka leo nui imua o na mana @ o keia Teritore, o ko lakou wale no ka aoao e @ mai ai ka mana koho o na wahine? He maunu pahlele kii baloka wale no anei ia, a i ka hoea ana mai i kahi o ko lakou hoao ia no kahi o ko aielo. a imi ae i wahi e pakele ai, ma ka hoopaneenee ana. a i ole. ma ka waiho ana aku, ma ke koho baloka. e hooholoia ai keia ninau.

            E haawi aku i keia pono kho i na makaainana wahine. e oili mai auanei ka la a Hawaii nei, e haaheo ai no kana mea i hana aku ai, no ka hapai ana ae i ko kakou kulana kalaiaina ma ke anuu kiekie ae o ka maemae ame ka hoopono.

 

KE POO HOU O KA OIHANA HOONAAUAO

            No ka hoopiha ana aku i ka makalua i hookahakaia i ho, mamuli o ka waiho ana mai o Henry W. Kinney, i ka hoho poo ana no ka oihana hoonaauap ma Hawaii nei, ua kikoo ae nei o Kiaaina McCrthy i ka Poropeka Vaughan MacCaughey, o ke Kula Nui o Hawaii, a hookohu aku iaia ma kela kulana, a mamuli o ka loaa ana iaia o na hoonaauo kiekie ia, a hui pu iho me ka loihi o kona noho aʻo ana ma Hawaii nei, e kau aku ko kakou manaolana ana, no ka hapaiia ae o ke kulana o ko keia wa e ikeia nei.

            I ke kikoo ana aku o ko kakou kiaaina i keia kanaka hou, i kamaaina ma na hana hoonaauao o keia Teritore, ua hoea mai i ka hookomoia aku iloko o keia kau o ko kakou ahaolelo, e koi ana i kanaka me @a hoonaauao kiekieia ka mea e noho ma ke poo o ka oihana hoonaauao.

            He oiaio, he nui a lehulehu wale na hoo halahala i ala ae no ko kakou oihana hoonaauao ma Hawaii nei, aole wale iwaena o na kumu, e aʻo ana maloko o na kula, aka o na maku kekahi; ke lana nei nae ko makou manao, malalo o na hooponopono ana a keia poo hou o kela keena, e hoopauia ana ia mau hoohalahala ana, a e hapaiia ae ana hoi ko kakou mau kula, ma na anuu e loaa ai na manao mahalo ia kakou ma keia mua aku.

            I ka law ana ae o keia poo hou o ke keena hoonaauao i kela kulana, he mea pono e kuekaaia aku na haawina e aʻoia nei maloko o ko kakou mau kula aupuni, e hoololiloli ia ae hoi na hana i manaoia he hoopau manawa wale; a e aʻo ia aku hoi na haumana, i na mea e kokua nui aku ai i ko lakou ulu ana ae, a lilo i mau makaaiana maikai, a e lilo pu ai hoi ia mau haawina i mau mea e pomaikai ai lakou.

            Ke noonoo mai nei ka ahaolelo i ke noi hoopii ukuhana o ma kumukula; i makepono ai ka hoomahuahua ana ae i ko lakou uku, e ike maoli ia aku, ko lakou hooikaika ma na ano apau, ma ka haawi ana i ka ike ame ka naauao i na keiki, e hoolilo nui ia ana hoi ko lakou manwa ma ke aʻo ana, aole ma na hana e kupono ole ai ko lakou ukuia ana me na dala mahuahua no ka mahina.

            He mea maa ma na keena oihana apau, i ka wa e noho mai ai o kekahi po hou, ua ili iho maluna on a ke koʻikoʻi, o ka imi ana aku i mea e hooiia ae ai ka holomua o ia keena, e kau aku ko kakou mau manaolana, no ka hoea mai i ka manawa e hoopauia ae ai na pilika o ka wa i hala, malalo o keia poo hou o ke keena hoonaauao.

 

UA POLOLEI KE KU-E ANA

            O na hoolala ana a na poo o ko kakou aupuni Teritore, ma o kekahi bila i hookomoia ae iloko o ka Hale o na Lunamakaainana, e hoamana ana i ka hoihoi hou ana mai i kekahi mau apana aina, i kaa aku malalo o ka malu o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nie, mawaho o Kapiolani Paka, i ke Tertore, i hiki ai ke kuai hooliloia aku, a ke haawiia aku hoi i ke Kula Nui o Hawaii, ua halawai aku ia me na ku-e ana a makou e manao nei, ua hookahuaia malalo o na kumu kupono loa.

            I ka nana ana i ka manao ame ka makemake maoli o ke kiaaina ame na poo o ke aupuni Teritore, no na mea e hoohana aku ai i na apana aina pili kahakai ma Kapiolani Paka, no ke kuai hoolilo ana aku no ia i ka poe e makemake mai ana, a e hooliloia aku hoi na dla, no ke kukulu ana i halepaahaoʻ o ka lua, e haawiia aku kahi hoikeike o na la, malalo o ka hoohana ana a ke Kula Nuit o Hawaii

            No ka hooko ana aku i keia manao o na mana hooko o ke aupuni, e hooneleia mai ana ka lehulehu, me kekahi wahi kupono e hoonanea ai, a e hoohala ai i ko lakou manawa, elike me ia a lakou e hauole nei i keia la; oiai nae, he nui ae na wahi kaawale ma ke aekai o Waikiki, i onaia e kekahi poe, i makaukau e hoolilo aku, no na hana i manaoia; a e hookoeia ae hoi na wahi i hoolaaia no ka hauoli o ka lehulehu.

            He kuleana nui ko ka lelulehu no keia ninau a ka mana hooko i makemake ai, e hoonele mai i na makaaiana ame na malihini, ma na apana pili kahakai i hooliloi no ka lehulehu ame ka hale hoikeike iʻa; e hooloheia ai ko lakou mau manao, mamua o ka hookoia ana o kela manao o ka mana hooko; a no ka mea ke makee nui nei kakou i na paka, aole hoi i na hale paahao.

            I makemake ka ahaolelo e lohe i na manao o na aoao a elua o keia bila, e kaheaia he halawai, a auanei, aia na makaainana, ma ka aoaoa e kaohi ana i na wahi i oleloia ae nei, no na hama e ku nei i keia manawa.

 

            O na koa apau i hookuuia mailoko aku o ka oihana koa, he kuleana ko lakou i na dala makana a ka ahaolele lahui i hooholo mai nei, ua makaukau na pepa paʻihakahaka, ma ka Y.M.C.A. no ke kii ana ae o kela ame keia koa, no ka hoopihapiha ana, a hoouna aku i Wakinekona, e noi ana i knoa kuleana iloko o kela mau dala manuahi. Mai hoohala e na koa Hawaii i keia pono nui, i haawiia mai ia oukou!

 

            SHANGHAI, Mataki 9.---Mahope o na kukakuka ana he hana i hooponoponoia no kekahi manawa ae nei i hala, ua hoolahaia ae e hoopuka aku ana o Kina i kana laiki ia Iapana.

            MEXICO CITY, Feb. 20.---Mamuli o ka holopapa o ka laha ana a ka maʻi flu Paniolo mawaena o ka poe ilihune e ho a ana i ka lanahu a e noho ana hoi ma na kuahiwi e hoopuni mai ana i ke kulanakauhale, ma ka oleloia ua kau aku maluna o ke kapitala ke koikoi o ua ahewa ana no kapii loa o ke kumukuai o ka lanahu i ike ole ia ka lua me ia mamua, a ua hoopilikia loa ia ka poe ilihune.

 

 

            CAMBRIDGE, Mar. 11.---Ua hoolahaia ae e ka papa o na lunanana o ke Kula Kiekie o Havada i kia la ka hookohuia ana aku o Dr. Alice Hamilton ma ke ano he kokua poropeka no ka hana ana i na laau lapaau. O Dr. Hamilton ka wahine mua loa i lilo i lala no na kumu o ke Kula Kiekie Havada.

 

            MELBOURNE, Mar. 8---Na na kuaua koikoi loa i haule mai maanei i ike ole ia ka lua lioko o na makahiki he 50 ihala i hoohalaua i kekahi mau mahele nui o ke kulanakauhale iloko o na la i hala. Lehulehu wale na ohana i haalele i ko lakou mau home a ua koiia aku na luna aupuni e hoolako mai i mau home no ia poe e noho ai. Aohe poe i make, ua nui nae na poino i loaa i na kanaka.

 

            SALT LAKE, Mar 11.---Elua haneri lahui enemi, ka poe i hoopaahaoia aima ka Papu Douglas maanei, iloko o ka manawa i komo aku ai o Amerika iloko o ke kaua, ehookuuia aku ana maloko o na la he 10, oia ka mea i hoikeia ae i keia la.

 

            PARIS, Mar. 12.---Me he mea la e holo aku ana ka Moiwahine Marie o Rumania i Amerika ma kekahi manawa kokoke ma nei mua iho. Ua loaa mai ka ike no keia mea i keia la ma ka manawa ana o ke kamailio ana mai i ke kanaka kakau meahou o ka nupepa Associated Press no kona makemake no kekahi mau makahiki i hala e holo makaikai aku ia Amerika, a ke kau mau nei kona manaolana no ka hiki mai o ka manawa kupono ana e hooko aku ai i kona makemake. Ma kekahi manawa kokoke aku nei i hala ka holo ana mai o ka Moiwahine Marie me kana kaikamahine mai Bucharest mai ma ka manawa i ala ae ai a okalakala loa na hana hoohaunaele a ua makauia e ala ana he hookahuli aupuni.

 

            GENEVA, Mar. 13---He maʻi nawaliwali loa ko ka Emepera mua Charles o Auseturia. Ma ka lono i loaa mai ianei mai Im@ mai e hoakaka ana ia he maiʻi kupilikii loa kona a ma ke kulana hoi e anehenehe aku ana i kahi o ka poino.

 

            MOKUKAUA GEO. WASHINGTON, Mar. 12.---Aohe hiohiona e hoike mai ana no ko ka Peresidena Wilson kulana nawaliwali mamuli o kona loaa ana i ke anu ma kekahi manwa ae nei i hala. ua ala kakahiaka loa ae oia i keia la a he hiohiona ikaika kona mamua o kekahi manawa ae nei i hala mai ka haalele ana aku ia Amerika.

            Ua hoohala ia ke kakahiaka nui e ka Peresidena ma ka pane ana aku i na olelo ma ka uweaolelo uweaole mai Parisa mai. No ka holomua o na hana maloko o ka ahakuka maluhia nui iloko o kona manawa i kaawale mai ai ua hoohoihoiia ae kona manao e manaolaua aku ai e hoopokoleia ana kona mau la e noho ai ma na aina e. Ua hui pu mai ma keia la kekahi mau moku wawahi topido me ka moku o ka Peresidena, a e ukali pu aku aan ahiki i Brest.

 

HOPUIA KE KUENE NO KA HEWA APUKE.

 

            He kuene papa ekahi noluna o ka mokuahi Tenyo Maru o T. Hara ka inoa, ka i hopuia a laweia ae i ke keena oihana o ka loio kalana ma ka Palua nei a ninanianuia a waihoia ae ke kumu hoopii nono imua o ka aha apana he apuka.

            He $200 ka bela a ka aha o ke kau ana aku maluna on a. Maloko o ka palapala hoopii e ku-e ana iaia, iloko o ka mahina o Ianuari o ka 1918, oiai oia ma Honululu nei, he elua ana mau bila kikoo dala i haawi ae ai maanei no ka uku ana i kekahi mau aie on a o $60 pakahi, i manao wale ia ua kakauinoaia e C. Sumiga, a i kakaukuaia e Ding Sau ame Tokomot. Hookahi o ia mau bila i ukuia mai ke dala, a o kekahi bila ua paaia i ka wa i haawiia aku ai no ka wawahi ana i dala maole.

 

           O na koa i hookuuia mailoko aku o ka oihana koa, mahope mai o ka mahina o Aperila o ka 1917 aku nei i hala, ua keleana lakou i na dala manuahi mai ke aupuni mai he kanaono, a ua makakau na palapala noi paʻihakahaka no ka hoopihapiha ana i na noi, e waiho mai nei ma ka Y>M>C>A>, i kakalia wale no i ke kii ae o kela poe koa i mau pepa no lakou a hoouna aku i Wakinekona.

 

            Maloko o ka hale o na lunamakaainana ma ke kakahiaka o nehinei i hoopaneeia ai kaheluhelu ekolu ia ana o ka bila koho baloka o na wahine a ka Poakahi, ka la 24 o Maraki nei.

 

Nuhou Kuloko

           

            Ua hoopaneeia ka hoopuka ana aku i kekahi mau palapala a na makamaka mamuli o ka piha loa o ka nupepa. E hoomanawanui mai no a loaa ka wa kupono!

           

            He o ia mau no ka pii mahuahua nana o ka poe i loohia i ka maʻi Paniolo Flu, a i make no hoi, iloko o keia mau la, elike me na hoike e komo mau ae nei iloko o ka papa ola.

           

            Eia ke paʻiia nei ka papa inoa o ka poe kupono i ke koho baloka wae moho Kulanakauhale a Kalana e hoea mai ana iloko ae nei o Mei.

 

            Ma ka Poalua nei i piha ai na makahiki he kanakolu-kumamaono i ka Lunakanawai Kaapuni Heen. O ke Lunakanawai Heen ka mea opiopio loa iwaena o na lunakanawai apau @maloko nei o keia Teritore.

 

            Ma ka Pakolu iho nei i koho ai ka poe i loaa na helu ma na aina hookuonoono o Waiakea, i ko lakou mau apana aina, me ka uku ana aku i ka hookaa mua o ko ke aupuni mahele, elike me ke kumu aelike i hanaia.

 

            Ma keia kakahiaka e hooloheia ai ka hihia hoeha o Mr. David Notley, ka makai oloko o ka aha senate, no kona hoeha ana i ka mea kakau o ka Nupepa Advertiser, ma kekahi manawa mamua aku nei maloko o ka aha senate.

 

            Ua hookohu aku nei o Kiaaiana McCarthy ia D. H. Makekau, keiki a ke Senatoa Makekau o Hamakua, Hawaii, i lunakanawai apana no Kohala Hema, ma kahi o ka Lunakanawai Thomas Naleilehua , i haalele mai i keia ola ana.

 

            Maloko o kekahi hale ma ke alanui Kula ma ka Poalua nei i loaa aku ai i na kanaka o ka oihana kukeawa he mau tini opiuma ame na lako puhi opiuma, i hiki aku ka waiwaiiʻo ma kahi o ka elima haneri dala, a he hookahi Pake i paa ae i ka hopuia.

 

AOLE O KE KUKUI O KILAUEA KA OI.

 

            Mr. Lunhooponono, Nupepa Kuokoa; Alohae oe;---E oluolu oe i kekahi wahi kaawale o ka Nupepa Kuokoa no keia wahi manao hoopololei, ke hiki:

            Maloko o ka Nupepa Kuokoa o ka pule i hala, Maraki 7, 1919, e hoike ana ka aoao 8, kolamu 4 poomanao: Na Anoai o Kilauea, Kauai." Ma ka hapa hope o ia poomanao e hoike ana ka mea kakau, Mr. Peter Kamano, (2nd assistant keeper) kokua elua o ka Hale Kukui o Kilauea, Kauai, i ka makaihaiia, ana o ke kukui e kekahi malihini mai ka Mokupuni o Hawaii mai, a hoopau loa ia pauku me keia mau huaolelo, "ke kukui nani hookahi o ke aupuni Hawaii nei."

            Ea, ke kukui anei o Kilauea ka nani hookahi ma Hawaii neii Ua makaikai anei ka mea kakau meahou i kekahi mau halekukui e ae a ike i ko lakou kulana maoli? Ina aole, ke kono nei keia makapeni e makaikai i kekahi mau hale kukui e ae; nana, kilohi a hoohalikelike no hoi, a he manaolana koʻu e hewa ana ka ike a kona maka i ka nani ame ka uʻi o kekahi mau halekukui e ae elike me Molokai Light Station, ma Kalaupapa, Molokai; Makapuu Point Light Station, ma Makapuu, Oahu; Diamond Head LIght Station, ma Honululu, Oahu; Honolulu Harbor Light Station, ma Honolulu, Oahu ame kekahi mau wahi e ae e haaeo ia nei a e malamai nei e ko lakou poe malama kukui me ka maiau.

            Malia paha o ka Mr. Kamano i manao ai o ke kukui o Kilauea ka nani hookahi ana i ike ai ma ke aupuni Hawaii nei; no ka hoohalikelike ana i kekahi o keia mau kukui i hoikeia ai me ko Kilauea, ke lawe mai nei au i ke kukui o Molokai Light Stations ma Kalaupapa, Molokai, o ia papa like, second order.

            O keia kekahi kukui nui a kiekie o ke aupuni federala ma Hawaii nei a he nani no hoi kona mau mea paahana apau. O na aniani hoomalamalama he nunui ae i ko Kilauea. O ka ikaika hoomalamalama o ko Kalaupapa kukui, he 620,000 (cadle-power) ikaika ihoiho kukui i ko Kilauea 240,000 ihoiho kukui; a ma kekahi ano e ae, in a e huiia na kukui apau mai na mokupuni ike ole mai Kauai a Hawaii, ma ka helu candle power, ihoiho kukui, aole i loaa aku ka huina heiu o ko Kalaupapa kukui hookahi. Ka mamao mawaena o ko Makapuu kukui ma Oahu nei ame ko Kalaupapa, Molokai, he 55 mile, ua hiki ke ikeia ko Kalaupapa kukui, a pela no hoi ko Makapuu, me ka moakaka i na po apau. ko* ua manawa inoino loa o ka moana. Ka mamao hiki ke ikeia mai ka ilikai he 21 mile, like no me ko Kilauea.

            He nui aku na mea ano nui e pili ana no keia kukui. a pela no hoi me kekahi mau kukui e ae, aka ua lawa keia mau wahi manao: O na hale kukui apau i hoikeia ae nei ua loaa ia lakou pakahi na mahalo kiekie ia ana, hui pu me Kilauea light.

            Meka mahalo

            ROBERT IANA REID

Diamond Head LIght Station, Honolulu, Oahu

 

E PONO E HOOMAHUAHUAIA NA UKUHANA.

 

            Ma ka Poakolu, Maraki 5, i noho ai ka halawai mau o ka papa lunakiai o ke Kalana o Kauai, me H.D. Wishard, ma ka noho, ame na lala, J.F. Bettencourt, M. Mnefoglio, Walter McBryde am T. Brandt.

            Mahope iho o ke aponoia ana o na koi like ole, ua heluhelu mai ka lunahoomalu he elua mau palapala noi e hoopii i ka uku o na limahana alanui, mai ka elua dala o ka la a i elua dala ma hapalua. He hookahi palala mai Koloa mai a he hookahi mai Kawaihau.

            Oiai e kamailioia ana maluna o keia mau noi, ua ku aku o A.G. Kaulukou, puuku o ke kalana, a kakoo i na palapala noi. Wahi ana i pane aku ai: "Oiai ua hoopiiia ka uku o na limahana o na mahiko, a oiai no hoi ke noonooia nei ka hoopiiia ana ae ka uku o kekahi mau luna aupuni e ka ahaolelo, ua hiki mai no i ka wa e noonooo pu ia ai me ka uku o na limahana alanui. Ua hoikeia mai iaʻu ke loaa nei i kekahi o na Kepani mai ke $1.50 a i ka $1.75 o ka la. E hoolakoia ana oia me ka hale, me ka wai, me ka wahie, me ka uku ole, a ina e loaa ana oia i ka maʻi, e e lawelawe ana ke akuka iaia, a i ole ia, i kekahi paha o kona mau ohana, in a he kanaka ohana oia, me ka uku ole. O ke kumu o ka hoopii ia ana o ka uku o na limahana o ka mahiko, mamuli no ia o ka pipii loa o na meakuai.

            "O na limahana alanui, na lakou no e hoolako i ko lakou wahi e noho ai, aohe lilo ana a ke kalana ame na lako e ae ame na pomaikai e loaa wale ana i na limahana o ka mahipo. A in a he loa ke alahele ahiki i kahi o ka hana, na lakou iho no e hoomaopopo i ko lakou alahele, oiai o na limahana o ka mahiko e laweia ana lakou maluna o na truck ame ke kaahi."

            Ua pane mai kekahi mea makaikai, ua like no a like ka uku o na limahana alanui me ko na limahana o ka mahiko, eia nae aohe kaniuhu mai o na limahana mahiko.

            Ua pane hou ka puuku: " E hoomaopopo oe, o ka meaai a ke Kepani ame ka kakou, he like ole ke kumukuai. Ua oi aku ke kumukuai o ka kakou mau meaai."

            Ua nui ka makaeee o ka luna hoomalu ame na lala o ka papa no keia ninau. O ka mea nui wale no e nooonooo ai, e hoopiiia anei ka uku o na limahana apau i hookahi uku, a i ole ia, elike paha me ke ano o ka hana? Wahi a ka lunhoomalu i oane ae ai, "He mea pono e hoomaopopo hou ia ka uku o na limahana alanui. I kekahi manawa ualohe no au i ka olelo ia, heaha ka hoopii wale no i ko lakou uku oiai ua maalahi loa ka lakou hana a pela aku? Aole loa he pono iki o na olelo hoomaauea o ia ano."

            Ua hoomaikai aku ka opio i ka luna hoomalu no kona mau mano hoakaka me ka pane ana aku: "ua pololei kau pane e ka lunahoomalu, a oiai, n@ na makaainana e hana nei ma na alanui i hana i na alanui o Kauai a mania ke holo aku, a ua kaulana no hoi o Kauai, ia o ka hana noeau a na keiki o ke Kalana Kaili La."

            Ua hoopaneeia ka hooholo loa ana maluna o na palapala noi a keia halawai aʻe.      LIHUE.

                       

            Ua hoopii hou ia ae ka uku o na limahna o na kalan e ae i keia manawa, mamuli o na kumu maikai, nolaila he kumu alakai ai e hoomahuahua ia ae ai ka uku o na limahana o ke Kalana O Kauai, elike me na manao hoakaka a kokua o ka Puuku A.G. Kaulukou ame ka lunahoomualu o ka papa lunakiai,--L.H.

 

MAHALO NA MAʻI NO KA MAIKAI O KA MALAMAIA ANA.

           

            Maloko o ka Nupepa Advertiser o ka Oalima aku nei i hala i hoopukaia ae ai he leka mahlo a hoomakikai, na na maʻi mauka ae nei o ke kahua maʻi o Kalihi, e hoike ana i ka maikai o ko lakou malamaia ana i keia manawa, me ko lakou hauoli pu no hoi ma na ano apau, mahope iho o ka hookomo ana ae o Mrs. Macfarlue i kana mau hoohalahala, e ku-e ana i ke ano o ka malamaia ana o kela kahue maiʻi.

            Oiai, ua hookaawaleia aku kela poe maʻi, mai ka nui aku o na kanaka a mai ko lakou mau ohana aku hoi, eia nae, aia no na mea e hoohauoliia aku ai ko lakou manao, e hoopuni ana ia lakou.

            No ke ano o ka lapaauia ana o na maʻi i keia manawa, pela hoi na mea e ae apau e hanaia aku ia lakou, ua nui loa ko lakou mahalo, me ka hauoli pu, a ma a la 15 o ka mahina aku nei o Feberuari i hala, he 13 ka nui o na maʻi i hookuuia, malalo o na lapaau akami ana a ke kauka ihoonohoia aku ma kela kahua maʻi.

            No ke ano o ka noho ana, e aʻo mau ia ana lakou, i na alahele apu e makee ai kela ame keia maʻi, ma ka pololei ame ka pono; e malamai ana no hoi he mau hana hoohauoli, na hana i kaokoa loa mai na mea maa i ka lawelawe mau ia maloko o kela kahua maʻi.

            I ka hookuuia ana mai o kela mau maʻi he umi-kumamakolu, ua hui pu lakou me Mrs. Macfarlane, a haawi aku i ka leka hoomaikai a na maʻi o Kalihi, no kana mau mea i hana aku ai no lakou, a i ka ahahui hoi o na Kaikamahine a na Pukaua.

           

            HE OIA MAU NO NA KUHINIA O KE KOOLAU

 

            Mr. Lunahoooponopono o ke au o ka manawa hooholo imlua no ka pono kuokoa o ka lehulehu, mai Kmuukahi a ka la puka mai, a Lehua i ka welo ana a ka la puka mai, a lehua i ka welo ana a ka la pau mai; pela i oili mai ai he wahi kupueu kane mai ka puhaka mai o Mr. ame Mrs. K. Sam Kekauoha o Kaie, Feb.1919.

            Ma ke Sabati, Mar. 2, 3 p.m., i hooholoia ae ai ka lohe iwaena o ke anaina halawai Hui Opio mahope iho o ka pau ana o ka heluheluia ana mai o ka noolelo o haawai Hui Opio mahope iho o ka pau ana o ka heluheluia ana mai o ka moolelo o ka halawai Hui Opio o ka pule i hala, e kona kakauolelo Mrs Iwa Makuakane, i ku mai ai o Sam E. Wooley a hoolaha ae la i ke kauoha e pii aku keia anaina ma ke kahua o ka halelaa ame loko mailalo a luna, no ka wehe mua, loa ana i ko Laie mau hoahanau i ka ike a koʻu maka, aohe he kahua i oi ae mamua o keia, 3 anuu, 3 alapii o ia ke ano o ke kahua, i hooiho hi-o ia na aoao aku ame hema, 3 no ia mau lua wai nunui o na anuu 3, ua like no ia me eono pou kia pohaku e kauia ai na ipukukui uwila muaui, a e iho pu mai ana me ka wai ma kona mau aoao poepoe e iho ana ilalo ame akahi nuu iluna, mamua mai o ka halelaa, he hookahi luawai nui hou malaila, a malalo iho na kii (w) mabala, hookahi e ku ana me ke keiki o 12 makahiki, a hookahi e moe ana me akahi kaikamahine; nani na hale kanu pua ame na hale kiai; nani pu me na pa, a maloko o ka halelaaa, auhea la aʻu e hoomaopopo ae ai, i ka mua loa o na ike a ka lehulehue, i nana aku ai i na rumi he nui, i hiki ole ke kaupaona ae ka ike a ka maka, ka like ole o ke ano o rumi ame ka moolelo o kela ame keia rumi.

            I Kahiki no ka lohe ana, akahi no ke ku maka o ka ike, he kupaianaha o na kupaianaha. E heluhelu nui aku oukou i ka Baibala i ke ano o ke kukuluia ana o ka Halelaa a Iehova, ke ano e hana ai ia David i ke ano e hana ia ai o na keena oloko, ka loa, laula, ke kiekie, i kapa hewa ia aku ai he luakini, akahi no a maopopo i ka lehulehu, he halelaa ka keia, aole he luakini, o keia ke kahua helu ekahi, aole ma ka poepoe hikina a komohana, oi ka olelo ia. "O Hawaii no ka oi," a pela iʻo no!

            Aia a hoolaa hele mai he mau tausani i ike kumaka, a koe aku oloko.

            Eia pu ka leta a ko Laie mau keiki me ka huli naauao i Amerika, i ohi pu ia i koa no ka hele ana aku e kakoo i ke aupuni o Amerika i puka pono mai ke kula mai o Iapana, a holo hou no Amerika o Kahikina Logan, Jr., i ka pau ana o ke kaua mamuli o ka holo ana aku o na elele a komi@ina o Iapana no ke kuikahi maluhia, ua kauoha koke ia o Kahikina Logan Jr. i mahelolelo Kepani, e holo ae no Parisa, no ia maheleolelo, a ke houna aku nei au i keia leta i ka Nupepa Kuokoa i pomaikai no na Hawaii e heluhelu ana i ka nupepa.

            O na pua a ke Koolau i hoonaauaoia, hookahi he kaimanahine, he kauka o Miss Kapulani Makahanohano, aia i Amerika, he kauka, Lily Nainoa, he kakaupokole a kikokiko no ka mahiko o Kahuku; Joseph Kekuku, Sam Nainoa, he mau polopeka hookani pila, no ke Koolua wale no lakou apau; 15 keiki hou aku nei, aia i na kula like ole o Honolulu ame Lahainaluna, o ka 16 aia ii ke kula o Hilo, no ke Koolau wale no keia. E pii hou aku ana no keia komo hou ana aku.

            J.A. KAHIONA

 

Aole i Loihi ka

            Waiho ana o ka Bila

 

Makemake kakou apau e loaa ka wa hoomaha, me ka hana nui no nae kakou e eku aku ai. Ina e hoomau aku ana i ka ai nui ana, ka iuu nui, ke ala loihi i ka po, me na hana kupono ole, e halihali mai ana ia i na pilikia o na puupaa. O ke kuahaneenee i kela me keia la, ke poniuniu, ka nalulu, ka huʻi rumatika me ka maikai ole o ka hanawai, he mau hoike ia no ka nawaliwali o na puupaa. O ka hoomemahema ana, he mea ia e alako aku ana e loaa ka maʻi ilii liilii, ka pehua am ka maʻi puuwai. I wahi e ola koke ai, e lawa i na Huaale Kuahaneenee Puupaa a Doan. Ua mahaloia lakou ma ka honua apuni.

            "ke lolo mai kou kua----E hoomannao i ka inoa." (Mai pono noi wale aku no i na laau no ka puupaa----E noi ma opopo aku no na Huaale Kuahaneenee Puupaa a Doan, a mai lawe i laau e ae.) Eia ke kuaiia nei na Huaale Kuahaneenee Puupaa a Doan e ka poe kuai laau apu ame ka poe malama halekuai, a i ole, e hoounaia aku no ma ke ekeleka ke loaa mua mai ke kumukuai e ka Hollister Drug Co., a i ole e Denson Smith & Co., na akena no ka Paeaina Hawaii.---Hoolaha.